Dhimbjet e shpinës

[rilinda]

Rreth tre në katr njerëz vuajnë nga kriza dhimbjesh të shtyllës kurrizore, por shpesh këto kriza kalojnë lehte e nuk lënë pasoja, prandaj këshilla më e mirë është të jeni aktiv dhe të bëni aktivitetet normale e të përditshme sa më shumë të jetë e mundur. Analgjetikët janë ndihmëse në rastet e krizave të lehta. Ndërsa në disa raste, dhembja vazhdon e bëhet kronike e në këtë rast kërkohet informacion i mëtejshem.

Pak anatomi
Shtylla kurrizore përbëhet nga disa kocka të quajtura vertebra, të cilat kanë formë rrethore dhe ndërmjet tyre vendoset disku, i cili përbëhet nga një material që i jep shpinës elasticitet dhe fleksibilitet. Vertebrat lidhen me njëra-tjetrën nëpërmjet ligamenteve të forta, duke i dhënë shpinës fortësi e mbështetje. Shpina rrethohet nga muskuj të shumtë që shpeshherë krijojnë dhimbje në shtyllën kurrizore. Palca kurrizore, e cila përmban nervat që vijnë nga truri, mbrohet nga shtylla kurrizore. Gjithashtu, nga palca e kurrizit dalin dhe nervat spinal që marrin informacionin nga pjesë të ndryshme të trupit.

Çfarë janë dhimbjet e shpinës?
Dallojmë dhimbje akute dhe dhimbje kronike. Shumica e dhimbjeve akute të shpinës vijnë si pasojë e traumave në pjesën e poshtme të shpinës apo i çrregullimeve si artriti. Ato zgjasin nga disa ditë deri në disa javë. Dhembja nga traumat shkaktohet kryesisht nga dëmtimet sportive, punët e ndryshme rreth shtëpisë apo të kopshtit, tronditjet e papritura, si aksidente me makinë apo shtypje të ndryshme të ushtruara në kockat e indet e shtyllës kurrizore. Simptomat variojnë si dhimbje muskulore, kufizim të fleksibilitetit e amplitudës së lëvizjeve, deri në pamundësi për të qëndruar drejt. Ndërsa dhimbje kronike e shpinës është ajo kur dhimbja zgjat më shumë se tre muaj. Zakonisht ajo është progresive dhe e vështirë për t’u përkufizuar.



Si trajtohen ato?
Shumë dhimbje të shpinës mund të trajtohen pa nevojën e ndërhyrjeve kirurgjikale. Trajtimi përfshin përdorimin e lehtësuesve për të ulur dhimbjen dhe të barnave antiinflamatore për të ulur inflamacionin. Qëllimi i trajtimit është të riparojë funksionin e duhur dhe të forcojë shpinën, por edhe të parandalojë rishfaqjen e dëmtimit. Gjithashtu, kompresat e ftohta e të ngrohta ndihmojnë për të ulur dhimbjen dhe inflamacionin, si dhe të lejojnë një lëvizshmëri më të lartë. Ndërsa regjimi i shtratit, në shumicën e rasteve, rekomandohet vetëm për 1-2 ditë, sepse ushtrimet janë një rrugë mjaft efektive për t’u shëruar nga dhimbjet e shpinës dhe për të forcuar muskujt e shpinës e të abdomenit (barkut). Në disa raste mjaft serioze të dhimbjeve të shpinës, ndërhyrja kirurgjikale mbetet zgjidhja më efektive, sidomos në rastet e dëmtimeve muskulo-skeletike.



Cila është ecuria e sëmundjes?
Në shumicen e pacientëve dhimbja e shpinës shërohet pa ndonje humbje të funksionit, por në disa raste është e nevojshme të kontaktojmë me mjekun nëse nuk kemi ulje të dukshme të dhimbjes apo inflamacionit pas 72 orësh të trajtimit shtëpiak e vetjak. Dhimbjet shkaktohen nga mosfunksionimi i duhur i mekanizmave trupor apo edhe për shkaqe jo traumatike. Ju nuk duhet të angazhoheni në ushtrime tronditese apo sforcuese. Këshilloheni të mbani drejtimin e duhur të shpinës si dhe veprime të tjera që ndihmojnë për të parandaluar dëmtime të ndryshme. Shumë dëmtime që lidhen me punën shkaktohen nga peshat e rënda, vibrimet, lëvizjet përsëritëse apo qëndrimet jo korrekte.



Cilët janë tipat e dhimbjes së shpinës?

Dhimbje e thjeshtë “mekanike” e shpinës
Ky është tipi më i shpeshtë. Rreth 19 në 20 raste të dhimbjeve akute të shpinës klasifikohen si “dhimbje të thjeshta të shpinës” (në shumicën e rasteve quhet “dhimbje jo-specifike”). Këto dhimbje quhen kështu, sepse nuk vijnë si rezultat i ndonjë sëmundje të pranishme. Shkaku më i shpeshtë është ndrydhja apo gërvishja e vogël e ligamentit apo muskulit, e cila shkaktohet nga pesha të rënda, lëvizje përdredhëse e papërshtatshme ose qëndrim jo i duhur. Gjithashtu, edhe probleme të vogla të diskut ndërmjet vertebrave shkaktojnë dhimbje. Në shumicën e rasteve shkaku i vërtetë i dhimbjes nuk është i qartë.

