Skënder luarasi

[petrol]

Skënder Luarasi dhe Kosova

Skënder Petro Luarasi (19.1.1900-17.4.1982) është një nga personalitetet më të dalluar që ka ndjerë gjatë tërë jetës detyrimin dhe e ka shprehur hapur e me sinqeritet në veprën e tij, dhimbjen e thellë dhe solidaritin për Kosovën dhe popullsinë e saj martire. Dashuria e tij për këtë trevë të robëruar shqiptare dhe adhurimi i tij “ i çmendur” për kontributin e jashtëzakonshëm të bijve të saj lindi dhe u zhvillua natyrshëm, nga rrëfimet e babait të tij Petro Nini Luarasi, nga takimet me miqtë e tij atdhetarë kosovarë apo rrethanat historike të përjetuara. Me dhjetra personalitete kanë dëshmuar ndjeshmërinë e tij të lartë për hallet dhe të ardhmen e kosovarëve si pjesë thelbësore e patjetërsueshme e kombit shqiptar. Këtë “e kuptojnë më mirë ata që kanë patur fatin ta njohin nga afër dhe që ruajnë në kujtesë takimet, bisedat, idetë dhe shpërthimet e tij të cilat i lexoheshin në fytyrë, në mimikë, në lëvizje dhe i reflektonte gjithë vrullet e brendëshme, gjithë shqetësimet.”
(M. Islami. Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe çështja e bashkimit kombëtar. Prof.Skënder Luarasi personifikim i problemit kombëtar shqiptar, Tiranë, Afërdita, 1998, f.322.)
Dashuria për tërë gjymtyrët etnike të kombit e e përshkonte çdo qelizë të qënies së Skënder Luarasit, idealist por edhe realist në sensin e mbrojtjes së të vërtetës historike, drejtësisë e lirisë së popujve të nëpërkëmbur. “Luarasi shkroi me një mallëngjim drithërues e njohje të shkëlqyer edhe për Kosovën, e kosovarët, si ndoshta, rrallëkush tjetër nga Shqipëria e Jugut, për atë Kosovë, që nuk e hoqi asnjë herë nga goja.”
( M. Gjevori. Shkolla Teknike e Tiranës: Monografi shkollore, Prishtinë,2003, f.134)
Skënder Luarasi ndjente dhimbje të madhe për fatin e kosovarëve, të cilët ishin therrorizuar për pavarësinë e Shqipërisë dhe vetë vuanin robërinë. Si simbol të sakrificës e heroizmit të tyre ai shpesh përmendte Isa Boletinin. Studjuesi Ali Aliu, i cili e ka takuar shumë herë thotë: “kam patur e kam admirim për këtë figurë që të pushtonte nga takimi i parë. Pa e tepëruar mund të thuhet se Kosovën e kishte shqetësim të parë, çfarë ishte njëri nga ''mëkatet'' e tij. Ishte admirues i Isa Boletinit, sa herë takoheshim e përsëritëte: ''Nuk dua të vdes pa e parë fshatin e lindjes së Isës”, thoshte…''
(A. Aliu. Kosovën e kishte shqetësim të parë. Drita, 16 janar 2000, f.7)
Edhe çastet e fundit të jetës i ndau me Kosovën kur në kllapi, mes grahmave, në luftë me vdekjen, belbëzonte thirrje për të mbledhur forca të çlironte Kosovën. Këto fjalë nuk janë fantazi “ultranacionaliste” , por ngjarje reale, të para dhe të deklaruara nga dëshmitarë okularë seriozë të cilët kanë treguar mbresat e tyre nga takimet e fundit me Skënder Luarasin.
Në memorjen tonë ka mbetur dialogu i tij me Aleks Budën, kur akademiku i nderuar i tha si me shaka se në udhëtimin e fundit në Kosovë, më 1982, ia kishte parë emrin në një listë rilindasish, por në fund fare. Skënder Luarasi i përmalluar i kishte shprehur mirënjohje Kosovës për këtë nder duke shtuar “Qofsha edhe i fundit, por në këtë listë!”
Po mbushen tre dekada prej ndarjes nga jeta të Skënder Luarasit dhe populli kosovar me institucionet e shtetit të tij të lirë po e vlerësojnë përherë e më shumë (deri tani mbajnë emrin e tij shkolla e mesme teknike në Skënderaj në Suharekë më 1994dhe një rrugë në qytetin e Mitrovicës....)
Nga informacionet dhe opinionet e vërejtura, mendojmë se Skènder Petro Luarasi nuk njihet sa duhet në Kosovè, kryesisht për shkak të rrethanave politike. Shpesh roli dhe vepimtaria e tij është keqinterpretuar apo shprehet si gojëdhënë, është nënvlerësuar, cunguar apo tjetërsuar nga qarqe të caktuara dhe nuk është studjuar e publikuar në mënyrë shkencore, me argumente, fakte, referenca shkencore dhe dokumenta. Për analizimin e kësaj situate mjafton të përmendet fakti që ai ka vepruar në kundërshtim me politikën që ndiqej nga rregjimi monarkik, fashist dhe monist ndaj Kosovës së pavarur e demokratike.
Ndaj në kuadër të 100-vjetorit të Pavarësisë dhe diskutimeve për një “histori ndryshe”, me modesti po e trajtoj paksa më gjerë me fakte.
(Vijon)
Foto 1 Skender Luarasi