Ateizëm 101

[Guri i madh]

Postimi origjinal është bërë nga Preshevar

At here, më lejo te them qe s'po dishe gjë !

po preshevar po une nuk jam kalemli sikur ju une veq qka shoh edhe qka ndiej me kta vesht e mi te mdhenj sa fleta e arres , qka me bae e murrt mejtepllakun ju tani e knoni historin e ALI BUNGUT

[ATEIST]

Mund të duket e çuditshme, por në pjesën e trotuari përpara “Xhamisë së Ethem Beut” ose “Sahatit” siç e quajmë shpeshherë kemi parë që kur vjen koha e faljes punonjës të xhamisë shtrojnë tapete duke mbuluar edhe trotuarin ku kalojnë kalimtarët.

Natyrisht që qytetarët duke respektuar këtë institucion nuk kalojnë më në trotuar për të mos shkelur mbi tapete, por detyrohen të zbresin në rrugën e makinave si në foto dhe në këtë mënyrë shkaktojnë një kaos të trafikut. Kjo dukuri ndodh çdo ditë dhjetë metër larg bashkisë së Tiranës. Pa pasur asnjë paragjykim ndaj besimtarëve dhe punonjësve të “Xhamisë së Ethem Beut” do të ishte mirë që ashtu siç qytetarët respektojnë besimtarët dhe tapetet e tyre, edhe besimtarët të respektojnë kalimtarët dhe trotuarin e tyre. Dhe në këtë mirëkuptim do të ndihmonin shumë mirë punonjësit e bashkisë.


Jo shumë kohë më parë, gjatë festimit të “Kurban Bajramit”, një nga festat më të mëdha për besimtarët myslimanë, aty u hap një “treg” i vërtetë tapetesh që zuri vend në pikat kyçe të kryqëzimit pranë Pallatit të Kulturës. Ky “minibiznes” dhe besimtarët e shumtë që kishin dalë për të festuar bllokuan për disa orë gjatë paradites.

[ATEIST]

A është turp të jesh ateist?


Diskutimi lidhur me përkatësitë fetare të shqiptarëve është i zhurmshëm e i kokolepsur. Ka që thonë se shqiptarët janë popull me aq e kaq përqindje muslimane, katolike e ortodokse. Ka që thonë se feja e parë e shqiptarëve ka qenë feja e Krishtit, ka që thonë që shqiptarët thellë në histori kanë qenë politeistë. Ka që thonë se shqiptarët e sotëm duhet të kthehen në fenë paramuslimane, pra atë të krishterë se kështu na do më mirë bota. Të tjerë këmbëngulin se feja islame, sado mbishtresë më e re, është baza fetare e këtij vendi. Dhe ka që me të drejtë theksojnë tolerancën fetare të shqiptarit si një tipar karakteristik.

Megjithatë, rrallëkush flet për ateizmin. Dikujt i duket se është më mirë të struket në origjinën e vet fetare familjare se sa të thotë se është ateist apo nuk beson në zot. Pra, a është turp të mos besosh në zot?

Komunizmi shqiptar u bë precedenti famëkeq në botë që prishi tempujt fetarë dhe e ndaloi me ligj e kushtetutë fenë. Një ideologji mashtruese e gënjeshtare si ajo komuniste-enveriste nuk mund të duronte që njerëzit të kishin fenë për ngushëllim e prehje. Në të gjithë botën komuniste, feja u denigrua e roli i saj u minimizua, por edhe në vendet ku sunduan kasapë të vërtetë komunistë, ajo nuk u ndalua me ligj, priftërinjtë, hoxhallarët e baballarët nuk u vranë e besimtarët nuk u futën në burgje se i faleshin zotit, ashtu siç ndodhi në Shqipëri.

Me rrëzimin e komunizmit, feja pati një gjallërim të natyrshëm. Të tre degët kryesore të saj, ato islamike, katolike e ortodokse vërshuan në garë me njera tjetrën të mbushin vakumin komunist. Nuanca të tjera fesh të papara në Shqipëri rendën gjithashtu me misionarët e tyre. U ndërtuan tempuj fetarë edhe atje ku më parë nuk kishte të tillë. Fetë hynë në domenet e njëra tjetrës duke ndërtuar për shembull kisha atje ku më parë kishte vetëm xhami e teqe apo xhami e teqe atje ku më parë kishte vetëm kisha. Të dalë nga kthetrat mundonjëse të diktaturës komuniste, shqiptarët u hodhën, në krye me devocion e dëshirë në prehërin e feve. Më pas ishte politika ajo që kapërtheu e pushtoi shpirtin shqiptar dhe zuri kryet e oxhakut në vatrat shqiptare.

Vetëm kur ndizen debatet se kujt bote fetare i takojmë ne shqiptarët, atëhere flakërojnë gjakrat e luftës, ngrihen e ulen njëra fe apo tjetra, njëra quhet reaksionare e tjetra e përparuar, rrëmohet nëpër origjina, sulmohen dinjitarët fetarë të njërës palë apo tjetrës e të tjera e të tjera.

Pa lënë mënjanë rolin e madh që ka patur feja në zbutjen e disiplinimin e shpirtrave njerëzorë, nuk duhen harruar gjithashtu periudhat e saj të errta e reaksionare. Ashtu si ideologjia komuniste që në zanafillat e veta ishte idealiste e humane sepse kërkonte mbrojtjen e të drejtave të të shtypurve në botë por që më pas u mishërua e transformua në ideologji të egra vrastare e luftë për zotërim e pushtet, ashtu dhe fetë në periudha të ndryshme devijuan mjaft nga predikimi e mësimet e pretenduesve si të dërguar prej zotit. A nuk thoshte vallë Krishti se po të ra dikush në njërën faqe duhet t’i kthesh tjetrën dhe se pasuria e tepërt e prish dhe e rrënon shpirtin e njeriut? Mos vallë Muhameti predikonte që idhtarët e tij të hedhin në erë njerëz paqësorë e të pafajshëm nëpër metropolet e botës apo kudo gjetkë?

