Islami në udhëkryq

[Pause_Print_Scroll]

vazhdim...


Larg do të tejkaloheshin kufijt e këtij libri, po u morrëm në detale me metodat skrupulloze me të cilat muhaddithinët e ndryshëm, njerëzit e ditur të përkushtuar hulumtimit të hadithit, kanë vërtetuar besueshmërinë e Traditës. Sa për synimin tonë do të mjaftonte të thuhet, se është zhvilluar shkencë komplete, qëllimi i vetëm i së cilës është hulumtimi i kuptimeve, formave dhe mënyrës së transmetimit të haditheve të Pejgamberit a.s. Dega historike e kësaj shkence ka arritur të vendos zingjirin e pandërprerë të biografive detale të të gjithë personave, të cilët ndonjëherë janë përmendur si transmetues të Traditës. Jetërat e atyre burrave dhe grave janë hulumtuar me themel nga çdo pikëpamje, dhe janë miratuar si të besueshëm vetëm ata persona, mënyra e jetës së të cilëve, si dhe mënyra e pranimit dhe përcjelljes së hadithit i përgjigjet në mënyrë të përkryer standardeve, të cilat i kanë vendosur muhaddithinët e mëdhenj dhe për të cilët është besuar se janë më rigorozët, të cilët mund të të përfytyrohen. Shkencëtarisht nuk është aspak e arsyeshme ta kundërshtojmë besueshmërinë e ndonjë burimi historik, përveç nëse jemi të gatshëm ta dëshmojmë se ai burim është i gjymtë. Nëse nuk mund të gjendet asnjë argument i arsyeshëm d.m.th. shkencor, kundër autencitetit të vet burimit, apo kundër njërit apo më shumë transmetuesve të tij të mëvonshëm dhe nëse, nga ana tjetër, nuk ekziston asnjë lajm tjetër konrtadiktor mbi lëndën e njejtë, atëherë jemi të obliguar ta pranojmë Traditën si të vërtetë.
Për shembull, po e zëmë se dikush është duke folur mbi luftërat Indiane të Mahmud Gandit dhe ju befas thuani: "Unë nuk besoj se Mahmudi ndonjëherë ka ardhur në Indi. Ajo është legjendë pa kurrfarë baze historike". اka do të ndodhte në rast të tillë? Menjëherë, ndonjë person i informuar mirë mbi historinë, do të përpiqej ta korigjon gabimin tuaj, duke cituar kronikat dhe jetëshkrimet e themeluara në raportet e bashkëkohësve të atij Sulltanit të famshëm si dëshmi definitive se Mahmudi ka qenë në Indi. Në atë rast ju do të duhej ta pranoni argumentin - apo do të konsideroheshit si i marrë, sepse pa ndonjë arsye të dukshme i mohoni faktet e forta. Nëse është kështu, atëherë duhet të pyetemi, përse kritikët tanë bashkëkohës nuk përdorin të njejtën qëllimmirësi logjike edhe në problemin e hadithit.
Baza e parë që ndonjë hadith të jetë i rrejshëm, do të ishte gënjeshtra e qëllimt e burimit të parë, as'habit përkatës, apo të njërit nga transmetuesit e mëvonshëm. Sa i përket as'habëve, mundësia e tillë mundet apriori të përjashtohet. Mjafton vetëm ndonjë shqyrtim në anën psikologjike të problemit që supozimet e tilla të dëbohen në sferën e fantazisë së pastër. Mbresa shumë e madhe të cilën e la përsonaliteti i Pejgamberit a.s. në ata burra dhe gra, është fakt i theksuar i historisë njerëzore, dhe, - për më tepër - ajo është dokumentuar jashtëzakonisht mirë në histori. A mund të mirret me mend që njerëzit, të cilët kanë qenë të gatshëm të sakrifikojnë jetërat e tyre dhe krejt çka posedojnë në thirrjen e Pejgamberit të Zotit, do të mundin të gënjejne me fjalët e veta qëllimisht?
A nuk ka thënë Pejgamberi a.s: "Kush qëllimisht gënjen në mua, do ta ketë vendin në zjarr"? (Sahihul - Buhari, Ebu Davudi, Tirmidhiu, Ibn Hanbeli).
