Gjergj Fishta

[Zero Cool]

Emri Gjergj
Mbiemri Fishta
Lindur më 23 tetor, 1871
Lindur në Fishtë, Zadrima, Shqipëri
Vdiq më 30 Dhjetor, 1940
Vdiq në Shkodër, Shqipëri
Kombësia Shqiptar
Profesioni Teolog, Diplomat, Storiograf, Pedagog, Filozof, Shkrimtar, Atdhetar







Nga Wikipedia, Enciklopedia e Lirë


“Duke rikthyer Gjergj Fishtën në historinë e letërsisë shqipe, nuk I japim atij vendin që I takon, por I kthejmë histories së letërsisë atë çka I mungon”. - Aurel Plasari
“Ai është Homeri shqiptar, një poet nga më të mëdhenjtë”
“Fishta është një Homer shqiptar. Ai nuk është vetëm një poet i madh kombëtar. Ai është nga më të mëdhenjtë në botë. E rëndësishme është që ai të njihet prej saj”. - Zef Valentini
Po të kishin lexuar Fishtën shqiptarët për ato 50 vjet, do ishin më shqiptar, dhe më e rëndësishmja: më njerëz, - Anonim
Gjergj Fishta (†1871 - 1940) lindi në fshatin e vogël Fishtë të Zadrimës më 23 tetor 1871 i biri i Ndokë Simon Ndocit me emrin Zekë Ndoci pas tre vëllezërve dhe një motër të cilën e donte shumë. Teolog, shkrimtar (poet e prozator), historian, pedagog, filozof, piktor (mendohet të ketë mbi 20 piktura), deputet. Është shqiptari i parë i kandiduar për Nobel, dhe përfaqëson letrarin shqip në gjithë madhërinë e tij.



Rinia dhe formimi

Shumë shpejt, kur ishte 6-vjeçar zgjuarsia e tij i bie në sy famulltarit të fshatit, i cili e dërgon Fishtën në Seminarin Françeskan të Shkodrës. Më 1880, kur hapet seminari në Troshan, ai vijon në këtë shkollë, ku që fëmijë u ndikua mjaft nga i talentuari De Martino dhe nga misionari boshnjak Lovro Mihaçeviq, i cili i ushqeu këtij djali të zgjuar dashurinë për letërsinë dhe për gjuhën amtare. Këtu ai shfaqi trillin poetik. Më 1886 dërgohet për studime në Bosnjë dhe për t'u bërë meshtar, bashkë me Anton Nënshati me emrin e pagëzimit, Martin; Jozef Blinishti, me emrin Mëhill; Pjeter Gjadri, me emrin Simon; Lorenc Mitrovic (Mazreku) me emrin Pashko; Ëngjëll Paliçi me emrin Sebastian dhe Gjon (Johannes) Fishta me emrin e pagëzimit Jozef. Kjo do të thotë se Fishta, me rastin e veshjes së zhgunit françeskan, më 28 gusht 1886 dhe pranimit të kushteve të përkohshme të datës 23 tetor 1887, sipas ligjeve rregulluare, kishte bërë ndryshimin e emrit nga Jozef në Gjon (Johannes), si emër i përmotshëm i një rregulltari. Vitin e parë e kaloi në Guçjagorë afër Travanikut. Mësimet filozofike i mori në kuvendin e Sutidkës, ndërsa ato teologjike në kuvendin e Livnos. Të kësaj kohe janë edhe "Ushtrimet e para poetike". Në letrën e datës 2 shtator 1892, dërguar eprorëve, për krijimin e një shoqërie të vogël letrare shqiptare, Fishta, i pari ndër dhjetë që e ndjekin, nënshkruhet Enea-Silvio-Giorgio Fishta. Pa dyshim, dy emrat e parë si të tillë u zhdukën, duke i mbetur vetëm i fundit, Giorgio, ndërsa në gjuhën kroate, Jure, në shqip, Gjergj, emër me anë të cilit ne sot e njohim poetin tonë kombëtar. Emrat e lartpërmendur të Fishtës janë personifikues të njerëzve të mëdhenj, si të humanistit, Papa Pio II, me emrat Enea dhe Silvio (Piccolomini). Ky Papë, në historinë tonë kombëtare njihet si ai, i cili u nis për në Raguzë, për ta kurorëzuar Gjergj Kastriotin, si “Atlet i Krishtit”, por vdiq në vitin 1464, në Ankona të Italisë, pa arritur ta finalizonte misionin e tij. Apo Enea, personazhi tek “Iliada” e Homerit dhe Silvio, emër i rilindësit të shquar kroat Silvie (Strahimir Kranjçeviq), miku i ngushtë i Fishtës etj. Ndërsa emri i fundit Gjergj, në aspektin fetar, personifikim i Shën Gjergjit, martir, shek. V, dhe në anën kombëtare, emri i Heroit tonë Kombëtar, Gjergj Kastrioti[3]. Më 1893 përfundoi studimet shkëlqyeshëm. Në seminaret dhe institutet françeskane në Sutjeskë, Livno dhe Kreshevo, Gjergji i ri studioi teologji, filozofi dhe gjuhë të huaja, sidomos latinisht, italisht e serbo-kroatisht. Gjatë qëndrimit në Bosnjë ra në kontakt me shkrimtarin boshnjak Gërga Martiq (Grga Martiæ, 1822-1905) dhe me poetin kroat Silvije Strahimir Kranjçeviq (Silvije Strahimir Kranjèeviæ, 1865-1908), të cilët i zgjuan talentin letrar e me të cilët lidhi miqësi. Më 1894 Gjergj Fishta u shugurua meshtar. Me t'u kthyer në Shqipëri në shkurt të atij viti, filloi punën si mësues në kolegjin françeskan në Troshan e më pas si famullitar në fshatin Gomsiqe. Më 1902 Fishta ishte dërguar në një fshat të vogël për të zëvendësuar përkohësisht famullitarin vendor. Atje u njoh e u miqësua me fshatarin e moshuar Marash Uci (vd. 1914) nga Hoti, të cilin do ta përjetësonte më vonë në vargje.