Eksluzive-Suzana Kuqi:Pushteti i budallekut

[natyra]

....dhen nga Syzana Kuqi:
Eshte forca me rrezikshme e kozmosit.Ne mundemi vetem ta njohim dhe jo ta eliminojme.edhe pse ndonjihere mund te na bej te permiresohemi.
"Dy jan gjerat qe shkoin ne infinit,univerzi dhe budalleku njerzor,por per sa i perket univerzit kam akoma dyshime''.Kjo fraze qe i atribohet Albert Ajnshtajnit shpreh ni ide te lashte.Qe ne vitin 250 para krishtit libri bilik i ekleziasteve paralajmronte:I pafundem eshte numri i budallenjeve'.per me teper i pair budalla i historise qe...Adami,i cili per te shijuar nje frut humbi parajsen.

E kemi ne maje te gjuhes

C'fare kuptoim me budallek?Ky koncept qe instiktivisht e njohim te gjithe,duket sikur i rreshqet c'faredolloje perkufizimi teorik.Budalleku nuk eshte ekunderta e intelegjences:ka njerez inteligjente qe nganjihere sillen si budallenj.I vetmi qe ka dhen nje perkufizim bindes eshte historiani dhe ekonomisti Carlo Cipolla ne vitin 1988: budalla eshte ai person qe i shkakton deme nje personi tjeter apo nje grupi personash nderkohe qe nuk realizon per vete perfitime biles mund te pesoi edhe humbje."Jeta jon eshte e shenuar nga raste kur pesojm humbje parash,kohe,energjie,prishje nervash e te humorist te mire per shkak te veprimeve te paparashikueshme te nje qenije absurde qe ndodhet ne momentet me te pamenduara e te shkakton deme,zhgenjime e veshtiresi pa fituar absulotisht asgje nga ato qe kryen"-shkruan Cipolla.Atehere nje gje eshte e qarte:budalleku ka nje prirje te theksuar per tu shendrruar ne veprim,dhe pikerisht kjo e ben kaq te rrezikshem.

Sipas Cipolles qe ka identifikuar edhe pese ligjet themelore te budallekut,personat inteligjente tentojn gjithnje te nenveftesojn rreziqet qe lidhen me budallekun.keshtu qe budalleku eshte akoma me i rrezikshem se mizorija njerzore,meqense ka nje logjike te kuptueshme te pakten mund te parashikojm e t'i kundervihemi.
Edhe kodi penal nuk tregohet me i meshirshem ndaj budallekut,"motivet qe kan pak rendesi"berbejn nje nje rendues ejo nje lehtesues te fakteve mbi te cilat duhet te jepet denimi.Mjaft te kujtosh disa rsate te kronikes si hedhja e gurve nga ura me qe me 1996 ne Tortona vran nje grua te re.Nje raste tjeter ishte permbytja e liceut Parini ne Milano ne 2004 ,autoret e veprimit donin te evitonin nje provim,por si perfundim demtuan shkollen e karrieren e tyre prej stundeti.budallanje jen edhe personat,te cilet ne kohen e sidas,bejn raporte seksuale te pambrojtura,ose ata qe nuk perdorin nje antivirus ne kompjuterin e tij duke ekspozuar veten e te tjeret para rrezikut.

ne vazhdim....
Natyra

[natyra]

Burime te qeshurash

Per te shmangur ankthin e gjykimit ose per te na ngushlluar ne per pashmangesine e tij,budalleku na afron gjithnje skena te pasura komike.Mjaft protoganiste filmash jan budallenj.Budallenj jan disa figura te letersise.Protagonisti i perrralles se Adersenit"veshjet e reja te mbretit",nje mbret i cili mashtrohet nga nje rrobaqepes i tij,i bindur se kish veshur rrobe te mrekullueshme qe ishin te padukshme per budallenjet e si perfundim del lakuriq.Jan budallenje policet e shum barcaletave,gomeret e perrallave,si pinoku qe u transformua ne nje te tille kur nukdonte te shkonte ne shkolle etj.Shkrimtari Ennio Falciano thote:Njerzit e librat me pak inteligjente e pa gusto na joshin me shume.

