ZBULIME: Albana, fshat Ilir në kufi mes Italisë dhe Sllovenisë, që admirohej nga Sken

[Guri i madh]

ZBULIME: Albana, fshat Ilir në kufi mes Italisë dhe Sllovenisë, që admirohej nga Skenderbeu

rasti një monumenti historik në Cividale të Italisë, aty në oborrin e muzeut hasëm në një hartë të rajonit (2 m. x 4 m.) ku na ra në sy mbishkrimi me shkonja të mëdha - A L B A N A. Dhe papritmas, ekipi i agjencisë informative “Presheva Jonë” u interesua dhe u gjend në mesin e fshatit Albana ku takuam fshatarë e intelektualë të këtij fshati. Nga bisedat me ta, vendorët italianë dhe sllovenë pranojnë dhe janë krenar se në mesin e tyre kanë fshatin Ilir me emrin Albana, shkruan agjencia informative kombëtare “Presheva Jonë”

Albana, 3 shtator / AIK-Presheva Jonë

Ishim në një udhëtim zyrtar nga Brukseli në Venezia. Per ca ditë u ndalëm në Cividale, një qytezë mes Triestës dhe Udines ku vizituam një muze dhe monument historik. Aty në oborrin e muzeut hasëm në një hartë të rajonit (2 m. x 4 m.) ku na ra në sy mbishkrimi me shkornja të mëdha - A L B A N A. Dhe papritmas, ekipi i agjencisë informative “Presheva Jonë” u gjend në mesin e fshatit Albana. Kur arritëm aty, në hyrje hasëm në një pano të madhe ku tregonte se nga këtu fillonte fshati Albana (siq po e shifni në foto). Prej së largu Albana dukej se ishte i mbuluar me “tepih” të gjelbër sepse aty nuk ishte asnjë pëllëmbë pa vreshta. Fshati dhe fshatarët e Albanës si më aprë edhe tani janë të njohur në rajon si prodhues të rrushit dhe verës. Albana eshte nje fshat pitoresk me 179 banorë me një kilmë medikale dhe me një lartësi mbi detare prej 101 metrash.

Në Albana takuam banorë e intelektualë të këtij fshati. Derisa fotografonim fshatin, kështjellën, panon me mbishkrimin Albana, disa kalimtarë rasti, nga kurioziteti ndaleshin dhe na pyesnin se “a jeni shqiptarë ju ?” Ne, ju përgjegjëshim me po. Ndërsa, ata na e kthenin: ”po, po na e mori mendja se jeni albanesi…” Dhe kështu shoqëroheshim dhe bisedonim, na ftonin e i ftonim në café. Ata na ofron verë të kuqe nga fshati Albana e ne i ofruam një pije “Skenderbeg” që na kishte qëlluar me vete..Bile, njëri nga ta na e ktheu se "Skanderbegu tek toka e Skanderbeut. Më ka treguar gjyshja ime se ushtria e Skanderbeut ka kaluar këndej kah fshati Albana.."

Nga biseda me ta mësuam se Fshati Albana shtrihet në pjesën e Prepottos, province kjo e Udines, kantonit të Friulit në Itali. Fshati Albana është një vend i vogël dhe është i vendosur mes kufirit italo-slloven. Në mes të fshatit gjendet edhe kështjella Albana, e cila vërehet prej së largu në distance prej 2-3 km, Kështjella, e cila mban emrin e fshatit Albana daton nga shekujt e hershëm, siq thonë banorët dhe fshatarët e rrethit, nga epoka e Ilirëve, por Kështjella Albana ishte zbuluar dhe meremetuar nga shekulli i XII-të nga banorët e gadishullit Ilirik. Kjo kështjellë sot është një prone private dhe ajo për momentin ende nuk është e hapur për vizitorët qoftë për vendorët apo të huajt.Kështjella “Cjastiela” Albana (në dialektin e Friulit, gjuhë kjo më e hershme se gjuha italiane) njihet emri i kësja kështjelle nga fshatarët albanias e cila qëndron në një kat shkëmbor, në veri të vendit. E ndërtuar në shekullin e dymbëdhjetë, Fshati Albana, një vend malor pitoresk, një luginë të rrethuar nga kodra dhe shpati në jug, ndërsa në veri vërehet një gryke e ngushtë re rethuar me male që arrijnë një mijë metra në lartësi. Që nga kjo pikë e ngushta të tranzitit, është supozuar se kështjella Albana ishte ngritur për të vëzhguar dhe mbrojtur popullsinë…” thuhet në një studim shkencor që hasëm në bibliotekën e fshatit Albana

Më konkretisht, sipas studiusve vendor, është konstatuar se Kështjella Albana daton që nga viti 1185. Ajo është ruajtur e pandryshuar deri në pushtimin e trupave Napoleonit në vitin 1797. Një shekull më vonë, më 1319 për të krijuar konfuzion në posedim të godinës kontribuon një studim historic nga Crollalanza de Giovambattista i cili thotë se familja Mels-Colloredo Waldsee Montalbano merr pronën feudale në Albana në vitin 1340. Por ne e dimë nga dokumentet e vërtetuara se martesa e Fiammetta, trashëgimtarit të De Quanzone Portis dhe James e Mels, që datojnë vetëm 1483, pra 143 vjet më vonë. James familja e Colloredo-Waldsee-Mels, sipas Crollalanza, prejardhje nga një fis i familjes u arratis në Gorica pas vrasjes së patriarkut të Aquileia dhe Duka nga Friuli, Bertrand de Saint genies. Në vdekjen e Fiammetta de Portis, James Mels martohet me Della Negra Frattina e cila i jep pesë fëmijë, ku të gjithë ata bëhen mbretër të Albanës dhe deputetë të qarkut të Gorizias. Njëri prej tyre ishte Gjergji që e ka martuar Catherinën e Zucco-Cucagna.