Etika dhe Morali

[Psikologu]

Cka është Nocioni?!

Në jeten e perditshme shpeshhere e përdorim fjalën "nocion" sidomos kur polemizojmë më dikë,pohojm se ai i ngaterron nocionet , ose nuk ka ide mbi atë për të cilen flitet,ndersa kur për dikë kemi mendim të keq , themi se ka "ide të qmendura" për jeten.
Në libarat dhe studimet e Psikologjise i gjejm për shembullë disa tituj mbi nocionin si ato -"Nocioni mbi motivet " -Nocioni mbi personalitetin"-"Nocioni mbi burimin e frustacioneve" etj etj.
Pra shtrohet pyetja në vazhdim se cka me të vertet është Nocioni për të cilin flasim aq shpeshë?
Për ketë nuk ka ndoj mendim unik ne mesin e logjicienteve, por para se të parashtrojmë teorin të cilen e konsiderojmë relativisht si me të miren , do tiparaqesim shkrutimisht pesë teori karakteristike logjike , të cilat i konsiderojmë të pamjaftueshme siq janë ; formalistike,psikologjistike,nominalistike,vulgare materialistike dhe realistike.

Teoria formalistike e nocionit.
Disa logjicientë e percaktojnë nocionin si element të gjykimit ,ku në vazhdim të parë kjo na duket si e pranueshme si për shembullë ; " Qeni është kafshë" , pra ky është një gjykim.
Elementi i ketij gjykimi "qeni" dhe "kafsha" janë nocione, ndersa si shembullë tjeter " Ari është metal" -ky gjithashtu është gjykim.
Elementet e ketij gjykimi "ari" dhe "metal" janë gjithashtu nocione.
Pohimit se nocioni është element i gjykimit mund ti bëhet një verejtje.
Por a është ky pohim njëkohsishtë edhe definicion i mjaftueshem për "nocionin"?
Ata të cilet e definojnë nocionin si element të gjykimit , shpeshëhere e definojnë gjykimin si lidhje të nocioneve.Nese themi se nocioni është element i gjykimit , ndersa gjykimi lidhje e nocioneve ,atehere gjithësesi diqka njohim nga kjo ,pra kuptojm me një fjalë se qfarë raporti janë nocioni dhe gjykimi .Nderkaq , ende nuk e dijmë se qka është nocioni , e as qka është gjykimi.Nuk është xgjidhje nese themi se nocioni është element i gjykimit , gjykimi element i konkludimit , kurse konkludimi tersi ose lidhje e gjykimeve, ¨por në ketë ne prapë sillemi përseri në rrethë , ndoshta në një rrethë diqka më të gjerë.
Nocioni mund të ndahet në karakteristika si për shembullë nga kjo thenje ; Rakia e fortë , është raki e zier dy here.
Që te dallojm keto karakteristika ne vijm në konkludim se nocioni raki e fortë mund të ndahet në arakteristiken raki ,dhe në karakteristiken e zier dy here.Mëqe nacioni mund të ndahet në karakteristika ,disa mendojnë se me mirë do të ishte sikur të ndahet në tërsi të karakteristikave, mirpo , nese karakteristika definohet si element i nocionit , ne përseri sillemi në rrethë dhe nuk dijm se qka është nocioni, as qka eshtë karakteristika e tij, madje edhe nese i lidhim të kater nocionet e përmendura më lartë (konkludimi,gjykimi , nocioni dhe karakteristika) dhe e caktojmë raportin e tyre reciprok , verejm se nuk kemi definuar asnjë nga keto kater nocione.Përcaktimi reciprok i këtyre nocioneve mund të kontriboj në të kuptuarit më të mirë të tyre, por se a do të definohet ndonjëri nga ato keshtu , mvaret nga ajo se a do të definohet dhe sqarohet së paku një nga ata në ndoje mënyrë tjeter.

Vazhdon...

Teoria psikologjistike e nocionit.