Por kujdes te qeshesh me budallekun mund te beje ate simpatik e keshtu te ben ta nenvlefteson akoma me shum.
Nese ni film,e din se kush eshte budallai,ne realitet eshte krejt ndryshe."Eshte thelbesore te kuptoshe se per se behet fjale,qe te keshe mundesi te kontrollosh pasojat-"sinjalizon Giancarlo Livraghi,qe prej dhjet vjetesh gjeron studimet e Cipolles."Nuk mundemi te zhdukim kurr te terin,por efektet e tij mund te jen me pak te renda ne se kuptoim se si funksionon.Budalleku ka tri karakteristika.

vijim,

1) Si diamanti

Mbi te gjitha Budalleku eshte i pandergjegjshem dhe perserites.Rreziku i tij rrjedh edhe nga fakti se buallai nuk e din qe eshte budalla.Kjo gje i jep force me te madhe dhe efikase veprimit te tij shkaterrues.Budallai ne fakt nuk injeh kufijt e tij,mbete i fosilizuar ne bindjet e tij,nuk din te ndryshoje.S i Fantozi nepunesi i krijuar nga Paolo Villaggio,qe perserit pafundesishte te njejtat gabime.ne aspektin klinik Budalleku eshte semundja me e keqe,sepse eshte e pasherueshme,spjegon Luigi Anolli,docent i psikologjis ne univerzitetin e Milanos.Budallai eshte i pritur per te perseritur gjithnje te njejtat sjellje sepse nuk eshte ne gjendje te kuptoj demin qe ben,keshtu qe nuk mund te autokorrigjohet.Sic thote komiku Vlavio Origlio:"Budallai eshte si diamanti,eshte per gjithe jeten."

vijim

2) Kafshe e shemtuar

Budalleku eshte ngjites domethane ka efekt ngjites ashtu si semundjet efektive.Turmat jan shum me budallaqe se sa njerzit e veqant qe i perbejn ato.Kjo spjegon edhe se si popuj te tere(siqe ndodhi me gjermani naziste apo Italine musoliniste)mund te jen te kushtezuara te ndjekin objektiva te qmendura.Nje fenomen mjaft i njohur ne psikologje eshte:"Efekti emotiv-ngjites i grupit zvogelon kapacitetet kritike.Verifikohet polarizmi i marrjes se vendimeve,zgjidhet ajo me e cpeshta se shpesh eshte me pak intelegjentja.Sic thonin romaket:...edhe se senatoret ne veqanti jan persona te mire,senati eshte nje kafshe e keqe.

3) Karrieriste e lajkatare

Pervec kolektivitetit eshte edhe nje faktor tjeter qe rrit budallekun:te qenit ne nje post komandimi.Pushteti te ben budalla shkruante filozofi gjerman Friedrich Nietzche.Perse? Personat ne pushtet shpeshe mendojn qe pikerisht sepse jan ne pushtete jan me te miret,me te afert me te intelegjentet,me te diturit se pjesa tjeter e njerzimit.Nga ana tjeter jan te rrethuar nga servile,njerez lajkatues qe per qellime perfitimi ua forcoin vazhdimisht kete iluzion.Keshtu qe kushe eshte ne qeveri arrin te kryej budalleqe me te renda se do ti kryente ne kushte normale.Per me teper pushteti politik,ekonomik ose burokratik rrit potencialin demtues te nje personi budalla paralajmeron Cipolla.
Nje shembull? Luigji XVI me 14 korrik 1789(diten e marrjes se Bastijes,ngjarja qe i dha shtysen e fillimit te revolucionit francez)shenoi ne ditarin e tij" Sot, asgje e re".E njejta ndjenje sigurie e pathyeshmerie mund ta kete shtyre gjenralin amerikan George Amstrong Custer ti sulmoj indianet e Montanes ne vitin 1876 ku u masakruan qindra ushtare te tij.Po ashtu sikunder Napoleoni vendosi te sulmoje Rusine ne dimrin e vitit ne vitin 1812.Pa llogaritur disfadat e Vjetnamit... e te Irakut te sotem.

vijim

E nese budallai jam une...