Gjithsesi feja ka ekzistuar e do të ekzistojë si një alternativë kulture e sistemi perceptimi të botës nga qëniet njerëzore. Por megjithatë, feja nuk përfaqëson kulmin e kulturës e të forcës së mendjes që njerëzimi ka arritur në udhën e tij të gjatë e të vështirë në këtë planet ku nga kafsha prehistorike u shndrrua në këtë Homo Sapiens që është sot. Me predikatet e saj të gatëshme e standarde dhe besimin në botën tjetër, feja përvetësohet kollaj e është lehtësisht e pranueshme nga mendje që s’e vrasin mendjen e i lodh arsyetimi i thellë njerëzor. Të besosh në fe nuk ka nevojë të jesh bartës i kulturës së thellë njerëzore e përçues i inteligjencës më supreme të planetit, asaj të njeriut. Nuk ka nevojë pra të mrekullohesh nga Dante e Shekspiri, nga Rafaeli e Pikaso, nga Khajami e Abu Nuvasi, nga Njutoni e Ajnshtajni, nga Ibn Sina e Al-Kvarizmi.

Të ngatërruar me martesa mikste, në të gjitha kombinacionet e mundëshme të feve katolike, ortodokse, islamike e bektashiane dhe me një përbërje të konsiderueshme ateiste, ç’duhet të jenë sot shqiptarët? Dihet që feja është çështje personale. Nuk është turp të besosh në atë apo këtë zot dhe të pretendosh se ky zot është i vetmi, por ama nuk është as turp të përpiqesh ta spjegosh botën me armën më të përsosur që natyra i dha një qënieje të gjallë, logjikën njerëzore e cila u përsos e u përfeksionua edhe më gjatë historisë së njeriut mbi dhe. Ateizmi nuk është pjellë e komunizmit. Komunistët besonin në një zot më barbar e absurd se sa ai që predikonte Krishti e Muhameti. Ata e përkrahnin ateizmin si aleat vetëm për të luftuar fenë. Por le të guxonte një ateist i asaj kohe të thoshte se nuk besonte në Marks apo Enver dhe të shihte se ç’e gjente. Njerëzit e mëdhej të feve të sotme në botë, një nga të cilët ishte padyshim Papa Gjon Pali II janë përpjekur të theksojnë e lartësojnë anët humane të fesë e të hedhin ura midis besimeve fetare e vetë fesë me shkencën.

Në një botë të lirë e demokratike nuk është pra as turp as marre të jesh atesit apo të mos besosh në zot. Turp e marre është të mos respektosh besimin apo botkuptimin e tjetrit dhe të zëvëndësosh debatin logjik me mjete të dhunëshme e deklarata lufte. Ndaj shqiptarët që ndjehen për ateistë nuk ka pse të druhen nga deklarimi se janë të tillë. Dhe të tillë janë padyshim gjysma e shqiptarëve. A nuk është vallë krenare të besosh në forcën e artit e shkencës, të besosh ata artistë e mjeshtra të shpirtrave njerëzorë, ata filosofë e savantë, ata shkencëtarë e shpikësa që kanë dhënë tablo e spjegime e analiza të vërteta të botës së madhe të njeriut dhe të botës së stërmadhe që rrethon atë.

Thonë se kur Napoleon Bonaparti atë kohë perandor, pranoi në audiencë Pierr-Simon Laplasin i cili dikur e kishte marrë në provim matematike perandorin e ardhëshëm në shkollën e artilerisë, matematicieni i shquar i dhuroi atij librin e tij të fundit “Mekanika qiellore”. Napoleoni që kishte dëgjuar për librin i tha atij: “Zoti Laplas, thonë se ju keni shkruar tërë këtë libër të madh mbi sistemin e gjithësisë dhe nuk keni përdorur gjëkundi emrin e Krijuesit të tij.” Dhe Laplasi ju përgjegj: “ Nuk kam patur nevojë për atë hipotezë, madhëri.” A nuk është kjo përgjigje një e tillë që të bëjë krenar cilindo qënie njerëzore që e vë në punë sadopak mjetin e tij të mrekullueshëm të mendjes?

[ATEIST]

Ateizmin nuk e kanë shpikur komunistët
Ateizmi është mungesë e besimit te prania e perëndive dhe krijesave hyjnore. Kjo mungesë besimi nuk vjen nga pamundësia për të ushtruar një fe apo nga pamundësia e lidhjeve me të, por nga bindje të qëndrueshme dhe arsyetime të vetëdijshme. Foshnjat e porsalindura nuk kanë fe. Fetë iu injektohen në kokë më vonë, nga familja dhe shoqëria. Kjo shpjegon edhe faktin se përse më së shumti një njeri i lindur në një familje të krishterë përqafon fenë e krishterë, ndërsa dikush tjetër i lindur në një shoqëri myslimane, budiste apo çifute ndjek fetë përkatëse. Mungesa e besimit te perënditë është shumë më e vjetër se të gjitha llojet e besimeve fetare. Qeniet njerëzore fillimisht nuk kanë ditur të besojnë. Më vonë kanë mësuar, kanë krijuar dhe ndërlikuar perënditë.

Ateizmin, si mungesë e ndërgjegjshme e besimit nuk e kanë shpikur as komunistët shqiptarë dhe as çdo lloj komunizmi tjetër, pavarësisht përpjekjeve që bëhen për t’i njësuar ata. Ronald Bruce Meyer thotë se Ateizmi të çon në Komunizëm po aq sa të shtyn bindja se Santa Klausi është përrallë në agresivitet ndaj fëmijëve. Ateizmi nuk ka lidhje me besimin. Ai ka të bëjë me dyshimin, mosbesimin.

