Figura te shquara te kombit Shqiptar.

[Gentiani]

Historia e panjohur e Shefit të Shtatmadhorisë
së parë të ushtrisë shqiptare që u shkollua në një bankë me Ataturkun.

Dënimi me vdekje nga Zogu dhe abandonimi nga komunistët
Plot 90 vjet më parë, vetëm disa muaj pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë, me propozim të Ministrit të Mbrojtjes, Mehmet Pashë
Deralla, Kryeministri i Qeverisë provizore, Ismail Qemali, emëroi të parin Shef Shtabi tëUshtrisë Shqiptare, duke dekretuar në atë funksion të lartë, Major Ali Shefqet Shkupin. Po kush ishte Ali Shefqeti, cila ishte origjina e familjes së tij, ku ishte shkolluar dhe nga erdhi ai në Vlorë? Cili ishte aktiviteti i Ali Shefqetit pas rënies së qeverisë së Ismail Qemalit dhe asaj të princ Ëidit?

Çfarë qëndrimi politik mbajti ai gjatë periudhës së Monarkisë së Zogut, gjatë viteve të pushtimit nazi-fashist dhe në regjimin komunist të Enver Hoxhës?

Lidhur me këto dhe gjithë historinë e panjohur të Ali Shefqetit e vëllait të tij Naxhiut, i dëshmon për herë të parë për "Gazetën", njëri nga pinjollët e kësaj familje, nipi i Aliut, 62-vjeçari Dëfrim Shkupi, Prof. Dr. dhe Drejtor i Institutit të Kërkimeve Gjeologjike në Tiranë.

Origjina e familjes Shkupi

Ali Shefqet Shkupi u lind në vitin 1883 në qytetin e Shkupit në një familje tepër të njohur në atë trevë veri-lindore të Shqipërisë, e cila asokohe ishte në një gjëndje mjaft të mirë ekonomike dhe në ato vise njihej si pasardhëse e një fisi me prejardhje nga Berisha e Rugovës, (pranë Pejës) e fisit "Rusi". Gjatë periudhës së Skënderbeut, në komandën e përgjithshme të tij, e cila përnbëhej prej 12 kapedanësh (gjeneralësh) bënin pjesë edhe dy burra të njohur nga familja Rusi, të cilët shërbyen pranë Heroit tonë Kombëtar për vite me rradhë dhe morën pjesë në shumë beteja. Nga ky fis e kanë prejardhjen edhe "Rusët" e Shkodrës, të cilët pas rënies së qytetit në duart e Osmanëve në fundin e shek. XV, mërguan në Kalabri.

Edhe sot e kësaj dite ata njihen atje me emrin "Rossi". Një pjesë e tyre vite më vonë e lanë Kalabrinë dhe në shekullin e XVI u kthyen përsëri në Shkodër duke u vendosur përsëri në atë qytet, ndërsa pjesa tjetër u përhap në disa krahina të tjera si në Mirditë, Lurë, Noke, Bllacë, Dibër e Kërçovë. Në një periudhë të mëvonshme një pjesë e këtyre familjeve, u vendosën në qytetet e Tetovës e të Shkupit dhe të gjithë ata, duke përfshirë edhe familjen e Ali Shefqetit, mbajtën mbiemrin "Rusi". Babai i Ali Shefqetit i cili quhej Hysen, u lind në qytetin e Shkupit ku familja e tij ishte një nga më të pasurat e atij qyteti dhe zotëronte mjaftë prona. Pasi u shkollua në kryeqëndrën e Perandorisë Osmane, në Stamboll,
ku u diplomua në Fakultetin Teologjik, Hysen Shkupi u kthye në vëndëlindjen e tij dhe gjatë gjithë jetës deri sa ishte gjallë, ai iu përkushtua vetëm Teologjisë. Që në rininë e tij Hyseni ishte martuar me një vajzë të re të quajtur Refika, e cila rridhte nga një familje gjithashtu shumë e pasur e qytetit të Shkupit dhe nga ajo martesë ata patën tre fëmijë: Aliun, Ismeten dhe Naxhiun.