Këtë as'habët e kanë ditur, ata në mënyrë implicite kanë besuar në fjalët e Pejgamberit, të cilën e kanë konsideruar përfaqësues të Zotit, e a është e besueshme, nga aspekti psikologjik, që ata s'kanë çarë kokën për këtë ndalesë shumë të qartë? Në proceset gjyqësore kriminale, çështja e parë me të cilën ballafaqohet gjykatësi, është cui bono d.m.th. në dobi të kujt ka mund të kryhet krimi. Ky parim juridik mund të aplikohet edhe në problemin e hadithit. Me përjashtim të Traditave, të cilat drejt për së drejti kanë të bëjnë me statusin e individëve apo grupeve të caktuara, si dhe të atyre Traditave pa dyshim të rrejshme, e të refuzuara nga shumica e muhaddithëve - Traditave në lidhmëri me pretendimet e grupacioneve të ndryshme në shekullin e parë pas vdekjes së Pejgamberit, nuk do mund të ishte kurrfarë shkaku i "lavërdishëm" për cilindo individ që të falsifikoj thëniet e Pejgamberit a.s. Pikërisht duke vlerësuar drejt mundësinë që ndonjë hadith ka mund të jetë i shpikur nga disa shkaqe personale, dy autoritetet e shquara në mesin e muhaddithëve-Buhariu dhe Muslimi, në mënyrë rigoroze kanë përjashtuar nga koleksionet e veta të gjitha Traditat, të cilat kanë të bëjnë me politikën e grupacioneve. Ajo çka mbeti pas kësaj, ka qenë jashtë çdo dyshimi që të mund t'i ofronte përparësi personale kujtdo qoftë. Ka edhe një argument në të cilin autenciteti i ndonjë hadithi do të mund të kontestohej. Mund të mirret më mend se ka pasur as'hab i cili e ka dëgjuar nga goja e Pejgamberit, apo cilido nga transmetuesit e mëvonshëm, i cili edhe pse subjektivisht vërtetëdashës, ka bërë gabim për shkak të moskuptimit të fjalëve të Pejgamberit, apo lëshimit në të mbajturit përmendësh, apo pranë ndonjë shkaku tjetër psikologjik. Por argumenti i brendshëm, d.m.th. ai psikologjik flet kundër çfarëdo mundësie të madhe të gabimit të tillë, bile tek as'habët. Njerëzve, të cilët kanë jetuar me Pejgamberin, çdonjëra nga thëniet apo veprimet e tij, kanë qenë e rëndësisë së jashtëzakonshme, jo vetëm për shkak të joshjes së personalitetit të tij, e cila ka ndikuar në ta, por poashtu edhe për shkak të besimit të tyre të fortë, se Zoti me dëshirën e Tij ka caktuar që ata ta rregullojnë jetën e vet sipas këshillave dhe shembullit të Pejgamberit. Prandaj, ata nuk kanë mundur që thëniet e tij t’i marrin lehtazi (shkel e shko), por janë përpjekur t'i ruajnë në kujtesat e veta, madje edhe pranë çmimit të telasheve të mëdha personale. ثshtë transmetuar se as'habët, të cilët direkt kanë qenë të lidhur me te, kanë formuar grupe në të cilat kanë qenë nga dy, njëri nga të cilët gjithnjë është duhur të jetë në afërsi të Pejgamberit a.s., gjersa tjetri ka qenë i zënë me punë për fitimin e furnizimit apo me punë tjera; dhe krejt çka do të dëgjonin apo të shihnin te Mësuesi i tyre, ata ia përcjellin njëri-tjetrit: kaq kanë qenë ata të kujdesshëm që ndonjë thënie apo veprim i Pejgamberit a.s. të mos iu shpëtoj pa e kuptuar. Nuk është e besueshme që ata, pranë një qëndrimi të tillë, kanë mundur të jenë të pakujdesshëm në aspektin e deklarimit të saktë të ndonjë hadithi. E pastaj nëse ka qenë e mundur që qindra as'hab ta ruajnë në memorjen e tyre tekstin fjalë për fjalë të tërë Kur'anit, deri në detajet më të vogla drejtshkrimore, atëherë pa dyshim se atyre u ka qenë e mundshme dhe për ata që pasuan menjëherë pas tyre që të mbajnë thëniet e caktuara të Pejgamberit a.s. në kujtesën e tyre, e që asgjë të mos u shtojnë e as t’u mënjanojnë.

vazhdon..

