Rugova - Page 2

Peja-Boy · 06-04-07, 17:54

Prej Rugove janë ra n'Pazar
Ku luftuan rrafsh tri javë,
Tri javë ditë kanë luftua,
Q'atëherë Saku ish varrua!
Demë Haxhia si po thua?
Edhe vet Sako jam varrua!
Dej n'spital s'po muj me shkua,
S'en spital na'i paskan çua.
Dema ish vdekë Saku ish pshtua.
Ish dekë Dema haj medet
Tuj liftua për atdhe t'vet..."

Peja-Boy · 06-04-07, 17:56

Sali Jaha (L. 1803 Rugovë, Pejë - V.1883 ) ushtarak dhe bajraktar shqiptarë nga Kosova, pjesëmarrës i Lidhjes së Prizrenit.
Major Sali Jaha - Bajraktari i Rugovës, lindi në vitin 1803 në Koshutan të Rugovës. Rrjedh nga familja Kurtdedaj, familje që nxorri më vonë edhe bajraktarin Sak Faslia.
Sali Jaha si 14 vjeçar inkuadrohet në luftë për mbrojtjen e atdheut nga sulmet malazeze. Në Luftën e Bukovikut (1817) Salihi nxjerr dy krena dhe një flamur duke ua prer kokën në dyluftim dy harambashëve malazez të njohur për vrasje e plaçkitje jo vetëm në Rugovë, por edhe më gjerë. Pasi ua pren kokat, ua merr edhe flamurin që e kishin me vete. Që nga ajo kohë Sali Jaha ishte emëruar Bajraktar nga vet rugovasit dhe nga pushteti osman. Në kohën kur ishte në shërbimin ushtarak të Përandorisë Osmane, Salihi radhitet ndër ushtarët më të dalluar dhe gradohet me graden e majorit (binbashit). Që nga kjo kohë ai njihet më emrin Sali Jahë Binbashi (majori). Rugova gjatë kohës së Sali Jahës u bë vend strehim për shumë personalitete të tjera si: Haxhi Zeka, Hasan Prishtina, Isa Boletini etj. Sali Jaha ishte ishte njëri nga bashkëluftëtarët dhe bashkëpunëtorët më të afërt me atdhetarët Ali Pashë Gucia, Haxhi Zeka, Sylejman Vokshi, Jakup Ferri, Ali Ibra, Ahmet Zeneli etj. Ndër luftërat e njohura të Sali Jahës dhe rugavasve ishte Lufta e Beranës kundë malazezëve të udhëhequr nga Mark Milani dhe Todor Bajraktari. Në këtë luftë Salihut iu vranë edhe dy djemtë e tij. Bashkëluftëtarët më të njohur të Salihut nga Rugova ishin Zhuj Selmani, Avdi Smajli, Çelë Shabani (zëvëndëskomandant i Salihut), Demë Isufi, Rexhë Avdia, Kadri Bajri (zëvëndësbajraktar i Salihut) etj.
Me 10 qershor 1878 në Prizren u formua Lidhja Shqiptare e Prizrenit ku u mblodhën rreth 110 burra të penës e të pushkës nga e gjithë Shqipëria. Në mesin e këtyre atdhetarëve ishte edhe Sali Jaha së bashku me Çelë Shabanin si përfaqësues të Rugovës. Pas Lidhjes ai u angazhua me tërë qenien për mbrojtjen e trevave shqiptare të Plavës dhe Gucisë që Fuqitë e Mëdha ia dhanë Malit të Zi. Ishte anëtar i shtabit ushtarak të formuar nga Ali Pashë Gucia në shtator 1879 për të udhëhequr luftën kundër malazezëve. Jeta e tij vazhdoi me luftëra deri sa vdiq në vitin 1883. Eshtrat e tij pushojnë sot përkrahë eshtrave të Sak Faslisë nën hijen e molikës, në Qafë nga ku shpesh u dha kushtrimi për luftë kundër armiqëve shekullor.

Peja-Boy · 15-12-09, 15:13

Peja-Boy · 15-12-09, 17:31

Si lindi Ushtria Çlirimtare për rajonin e Rugovës ?

Pjesë nga intervista ekskluzive e Ismail Hajdarajt, ish-komandant i Shtabit Rajonal të Rugovës e pastaj shef i Operativës pranë Brigadës 136 për zonën e Rugovës .-

Sa luftëtarë u inkuadruan fillimisht në ushtrinë rugovase ? Me kë kontaktuat prej ushtarakëve që të udhëheqë me brigadën rugovase ?

Kur bëri tentimin e parë Serbia për të hyrë në Rugovë ? Pse nuk u përpoqët ta krijoni një unitet në strukturën ushtarake rugovase ?

A janë të vërteta spekulimet se rugovasit, pas ofensivës së parë, u kanë dorëzuar armë disa njerëzveqë kanë dalë në Rugovë ?A është kjo e vërtetë, apo dikush këtë e përdor si alibi përfitimi ?