Ateistë ka pasur gjatë gjithë historisë së njerëzimit. Megjithëse dëshmitë e para të shkruara të ateizmit mund të gjenden në shkrimet e Rig-Veda-s në Indi (rreth 1000 vjet p.e.s.), një ndër filozofët e parë të ateizmit mbahet greku i lashtë Epikurus i cili zhvilloi argumentin kundër të keqes:

“Nëse Perëndia dëshiron ta ndalojë të keqen, por nuk ka fuqi, ajo nuk është e gjithëpushtetshme.
Nëse ka fuqi, por nuk do që ta ndalojë të keqen, atëherë është keqdashëse.
Nëse edhe ka fuqi ta ndalojë edhe dëshiron ta ndalojë të keqen, si shpjegohet që e keqja vazhdon të ekzistojë?
Dhe, nëse as nuk do që ta ndalojë dhe as është në gjendje ta ndalojë, atëherë përse u dashka quajtur Perëndi?”

E nisur nga thellësitë e errësirës së Mesjetës, Rilindja evropiane njohu zhvillimin e vrullshëm të ateizmit të përfaqësuar nga mendimtarë mosbesues ndaj qenieve hyjnore. Emrat e Leonardo da Vinçit, Erazmusit, Galileos, Keplerit e Giordano Brunos janë të lidhur me ateizmin. Më vonë atyre iu shtuan iluministët Dekart, John Toland, David Hume e Thomas Paine; enciklopedistët francezë Didero, Volter, d’Holbach për të ardhur në shekullin e 19-të te Fojerbah, Holyoke dhe, natyrisht, Charles Darwin. Më vonë, mendje të ndritura si Mark Twain, Thomas Edison, Albert Einstein, e shumë të tjerë kanë qenë dhe vazhdojnë të mbeten ateistë. Asnjë prej tyre nuk ka pasur qoftë edhe lidhjen më të vogël me komunizmin.

Sot, mbi 90 për qind e fizikantëve të botës dhe mbi 65 për qind e matematikanëve janë ateistë.

Përpjekjet për ta lidhur Ateizmin me Komunizmin e kanë burimin te përpëlitjet e krerëve fetarë për të ndaluar dobësimin e shpejtë dhe të pandalshëm të pushtetit të Kishës dhe institucioneve fetare në gjysmën e dytë të shekullit të njëzetë. Veçanërisht ato morën përkrahje zyrtare në periudhën famëkeqe të histerisë së Senatorit Joseph McCarthy në Shtetet e Bashkuara. Argumenti bazë që sillej për të provuar këtë tezë ishte njësimi i kryekomunistit Stalin me Ateizmin.

E vërteta qëndron se, pavarësisht se u shkollua në një seminar kishtar, Stalini ishte ateist. Megjithatë, ka shumë arsye të besohet se ai nuk ishte ateist për arsye filozofike apo sepse komunizmi ose mendësia e tij totalitare nuk përputhej me fenë. Stalini ishte ateist sepse pushtetit të tij sovjetik nuk i shkonte pas oreksit rivaliteti i pushtetit të madh të Kishës Ortodokse Ruse, ashtu siç nuk i pëlqente rivaliteti për pushtet i kujtdo fuqie tjetër. Në esenë “Ateizmi përballë Komunizmit” Jon Nelson vë në dukje se “Stalini nuk donte ta ndante pushtetin e vet me asnjë tjetër.

Ai e sulmoi Kishën vetëm kur e pa se ajo ishte rivali i vetëm me peshë i supremacisë së tij. Por sulmet nuk kishin të bënin fare me mospajtimet ideologjike. Ishte thjesht çështje e zhdukjes së një rreziku të mundshëm”. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, kur e pa se i nevojitej mbështetja e fesë për të siguruar një bashkim më të plotë të rusëve në luftë, vetë Stalini nxiti rimëkëmbjen dhe fuqizimin e Kishës Ortodokse Ruse.

Ateizmi nuk është ideologji. Ai është mungesë besimi në ideologji. Mungesa e besimit në ideologji s’ka se si dhe s’mund të bëhet bazë ideologjie, aq më pak për një ideologji totalitare si komunizmi. Përkundrazi, fe të ndryshme, sidomos format fondamentaliste të tyre, janë bërë jo rrallë baza për ideologji totalitare. Mjafton të përmendim lidhjet e Krishterimin me Fashizmin, luftërat e Kryqëzatave apo Inkuizicionin katolik, Ku-Klus-Klanin, Al Qaedën etj.

Komunistët e panë fenë thjesht si ideologji konkurruese dhe jo si ideologji që binte ndesh me ideologjinë e tyre. Duke u munduar të arrinin mbizotërimin e besimit të tyre, ata u përpoqën të fshinin ndikimin e çdo lloj ideologjie tjetër – ideologjinë fetare, ideologjinë e pronës private, ideologjitë perëndimore, gjithçka.

Në Shqipëri kjo përpjekje u çua në ekstrem me shpalljen e vendit shtet ateist. Në fakt, Shqipëria u shpall edhe Republikë Popullore Socialiste, në një kohë kur nuk ishte as republikë (sepse ishte autokraci); as Popullore (sepse ishte kundër popullit), dhe as Socialiste (sepse ishte monopolizëm i skajshëm shtetëror).

Ajo paraqitej “Demokraci Popullore” në një kohë që ishte një nga format më të egra të diktaturës. Ajo u quajt vend ateist, kur popullit iu imponua besimi i verbër dhe pa kushte te një ideologji (marksizmi) dhe te një perëndi me pesë koka: Marksi-Engelsi-Lenini-Stalini-Enveri (i ati - i vëllai - i biri - shpirti i shenjtë- dhe satani).

[ATEIST]

Ky shkrim nuk pretendon aspak që t’i paraqesë shqiptarët si popull ateist apo të pa fe. Një përpjekje e tillë do të ishte në kundërshtim të plotë me bindjen time se karakterizimi dhe etiketimi i popujve apo i individëve në bazë të (mos)përkatësive fetare është i papranueshëm në një shoqëri të përparuar. Njerëzit janë njerëz, ndërsa bindjet e tyre fetare janë thjesht çështje vetjake.


Megjithatë, unë do të përpiqem të mbroj idenë se shqiptarët janë një popull që ka dëshmuar historikisht lidhje të dobëta me fenë. Për lidhjet e dobëta të shqiptarëve me fenë përmenden shumë argumente faktikë dhe episodikë, të dokumentuara dhe të padokumentuara.