[Pause_Print_Scroll]

Përfundim

Jam përpiqur për të treguar, se islami në kuptimin e vet të njëmendtë, nuk mund të përfitoj me asimilimin e civilizimit perëndimor. Por, nga ana tjetër, bota muslimane sot ka aq pak energji të mbetur sa që nuk mund të bëj rezistencë të mjaftueshme. Mbetjet e ekzistencës së saj kulturore, janë të rrafshuar me tokë, nën presionin e ideve dhe adeteve perëndimore. Nota e rezignacionit është e dukshme; e rezignacioni, në jetën e popujve dhe kulturave, do të thotë vdekje.
اka po ndodh me islamin? A është ai me të vërtetë "fuqi e hargjuar" siç dëshirojnë kundërshtarët tonë dhe të dekurajuarit në radhët tona vetiake, të besojmë? A e ka jetuar ai dobinë e tij personale dhe a i ka dhënë botës krejt atë që ka pasur të jap?
Historia na flet se të gjitha kulturat e civilizimet njerëzore janë tërësi, dhe se ngjajnë në qeniet e gjalla. Ato kalojnë gjatë të gjitha fazave, gjatë të cilave duhet kaluar jeta organike: ato linden, kanë rininë e vet, kohën e pjekurisë, e në fund vie dekadenca. Sikur bimët të cilat vyshken dhe bëhen pluhur, ashtu edhe kulturat vdesin dhe në fund të kohës së vet i lëshojnë vendin tjerave - të posalindurave.
A është ky rast edhe me islamin? Në shikim të parë sipërfaqësor mund të duket ashtu. Pa dyshim, kultura islame ka patur përpjetëzën e saj të shkëlqyer dhe kohën e lulëzimit të saj; ajo ka patur fuqi që t'i frymëzoj njerëzit në vepra e sakrifica, ajo ka transformuar popujt dhe ka ndryshuar fytyrën e tokës; më vonë është ndalur dhe ka stagnuar dhe më në fund është bërë fjalë e zbraztë, kështu që tani jemi dëshmitar të prapambeturisë dhe rënjes së saj. Por, a është kjo e tëra?
Nëse besojmë, se islami nuk është vetëm kulturë në mesin e shumë tjerave, dhe jo prodhim i thjeshtë i ideve e i përpjekjeve njerëzore, por fuqi e cila prodhon kulturë - Ligj të cilin e ka sjellur Zoti i Gjithfuqishëm për ta pasuar njerëzimi në të gjitha kohët dhe çdokund - atëherë aspekti plotësisht ndryshohet. Nëse kultura islame është apo ka qenë rezultat i të përmbajturit tonë, Ligjit të shpallur, ne kurrë nuk mund të pranojmë, sikurse kulturat tjera, se ajo është lidhur për kalimin e kohës dhe e kufizuar në ndonjë periudhë të veçant. Ajo çka duket si dekadencë e islamit, në të vërtetë është vetëm vdekje dhe zbraztësi në zemrat tona të cilat janë tepër përtace dhe të pandjenja në zërin e amshuar. Nuk ka kurrfarë shenje të dukshme se njerëzimi, në gjendjen e vet të tanishme, e ka tejkaluar islamin. Ai nuk ka qenë në gjendje që të prodhoj sistem më të mirë etik nga ai që e ka shprehur islami; ai nuk ka qenë i aftë ta realizoj idenë praktike të vëllazërimit njerëzor, siç e bënë ate islami në konceptin e tij mbinacional shoqëror të ummes, ai nuk ka qenë në gjendje të krijoj strukturë shoqërore të tillë në të cilën konfliktet dhe mosmarrveshjet ndërmjet anëtarëve të tij, të jenë me aq efikasitet të reduktuara në minimum sikurse në planin shoqëror të islamit; ai nuk ka qenë në gjendje ta përparoj dinjitetin e njeriut, ndjenjën e tij të sigurisë, shpresën e tij shpirtërore - dhe përfundimisht, lumturinë e tij.