Dhimbje e thjeshte nuk do të thotë se dhimbja është gjithmonë e lehtë, por ajo mund të variojë nga e lehtë deri në të fortë. Në mënyrë tipike dhimbja lokalizohet në pjesën e mëposhtme të shpinës dhe dhimbja shpërndahet në pjesën e të enjturave e të kofshëve. Dhimbja lehtësohet në qetësi, ndërsa gjatë të kolliturit, të teshtimës, apo kur lëviz shpinën dhimbja keqësohet.

Shumica e këtyre dhimbjeve kalojnë shpejt e lehtë brenda javës së parë ose më shumë. Tre në katër raste, simptomat kalojnë brenda katër javëve, kurse nëntë në dhjetë raste, simptomat kalojnë brenda gjashtë javëve. Megjithatë, edhe pse dhimbja ka kaluar, zakonisht dhimbje të vogla do të shfaqen edhe në të ardhmen. Në një numër të vogël të rasteve dhimbjet zgjasin më gjatë se gjashtë javë, pra, për disa muaj e më gjatë, atëherë ato klasifikohen si dhimbje kronike.

Dhimbja me origjinë nervore
Kjo ndodh në më pak se një në njëzet raste. Kjo nënkupton që nervi që vjen nga palca e kurrizit ka pësuar irritim apo dëmtim si shtypja dhe dhimbja ndihet përgjatë zonës që inervon nervi. Kështu që ju mund të ndieni dhimbje përgjatë shputës apo pulpës së këmbës dhe në disa raste kjo dhimbje mund të jetë shumë herë më e madhe se vet dhimbja e shpinës. Shembulli më i përgjithshëm janë dhimbjet e shkaktuara nga dëmtime të nervit “shiatik”.

Dhimbja me origjinë nervore varion nga e lehtë në të fortë. Ashtu si dhe e thamë më lart kjo dhimbje qetësohet duke ndenjur shtrirë dhe keqësohet kur kollitemi, teshtijmë etj. Irritimi i nervit apo shtypja e tij shkakton ndjenjën e thumbimit, mpirjes apo dobësi në pjesën që inervohet nga nervi që ka pësuar dëmtimin.

Shkaku i irritimit në shumicën e rasteve shkaktohet nga inflamacioni i ligamentit apo spazma muskulare. Një shkak tjetër i njohur është dhe “rrëshqitja e diskut”(pjesa e jashtme e diskut dëmtohet dhe pjesa e brendshme e diskut fryhet, duke dalë jashtë kontureve të saj dhe shkakton shtypje të strukturave fqinje (nervin).

Shkaktarë tjerë të dhimbjes së shpinës janë:
Artriti (inflamacion i artikulacionit të shtyllës kurrizore), ku një formë e zakonshme e tij është osteoartriti, një formë që ndodh te njerëzit e moshuar.

Spondialtroza ankiloze është një formë tjetër e artritit, e cila mund të ndodh te të rinjtë dhe shkakton dhimbje të shpinës. Disa shkaqe tjera, jo të zakonshme, janë anomali strukturore kockore, tumore, apo shtypja që shkaktohet nga indet fqinje, të cilët shkaktojnë dhimbje të shpinës.



Si mund ta përcaktojmë tipin e dhimbjes që kemi?
Dihet që shumica e dhimbjeve të shpinës zhvillohen papritur dhe janë dhimbje të thjeshta, kështu që shumica e tyre kalojnë shpejt dhe me trajtim shtëpiak. Por, megjithatë, në raste të dyshimta duhet t’i adresoheni mjekut, sidomos kur ju keni këto simptoma:

-dobësi muskulare të ndonjë muskuli të këmbës;

-mpirje (mungesë të ndjeshmërisë) në pjesën e të ndenjurave, të këmbës apo shputës;

-probleme me fshikëzën e urinës apo zorrën, si për shembull, humbja e kontrollit;

-humbje peshe apo kur gjendja e përgjithshme nuk është shumë e mirë.

Dhimbja zhvillohet gradualisht dhe me kalimin e kohës ajo keqësohet, kjo sidomos në rastet me shkaqe si tumore, artrite, SIDA etj. Mjeku juaj duhet të jetë në gjendje të diagnostikoje nëse dhimbja është e thjesht apo është me origjinë nervore, nëpërmjet përshkrimit të dhimbjes, por edhe nëpërmjet ekzaminimit. Kështu radiografitë apo skaneri nuk e ndihmojnë mjekun dhe nuk tregojnë ndonjë anormalitet nëse kemi “dhimbje të thjeshtë të shpinës”. Por këto ekzaminime mund të jenë të nevojshme kur dhimbja me origjinë nervore zgjat dhe është e fortë ose nëse dyshohet për ndonjë anomali tjetër strukturore.