Që në lashtësi ilirët kanë qenë ndoshta po aq pranë besimeve perse, Zoroastrianizmit sa edhe perëndive greke të Olimpit. Më vonë thuhet se ata ishin ndër të parët që e lanë këtë besim dhe iu kthyen krishtërimit.

Ja si e përshkruan Peshkopi Fan Noli “përkushtimin” e Gjon Kastriotit, atit të heroit tonë kombëtar ndaj fesë: “Për sa i përket fesë Gjon Kastrioti ishte shqiptar tipik. Nuk ishte pasues fanatik i asnjë feje dhe i ndërronte besimet sipas drejtimit që i jepte lëvizjeve të veta politike.

Si aleat i Venecias në 1407, ai ishte Katolik; pastaj si aleat i Stefan Lazareviçit të Serbisë, nga 1419 – 1426 u kthye në ortodoks; dhe më pas u kthye në mysliman kur lidhi aleancë me Muratin e II, nga 1430 – 1438; e përsëri në katolik në 1438 kur e gjeti veten aleat dhe qytetar nderi i Venecias dhe i Raguzës. Në fund vdiq i krishterë i mirë në 1443.” (Peshkopi Fan Noli, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.)

Të ndarë në dy degët mbizotëruese të krishtërimit mesjetar, shqiptarët i hapën rrugën pa ndonjë keqardhje të madhe myslimanizmit. Duke shëtitur cep më cep Shqipërinë e fundit të shekullit 19-të dhe fillimit të shekullit të 20-të, Edith Durham vëren se “Shqiptari është i paditur e i pamësuar, por nuk është budalla…Myslimanizmin dhe krishterimin ai i përcakton në një mënyrë të veçantë dhe shqiptare. Në zemrën e tij ai është i ndikuar kryesisht nga besimet e paragjykimet tradicionale, të cilat janë shumë më të vjetra se sa të dy feve të reja.” (Edith Durham, Brenga e Ballkanit - Në vendin e Shqiponjës, faqe 543)

Ndikimi dytësor i fesë në qenien e shqiptarëve u ka rënë në sy të gjithë studiuesve të historisë së Ballkanit dhe të Shqipërisë. Ai është element tipik shqiptar dhe përcaktohet nga rrethana historike, gjeografike, demografike dhe ekonomike krejtësisht shqiptare. “Çelësi i unitetit të shqiptarëve ishte gjuha.


Feja, gjeografia dhe klasat për ta kishin qenë faktorë ndarjeje, prandaj në periudhën e reformave të mëdha Otomane Njerëzit e Tanzimatit ngulën këmbë që shqiptarët të vazhdonin me lidhjet e tyre të ‘miletit”, thotë Misha Glenny (Ballkani, 1804-1999, f. 153.)

Lidhja e dobët e shqiptarëve me fenë (përkatësisht me krishtërimin) u shfaq më hapur në periudhën e përqafimit të myslimanizmit.


Ky hap ende i pashpjeguar plotësisht u krye me vullnet të plotë dhe pa kurrfarë detyrimi. “…Nuk ka asnjë arsye për të menduar se ishte frika e persekutimit ajo që i detyroi shqiptarët të ndërronin besimin në myslimanizëm dhe të përqafonin besim të dyfishtë.


Përkundrazi, ata u shtynë nga dëshira për të shmangur taksat për kokë dhe për të përfituar nga ndërrimi i fesë, kryesisht duke marrë ndonjë post në hierarkinë ushtarake të shtetit Otoman ...


Në qoftë se taksat e vëna për të krishterët në komunitetet shqiptare në shekullin e 16-të shkonin deri në 45 akçi, në mes të shekullit të 17-të ato ishin ngritur deri në 780 akçi në vit. Për t’i shpëtuar fiset e tyre nga uria dhe rrënimi, pleqëria e komuniteteve shqiptare e këshilloi popullin e fshatrave që të përqafonte Islamin”. Antonina Zhelyazkova, Identitete Shqiptare.

Sikur hapi i përqafimit të fesë Islame të ishte mbështetur në motive shpirtërore, atëherë do të kishte vend për të menduar se ky popull la një fe për t’u kapur pas një tjetre që iu duk më tërheqëse. Por ajo që ndodhi në Shqipëri në shekujt 17 – 19 dhe në vazhdim ishte e rrallë. Një pjesë e mirë e shqiptarëve, për arsye utilitare parapëlqyen të ruajnë dy fe.

Ja si i është shpjeguar ky dyzim nga Edith Durham në fillim të shekullit të 20-të: “Pjesëtari i një fisi në Shqipërinë e Veriut në radhë të parë është shqiptar. Ai kurrë s’i ka përvetësuar mësimet e kristianizmit, as ato të islamizmit (flas vetëm për masat).


Krishti dhe Muhameti janë dy “gomarë magjikë“ mbinjerëzorë, çdonjëri nga të cilët, po ta zbutësh, mund të bëjë çudira. (Brenga e Ballkanit, faqe 203.)

Edith Durham nuk mungon të verë në dukje se përpara kthimit të tyre në Islamizëm, ose përpara aventurës interesante të pranimit njëkohësisht të dy feve, shqiptarët janë ndjerë të braktisur, madje edhe të shfrytëzuar nga emisarët e feve të krishtera.


Pra shkaqet e ftohtësisë së shqiptarëve ndaj fesë nuk duhen parë vetëm te karakteri i tyre, por edhe te sjellja e përfaqësuesve të feve kundrejt tyre.

“Nuk ka pasur fare shkolla për priftërinjtë e vendit. Priftërinjtë e huaj shpesh nuk dinin as gjuhën dhe as zakonet e vendit. Peshkopët, shumica të huaj, përpiqeshin kush e kush të fuqizohej më shumë për vete.” (po aty, f. 105.)

