Rilindja Kombetare

[Psikologu]

Po keshtu u vendos qe te thirrej ne korrik te vitit 1910 nje kongres me i gjere ne Janine, i cili, krahas problemeve te tjera, do te zgjidhte perfundimisht problemin e alfabetit, duke zgjedhur njeren prej dy abeceve latine, te miratuara nga Kongresi i Pare i Manastirit.
Ne Kongresin e Dyte te Manastirit, ashtu si ne ato te meparshmet, u mbajten edhe mbledhje te fshehta, ne te cilat u diskutuan ceshtje te tilla politike, sic ishin forcimi i komiteteve te fshehta dhe masat qe duheshin marre per pergatitjen e nje kryengritjeje te pergjithshme. Por, ndersa per komitetet e fshehta u mor vendim qe te zgjeroheshin e forcoheshin me tej, per pergatitjen e kryengritjes se pergjithshme nuk u mor ndonje mase. Kjo ceshtje u la te diskutohej e te vendosej ne kongresin e ardhshem. Sipas te dhenave te bashkekohesve, ne mbledhjet e fshehta u hartua edhe nje program politik, te cilin ata e quanin platforme "te autonomise se Shqiperise", ku, pervec te tjerave, parashikohej njohja zyrtare e kombit shqiptar, mesimi i gjuhes shqipe ne te gjitha shkollat e Shqiperise dhe njohja e saj si gjuhe zyrtare. Megjithate, ky program nuk u perfshi ne asnjerin nga dy aktet e shpallura boterisht te Kongresit.
Kongresi i Dyte i Manastirit, ashtu si mitingjet, protestat dhe manifestimet e tjera qe u zhvilluan ne Shqiperi ne pragun e ketij kuvendi, ne shkurt-mars te vitit 1910, shprehen vendosmerine e shqiptareve per mbrojtjen e shkrimit shqip, te shkolles dhe te kultures kombetare ne terersi. Ato ishin, njeherazi, nje paralajmerim per kryengritjen e armatosur qe do te shperthente ne pranveren e vitit 1910.