Pyetje,Përgjigje rreth Gjuhës Letrare,Foljet ETJ.

[panta_rhei]

Isha duke ecur me disa shoke... kur po kalonim rreth nje pasqyreje te madhe, ktheva koken kah pasqyreja dhe aty po dukeshim ne ne ate moment... u ktheva nga shoket dhe desha t'u thoja se qka pashe ose qka po shoh... mirpo (sinqerisht) e kisha te pamundur te rrefeja kete me shprehje te zakonshme (sipas rregullave te gjuhes shqipe) as te shqipes standarde as "jostandarde".
Shprehjet qe me duheshin per ate situate me tingellonin keshtu:
Une sapo na pashë neve!
Une po na shoh neve!
Une po na shikoj neve!
Une na pashë neve ne nje pasqyre!...(ne nje foto psh)
Cila do te ishte shprehja shqipe ku veta "Unë" do ta perfshinte edhe vetveten ne ate pershkrim te pamjes gjate rrefimit te asaj situate?

ps. une mendoj se e njoh (shume) mire gramatiken e gjuhes shqipe, mirpo kete "qeshtje" e shtrova ne formen "A ka kufij gjuha"? (shqipe ne kete rast)

jju lus dhe ju falenderoj ne mirekuptim

[Kodra]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

Isha duke ecur me disa shoke... kur po kalonim rreth nje pasqyreje te madhe, ktheva koken kah pasqyreja dhe aty po dukeshim ne ne ate moment... u ktheva nga shoket dhe desha t'u thoja se qka pashe ose qka po shoh... mirpo (sinqerisht) e kisha te pamundur te rrefeja kete me shprehje te zakonshme (sipas rregullave te gjuhes shqipe) as te shqipes standarde as "jostandarde".
Shprehjet qe me duheshin per ate situate me tingellonin keshtu:
Une sapo na pashë neve!
Une po na shoh neve!
Une po na shikoj neve!
Une na pashë neve ne nje pasqyre!...(ne nje foto psh)
Cila do te ishte shprehja shqipe ku veta "Unë" do ta perfshinte edhe vetveten ne ate pershkrim te pamjes gjate rrefimit te asaj situate?

ps. une mendoj se e njoh (shume) mire gramatiken e gjuhes shqipe, mirpo kete "qeshtje" e shtrova ne formen "A ka kufij gjuha"? (shqipe ne kete rast)

jju lus dhe ju falenderoj ne mirekuptim

**********
**********
**********

I nderuari panta_rhei,
në momentin kur ti e sheh veten si "Unë", atëherë nuk përdoret :

Unë sapo na pashë neve

por

Unë sapo ju pashë juve dhe vetëveten (mua)

Kjo formë e paraqitjes së vetes si "Unë" , përjashton personin nga " Ne" edhe pse personi aty është,por që ai vetë i pa të tjerët dhe veten.

Unë ju pashë juve në foto,ku edhe unë figuroja.

Nëqoftëse thuhet në shumës, çka në këtë moment është e qëndrueshme të thuhet në shumës,atëherë do të tingëllonte kështu:

Ne pamë veten ( në një pasqyrë,në një foto ).

Gjuha nuk ka kufij dhe është shumë mirë që është kështu.

Shpresoj se nuk kam gabuar !!!.


Të përshëndet


Kodra

[panta_rhei]

Postimi origjinal është bërë nga Kodra

**********
**********
**********

I nderuari panta_rhei,
në momentin kur ti e sheh veten si "Unë", atëherë nuk përdoret :

Unë sapo na pashë neve

por

Unë sapo ju pashë juve dhe vetëveten (mua)

Kjo formë e paraqitjes së vetes si "Unë" , përjashton personin nga " Ne" edhe pse personi aty është,por që ai vetë i pa të tjerët dhe veten.

Unë ju pashë juve në foto,ku edhe unë figuroja.

Nëqoftëse thuhet në shumës, çka në këtë moment është e qëndrueshme të thuhet në shumës,atëherë do të tingëllonte kështu:

Ne pamë veten ( në një pasqyrë,në një foto ).