Në të gjitha këto gjëra, arritjet e tanishme të racës njerëzore mbeten bukur mbrapa pas programit islam.
Ku është atëherë arsyetimi, për thënjen se islami "nuk është bashkëkohor"? A është kjo për shkak se themelet e tij janë pastër religjioze, e orientimi religjioz, sot është jashtë modës? Por nëse shohim se ndonjë sistem i bazuar në religjion ka qenë në gjendje të zhvillojë ndonjë program praktik të jetës, më të plotë e më konkret, dhe më tepër të përshtatur kontitucionit psikologjik njerëzor sesa çfardo tjetër, gjë çka mendja njerëzore ka qenë e aftë të prodhoj me ndihmën e reformave e propozimeve - atëherë pikërisht ky argument i fortë a nuk shkon në favor të pikëpamjes religjioze?
Islami është, kemi të gjitha arsyet që këtë ta besojmë, plotësisht i justifikuar nga arritjet pozitive njerëzore, për shkak se ai i ka parashikuar dhe ka udhëzuar në to si të dëshiruara, shumë më herët se që kanë qenë të realizuara; e poashtu është i justifikuar nga mangësitë, gabimet dhe veprimet e zhvillimit njerëzorë, për shkak se ai qartë ka paralajmëruar në to, shumë më parë se që njerëzimi i ka pranuar si gabime. Plotësisht, pavarsisht nga besimet e dikujt religjioze, nga pikëpamja e pastër intelektuale, ekziston shkas i fortë, që me siguri dhe besueshmëri të pasohet udhëheqja praktike e islamit.
Nëse e vështrojmë kulturën dhe civilizimin tonë nga kjo pikëpamje, domosdo vijmë deri te përfundimi, se lulëzimi i tij i serishëm është i mundshëm. Neve nuk na nevojitet "reforma" islame, siç mendojnë disa muslimanë, për shkak se ai vetvetiu është i përsosur. Ajo që duhet të reformojmë është qëndrimi i jonë ndaj religjionit, përtacia jonë, mendjemadhësia jonë, shkurtëpamësia jonë, shkurtimisht mangësitë tona, e jo disa mangësi të supozuara të islamit. Që ta realizojmë ringjalljen islame nuk duhet kërkuar principe të reja të sjelljeve nga jashtë, por duhet vetëm t'i zbatojmë ato të vjetrat e të harruarat. Ne gjithsesi mund të pranojmë impulse të reja nga kulturat e huaja, por nuk mundemi që ta zëvendësojmë indin e përsosur islam me çfardo indi tjetër joislam, pa marrë parasysh se a vjen ai nga Perëndimi apo nga Lindja. Islami, si institucion shpirtëror e shoqëror nuk mund "të përmirësohet". Në rrethana të tilla, cilido ndryshim në koncepcionet e tij apo në organizimin shoqëror të tij, i shkaktuar me futjen e ndikimeve të huaja kulturore, në