Shok klase me Ataturkun

Ali Shefqeti, mësimet e para të shkollës fillore i mbaroi në qytetin e Shkupit në vitin 1893 dhe më pas ai ndoqi kursin e ulët të Liceut Ushtarak (Rushtije) në Selanik, të cilin e mbaroi me rezultate shumë të larta në vitin 1895. Pas kësaj ai ndoqi përsëri kursin e lartë të shkollës ushtarake (Iradije) në qytetin e Manastirit të cilin e mbaroi në vitin 1899. Lidhur me këtë dhe karrierën e mëvonëshme ushtarake, nipi i Ali Shefqetit, Prof. Dr. Dëfrim Shkupi, dëshmon: "Pas mbarimit të atyre dy kurseve ushtarake, xhaxhai im, Ali Shefqet Rusi fitoi të drejtën për të vazhduar Akademinë Ushtarake (Harbije) në kryeqendrën e Pernadorisë Osmane, në Stamboll
dhe pas përfundimit të saj, më 1902, ai kaloi në Akademinë e Shtatmadhorisë (Erqaniharbije) të cilën e mbaroi më 1905. Në regjistrat e asaj akademie, atij iu shtua edhe mbiemri Shkupi (Yskyb) gjë e cila bëhej për të treguar se nga vinte studenti dhe që nga ajo kohë ai mbiemër i mbeti vetë Ali Shefqetit dhe gjithë familjes së tij. Familja e Ali Shefqetit kishte ardhur në qytetin e Selanikut aty nga fundi i shekullit XIX dhe ajo ishte vendosur në një shtëpi ngjitur me banesën e familjes së Mustafa Qemalit, presidentit të mëvonshëm të Turqisë. Që nga ajo periudhë Aliu dhe Mustafa Qemali lidhën midis tyre një shoqëri shumë të ngushtë dhe ndonëse Ataturku ishte dy vjet më i madh, ata ndoqën së bashku të njëjtën shkollë ushtarake, ishin në të njëjtën klasë dhe
shpesh uleshin në të njëjtën bankë. Gjatë studimeve në Akademinë e
Shtatmadhorisë, Ali Shefqeti dhe Mustafa Qemali u përfshinë në të njëjtën
organizatë të fshehtë "Bashkim e Përparim" (Ittihat ve Terakki).Në atë kohë, shërbimet e fshehta të Portës së Lartë nuhatën diçka rreth veprimtarisë së tyre dhe i arrestuan që të dy dhe më pas u detyruan që t'i lironin për mungesë provash. Në vitin 1905, Ali Shefqet Shkupi u caktua oficer i Shtatmadhorisë të ushtrisë së Rumelisë, me qendër në Selanik. Tre vjet më vonë, në 1908, Aliu mori pjesë aktivisht në kryengritjen e armatosur kundër Sulltanit, së bashku me shokun e tij të ngushtë, Mustafa Qemalin. Pas fitores së asaj kryengritje, nga
viti 1908 e deri në vitin 1910, ai shërbeu si oficer madhor, me gradën e
majorit, në garnizonin e Selanikut", dëshmon 62-vjeçari Dëfrim Shkupi, lidhur me shkollimin dhe karrierën ushtarake të xhaxhait të tij, Ali Shefqetit.

Komandant i Garnizonit të Stambollit

Pas fillimit të një karriere të shkëlqyer ushtarake në rradhët e ushtrisë së Portës së Lartë të Stambollit, ku Ali Shefqet Shkupi shërbeu kryesisht nëpër vilajete të ndryshme të perandorisë osmane, ai pati vlerësime të larta për punën e tij nga Shtatmadhoria turke dhe personalisht nga Ministri i Mbrojtjes i asaj kohe.