Gjuha nuk ka kufij dhe është shumë mirë që është kështu.

Shpresoj se nuk kam gabuar !!!.


Të përshëndet


Kodra

i nderuar,
po te plotesoj (nuk po dua te shprehem po te demantoj), kur ti thua veta "Une" e perjashton personin nga "Ne", qka mendoni per:
Une sapo fola per ne!
Une sapo punova per ne!
Une sapo kendova per ne!
Une flas per ne!...
ne te gjithe keta shembuj "Une" perfshihet tek "Ne"...
Kur ti thua "Une sapo ju pashe juve, edhe veten"... situata e paraqitur nga un me lart (ngjarja) e humb kuptimin, sepse kjo mund te kuptohet edhe "Une sapo ju pashe juve (ne foto), dhe veten (diku tjeter)... besoj se e ke te kjarte... (qellimi eshte qe shprehja te perfaqesoje situaten, e jo mendimin, sepse, ashtu (me te menduar abstrakt) do te vlente edhe "Une sapo pashe diqka! Çka ashtu?! Neve ne nje pasqyre.!"
Ti thua: "Ne pame veten!" ...nuk e pame veten, sepse vetem njeri nga ne e ka pare, ne kete rast "Une"!
Ne pergjigjen tuaj, situata paraqitet ashtu siq mendohet (ne koke), shprehjet qe keni dhene pastaj per pershkrim jane eufemike (rrotull e rrotull)...

Gjithsesi ju falenderoj shume per skjarimin tuaj dhe per mundimin

[Kodra]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

i nderuar,
po te plotesoj (nuk po dua te shprehem po te demantoj), kur ti thua veta "Une" e perjashton personin nga "Ne", qka mendoni per:
Une sapo fola per ne!
Une sapo punova per ne!
Une sapo kendova per ne!
Une flas per ne!...
ne te gjithe keta shembuj "Une" perfshihet tek "Ne"...
Kur ti thua "Une sapo ju pashe juve, edhe veten"... situata e paraqitur nga un me lart (ngjarja) e humb kuptimin, sepse kjo mund te kuptohet edhe "Une sapo ju pashe juve (ne foto), dhe veten (diku tjeter)... besoj se e ke te kjarte... (qellimi eshte qe shprehja te perfaqesoje situaten, e jo mendimin, sepse, ashtu (me te menduar abstrakt) do te vlente edhe "Une sapo pashe diqka! Çka ashtu?! Neve ne nje pasqyre.!"
Ti thua: "Ne pame veten!" ...nuk e pame veten, sepse vetem njeri nga ne e ka pare, ne kete rast "Une"!
Ne pergjigjen tuaj, situata paraqitet ashtu siq mendohet (ne koke), shprehjet qe keni dhene pastaj per pershkrim jane eufemike (rrotull e rrotull)...

Gjithsesi ju falenderoj shume per skjarimin tuaj dhe per mundimin

**********
**********
**********

I nderuari panta_rhei,

të lutem,mos nguro në asnjë moment të më korrigjosh (demantosh) apo kritikosh.Ne,vetëm kështu mësojm,sepse po të ja bëjm njëri tjetrit "rrafsh" , atëherë mund të jetë gabim.Gëzohem,kur e kam gabim dhe më korigjon.

Unë na pashë neve

Unë fola për ne

Është pikërisht ajo forma e jokufirit të gjuhës e cila sjell këto dy shprehje.

Po e sjell edhe një shembull tjetër :

Unë pashë për ne ( në një të pame-vorrim)

Unë pashë për ne ( dokumentin mbi zgjedhjet-Kryetari ju thotë anëtarëve të Partisë)

Shumë i nderuari profesori i gjuhës shqipe Xhabir Haradinaj,na thoshte nganjëherë:

"Pasi që është kështu,kështu duhet ta mësojm"

me këtë po e fuqizojm ende më tepër jokufirin e gjuhës.


Unë gëzohem nëse sjell ndonjë tekst të ndonjë libri,ku është ashtu e shkruar ( Unë na pashë neve).