Për shqiptarët feja ishte fe dhe asgjë më tepër. Ndonëse ajo ndikonte në marrëdhëniet me shtetin, ajo nuk mund përcaktonte marrëdhëniet e tyre me njëri-tjetrin dhe mbi të gjitha, ajo nuk përcaktonte identitetin e njerëzve. Pra ajo ishte ashtu siç edhe duhet të ishte – një element vetjak besimi apo mungese besimi.


Prandaj edhe vargu i Vaso Pashës “Feja e shqyptarit është shqyptaria”, ngjiti aq mirë te shqiptarët dhe u kthye në moto përfaqësuese të Rilindjes Kombëtare Shqiptare.


Ky varg nuk ishte thirrje patetike për të arritur diçka të paqenë, siç përpiqen ta paraqesin sot disa pena që i janë vënë me zell dëmtimit të çdo simboli të Rilindjes Kombëtare; nuk ishte kushtrim lufte apo bori sulmi. Ishte thjesht ritheksimi i një të vërtete të vyer, të cilën ia vlente ta mbaje si udhërrëfyese për të mbijetuar si komb. Vetëm si i tillë, ai gjeti mbështetje të gjerë dhe u pranua nga breza të tërë shqiptarësh.

Ata që luftuan për Rilindjen Kombëtare e pranuan Vaso Pashën. Ata që pasuan më vonë e ngritën edhe më lart.

Megjithëse zyrtarisht mysliman, duke e parë se një mbret i krishterë do të ishte më i qëndrueshëm në një vend me prirje evropiane, Ahmet Zogu ngulmoi të martohej me një katolike.


Përpara kësaj martese, nën shembullin e Ataturkut, ai kishte ndaluar me ligj mbulimin e grave me ferexhe, një hap që Franca po e gjen shumë të vështirë ta realizojë 70 vjet më vonë.


Këto veprime nuk ia ulën aspak popullaritetin Zogut midis shqiptarëve. Edhe kundërshtarët e tij politikë të atëhershëm e të sotëm e sulmojnë për gjithçka tjetër, por jo për qëndrimin ndaj feve. Në këtë pikë ai gjeti mirëkuptim dhe miratim te bashkëkombësit.

Ky ishte pikërisht terreni që gjetën dhe shfrytëzuan komunistët e Enver Hoxhës për ta shpallur ateist shtetin e tyre komunist. Goditja që ata i dhanë fesë frymëzohej nga mësimet e Stalinit, të cilat çoheshin në ekstrem duke marrë parasysh vendin ku po zbatoheshin, kushtet e një populli që nuk mund t’i përqasej verbërisë fetare dhe adhurimit të rusëve për Kishën e tyre.


Goditja ishte pjesë e luftës për pushtet absolut dhe llogariste mirë lidhjet e dobëta të shqiptarëve me fenë. Ajo nuk u krye thjesht ngaqë Enver Hoxha ishte ateist. (Njerëz që e kanë njohur nga afër tregojnë se djalli i Hoxhave falej përpara se të hante bukë. Nuk është aspak çudi që thellë-thellë ai të besonte, ose të paktën të ishte supersticioz.)

Goditja u bë sepse ai, Hoxha, nuk donte ta ndante me kërkënd pushtetin, njëlloj si mësuesi dhe ati i tij shpirtëror, Stalini. Në fund të fundit, ideologjia është vegël për të ushtruar pushtetin politik.

Të mos harrojmë se edhe krerët e feve në Shqipërinë e pasluftës së dytë botërore ishin në pozicion jo fort të favorshëm në lëmin e marrëdhënieve publike. Më pak se gjysmë shekulli nga shpallja e Pavarësisë kushdo, por sidomos komunistët që ishin mjeshtër të propagandës, nuk e kishin fare të vështirë ta përqasnin myslimanizmin me pushtuesin turk, që e kishte mbajtur vendin për 500 vjet në errësirë.

[ATEIST]

Po ashtu komunistët nuk hasën vështirësi për të bërë një lidhje midis Italisë fashiste, shkaktaren e një pushtimi të turpshëm dhe një lufte ende të freskët, me krerët e kishës katolike. Nuk kishin qenë të pakët priftërinjtë që kishin mbështetur pushtuesin. Ndërsa fqinji ortodoks jugor, Greqia, kishte kohë që vinte peshkopë e priftërinj në ballë të taborreve shoviniste që jo vetëm ulërinin për copëtimin e Shqipërisë dhe Vorio Epirin, por edhe i shoqëronin pëllitjet e tyre me veprime të drejtpërdrejta agresioni.

Nga pikëpamja propagandistike, në vitet ’60 komunistët e kishin shumë të volitshme ta godisnin gogolin Fe. Nga ana shpirtërore, shqiptarët s’e kishin pasur shumë për merak atë. Nga vështrimi ekonomik, kjo ishte koha kur komunistët po përqendronin gjithë pasuritë e vendit në duart e tyre dhe atij fshatarit që po i shtetëzohej apo kooperativizohej toka dhe bagëtia, as i bëhej vonë se bashkë me to shkonte edhe pasuria e kishës dhe e xhamisë.


Ndonëse nuk mund të thuhet se ndalimi me ligj i fesë në Shqipëri u bë me miratimin e plotë të popullsisë, ai u prit pa ndonjë ndjenjë të theksuar keqardhjeje apo dëshpërimi dhe, praktikisht, me përjashtim të disa enklavave (Shkodrës, Malësisë së Madhe e deri diku, Korçës) zuri rrënjë shpejt.

Ndalimi i fesë u pasua me njësimin dhe zëvendësimin e vlerave shpirtërore. Vendin e Zotit e zunë krijuesit e Marksizëm-Leninizmit, Perëndia me katër koka e “klasikëve” fotografitë e të cilëve i gjeje kudo që hidhje sytë.

Ata u bënë po aq të paprekshëm dhe të padiskutueshëm sa çdo krijesë hyjnore. Vendin e Mesias, Krishtit apo Muhametit e zuri Enver Hoxha. Njerëzit nuk betoheshin më “Për Perëndi!” por “Për ideal të Partisë”.