të vërtetë është retrograde dhe destruktive, e sipas kësaj për keqardhje të thellë. Këtu domosdo duhet të ketë ndryshim: por ai duhet të jetë ndryshim në vet neve - ai duhet shkuar në drejtim të islamit, e jo në drejtim të kundërt me te. Por krahas gjithë kësaj, ne nuk guxojmë të mashtrohemi. E dimë se bota jonë, bota islame, gati se e ka humbur realitetin e vet si faktor i pavarur kulturor. Këtu nuk flas mbi aspektin politik të dekadencës muslimane. Karakteristika shumë më e rëndësishme e gjendjes sonë të sotme mund të gjendet në sferat intelektuale e shoqërore: në zhdukjen e besimit dhe kreativitetit tonë si dhe në të brejturit e organizmit tonë shoqëror. Gjendja e kaosit kulturor e shoqëror gjatë të cilit tani kalojmë, qartë tregon se fuqitë ekuilibruese, të cilat dikur kanë qenë përgjegjëse për madhësinë e botës islame, sot gati se janë mbaruar. Ne bredhim; mirëpo askush nuk di se kah çfarë caku kulturor shkojmë. Nuk ka guxim intelektual, nuk ka vullnet për t'i bërë ballë, apo ta ndalim atë vërshim të ndikimeve të huaja destruktive për religjionin tonë dhe shoqërinë tonë. I kemi braktisur mësimet më të mira morale, të cilat bota ndonjeherë i ka njohur. Ne i kundërshtohemi fesë sonë, ndërsa ajo të parëve tonë të largët u ka qenë nxitje e gjallë; ne i turpërohemi asaj, ndërsa ata janë krenuar me te; ne jemi koprraca e egoista, ndërsa ata zemërgjerësisht janë hapur ndaj botës, ne jemi të zbrazët, ndërsa ata kanë qenë të plotë.
Kjo ankesë, mirë i është e njohur çdo muslimani që mendon. اdonjëri e ka dëgjuar shumë herë. A ka atëherë, mund të pyetemi, çfarëdo dobie ta përsërisim edhe njëherë? Unë mendoj se ka. Ngase për ne mund të jetë vetëm një dalje nga turpi i dekadencës sonë: ta pranojmë turpin, ta kemi para syve ditë e natë dhe ta shijojmë idhëtinë e saj, derisa nuk vendosim që t'ia mënjanojmë shkaqet. Nuk ka dobi ta fshehim të vërtetën e hidhur nga vetja jonë, e të pretendojmë se bota islame rritet në aktivitetet islame, se misionet veprojnë në të gjitha kontinentet, se njerëzit perëndimor gjithnjë e më shumë e kuptojnë bukurinë e islamit... Nuk ka dobi që në tërë këtë t'i përdorim argumentet sofistike për ta bindur vet veten se si poshtrimi jonë nuk është i pafund. Sepse ai edhe është i pafund. Po a duhet që ky të jetë fundi? Kjo nuk mund të jetë. Mallëngjimi jonë me gjenerata, dëshira e shumicës nga ne që të bëhemi më të mirë se sa që jemi tani, na jep të drejt në shpresë se çdo gjë me neve nuk ka mbarurar. Ekziston rruga e ringjalljes, e kjo rrugë qartë i është e dukshme çdonjërit, i cili ka sy për të parë. Hapi jonë i parë duhet të jetë hedhja e asaj fryme "apologjetike" për islamin, e cila është vetëm pretekst, për skepcitizmin tonë personal.
vazhdon..