Të përshëndet


Kodra

[panta_rhei]

Përshëndetje,

Shpresoj se nga shembujt e mëposhtëm do të jetë i kjartë qëllimi i këtij postimi:

nderim - çnderim,

armatosje - çarmatosje,

rregullim - çrregullim,

ekuilibër - çekuilibër,

thurje - çthurje,

lirim - çlirim (???)

lirimtare - çlirimtare (???)

...

A janë të gjitha këto fjalë të shkruara drejtë?

A e kanë të gjitha këto fjalë kuptimin e drejtë?

[Artisti]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

Përshëndetje,

Shpresoj se nga shembujt e mëposhtëm do të jetë i kjartë qëllimi i këtij postimi:

nderim - çnderim,

armatosje - çarmatosje,

rregullim - çrregullim,

ekuilibër - çekuilibër,

thurje - çthurje,

lirim - çlirim (???)

lirimtare - çlirimtare (???)

...

A janë të gjitha këto fjalë të shkruara drejtë?

A e kanë të gjitha këto fjalë kuptimin e drejtë?

Une e kam edhe nje te shtireeeee hahahaa


kulm ----- qkul m


.


**********
**********
**********

Të lutem të bëhesh pak më serioz


Kodra

[Kodra]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

Përshëndetje,

Shpresoj se nga shembujt e mëposhtëm do të jetë i kjartë qëllimi i këtij postimi:

nderim - çnderim,

armatosje - çarmatosje,

rregullim - çrregullim,

ekuilibër - çekuilibër,

thurje - çthurje,

lirim - çlirim (???)

lirimtare - çlirimtare (???)

...

A janë të gjitha këto fjalë të shkruara drejtë?

A e kanë të gjitha këto fjalë kuptimin e drejtë?

**********
**********
**********


nderim - çnderim ( nënçmim, ultësim, nganjëherë mund të kuptohet edhe si ; nuk të llogaris fare ( nuk të bëj "hesap")).

armatosje - çarmatosje ( për t'i marrë armën dikujt, për ta lënë pa armë)

rregullim - çrregullim ( për të bërë zhurmë, prishje, diçka të rendit për ta prishur)

ekuilibër - çekuilibër ( për ta hjekur baraspeshën, diçka me peshë, me rend të caktuar për ta prishur nga gjendja e mëparshme)

thurje - çthurje ( për të prishur atë që është thurur, p.sh. gardhin e thurur për ta prishur, hjekur thuprat që janë vënë me rend të caktuar)

Këto fjalë, janë të shkruara drejtë dhe kanë kuptime të kundërta.


lirim - çlirim

lirimtarë(e) - çlirimtarë(e)

Për këto dy fjalë, derisa kam lexuar një shkrim nga i nderuari Psikologu, gjithmonë kam menduar se kanë kuptim të njëjtë, sipas gjuhëtarëve dhe deri më tash librave që ekzistojnë fjala lirim përdoret në raste kur ndonjë mall lirohet, kur ka zbritje çmimesh, kurse fjala çlirim, përdoret në raste liris së diqkaje që ishte e okupuar.

Fjala lirimtarë, deri më tash përdoret gjithashtu në të njëjtin kuptim e fjalës lirim, por këto nënvizohen se njerëzit,(shitësit) kanë liruar diçka( gjithmonë në kuptimin e mallit), për këtë edhe fjala lirimtarë, ai që ka liruar diçka.

Fjala çlirimtarë, deri më tash përdoret në kuptimin e lirisë së sjellur nga dikush.

I nderuari Psikologu, me shembullin e tij, më beri të mendojë ndryshe, unë po e spjegojë sipas mendjes time se, çfarë kuptimi ka fjala çlirim dhe çlirimtarë.

çlirim do të thotë, uzurpim i diçkaje që ishte e uzurpuar nga dikush tjetër, pra uzurpim pas uzurpimi.

çlirimtarë do të thotë, ai i cili uzurpon diçka që ishte e uzurpuar nga dikush tjetër pra uzurpator pas uzurpatori.

Po e them edhe njëherë, përderisa gjuhëtarët nuk spjegojnë, nuk qartësojnë kuptimet e këtyre dy fjalëve, këto kuptime mbesin kuptime pozitive.