Lidhur me këtë, nipi i tij, Prof. Dr. Dëfrim Shkupi dëshmon: "Siç më ka pas treguar babai im, Naxhiu, pas një karriere shumë të mirë ushtarake në Selanik të Greqisë, në vitin 1910, xhaxhai im, Aliu, u thërrit nga Porta e Lartë e cila i komunikoi transferimin për në kryeqëndrën e perandorisë osmane, në Staboll, ku atij iu caktua posti i komandantit të garnizonit të atij qyteti, detyrë në të cilën ai shërbeu deri në vitin 1912. Pas shpalljes së pavarësisë së Shqipërisë në nëtorin e vitit 1912, Komiteti i Shpëtimit Kombëtar u bëri thirrje oficerëve shqiptarë, kudo që ndodheshin nëpër Europë, të ktheheshin në Atdhe sepse duhej organizuar Ushtria Shqiptare, duhej mbrojtur shteti i ri, duhej luftuar për çlirimin e krahinave të pushtuara të Kosovës e të Çamërisë, e plot detyra të tjera që shtroheshin para ushtarakëve atdhetarë shqiptarë të asaj kohe kur sapo rilindëte shteti i ri shqiptar. Në përgjigje të kësaj thirrjeje, ashtu si shumë
ushtarakë të tjerë shqiptarë të cilët iu përgjigjën menjëherë thirrjes që iu bë nga atdheu i tyre, edhe xhaxhi ynë Ali Shefqeti braktis postin e lartë në Stamboll. Nga aty ai shkoi në Rumani, ku pasi qëndroi për pak kohë dhe mori kontakte me disa patriotë të kolonisë shqiptare të Bukureshit, ai u nis menjëherë për në drejtim të Austrisë. Më pas ai udhëtoi për në drejtim të qytetit të Triestes ku asokohe ndodheshin një numër i madh patriotësh shqiptarë si Faik Konica, Fan Noli, Hamdi Ohri, Dom Pjetër Tusha, Dr. Adhamidhi, Tef Curani, Pandeli Evangjeli, Hil Mosi, At Foti, Dervish Hima, Fadil Toptani, Ndoc Dema etj, të cilat morën pjesë në një kongres kombëtar të organizuar atje nga 2 deri më 4 mars të vitit 1913. Ai kongres kishte si pikësynim konsolidimin e pavarësisë së Shqipërisë, vetëqeverisjen e saj, hapjen e shkollave dhe shpëtimin e Kosovës e të trojeve të tjera të pushtuara", dëshmon Prof. Dr. Dëfrim Shkupi
lidhur me udhëtimin e gjatë të xhaxhait të tij Ali Shefqet Shkupit nga Turqia për në Shqipëri, në përgjigjie të thirrjes që iu bë patriotëve shqiptarë të asaj kohe për të ardhur dhe kontribuar në themelimin e konsolidimin e shtetit të ri shqiptar.

Shef i Shtabit të Ushtrisë në 1913

Pas kongresit që u mbajt në qytetin e Triestes, Ali Shefqet Shkupi u orvatet disa herë për të hyrë në Shqipëri, por atë gjë ai ia arriti vetëm me 25 prill të vitit 1913 kur një anije austriake, e zbriti së bashku me disa oficerë të tjerë, në grykën e Semanit, në një zonë kënetore që dikur kishte qenë pronë e familjes së madhe të Muzakajve. Lidhur me ardhjen e Ali Shefqet Shkupit në Shqipëri dhe karrierën e tij ushtarake si Shef i Shtatmadhorisë së ushtrisë shqiptare, nipi i tij, Prof. Dr. Dëfrim Shkupi, dëshmon: "Sapo arriti në Vlorë, Ali Shefqeti u prit me nderime të larta nga patriotët më të njohur shqiptarë që ndodheshin në atë qytet, si dhe nga vetë kryeministri Ismail Qemali. Vetëm pas disa ditësh nga mbërritja e tij në Vlorë, me ndërhyrjen e Ministrit të Mbrojtjes, Mehmet Pashë
Derallës, kryeministri Ismail Qemali e dekretoi Ali Shefqetin në funksionin e lartë të Shefit të Shtabit Madhor të së parës ushtri shqiptare që sapo ishte krijuar. Pas marrjes së asaj detyre, në bashkëpunim me ndihmësin e tij, kapitenin Hysni Doko, menjëherë ai iu vu punës për zmbrapsjen e trupave pushtuese serbo-greke nga territori shqiptar dhe ngritjen e piramidave në kufijtë që caktoi koncerti i fuqive të mëdha europiane në vitin 1913. Gjithashtu Aliu u muar njëherësh edhe me organizimin e të gjitha strukturave të ushtrisë duke krijuar degët e armëve më të domosdoshme të saj dhe të policisë", shprehet Dëfrim Shkupi për xhaxhanë e tij Ali Shefqetin.

