Vetëdija, njohja, dija dhe përvoja.

[LABI]

Vetëdija si nocion është një cështje që trajtohet jo vetëm nga filozofia, por dhe nga psikologjia, psikiatria, mjekësia, drejtësia, religjioni etj ....Ekzistonë shumë pikëpamje të ndryshme dhe kundërthënshme lidhur me përkufizimin e vetëdijës

Vetëdija është një cilësi tipike e njeriut ; vetëm njeriu ka vetëdije dhe mund të jetë i vetëdijshëm.
VETËDIJA- është aftësi specifike e njeriut, në saje të së cilës njeriu njef gjësendet dhe dukuritë e jashtme qofshin ato natyrore apo shoqërore... Mëson për to dhe merr një qëndrim të caktuarë për to.
VETËDIJA- poashtu është një pasqyrë apo një imazh e njeriut për botën e jashtme dhe për vetveten e vet dhe botën e tij të brendshme

Vetëdija është e lidhur ngusht me diturinë, por vetë nuk është dituri apo dije
Vetëdija është kategori-PSIKOLOGJIKE, kurse
Dituria kategori-GNOSEOLOGJIKE – dmth (kategori që ka të bëjë me njohjen- e gjësendeve, dukurive, proceseve)

DITURIA-është njohje e vërtetë , (një tërësi e g jykimeve të vërteta), ndërsa
VETËDIJA- si kategori psikologjike nuk është e thënë të përmbajë në vete vetëm koncepte, pohime, përftyrime të vërteta .

Ndryshe nga dituria , vetëdija –mund të përmbajë në vete dhe zakonisht përmban edhe gjykime e pikëpamje të cilat nuk kanë mbështetje reale –argumentuese- dhe nuk janë të vërteta
Psh: mitologjia është një vetëdije , por thëniet e saj nuk janë të vërteta an ipse nuk janë edhe pa kurrfarë "logjike" e domethënie.
Pokështu qëndron fakti me religjionin – atë pjestarët e një feje e konsiderojnë të vërtetë, ndërsa pjesëtarët e fesë tjetër nuk e konsiderojnë të tillë
Megjithatë, edhe miti , edhe feja , edhe ideologjia etj, paraqesin forma të ndryshme të vetëdijës.

Dallimi midis vetëdijës , në njërën anë, dhe diturisë në anën tjetër mund të ilustrohet edhe me këtë shembull: na dhemb koka dhe për këtë jemi të vetëdijshëm , por nuk e dimë pse na dhemb ajo… Ne jemi të sëmurë dhe për këtë jemi të vetëdijshëm, por nuk dimë për çfarë sëmundje është fjala etj.

VETËDJA KA LIDHJE TË NGUSHTË ME TË NJOHURIT …PËR MË TEPËR VETËDIJA ËSHTË KUSHT PARAPRAK DHE I DOMOSDOSHËM QË TË MUND TË NJOHIM… NUK MUND TË KETË NJOHJE PA VETËDIJE , POR MUND TË KETË VETËDIJE PA NJOHJE
Janë të gabueshme ato pikëpamje, të cilat vetëdijën e përkufizojnë si dituri, dije teori etj.

Vetëdija e njeriut, sikurse edhe vet njeriu – është product historik e shoqërorë …

Vetëdija është e lidhur në mënyrë të pandashme me jetën shoqërore të njeriut, të kohës dhe bashkësisë shoqërore ( nuk mund të ekzistoj vetëdija e njeriut jashtë dhe pavarësisht nga jeta shoq.).

Prandaj vetëdija është zhvilluar nën ndikimin e jetës së shoqërisë së caktuar.
Cfarë është shoqëria e tillë është edhe vetëdija shoqërore .( format më të njohura të vetëdijës shoqërore janë filozofia, religjioni, morali, arti, politika etj).
Vetëdija – ka edhe bazë materiale dhe fiziologjke…Shikuar nga ky aspect , vetëdija është product i trurit dhe SNQ – si pjesë e materies, e cila ka arritur shkallën më të lartë të zhvillimit dhe strukturimit funksional të saj ...