Personalisht mendojë se kanë kuptime të kundërta!!!.


Shpresojë se nuk kam gabuar


Kodra

[rilinda]

Pasi që këto:
nderim - çnderim

armatosje - çarmatosje

rregullim - çrregullim

ekuilibër - çekuilibër
dhe
thurje - shthurje (jo çthurje)
ishin antonime, atëherë antonimet e fjalës lirim janë shtrenjtim dhe shtrëngim (ashtu siç e shpjegoi edhe Kodra).
Antonim i fjalës çlirim është pushtim.
Kurrësesi, antonimi fjalës lirim, nuk mund të jetë çlirim, ashtu sikurse edhe antonim i fjalës lirimtare nuk mund të jetë çlirimtare (sepse këto dy rastet e fundit; lirim-çlirim dhe lirimtare- çlirimtare, na dalin sinonime).

[panta_rhei]

Postimi origjinal është bërë nga kodra

Unë gëzohem nëse sjell ndonjë tekst të ndonjë libri,ku është ashtu e shkruar ( Unë na pashë neve).

Postimi origjinal është bërë nga rilinda

Pasi që këto:
nderim - çnderim

armatosje - çarmatosje

rregullim - çrregullim

ekuilibër - çekuilibër
dhe
thurje - shthurje (jo çthurje)
ishin antonime, atëherë antonimet e fjalës lirim janë shtrenjtim dhe shtrëngim (ashtu siç e shpjegoi edhe Kodra).
Antonim i fjalës çlirim është pushtim.
Kurrësesi, antonimi fjalës lirim, nuk mund të jetë çlirim, ashtu sikurse edhe antonim i fjalës lirimtare nuk mund të jetë çlirimtare (sepse këto dy rastet e fundit; lirim-çlirim dhe lirimtare- çlirimtare, na dalin sinonime).

Ju faleminderit për mundimin tuaj si dhe për përgjigjet (me e dijtë të paktën bile ju vetë që jeni të sigurtë për ato që i thatë, gjithqka do të ishtë në rregull... mendoj se më mirë do të ishte në keto raste të sillej ndonjë fakt, psh. prejardhja, rrënja e fjalës...)
Nëse ju pretendoni të mbroni këto terme si të rregullta në gjuhën shqipe, është qështje juaja... unë mund të them (mendoj) se shprehja ÇLIRIM është e përkthyer direkt (bukvalisht) nga sllavishtja (sloboda=liria, osloboxhenje=çlirimi... medemek... sepse asgjë të keqe sdo të kishte dhe shumë në rregull do të ishte të thuhej LIRIMI).

Nëse pretendoni se është e pamundur të evidentohen këto shprehje përmes ndonjë libri të shkruar:
"MUNGESA E EVIDENCËS NUK ËSHTË EVIDENCË E MUNGESËS"!

Gjith' të mirat!

[rilinda]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

shprehja ÇLIRIM është e përkthyer direkt (bukvalisht) nga sllavishtja (sloboda=liria, osloboxhenje=çlirimi... medemek... sepse asgjë të keqe sdo të kishte dhe shumë në rregull do të ishte të thuhej LIRIMI).

panta_rhei, në lidhje me fjalët "lirim" e "çlirim", unë të thash se ato janë sinonime (fjalë që kanë kuptim të njejtë), e kur disa fjalë janë sinonime, atëher nuk prish punë përdorimi i asnjërës.



Në "FJALOR I GJUHËS SË SOTME SHQIPE" -Rilindja, 1981, fq. 1005, shkruan:

LIRIM, ~I m. sh. ~E, ~ET. 1. Veprimi dhe gjendja sipas kuptimeve të foljeve LIROJ, LIROHEM. Lirimi i të burgosurve. Lirimi nga ushtria.Lirimi para kohe (me kusht). drejt. Provimet e lirimit. Dëftesë lirimi. E nxorën (doli) në liri.
2.vjet. Çlirim. Lirimi i Shqipërisë. Dita e lirimit.


kuptimet e shkurtimeve:
m. - emër i gjinisë mashkullore
sh. - numri shumës
drejt - term në drejtësi
vjet. - fjalë, ose shprehje e vjetëruar



Në bazë të këtij fjalori, na del se këto janë sinonime (siç e kam theksuar edhe unë), e fjala ÇLIRIM, është shprehje e vjetëruar.