Konflikti me Esat Pashën

Bashkë me Ali Shefqetin, në fillimin e vitit 1913 u kthye në Shqipëri edhe i vëllai i tij më i vogël, Naxhiu, i cili kishte lindur në vitin 1895 po në qytetin e Shkupit. Pasi kishte mbaruar shkollën fillore në atë qytet, në vitin 1904, Naxhiu ndoqi më pas shkollën qytetëse në qytetin e Selanikut ku asokohe i vëllai i tij, Aliu, kryente detyrën e komandantit të garnizonit. Atë shkollë ai e mbaroi në vitin 1907 dhe më pas ai ndoqi edhe tri klasë gjimnaz gjithashtu në qytetin e Selanikut, të cilat i mbaroi në vitin 1910. Po atë vit, Naxhiu u largua nga qyteti i Selanikut dhe shkoi në Stamboll pranë të vëllait të tij, Aliut dhe një vit më vonë, në 1911 u regjistrua në Fakultetin e Jurisprudencës të universitetit të Stambollit. Ai nuk arriti që të ndiqte më shumë se dy vjet në atë fakultet, pasi i ndërpreu studimet duke lënë gjithashtu edhe Stambollin për t'u bashkuar me të vëllanë e tij, Aliun që po përgatitej për t'u nisur për në Vlorë. Që nga ajo kohë, Naxhiu iu gjet pranë vëllait të tij, në të gjitha përpjekjet e tij të mëdha në organizimin ushtarak të shtetit shqiptar. Lidhur me këtë dhe me karrierën ushtarake të Naxhi Shkupit, i biri i tij, Dëfrim Shkupi, dëshmon: "Në vitin 1914 kur kryeqyteti i Shqipërisë u transferua nga Vlora për në Durrës, bashkë me të u transferua edhe Shtabi Madhor i Ushtrisë. Xhaxhi im
Ali Shefqeti vazhdoi ta mbante detyrën e Shefit të Shtabit, ndërkohë që Ministër i Luftës ishte emëruar Esat Pashë Toptani. Gjatë asaj kohe Ali Shefqeti pati përplasje të shumta me Esat pashën dhe iu kundërvu atij për shumë probleme që nuk ishin në interesin e çështjes kombëtare. Pas arratisjes së Esat Pashës, Ali Shefqeti, së bashku me Bajram Currin, u angazhua në shpartallimin e forcave esadiste dhe të mbeturinave të tyre në zonën Tiranë-Durrës-Peqin. Në gusht të vitit 1914 plasi Lufta e Parë Botërore dhe pas largimit të Princit Vilhelm fon Vid nga Shqipëria, vëndi ynë u bë shesh betejash të ushtrive ndërluftuese.

Në atë kohë Ali Shefqeti, me një grup oficerësh, kaloi në qytetin e Shkodrës dhe atje u arrestua nga forcat malazeze të cilat e dërguan në burgun e Podgoricës, së bashku me një grup patriotësh të tjerë shqiptarë. Në atë burg Ali Shefqeti qëndroi i izoluar deri në vitin 1913 kur u çlirua nga trupat austriake dhe në fillim të atij viti ai u kthye në Shkodër", dëshmon Prof. Dr. Dëfrim Shkupi lidhur me lirimin nga burgu të xhaxhait të tij, Ali Shefqet Shkupit në vitin 1916.

[Naki]

MIGJENI


Migjeni (pseudonimi i Millosh Gjergj Nikollës) është nga shkrimtarët më të shquar të letërsisë shqiptare. Me një realizëm të thellë, të panjohur deri atëherë në letërsinë tonë, ai pasqyroi jetën e përditshme të shoqërisë shqiptare, sidomos të shtresave të varfëra të qytetit e fshatit, duke demaskuar sistemin e prapambetur shoqëror si dhe fashizmin që po kërcënonte Evropën. Përfaqësuesi më i shquar i realizmit kritik, Migjeni futi në letërsinë tonë me një shkallë shumë të lartë ideoartistike protestën e hapur, ëndërrën për një botë të re dhe optimizmin e thellë.