Ne kete pike lind nje refleksion.meqe nje nga karakteristikat e budallenjve ashte qe nuk e din se jan budallenj,nese mendojma se nuk jemi te tille,ne nuk mund te perjashtoim mundesin qe te jemi.Te pakten ndonjihere ose ndonji aspekt.Tentohet gjithmon ti etiketojme si budalleqe te gjitha veprimet qe nuk hyjn ne skemat tona mendore te zakonshme.Por te mendosh se vetem te tjeret jane budallenj eshte nje rreth vicioz gjithashtu budalla.Ne fakt se cili prej nesh ka ni faktor budalleku qe eshte gjithnje me i madh se sa ai qe mendojme.
Por nuke eshte domosdoshmerisht nje fatkeqsi.Eshte e mundur qe budalleku qe te kete ne fund te fundit nje funksion evolitiv,na shtyn te kryejm veprime te pa menduara,qe ne shum raste mund te jen me te dobishme se sa te mos bejm asgje."Budallaku persa mund te jete irracional,i lejon njeriut te pranoj sfida qe normalishte nuk do ti pranonte.Eshte devijacioni i budallekut ai qe qon ne gjenialitet dhe ne shpikje e zgjidhje te reja''-veren mangjeri Francesko Betti.Budalleku na lejon te gabojme dhe ne pervojen e nje gabimi gjendte gjithnje ne progres i dijes.Pika kyqe per ta analluar budallekun eshte qe ti njohesh gabimet tua e ti korrigjosh.Sic Thoshte shkrimtari francez Paul Valery:Eshte nje budalla brenda meje.Duhet te perfitoj nga gabimet e tij."
Po si ?ne nje studim ne univerzitetin e Exeter(Angli)i publikuar ne korrik te ketij viti,ne Journal of Cognitive Neuroscience,ka identifikuar nje zone te trurit e cila aktivizohet kur perseritet nje gabim i bere me pare,nje sinjal alarmi qe na pengon per te ribere te njejtat gabime.Nese burimi budallekut do te jete ni anomali e kesaj zone te trurit,ndoshta ne te ardhmen mund ta korrigjojm nepermjet nje operacioni.Vec duhet te kemi kujdes ce te mos perfundojm nen bisturine e nje kirurgu budalla...

Jemi te gjithe budallenj

Intelegjente apo budallenj? E nese jemi budallanj,sa jemi?te gjithe jemi gati te pranojme se jemi pak te cmendur,por qe te jete budalla nuk pranon asnjeri.E ne fakt te gjithe jemi ngapak budallenj,kushe ne nje drejtim e kush ne nje tjeter,por truri yn eshte i ndertuar ne ate menyre qe na e fsheh kete realitet me kujdes te madh.

vijim

Budallenj ne timon


Stastikat thon se 50% e atyre qe jan ne tymon nuk din ti japin makines..:
dikush nuk eshte ne gjendje te parkoje dikush e ecen me 20km/ore,dikush ecne mes te rruges e etj.Por ai qe nuk eshte ne gjendje ti jap sic duhet makines,nuk e ve re ,nuk e kupton,ndryshe do te hiqte dore nga makina.Kush eshte aq intelegjent sa te kuptoi se nuk din te ngas makinen ashtu sic duhet? Po te intervistonit ne spital ata qe sapo i kane nxjerre nga kerkasat e makinave pas nje aksidenti,sic ka bere Ola Svenson psikolog,do te degjonit qe asnje dhe me te vertet asnje,nuk do ta pranonte se hyn ne kategorin e pa-afteve.Jo vetem kaq 80/% e te aksidentuarve ne spital mendon se i perket elites se shoferave me aftesi me te madhe se sa mesatarja.Pergjegjesia e aksidentit? Jan pak ata qe pranoin fajin,me te shumtit ja hedhin fatit apo shansit te keq ose ndonje idioti qe i ka nderprere rrugen.

vijim

[natyra]

...posa mbarova kete artikull,ne fund klikova,si zakonishte me pas verejta, se me dualen per te dyten here temat te njejta,dhe krejt qka shkrova per dy ore me humben,si ndodhi kjo?!
a ka mundesi qe stafi te jep t'pakten ni sqarim?
Jufalemnderit
Natyra

[LABI]

Postimi origjinal është bërë nga natyra

...posa mbarova kete artikull,ne fund klikova,si zakonishte me pas verejta, se me dualen per te dyten here temat te njejta,dhe krejt qka shkrova per dy ore me humben,si ndodhi kjo?!
a ka mundesi qe stafi te jep t'pakten ni sqarim?
Jufalemnderit
Natyra

ngushllime natyra (Zoti, t'laft shendosh)... Nuk mund te ndimoj dot kush . Herave tjera sigurohu t'a kopijosh tekstin qe shkruan, apo ruash ...