[Pause_Print_Scroll]

vazhdimi...

Shkalla vijuese duhet të jetë të pasuarit tonë me vetëdije e me urtësi të sunnetit të Pejgamberit tonë. Ngase sunneti nuk do të thotë as me shumë, e as më pak sesa mësimet e islamit të zbatuara në praktikë. Duke e aplikuar atë si test përfundimtar të kërkesave të jetës sonë të përditshme, ne lehtë do t'i njohim se cilat impulse nga civilizimi perëndimor mund të jenë të pranuara, e cilat duhet të refuzohen. Në vend që me përulje t'ia nënshtrojmë islamin normave të huaja intelektuale, duhet të mësohemi edhe njëherë që të vështrojmë islamin si normë, përmes së cilës duhet ta vlersojmë botën.
Mirëpo, është e vërtetë, se shumë qëllime burimore të islamit janë të ekspozuara me perspektivë të rrejshme, përmes shpjegimeve jo adekuate, por megjithatë, përgjithësisht të pranuara, për shkak se muslimanët e ballafaquar me pamjen pjesërisht të shtrembruar të islamit, nuk janë në mundësi të shkojnë mbrapa deri të shpjegimet origjinale që koncepcionet e veta t'ua përshtatin atyre. Mos zbatueshmëria e tezave, të cilat sot afrohen përmes "ortodoksisë" së vetëquajtur si postulate të islamit, në të shumtën e rasteve janë vetëm shpjegime konvencionale të postulateve burimore, në parimet e logjikës neoplatoniste, e cila ka mundur të jetë "moderne", d.m.th. e përdorshme, në shekullin e dytë apo të tretë sipas hixhres, por tani plotësisht është vjetëruar. Muslimani i shkolluar në vijat perëndimore, në pjesën më të madhe i panjohur me gjuhën arabe dhe i paudhëzuar mirë në ndërlikueshmërinë e jurisprudencës islame (fikh), naturisht, është i prirur t'i konsideroj ato shpjegme dhe koncepcione të vjetëruara e subjektive si reprodukcione të qëllimta të njëmendëta të Ligjdhënsit: në dëshprimin e vet për shkak të joadekuatshmërisë së tyre, ate shpesh e largon ajo që i duket se është Ligj Kur’anor ( sheriat ) i islamit. Prandaj, që të mund të bëhet ai përsëri fuqi krative në jetën e muslimanit, vlersimi i parimeve islame duhet të jetë i reviduar në dritën e të kuptuarit tonë personal të burimeve origjinale dhe i liruar nga shtresa e trashë e shpjegimeve konvencionale, të cilat me shekuj janë grumbulluar, e çka na mungon sot. Rezultat i përpjekjes së tillë, do të mund të ishte paraqitja e fikhut të ri, i cili është plotësisht në harmoni me Dy Burimet e islamit - Kur'anin dhe shembullin jetësor të Pejgamberit a.s. - e që në të njejtën kohë t'i përgjigjet kërkesave të jetës së sotme; pikërisht sikur që format e vjetra të fikhut u janë përjgigjur kërkesave të periudhës, në të cilën ka dominuar filozofia aristotelike dhe neoplatonike si dhe kushteve të jetës, të cilat kanë mbizotëruar në ato kohë të hershme.
Vetëm nëse përsëri fitojmë vetbesimin, mund të presim që sërish do të nisemi përpara. Kurrë nuk do t'ia arrijmë cakut nëse i rrënojmë institucionet tona personale shoqërore dhe e imitojmë ndonjë civilizim të huaj - të huaj jo vetëm në kuptimin historik e gjeografik, por para së gjithash, në kuptimin shpirtëror. Ndërsa rruga na është treguar qartë në fjalët e Kur'anit të Lartësuar: "Vërtetë, në të Dërguarin e Allahut keni shembullin më të mirë, çdonjëri i cili me gëzim shpreson Allahun dhe botën e ardhme." (33:21) </SPAN>

[Pause_Print_Scroll]