Migjeni lindi më 23 tetor 1911 në Shkodër, në familjen e një tregtari të vogël, ku shumë shpejt vështirësive ekonomike iu shtuan edhe fatkeqësitë familjare. Kur ishte pesë vjeç, i vdiq nëna, kurse në moshën trembëdhjetëvjeç humbi të atin, e më pas vëllanë e gjyshen me të cilën ai ishte lidhur fort pas vdekjes së nënës. Këto fatkeqësi e bënë Migjenin, që vetiu ishte një natyrë e mbyllur, të tërhiqej nga jeta e moshatarëve të tij. Pasi mbaroi shkollën fillore në Shkodër, ai shkoi për të vazhduar mësimet në Tivar dhe më pas përfundoi seminarin teologjik të Manastirit.

Për një të ri me interesa të gjera si Migjeni, jeta e seminarit ishte mbytëse. Nga leximet Migjeni ra në kontakt me ide revolucionare të kohës që zienin në gjithë Evropën.
Në vitin 1932 Migjeni pasi mbaroi seminarin dhe nuk mundi të sigurojë një bursë për të vazhduar studimet e larta, mbeti pa punë deri sa më 1933 u emërua mësues në Vrakë, një fshat afër Shkodrës. Rruga Vrakë-Shkodër, që ai bëntë përditë me biçikletë, ia keqësoi gjendjen shëndetsore. Gjatë kohës që qëndroi në seminar, Migjeni sëmurej shpesh dhe ishte nën kontroll të vazhdueshëm të mjekut, ngaqë mushkëritë e tij ishin të dobëta dhe rezikoheshin të prekeshin nga turbekulozi, sëmundja tipike e kohës, nga e cila i vdiq edhe nëna.
Ndërkohë, ai kishte filluar të botonte shkrimet e tij në revisten "Illyria". Në to ndihen përshtypjet e para, reagimi shpirtëror i Migjenit ndaj realitetit të zymtë, ndaj mjerimit, ku ishte zhytur edhe fshati, edhe qyteti shqiptar.
Ditët e fundit...
Në dhjetor 1937, me vaporin që bënte rrugën Durrës-Bari, Migjeni u nis për t'u kuruar e ndoshta pastaj edhe për të studiuar për letërsi në Itali. Nga kjo rrugë, ai nuk do të kthehej më. Në senatoriumin San-Luigji të Torinos kur e ndjen se ditët i ka të numëruara, gjithçka tek ai merr formë testamentiale. Në tre rreshtat e fundit që shkroi, përpara se t'i fillonin krizat e të binte në koma, prej së cilës nuk do përmendej më, për herë të parë në veprën e tij përmend emrin e Skënderbeut. Nuk dëshiron të vdesë pa shkruar diçka për Heroin Kombëtar të popullit të vet. I shkroi, pra, ato tre rreshta në prozë (fjalët e fundit ishin "s'flitet ma"), dhe ndoshta me një lehtësim të fundit nisi të shuhej, gjersa vdiq, fare i qetë, siç dëshmojnë të gjithë, më 26 gusht 1938.

[OROSHI]

Pater Gjergj Fishta-Homeri Shqiptar!!!

I lindur ne Troshan Te Lezhes,vazhdoi studimet ne Shkoder,Bosnje,Austri.
Eshte krijuesi i eposit Shqiptar.Nacionalist-patriot,i Lauruar me shum cmime nderi nga Turqia-Italia-Greqia etj.I varrosus per 50 vjet nga regjimi i Kuq i Shqiperise.
Lahuta e Malcis asht kryevepra e tij,besoj duhet te lexohet nga cdo shqiptar!!!

[KriSTaL]

http://galeria.albasoul.com/albume/a...sanp.sized.jpg

[KriSTaL]

Marrëveshja e Prishtinës 2 gusht 1912

--------------------------------------------------------------------------------

Ndërkohë forcat kryengritëse.shqiptare nën komandën e Hasan Prishtinës e Bajram Currit më 21-22 korik hynë në Prishtinë. Në anën tjetër edhe forca tjera të udhëhequra nga Kadri Hasan Presheva, Idriz Seferi kah Gjilani u nisën për Prishtinë.Këta afër fshatit Pozharan patën një takim të rëndësishëm historik me Bajram Currin ku muarën pjesë mbi 70 patriotë tjerë që në mbledhjen e Prishtinës ti jepet një përkrahje pa rezervë programit politik të Hasan Prishtinës. Në këtë takim u zotuan se deri në fund do të luftojnë për njohjen e autonomisë dhe marrjen e Shkupit.