Me t'mira!
Rilinda

[Kodra]

Postimi origjinal është bërë nga panta_rhei

Ju faleminderit për mundimin tuaj si dhe për përgjigjet (me e dijtë të paktën bile ju vetë që jeni të sigurtë për ato që i thatë, gjithqka do të ishtë në rregull... mendoj se më mirë do të ishte në keto raste të sillej ndonjë fakt, psh. prejardhja, rrënja e fjalës...)
Nëse ju pretendoni të mbroni këto terme si të rregullta në gjuhën shqipe, është qështje juaja... unë mund të them (mendoj) se shprehja ÇLIRIM është e përkthyer direkt (bukvalisht) nga sllavishtja (sloboda=liria, osloboxhenje=çlirimi... medemek... sepse asgjë të keqe sdo të kishte dhe shumë në rregull do të ishte të thuhej LIRIMI).

Nëse pretendoni se është e pamundur të evidentohen këto shprehje përmes ndonjë libri të shkruar:
"MUNGESA E EVIDENCËS NUK ËSHTË EVIDENCË E MUNGESËS"!

Gjith' të mirat!

**********
**********
**********

I nderuari patha_rhei,

se unë e shkruaj " Shpresojë se nuk kam gabuar", nuk do të thotë se nuk kam të drejtë në atë që e kam shkruar.Për hirë të bisedave të këndshme, për hirë të mendimeve të shëndosha, nuk duhet asnjëri nga ne ta luaj rolin e udhëheqësit ( monopolistit të mendimeve).

Me atë shprehjen time, po i jap secilit rast, të gjykojë vetë se, a është e vërtetë apo jo, ajo çka them unë. Nuk dua të bind askënd, në atë që them, kjo formë, mendojë se është e shëndoshë dhe mban bisedën tutje.


Duke të falemnderuar për bisedat e shëndosha, të përshëndet


Kodra

[panta_rhei]

Postimi origjinal është bërë nga rilinda

panta_rhei, në lidhje me fjalët "lirim" e "çlirim", unë të thash se ato janë sinonime (fjalë që kanë kuptim të njejtë), e kur disa fjalë janë sinonime, atëher nuk prish punë përdorimi i asnjërës.



Në "FJALOR I GJUHËS SË SOTME SHQIPE" -Rilindja, 1981, fq. 1005, shkruan:

LIRIM, ~I m. sh. ~E, ~ET. 1. Veprimi dhe gjendja sipas kuptimeve të foljeve LIROJ, LIROHEM. Lirimi i të burgosurve. Lirimi nga ushtria.Lirimi para kohe (me kusht). drejt. Provimet e lirimit. Dëftesë lirimi. E nxorën (doli) në liri.
2.vjet. Çlirim. Lirimi i Shqipërisë. Dita e lirimit.



Në bazë të këtij fjalori, na del se këto janë sinonime (siç e kam theksuar edhe unë), e fjala ÇLIRIM, është shprehje e vjetëruar.



Me t'mira!
Rilinda

rilinda;
edhe njëherë!
ti e pranove se "rregulloj-çrregulloj, armatosë-çarmatosë..." janë antonime!
Sipas teje: kur fjalës "rregulloj" i shtohet shkronja ç, krijohet antonimi çrregulloj.
Kur fjalës armatosë i shtohet shkronja ç, krijohet antonimi çarmatosë...
Pyetja:
Pse (prap sipas teje????) kur fjalës liroj i shtohet shkronja ç, krijohet "sinonimi" çliroj, pse jo edhe këtu antonim???