[natyra]

Postimi origjinal është bërë nga LABI

ngushllime natyra (Zoti, t'laft shendosh)... Nuk mund te ndimoj dot kush . Herave tjera sigurohu t'a kopijosh tekstin qe shkruan, apo ruash ...

ti Labi moderator,zbrit prej gajbe se nuk eshte kurdisur bota qe kur na je ti moderator,por kujdes si cilleni me anetaret ne Forum,se nuk jemi duke gjiruar filma,por bejm shkrime,dhe ky me duket eshte kogja ni mund'a?prandaj nuk eshte pak per ti quar poshte shkrimet,ose per ti dyfishuar,dhe te lutem kujdes ne fjale,ps..(se nuk je duke ruajtur dhit),por je ne komunikim e siper me njerez nga gjitheka ketu zoteri.Se shen qka ke llomotite,qka jen keto shprehje sipas teje kaqe banale,zoti te lashte shnosh,sje shkua tek tema tjeter,andej kndej,une nuk te thash ty drejtom tek tema,po si ndodhi qe u shumuan temat,pase krejt qka shrkova me humben,dhe kjo eshte pergjegjsi e juaj,apo mos kujdesia si t'them,ne krye shkroi se nuk pranohen shkrimet se jen shum te gjata,pastaj shkova Back,per ti zhvendosur, me dual e kunderta,veq kur po i shofe temat te rendisura njera pas tjetres,te dyfishume,lol!

kaq.

flm,per ndihmen'a!
Natyra

[Urata]

Ah moj moter Natyra...! Edhe mua me ndodhi mbreme keshtu... kishte probleme me server me duket!

te rinjet e sotit, shume te padurueshem dhe mendjen i çikë përpjeta...!Biles edhe te lane fajtore, edhe me u kerkue mire e bute...! Paskan mendue se ke kerkue ndihme si te besh COPY & PASTE ha,ha,haaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaa...!

[LABI]

Postimi origjinal është bërë nga natyra

ti Labi moderator,zbrit prej gajbe se nuk eshte kurdisur bota qe kur na je ti moderator,por kujdes si cilleni me anetaret ne Forum,se nuk jemi duke gjiruar filma,por bejm shkrime,dhe ky me duket eshte kogja ni mund'a?prandaj nuk eshte pak per ti quar poshte shkrimet,ose per ti dyfishuar,dhe te lutem kujdes ne fjale,ps..(se nuk je duke ruajtur dhit),por je ne komunikim e siper me njerez nga gjitheka ketu zoteri.Se shen qka ke llomotite,qka jen keto shprehje sipas teje kaqe banale,zoti te lashte shnosh,sje shkua tek tema tjeter,andej kndej,une nuk te thash ty drejtom tek tema,po si ndodhi qe u shumuan temat,pase krejt qka shrkova me humben,dhe kjo eshte pergjegjsi e juaj,apo mos kujdesia si t'them,ne krye shkroi se nuk pranohen shkrimet se jen shum te gjata,pastaj shkova Back,per ti zhvendosur, me dual e kunderta,veq kur po i shofe temat te rendisura njera pas tjetres,te dyfishume,lol!

kaq.

flm,per ndihmen'a!
Natyra

Pershendetje e nderuar ! S'e kam ndermend te merrem me komente , mendime-mendesie qe burojne nga gjenrat , fundi i barkut a ku ta di une... !
Ky forum tani per tani nuk ofrone ndojne kurse online per IT (infromatike)...As IT -service per kompijuteret perosnal te anteareve te tij.

Duhet t'keni kujdese gjate procesimit te tekstit online, pasi qe ka mundesi qe servise t'mos punoj, t'e bie, te kete nderpreje qasjeje ne internet, apo dicka e ngjashme.

Shkrimin e humbur i qarte isha s'mund ta kthejene as moderatoret, as administratoret .... Herave tjera sigurohu qe gjate procesimit te tekstit ta ruash tekstin ..

pst e sa i perkete vendit te temes se hapur , PO jemi ne pergjegjesit administrator e moderator qe vleresojme dhe vendosim se bashku per denjeisine e te qenurit hapur nje teme ; apo per konstatimn e karakterit te saj - se ku, ne cilen rubrike e ka vendin ... (do t'beje l utje qe kjo teme te futet/vazhdoje te ekzistoje tek rubrika filozofi-psikologji)

Pershendetje ty- natyra !