Fusnota/Shënime

1 Idenë e “blerjes” dhe “shitjes” në kuptimin kulturor dhe rolin negativ të botës së sotme muslimane në këtë aspekt, më vonë e mori përsipër dhe më tutje e trajtoj shkrimtari i shquar algjerian, rahmetliu Malik ibn Nebij, i cili e ka theksuar faktin-të shënuar për herë të parë në këtë libër - se musalimanët, duke humbur kreativitetin e vet të dikurshëm, u bënë jo vetëm plotësisht të varur nga të mirat perëndimore, por poashtu u bënë “blerës” të thjeshtë të teknologjisë dhe metodave organizative të perëndimit, si dhe të koncepteve shoqërore e politike perëndimore, e që krahas kësaj nuk u bënë “shitësa”, d.m.th. pa bartjen e kurrfarë impulseve pozitive të tyre-prerëndimit si revanshim.
2 Do të dëshiroja të theksoj se shprehjen teokraci nuk e përdori në atë kuptim në të cilin zakonisht kuptohet në Perëndim. Në bazë të përvojave të veta historike, perëndimorët e identifikojnë "teokracinë" me fuqinë politike të cilën e shfaqë organizata e etablivuar kishtare - në rastin e tyre, kisha mesjetare krishtere dhe hierarkia e saj priftare. Nga ana tjetër, islami nuk lejon kurrfarë "priftërizmi" apo "klerizëm" dhe sipas kësaj, kurrfarë institucioni të krahasueshëm me kishën Krishtere. Prandaj, kurdo qoftë që ne muslimanët flasim mbi "teokracinë", ne nuk mendojmë - as që guxojmë të mendojmë - mbi asgjë tjetër, përveз se mbi strukturën shoqërore-politike në të cilën bazohet e tërë jurispodenca në linjën e fundit, në atë që e konsiderojmë Ligj të Zotit, dmth. sheriati islam. (Krahaso në këtë aspekt kapitullin "Terminologjia dhe precedenti historik" në librin tim "Parimet e shtetit: udhëheqësit në islam").
3 Për këtë përkthim të ajetit kur’anor, shiko vërejtjen nr. 22 në faqen 8 të përkthimit tim “Porosia e Kur’anit.”
4 Nga ana tjetër, në mënyrë objektive duhet vënë në dukje se krishterizmi (apo, më saktësisht, kisha krishtere) deri në fund të shekullit të shtatëmbëdhjetë, ka luajtur rol shumë të madh e pozitiv në zhvillimin e arteve figurative perëndimore - artin e pikturimit, skulpturimit e arkitekturës - si dhe muzikës perëndimore, meqë është jo vetëm burim i insiprimit, por edhe mbrojtës i rëndësishëm i këtyre arteve.
5 Në këtë aspekt, gjatë gjysmës së fundit të shekullit jemi dëshmitar të përmirësimit të madh në tonin dhe në metodat e shkrimit të orientalistëve evropian dhe amerikan, ndonëse duket se një pakicë e vogël në mesin e orientalistëve nuk i kanë hudhur plotësisht paragjykimet e veta. Në tërësi, të shkruarit perëndimor mbi islamin dhe botën muslimane tregon respektin gjithnjë në rritje ndaj idesë islame dhe caqeve muslimane, ndërsa tendenca e vjetër e vetëdijshme apo e nënvetëdijshme, që ta shëmtojnë fotografinë mbi islamin, gati se është zhdukur nga literatura serioze e orientalistëve.
6 Duhet pasur parasysh se kjo është shkruar në vitin 1933. Siз e kam cekur në fusnotën 5, në literaturën orientalistike erdhi gjer të ndryshimet gjatë disa decenieve të kaluara. Megjithatë, ajo зka mund të përshkruhet si ''frymë popullarizuese'' e Evropës dhe Amerikës, ende nuk qe në gjendje të arrijë qëndrim të ballancuar ndaj islamit e ndodhive islame. Për gjendje të tillë të зështjeve, në masë të madhe duhet fajsuar vetë muslimanët. Nga njëra anë ata nuk kanë arritur t'ia prezentojnë idenë islame Përendimit në mënyrë të kontinuar e sistematike, duke marrë plotësisht në konsideratë mentalitetin perëndimor dhe asociacionet letrare perëndimore; dhe, nga ana tjetër, mbrojtjet muslimane të caqeve të veta religjioze e sociale-politike tepër shpesh janë britmuese për të qenë të konsideruara të vlefshme, dëshmi objektive në dialogun ndërmjet islamit dhe Përendimit.