[rilinda]

FORMIME ME PARASHTESËN Ç-/ SH-/ ZH-

Kjo parashtesë, që paraqitet në tri variante fonetike, shërben kryesisht për të formuar folje prej foljesh. Ajo i jep fjalës një kuptim të kundërt, p.sh.: çarmatos (armatos), çorganizoj (organizoj), çorientoj (orientoj), shpalos (palos), shqep (qep), shthur (thur), zhdredh (dredh), zhduk, zhdukem (dukem), zhvendos (vendos), zhvulos (vulos) etj.

Ky tip është produktiv dhe aktiv në gjuhën e sotme letrare.
Te një numër foljesh kjo parashtesë shpreh intensitetin e veprimit të shoqëruar edhe me ngjyrime të reja kuptimore, p.sh.: çliroj (krahas liroj), shkëmbej (khs. këmbej), shkëput (khs. këput), shndërroj (khs. ndërroj), etj. Me këtë kuptim parashtesa ç-/ sh-/ zh- përdoret rrallë në gjuhën e sotme letrare për formime të reja.
Foljet e formuara me anë të parashtesës ç-/sh- prej emrash janë të rralla, p.sh.: shfaq (faqe), çmallem (mall), çmend (mend).
Ky tip nuk është as produktiv, as aktiv.

Shënim. ka dillime ndërmjet mbiemrave prejpjesorë të formuar prej foljesh që kanë parashtesën ç-/ sh-/ zh- dhe mbiemrave prejpjesorë të formuar me parashtesën pa-: i çarmatosur, i çorientuar, i shqepur etj. dhe i paarmatosur, i paorientuar, i paqepur etj. Të parat tregojnë një tipar që është pasojë e veprimit të shprehur nga folja përkatëse (i çarmatosur= <<që është i çarmatosur>>), ndërsa të dytët tregojnë një tipar që është pasojë e mungesës së veprimit që shpreh kjo folje (i paarmatosur=<<që nuk është armatosur>>)
Të njejtin dallim kanë edhe emrat çarmatosje (=të çarmatosurit), çorientim, shqepje, zhvidhosje etj. dhe mosarmatim (mungesa e të armatosurit), mosorientim, mosqepje etj. Pra, një mbiemër ose një emër foljor mund të ketë dy antonime midis të cilave ka ka dallime kuptimore të qarta:
i paarmatosur <-- i armatosur --> i çarmatosur
mosarmatosje <-- armatosje --> çarmatosje
Këto dallime kuptimore duhen mbajtur parasysh në mënyrë që emrat dhe mbiemrat antonimikë të përdoren drejt, në përputhje me kuptimet e tyre.




Me t'mira!
Rilinda

[arton bala]

Pershendetje te nderuar!!

Nje nder ceshtjet me kaotike ne gjuhen shqipe, momentalisht me duket te jete pyetja e shtruar me larte. Perderisa njeri nga gazetaret apo kanalet televizive flet per Washingtonin, Bill Clintonin apo effet utile, shkruajne tjeret per Uashingtonin, Bill Klintonin dhe efe ytilê.

Pra kush prej ketyre e ka merituar t´i ngrehet veshi nga policia gjuhesore?

[rilinda]

Postimi origjinal është bërë nga arton bala

Pershendetje te nderuar!!

Nje nder ceshtjet me kaotike ne gjuhen shqipe, momentalisht me duket te jete pyetja e shtruar me larte. Perderisa njeri nga gazetaret apo kanalet televizive flet per Washingtonin, Bill Clintonin apo effet utile, shkruajne tjeret per Uashingtonin, Bill Klintonin dhe efe ytilê.

Pra kush prej ketyre e ka merituar t´i ngrehet veshi nga policia gjuhesore?

Jo, nuk është gabim, madje rekomandohet të shqipërohen.


P.S.: Por kur është fjala për popujt në luftë për çlirim nga kolonizimi, është mirë (përkëdhelëse, shpreh dashuri a ëmbëlsi ledhatuese), të shkruhen në origjinal. Mbaj mend, nga bisedat e të rriturve, se kur ishim në luftë me Serbinë fashiste okupuese, e kroatët na përkrahnin "përkrahje" e konsideronim dhe fluturonim nga gëzimi kur emrat tanë personalë ose toponimet na i shkruanin shqip: Shqipëria, Shkëndija, Shotë Galica...!!!