Kishat u shembën dhe u zëvendësuan me vatra kulture. Vendin e priftit e zuri Sekretari i Partisë. Vendin e meshave e zunë format e edukimit. Vendin e Ferrit e zuri Spaçi. Vendin e Parajsës e zuri përralla e bukur e “komunizmit ideal” ku të gjithë do të punonin sipas aftësive (domethënë s’punonin fare) dhe do të paguheshin sipas nevojave (sa të donin).

Mungonin vetëm harpat dhe pendët krahëve. Vitrina e Parajsës në tokë, kopshti i Idenit ishte Blloku i Udhëheqësve në Tiranë. Prej tij mund të përjashtoheshe sa herë që haje ndonjë mollë të ndaluar ose sa herë i donte qejfi Mesias, Zeusit, Zotit.


Po të mëkatoje, duhej t’i hapje zemrën partisë, sekretarit të saj. Po të mëkatoje rëndë, përfundoje në Ferr – Spaç. Mëkatet e lehta faleshin. Edhe vjedhjet ishin kalimtare. Herezitë kundër Fesë Komuniste ishin të pafalshme. Ato dënoheshin me Ferr. Mallkimi ndiqte edhe të afërmit.
Frika nga ndëshkimi i Zotit u zëvendësua me frikën nga ndëshkimi i Partisë-Shtet, ose Perëndisë-Enver. Jo rastësisht, Enver Hoxha krahasohej me Zeusin – Kryeperëndinë.

Komunizmi shqiptar shpalli diçka që e quajti “ateizëm”, por në të vërtetë shkatërrimi i pushtetit të feve të deriatëhershme nuk kishte të bënte fare me Ateizmin, domethënë me mosbesimin në ekzistencën e një qenieje hyjnore të gjithëpushtetshme. Ai ishte vetëm zëvendësimi i një apo disa feve me një të re, me fenë Komuniste.


Në Shqipëri pati shumë njerëz që hoqën dorë nga besimet tradicionale – Myslimanizmi, Ortodoksia, Katolicizmi. Pati gjithashtu shumë që, për shkak se u lindën dhe u rritën në atë klimë, por edhe për shkak se u detyruan dhe u bindën, përqafuan fenë e re, Komunizmin. Por gjithmonë pati nga ata (dhe numri i tyre erdhi në rritje) që nuk besonin as te njëra dhe as te tjetra. Madje edhe shumë nga ata që kishin besuar te Komunizmi, hoqën dorë prej tij kur e kuptuan se në ç’humnerë po e çonte vendin.


Këta njerëz që s’besonin dhe s’besojnë as te fetë tradicionale dhe as te komunizmi nuk ishin dhe nuk janë as të pamoralshëm, as të droguar, as të çmendur, as të dhënë pas pijeve. Ata janë njerëz si gjithë njerëzit e tjerë, me vlerat dhe mangësitë e tyre.

[Arb]

Kushtetuta amerikane garanton liritë fetare dhe ndalon mbështetjen e qeverisë për fenëMike O'Sullivan
Zëri i Amerikës
21-12-2007

Miki Uinstin, një jurist i forcës ajrore, dhe ish-jurist i Shtëpisë së Bardhë gjatë administratës së Presidentit Regan, drejton fondacionin për Lirinë e Besimit në Ushtri. Ai ndihmoi për ngritjen e një akt-padie në shtator sipas së cilës një ushtar i vendosur në Irak nuk ishte lejuar të organizonte një takim për ateistët dhe jo të krishterët e tjerë.

Zoti Uinsten thotë se në këtë rast dhe në disa të tjera, të krishterët me një zell të tepruar i kanë vënë në lojë të tjerët.
“Ne nuk po përpiqemi të ndalojmë fenë e askujt. Ne thjesht po themi se nuk mund të përdoret spektrin e komandës ushtarake amerikane për të detyruar një ushtarak të rangut më të ulët që të pranojë një këndvështrim të caktuar biblik”

Zoti Uinstin ngriti një akt-padi në vitin 2005 ku argumentohej se Akademia e Forcës Ajrore, ku djali i tij ishte kadet, u bënte presion strudentëve jo të krishterë që të merrnin pjesë në takime të krishterësh dhe përdornin forma të tjera diskriminimi fetar. Padia u hodh poshtë dhe një hetim i Pentagonit arriti në përfundimin se nuk bëhej fjalë për diskriminim në Akademi. Bill Karr, që mbikqyr politikën e personelit ushtarak në Departamentin e Mbrojtjes, thotë se gjithsesi probleme kishte.

“Ideja e krijuar mes kadetëve ishte se krishtërimi praktikohej hapur në një ambjent ndërfetar. Ishte arritur në përfundimin se në një ambjent të tillë ndërfetar, drejtuesit u krijonin kushte më të favorshme një grupi të caktuar fetar”.

Si reagim ndaj kësaj çështjeje, Pentagoni nxorri udhëzime të reja vuri në dispozicion kurse të detyruara kualifikimi për tolerancën fetare.

Zoti Carr thotë se ushtria është përpjekur gjithmonë të plotësojë nevojat shpirtërore të anëtarëve të saj, për shembull duke vënë në dispozicion kapelanë. Ata zgjidhen nga përkatësi të ndryshme fetare dhe në kohë të trazuara ofrojnë qetësi shpirtërore. Ata drejtojnë gjithashtu shërbesa mbi baza vullnetare për anëtarë të fesë së tyre. Zoti Karr shpjegon se kapelanët instruktohen që të mos përpiqen të konvertojnë ushtarë nga besimet e tjera.

Ai thotë gjithashtu se kapelanët e krishterë, për shembull që përbëjnë shumicën duhet të përdorin një gjuhë gjithëpërfshirëse në ambjente të përzjera ku pjesëmarrja është e detyrueshme.

“Nëse janë në një ambjent ndërfetar, ata duhet të sillen në mënyrë gjithëpërfshirëse, për shembull jo të luten në emër të Jezu Krishtit, por duke iu lutur për shembull atit që është në qiell”.