Kah Prizreni u nis me 3-4000 luftarë Jahja Doda, nga Tetova nën komandën e Halim Derrallës dhe Abdyraman beut marrshuan me 3000 luftarë.në drejtim të Prishtinës..

Kryengritja e Përgjishme Shqiptare për çlirimin e Kosovës dhe tërë Shqipërisë etnike kishte marrë hov. Diplomacia evropiane me të madhe i përcjellte të gjtha lëvizjet në lidhje me operacionet që vepronte Kryengritja e Përgjithshme Shqiptare. Kjo shihet edhe nga raporti i konsullit Kral nga Selaniku, i cili në atë kohë raportonte Vjenës se: Shqipëria është ngritur e tëra në këmbë. Shqiptarët kudo që janë përgaditen për të ardhur në vend, që të luftojnë për çlirimin e Shqipërisë etnike, kudo nëpër botë po mblidhen ndihma si në Egjipt, Evropë, Amerikë. Vetëm nga ky shtet kanë ardhur mbi 62 të ri, për të luftuar në Shqipëri kundër Turqisë.

Krerët shqiptarë ishin të bindur se me lutje dhe kërkesa nuk mund të përfitonin pozitivisht në lidhje me çështjen shqiptare dhe përcaktimin e kufijve natyrorë që i takonin Shqipërisë Etnike. Diplomacia turke në lidhje me kërkesat shqiptare nuk pranonte kurëfarë kompromisi ajo luftonte me të madhe për shkrirjen e vlerave kulturo-historike. Ajo ndaloi reptësisht përdorimin e alfabetit latin. Ajo shkoi aq largë sa që i dënoi me burgje të gjthë ata atdhetarë që favorizonin kulturën dhe historikun e patriotëve shqiptarë, duke aprovuar ndaj tyre masa të ashpra ligjore. Këtë fatë e përjetuan shumë atëdhetarë: Rexhep Shipkovica-Tetova, pasi e botoi veprën “Mendime”u burgos, Abdilaqim Dogani u internua në Bursë të Turqisë, ndërsa Dervish Hima u vendosë në Vjenë .

Acarimi i marëdhënjeve shqiptare turke arriti aty kah mesi i vitit 1912 kur Turqia kundër shqiptarëve përsëri përdori ushtrinë për ti qetsuar ata. Por këto masa fare nuk ndikuan në vendimin e krerëve shqiptarë të dhe të besa-besës të marrur në Kuvendin e Junikut, ku ishte marrë vendim që me armë në dorë të luftohej deri në njohjen e autonomisë dhe bashkimin e Shqipërisë etnike ku hynin katër Vilajetet, i Shkodrës Manastirit Janinës dhe i Kosovës,që deri në vitin 1912 përfshinte këto qytete: Preshevë, Bujanovc, Kumanovë, Shkup,Veles Tetovë, Gostivar deri në Kërçovë.

Në këto rrethana lufte, Shqiptarët e të gjitha trojeve arrinë për herë të parë në Historinë tonë kombëtare që kërkesat e veta ti harmonizojnë në një program të përbashkët në marrëveshjen e Prishtinës, ku përfaqësues i të gjithë shqipëtarëve për herë të parë nominohet oficialisht nga tërë trojet shqiptare Hasan Prishtina. Kjo marrëveshje në historinë tonë kombëtare është e njohur me emrin “14 pikat e Hasan Prishtinës”.

Këto biseda filluan në Prishtinë më 2 gusht të vitit 1912. Komisioni qeveritar turk, arriti në Prishtinë nga Shkupi, i udhëhequr nga Ibrahim pasha manastirliu i cili me origjinë ishte shqiptar, por nuk e fliste shqipen dhe shtirej, sikur e kishte haruar.V.XH). Këtë e shoqëronin Sulejman Kolonja dhe Ali Danish Gjinolli (Prishtina). Ibrahim Pasha para se të hynte në Prishtinë tentoi te udhëheqësit e kryengritjes shqiptare, duke u ofruar para dhe poste të larta në qeverinë turke. Këto oferta u hodhën poshtë nga nacionalistët e shquar shqiptar si Hasan Prishtina, Bajram Curri dhe Isa Boletini. Ndërsa në mesin e kryengritësve pati edhe të atyllë që u lakmuan pas posteve ndër ta pati udhëheqës nga Tetova, Shkupi, dhe Prishtina.