7 Megjithatë, rritja e konsiderueshme e pasurisë së botës muslimane, pranë burimeve të tyre të mëdha të naftës, e pastaj rëndësia e saj në fushën e ekonomisë e politikës botërore, sjell me vete interesimin e konsideruar perëndimor për botën islame, sidomos në fushën e artit dhe historisë. Por, si religjion, islami ende pak a shumë është madhësi e panjohur në Perëndim, dhe ate krahas takimeve, seminareve e kolokuimeve të shpeshta muslimano - krishtere.
8 Shprehja fitrah këtu e përkthyer si ''pastërti burimore'', primarisht emërton ''prirjen burimore'' apo ''natyrën'' e ndonjë qenjeje ndijore; në domethënjen e vete të gjërë ajo tregon ''aftësinë e lindur që të kuptohet të ekzistuarit dhe njëshmëria e Zotit'' (Lisan al-Anab, Taj al-Arus, etj) me të cilën зdo qenie njerëzore është e dhuruar me lindje (krahaso surën 30:30 dhe vërejtjen 27 të përkthimit të Porosive të Kur'anit; poashtu suren 7:172 si dhe vërejtjen 139 po të njejtës vepër). Në përputhje me te, feja islame shpesh përshkruhet si dinul-fitrah, duke implicuar se ajo plotësisht i përgjigjet karakterit të brendshëm, burimor të shpirtit njerëzor.
9 Në aspektin e lirisë së plotë seksuale, shfrenueshmërisë dhe promuskualitetit, i cili përshkoi shoqërinë perëndimore gjatë dekadave të kaluara, qëndrimi etik i islamit është i qartë dhe nuk kërkon kurrfarë komenti të mëtejshëm. Për sa i përket institucionit të interesit (riba) si pjesë sistematike e aktivitetit të ekonomisë bashkëkohore, duhet vërejtur se viteve të fundit bashkësia muslimane ka bërë hap të madh kah vendosja e sistemit bankar pakamator, dhe sipas kësaj, të sistemit ekonomik, i cili do t'i përgjigjej kërkesave të sheri’atit.
10 Në këtë kontekst, lexuesi, poashtu duhet ta dijë se ky libër është shkruar para pesë deceniesh. Në atë kohë ende ka qenë e mundur që bashkësia muslimane t'i ruaj, për shkak të dinjitetit të vet kulturor, ato elemente tradicionale te veshjes dhe të dukjes së jashtme në përgjegjësi, e cila dallon prej shoqërisë perëndimore. Mirëpo, në periudhën e kaluar bota muslimane përvetësoi një pjesë bukur të madhe të ndikimeve estetike perëndimore, pasojë e së cilës është që për shumë musliman, e sidomos për ata të arsimuarit në mesin e tyre, është arritur pika, prej së cilës nuk ka kthim. Kështu që përpjekja për t'iu kthyer mënyrës së veshjes dhe dukjes së jashtme të gjeneratave të kaluara, për ta do të ishtë vetëm edhe një akt i imitimit të padenjë e steril; në këtë rast, të së kaluarës së vdekur e të pakthyer.
11 Do të dëshiroja këtu të vë në dukje, se konceptin e Sunnetit të Pejgamberit a.s. në mënyrë të paautorizuar e kanë zgjëruar dijetarët e periudhës postklasike. Në kuptimin e vet të drejtë, të vetëm themelor, don të thotë: "Mënyra e jetës së të Dërguarit të Zotit". Së pari, ai përfshinë qëndrimet morale e etike të cilat ai i ka përvetsuar sipas problemeve të ndryshme njerëzore - si ato individuale poashtu edhe ato shoqërore - të natyrës së përhershme. Së dyti, Sunneti përfshinë ato dispozita - si urdhëresat poashtu edhe ndalesat - të cilat kanë të bëjnë me rrethanat e pandyshuara të jetës shoqërore dhe sjelljes njerëzore; d.m.th. ai vetvetiu nuk përfshinë dispozitat, të cilat i Dërguari i Zotit i ka nxjerrë në lidhje me rastin e caktuar historik apo situatën e kufizuar kohore. Së treti, Sunneti i përfshinë ato vlersime morale të shqiptuara - "Kjo është e mirë" apo "Kjo është e keqe" - të cilat janë të lidhura për situatën njerëzore si të tillë, dhe prandaj janë imune në ndryshime të kohës apo rrethanave. Nëse nuk iu përmbahemi me përpikëri këtij definicioni të trefisht të Sunnetit të Pejgamberit a.s., gjithmonë do të jemi në rrezik që ta errësojmë parimin, se ai (Sunneti) është i vlefshëm për të gjitha kohërat dhe ashtu ta humbim parasysh karakterin e tij që ka me vullnetin e Zotit, si burim i dytë i jurisprudencës islame, pranë Kur'anit. 12 Në lidhje me këtë, lexuesi udhëzohet në fusnotën(1). Pranë asaj që është thënë në atë vërejtje, зdoherë duhet përkujtuar se shumë hadithe individuale, madje disa edhe nga më autentikët, na janë të tansmetuara si fragmente, pa mbështetje të qartë në kontekst. Në raste të tilla, vetëm dijetari më i kujdesshëm mund t'i rekonstruktoj rrethanat, në të cilat ka të bëjë hadithi i caktuar dhe kështu t'ia konstatojmë karakterin e përhershëm, nëse fare e ka, të parashikuar nga ana e të Dërguarit të Zotit në urdhëresën përkatëse. </SPAN>

[Pause_Print_Scroll]

F U N D
me rrespekt nga smarts way
[email protected]