Kritikët janë edhe kundër lutjeve gjithëpërfshirëse, për të cilat thonë se gjithsesi janë fetare dhe mund të ofendojë disa njerëz. Zoti Uinstin thotë se udhëzimet e shkruara janë të paqarta dhe e lënë hapur mundësinë për abuzime.
Politika e Pentagonit ka shqetësuar gjithashtu disa të krishterë evangjelistë, përfshirë disa anëtarë të Kongresit që thonë se të drejtat e kapelanëve të krishterë po kufizohen nëse ata nuk lejohet të luten në emër të Krishtit, edhe në ambjente të përzjera. Një kapelan i marinës doli në gjyq ushtarak vitin e kaluar se kishte protestuar ndaj politikës së Pentagonit, ndërsa ishte në uniformë.

Zoti Uinstin thotë se ka marrë mijëra ankesa nga ushtarakë që akuzojnë të krishterët fondamentalistë për presion fetar. Ai thotë se shumë nga ata që ankohen janë vetë të krishterë dhe shton se organizata e tij nuk po godet ndonjë besim të caktuar, por respekton besimet e vendit.

“A jemi ne një vend i Krishterë? Po! Jemi një vend hebraik? Po! A jemi një vend hindu dhe budist? Po, një vend ateist? Po, ne i kemi të gjitha këto. Por askush nuk ka të drejtën të përdorë epërsinë e vet në marrëdhëniet civile të punës dhe autoritetin e komandës në ushtri për të imponuar pikëpamjen e vet fetare”.

Sipas një sondazhi të vitit të kaluar në gazetën Military Times, 80 për qind e të anketuarve ndjeheshin të lirë praktikonin dhe shprehnin besimin e tyre në ushtri. Megjithatë 12 për qind thanë se nuk ndjeheshin të lirë ta bënin këtë.
Bill Carr thotë se udhëheqësit ushtarakë janë përgjegjës të garantojnë që anëtarë të forcave të armatosura mund të praktikojnë fenë e tyre, apo të mos praktikojnë asnjë fe, sipas zgjedhjes së tyre.

Miki Uinstin thotë se do të vazhdojë të përdorë gjykatat për t’u përpjekur t’i japë fund atyre që ai i quan diskriminim shumë të përhapur në ushtri. (ze)

[hawk]

Postimi origjinal është bërë nga ATEIST

...që kur vjen koha e faljes punonjës të xhamisë shtrojnë tapete duke mbuluar edhe trotuarin ku kalojnë kalimtarët.

Kjo dukuri ndodh çdo ditë dhjetë metër larg bashkisë së Tiranës. Pa pasur asnjë paragjykim ndaj besimtarëve dhe punonjësve të “Xhamisë së Ethem Beut” do të ishte mirë që ashtu siç qytetarët respektojnë besimtarët dhe tapetet e tyre, edhe besimtarët të respektojnë kalimtarët dhe trotuarin e tyre.

Ky “minibiznes”..

I nderuar a ke hyre ndonje here brenda xhamise se Et-hem Beut ne Tirane? Nese jo,te garantoj qe siperfqaja e saje eshte e mjaftueshme per besimtaret e nje lagje ne nje qytet te vogel ose per popullsine e nje fshati.
Tirana ka 1 milion banore dhe 6 xhamia.Ne te gjitha ndosh e njejta situate.Ka nje tejmbushje me besimtare.Bashkia duhet te nderhyje ne keto ceshtje per ti zgjidhur sepse edhe kalimtaret ekane te drejten e tyre ashtu sic e kane besimtaret te kryejne obligimin e vet ne objekte kulti natyrisht apo ne vende publike me leje te bashkise.
Kesaj te fundit i takon detyra ti jape leje ndertimi te xhamiave te reja me te medha ne tokat e vakfit.Por askush nga te "zbriturit nga trotuari" dhe as ti qe kete shkrim ja ke derjtuar forumit e jo bashkise,nuk mendon se faji eshte i bashkise qe nuk rikthen pronat te cilat publiku shfrytezon pa qene te tijat edhe pse ky publik mund te jene nga " te zbriturit nga troruari".

Asaj bashkise qe ndodhet pak metra nga xhamia duhet "ti vije keq" se besimtaret kryejne adhurimin ne rruge dhe kalimtaret zbresin nga trotuari.
Masat jane te thjeshta.Rikthim i pronave dhe leje per xhamia si ajo e Namazjase prpjekti i se ciles ka 15 vite qe pret ne sirtare per te marre lejen bashkiake.
Perse nuk ndodh me komunitetet e jera ne Tirane?Sepse ato kane objekte te mjaftueshme ne pronat e tyre te vjetra dhe te reja.
Madje ne Tirane ka edhe nje objekt Alevishe,ne qender,te cilet jane minoritet i paperfillshem,kurse per muslimanet jane disa xhamia pak me te medha se shtepia ime qe jane zgjeruar vit pas viti duke mos lene asnje pellembe lulishte,gjithmone toke e vakfit edhe kjo.

Ne Shkoder ndodh qe kur eshte festa,Kisha e Zojes se Mire perjeton nje procsion dhe njerezit dalin gjer ne rruge duke bllokuar trafikun dhe duke e bere ate te rrezikshem.Permasat e kesaj Kishe sebashku me territorin qe posdon jane me te medha se te gjitha xhamite e Tiranes sebashku.
Po keshtu ndodh tek kryqzimi i Sarreqit...po keshtu ne trenin e pasagjereve gjate diteve te percaktuara per Shen Ndoin-Sant'Antonion-ne Kishen e Lacit.
Ato dite nuk mund te udhetosh ne tre.
Faji nuk eshte i besimtareve por i organeve kopetente qe mund te nderhyjne per ti zgjidhur duke shtuar nje tren special,ne rastin e dyte,apo te policise rrugore qe nuk rregullon trafikun ne rastin e pare.