Komisioni qeveritar turk e filloi bisedat me parinë shqiptare në xhaminë e madhe “Sulltan Murat Pasha”të udhëhequr nga Hasan Prishtina. Manastirliu për udhëheqës të mbledhjes kishte caktuar haxhi Agush Xhemailin nga paria e Prishtinës, njeri fetar me ide tejet prapanike në lidhje me kërkesat e krerëve shqiptar.

Kërkesa e parë e kryengritësve ishte shpërndarja e parlamentit turk. Qeveria turke këtë kërkesë e pranoi kinse u gjunjëzua para vullnetit të shqiptarëve. Sulltani kinse në besnikri ndaj shqiptarëve me dekret e shpërndau parlamentin më 5 gusht 1912. Me këtë akt të sulltanit u kënaq vetëm opozita e itilafistve e cila nuk dëshironte gjë tjetër përveç kësaj kërkese.

Komisioni turk rrëzimin e parlamentit u mundua ta paraqesë si fitore të kryengritësve shqiptarë dhe pas kësaj reforme nuk kishin çka të biedonin më tutje dhe tentuan që të kthehen në Stamboll. Me rënjen e qeverisë turke nuk u kënaqën krerët nacionalist shqiptarë, pasi asnjë kërkesë e tyre kombëtare nuk ishte realizuar sipas vendimit të marrur në Kuvendin e Junikut. Prandaj kërkesa e komisionit qeveritar turk u kundërshtua. Krerët nacionalist në krye me Bajram Curin u përgjigjën kundër kërkesës së komisionit që donte të kthehet për në Stamboll. Duke deklaruar se bisedat me kryengritësit shqiptarë kanë përfunduar me sukses.

Në anën e kryengritësve shqiptarë të udhëhequr nga Hasan Prishtina, Nexhip Draga, Bajram Curri, Isa Boletini, deklaruan se nuk shpërndahemi kurrë, vetëm me rënjen e qeverisë turke, por ne kërkojmë me çdo kusht plotësimin e kërkesave tona kombëtare të nënshkruara në Kuvendin e Junikut, nga të gjithë krerët e Lëvizjes sonë Kombëtare të mbarë Shqipërisë Etnike.


Kryengritësit në pritje të bisedimeve në Prishtinë. Gusht 1912

Vendosmërinë e patriotëve shqiptarë e ngriti edhe më shumë telegrami që i arriti Hasan Prishtinës nga përfaqësuesit e Shqipërisë së Jugut ku thuhej: ”Ne këshilli revolucionar i Shqipërisë së Jugut, për shkaqe lufte nuk mundë të marrim pjesë në biseda, prandaj në emër tonë e autorizojmë Hasan Prishtinën për mbrojtjen e kërkesave tona kombëtare të ditura.


Kryengritësit e Jugut e autorizuan Hasan Prishtinën si përfaqësues legjitim të bisedave shqiptaro-turke

Më 29 korik edhe nga Vlora iu dërgua sulltanit një memorandum tjetër prej 13 pikave dhe kërkonin autonominë me tërë kuptimin e saj, njëkohësisht me këto u njoftuan të gjithë konsujt e Fuqive të Mëdha.

[blusky]

Ismail Qemali (1844-1919)