Mos harro se naten e Vitit te Ri ne qytetet tona,sidomos ne Tirane,ne qender nuk mund te kalosh nga njerezit qe festojne mu perpara bashkise madje sebashku me pjesetaret e saje.
Ashtu si ti mund te ankohen ato qe duan te kalojne per ne shtepi.
Por ajo eshte nje rast i vecante festiv ashtu sic jane festat fetare te cilat krijojne situata te vecanta ne kete rast edhe ne trafikun kryeqytetas.
Bashkia jep leje qe t zihet nje shesh per feste po duhet te japi leje qe toka e vakfit te kthehet ne objekt kulti per besimtaret qe te mund te kryejne lirshem detyren e qe te shpetojne kalimtaret nga ky kalvar.

Minibiznesi nuk eshte pjese e festes se Bajramit.
Nuk ka asnje detyrim fetare ose keshille qe percakton biznes jashte xhamise kur ka festa te tilla.
Ai eshte thjeshte nje bisnes qe shfrytezon situaten e krijuar nga festa fetare.
Nuk ka asnje kerkese te Muftinise per te lejuar nje fenomen te tille dhe asnje tradite profetike qe e kerkon.Bashkia shume mire mund ta ndaloje ashtu sic mund te beje me jevgjit qe i bien lodrave per festa te tilla,jo si praktike fetare apo per besim te forte qe kane por per te fituar ndonje lek.
Keto jane fenomene jo fetare.

[ATEIST]

Postimi origjinal është bërë nga hawk

I nderuar a ke hyre ndonje here brenda xhamise se Et-hem Beut ne Tirane? Nese jo,te garantoj qe siperfqaja e saje eshte e mjaftueshme per besimtaret e nje lagje ne nje qytet te vogel ose per popullsine e nje fshati.
Tirana ka 1 milion banore dhe 6 xhamia.Ne te gjitha ndosh e njejta situate.Ka nje tejmbushje me besimtare.Bashkia duhet te nderhyje ne keto ceshtje per ti zgjidhur sepse edhe kalimtaret ekane te drejten e tyre ashtu sic e kane besimtaret te kryejne obligimin e vet ne objekte kulti natyrisht apo ne vende publike me leje te bashkise.
Kesaj te fundit i takon detyra ti jape leje ndertimi te xhamiave te reja me te medha ne tokat e vakfit.Por askush nga te "zbriturit nga trotuari" dhe as ti qe kete shkrim ja ke derjtuar forumit e jo bashkise,nuk mendon se faji eshte i bashkise qe nuk rikthen pronat te cilat publiku shfrytezon pa qene te tijat edhe pse ky publik mund te jene nga " te zbriturit nga troruari".

Asaj bashkise qe ndodhet pak metra nga xhamia duhet "ti vije keq" se besimtaret kryejne adhurimin ne rruge dhe kalimtaret zbresin nga trotuari.
Masat jane te thjeshta.Rikthim i pronave dhe leje per xhamia si ajo e Namazjase prpjekti i se ciles ka 15 vite qe pret ne sirtare per te marre lejen bashkiake.
Perse nuk ndodh me komunitetet e jera ne Tirane?Sepse ato kane objekte te mjaftueshme ne pronat e tyre te vjetra dhe te reja.
Madje ne Tirane ka edhe nje objekt Alevishe,ne qender,te cilet jane minoritet i paperfillshem,kurse per muslimanet jane disa xhamia pak me te medha se shtepia ime qe jane zgjeruar vit pas viti duke mos lene asnje pellembe lulishte,gjithmone toke e vakfit edhe kjo.

Ne Shkoder ndodh qe kur eshte festa,Kisha e Zojes se Mire perjeton nje procsion dhe njerezit dalin gjer ne rruge duke bllokuar trafikun dhe duke e bere ate te rrezikshem.Permasat e kesaj Kishe sebashku me territorin qe posdon jane me te medha se te gjitha xhamite e Tiranes sebashku.
Po keshtu ndodh tek kryqzimi i Sarreqit...po keshtu ne trenin e pasagjereve gjate diteve te percaktuara per Shen Ndoin-Sant'Antonion-ne Kishen e Lacit.
Ato dite nuk mund te udhetosh ne tre.
Faji nuk eshte i besimtareve por i organeve kopetente qe mund te nderhyjne per ti zgjidhur duke shtuar nje tren special,ne rastin e dyte,apo te policise rrugore qe nuk rregullon trafikun ne rastin e pare.

Mos harro se naten e Vitit te Ri ne qytetet tona,sidomos ne Tirane,ne qender nuk mund te kalosh nga njerezit qe festojne mu perpara bashkise madje sebashku me pjesetaret e saje.
Ashtu si ti mund te ankohen ato qe duan te kalojne per ne shtepi.
Por ajo eshte nje rast i vecante festiv ashtu sic jane festat fetare te cilat krijojne situata te vecanta ne kete rast edhe ne trafikun kryeqytetas.
Bashkia jep leje qe t zihet nje shesh per feste po duhet te japi leje qe toka e vakfit te kthehet ne objekt kulti per besimtaret qe te mund te kryejne lirshem detyren e qe te shpetojne kalimtaret nga ky kalvar.

Minibiznesi nuk eshte pjese e festes se Bajramit.
Nuk ka asnje detyrim fetare ose keshille qe percakton biznes jashte xhamise kur ka festa te tilla.
Ai eshte thjeshte nje bisnes qe shfrytezon situaten e krijuar nga festa fetare.
Nuk ka asnje kerkese te Muftinise per te lejuar nje fenomen te tille dhe asnje tradite profetike qe e kerkon.Bashkia shume mire mund ta ndaloje ashtu sic mund te beje me jevgjit qe i bien lodrave per festa te tilla,jo si praktike fetare apo per besim te forte qe kane por per te fituar ndonje lek.
Keto jane fenomene jo fetare.

i nderuar mos me keqkupto. nuk eshte faji i besimtareve qe nuk kane vend ku te falen. eshte i qeverise dhe bashkise dhe kete nuk e mohoj. por nuk eshte as faji im qe duhet te kaloj krahun tjeter ose te nderroj rruge per kete arsye.