Udheheqes i shquar i Levizjes Kombetare Shqiptare dhe kryeminister i pare i Shqiperise se pavarur.Hero i popullit.Lindi ne vlore me 1844.Pasi kreu shkolen fillore ne qytetin e lindjes dhe gjimnazin «Zosimea» ne Janine,me 1859 u vendos me familjen e tij ne Stamboll,ku u aktivizua ne levizjen patriotike shqiptare:mori pjese ne perpjekjet per caktimin e nje alfabeti te perbashket te gjuhes shqipe dhe per formimin e nje shoqerie kulturore shqiptare.Ne Perandorine Osmane pati funksione te rendesishme administrative dhe u shqua shume shpejt si personalitet me pikepamje liberale.Postet e tij i perdori jo vetem per te ndihmuar levizjen clirimtare te bashkeatdhetareve te tij,por edhe per te lehtesuar sado pak gjendjen e veshtire te popujve te shtypur te Perandorise si dhe per perhapur kulturen e dijet shkencore.Kerkesat e I.Q. per zbatimin e reformave demokratike cuan ne konflikt me rrethet konservatore te Stambollit.U denua nga Porta e Larte me internim,te cilin e vuajti per shtate vjet.Ne maj te 1900,per t'u shpetuar ndjekjeve te Sulltanit,u arratis nga Stambolli dhe u vendos ne vise te ndryshme te Europes,ku vendosi lidhje dhe bashkepunoi me rrethet politike te Levizjes Kombetare Shqiptare.
I.Q. zhvilloi nje aktivitet te dendur politik per njohjen e Shqiperise ne opinionin europian.Ai shpalli boterisht programin e tij autonomist ne intervista e artikuj te botuar ne shtypin shqiptar te kohes dhe ne organe te huaja.
Mori pjese aktive ne levizjen xhonturke,ne krahun perparimtar qe ishte per njohjen e te drejtave te kombeve te Perandorise dhe u hodh kunder xhonturqve kur keta moren pushtetin dhe vendosen diktaturen ushtarake.Ne dhjetor te vitit 1908,me gjithe luften qe i bene autoritetet xhonturke,u zgjodh deputet i sanxhakut te Beratit ne parlamentin osman ku,se bashku me grupin e deputeteve patriote,mbrojti interesat e kombit shqiptar.
U dallua si frymezues e organizator i kryengritjeve antiosmane te viteve 1912-1914.Se bashku me L. Gurakuqin e patriote te tjere hartoi memorandumin e Greces te qershorit 1911 dhe ne fund te atij viti mori nismen per organimzimin e kryengritjes se pergjithshme te 1912.I ngarkuar nga rrethet patriotike te vendit shkoi ne Stamboll per ta bindur qeverine osmane qe t'i jepte Shqiperise autonomine.Pas fillimit te Luftes se I Ballkanike ndermori se bashku me L. Gurakuqin nje aksion te ri per te shpetuar atdheun.Ne mbledhjen e Bukureshtit me 5 nentor 1912 gjeti perkrahjen e kolonise shqiptare te atjeshme dhe prej atje shkoi ne Vjene ku u takua me personalitete politike austro-hungareze dhe me perfaqesues diplomatike te Fuqive te Medha per te shtruar e mbrojtur ceshtjen shqiptare duke pasur parasysh kontradiktat qe ekzistonin ndermjet fuqive.Me 19 nentor 1912 njoftoi ne atdhe se do te shpallej pavaresia nga Kuvendi Kombetar qe do te mblidhej per te vendosur mbi fatet e atdheut.U kthye me bashkepunetoret e tij ne atdhe.Nr Vlore kryesoi mbledhjen e Kuvendit Kombetar qe shpalli pavaresine e Shqiperise me 28 Nentor 1912.U caktua kryetar i Qeverise se Perkohshme.Ne politiken e brendhme e te jashtme te qeverise kombetare u tregua i papajtueshem me cdo cenim nga ana e Fuqive te pavaresise e sovranitetit kombetar,i lire nga paragjykimet kundrejt fqinjeve me te cilet kerkonte te kishte marredhenie miqesore,por dhe kundershtar i rrepte i synimit te tyre per te coptuar Shqiperine.Qeveria e kryesuar nga I.Q. ndonese ne kushte mjaft te veshtira te brendshme e te jashme,mori nje varg masash ne fushen e ekonomise,te ndertimit shteteror e kultures kombetare qe hapnin rrugen e zhvillimit demokratik te atdheut.Ne te gjitha veprimet I.Q. u tregua burre shte-
ti dhe diplomat largpames.me politiken e tij ngjalli kundershtimin e rretheve konservatore e reaksionare te cilet e rrezuan qeverine kombetare te krysua prej tij ne janar 1914.
Vitet e fundit te jetes se tij te kaluara ne mergim I.Q. i perdori ne dobi te ceshtjes shqiptare.Vdiq ne Itali.