Kur dhe si u formua Brigada 136 « RUGOVA ». Pse Komanda e Shtabit e përforcuar me ushtarakët Naim Maloku, Gëzim Ozreni dhe Ali Geci, gjatë ofensivës serbe, në vend që t’i përforcojnë pikat mbrojtëse, kishin marrë vendim për tërheqje. A është e vërtetë se rugovasit nuk kanë bërë rezistencë ndaj policisë e ushtrisë serbe ? Për të gjitha këto në intervistën ekskluzive për gazetarin e mirënjohur pejan Nazmi Lukaj , flet Ismail Hajdaraj, ish-komandant i Shtabit rajonal të Rugovës e pastaj shef i Operativës pranë brigadës 136.

NAZMI LUKAJ: Kur u organizuan rugovasit për t’i bêrë rezistencë Serbisë?

I. HAJDARAJ: Rugovasit asnjëherë gjatë historisë nuk ishin në bisht të ngjarjeve te mëdha kombëtare, por ata ishin mu në ballë të tyre. Ata ishin në Lidhjen e Prizerenit, ishin më 18 Nëntor në Viorën historike, ishin të inkuadruar në Lëvizjen kaçake, ishin në të gjitha luftërat përkrah vellëzerve tanë të Plavës, Gucisë e deri në Pazarin e Ri. Ishin pjesëmarrës në Luftën e Dytë Boterore, ishin aktivë gjatë rezistencës së viteve të 50-ta, ishin në Demonstratat e 1968-ës, të 1981-shit, ishin mjaft të zës hëm në kundërshtimin e ndërri meve kushtetutare të soldateskës serbosllave, ishin mjaft aktivë në vitet e rezistencës kombëtare të viteve të 90-ta.

Çka është më karakteristike, rugovasit e përqa fuan rezistencën e armatosur, duke formuar formacionet ushta rake të UÇK-së në pranverën e vitit 1998. Disa lëvizje të këtilla kishte edhe më parë, mirëpo në këtë kohë dolëm haptas në Rugovë. Së pari, filluam me grumbullimin e armatimit të nevojshëm për formacionet usht arake.

Patëm takime me shumë ushtarë të Rrafshit të Dukagjinit, sidomos të fshatit Strellc, për të bashkëpunuar në fumizimin me armë. Në fillim, organizuam rojet nëpër secilin fshat. Rojet e para posedonin armatimin vetanak, i cili nuk ishte i pakët për këtë formë të organizmit. Pastaj, morëm edhe konvojin e armatimit të sjellë nga Shqipëria, të blerë nga mjetet e tubuara nga bash katdhetarët tanë në Gjermani. Kështu, lindi Ushtria Çlirimtare për regjionin e Rugovës.

NAZMI LUKAJ: Sa luftëtarë u inkuadr uan fillimisht në ushtrinë rugovase?

I. HAJDARAJ: Në fillim, kishte arsye për një konspiracion, ngase shërbimi sekret serb ishte i orga nizuar rnirë. Mu për këtë, në fil lim ishim relativisht pak. Mirëpo, me aktivizimin e rojave numri ynë është rritur gjithnjë. Fillimisht ishim: Demë Dashi, Isa Rr. Nikçi, Selman Lajçi, Fazli Muriçi, Idriz Kurbogaj, Malë Zekaj, Sali Lukaj, Sokol Muriçi, Tahir Cukaj, Rexhep Hajdaraj, Haxhi B. Nikçi. Ramiz Muriçi. Sali R. Lajçi. Nga Selmani kemi kuptuar se edhe vëllai i tij ( Sali B. Lajçi) ishte në këto rrjedha. (...)

Pse ndodhi ndarja e shtabit të UÇK-së për Rugovë?

NAZMI LUKAJ: Disa veta pohojnë se ishin komandantë të parë të UCK-së në kêtë trevë. CiIa është e vërteta?

I. HAJDARAJ: Ne fillim nuk ka pasur asnjë të tillë të emëruar. Këtë emërim mund ta bënin vetëm institucjonet e Kosovës, e jo individët ose grupacionet e ndryshme. Fundi i fundit, emëri mi bëhet duke u bazuar në profe sionalizëm. E, asnjëri nga ne nuk kishim këtë profesion (nuk ishim ushtarakë). Në jetë, rrethanat ndi kojnë në mënyrën e sjelljës. Sulmi i forcave serbe, që i bënë Rugovës më 24 gusht 1998, na shtyri që t’i emërojmë koman dantët ushtarakë.

Më 26 gusht 1998, nga ushtarët e shumtë, të cilët e kishin veshur uniformën e UCK-së, formuam Shtabin Rajonal të Rugovës, dhe i bëmë këto emërimi: unë u caktova komandant i shtabit, Naim Dashi komandant i Operativës për Zonën I, Ramiz Muriçi – komandant i operativës për zonën II, Idriz Kurbogaj, komandant i PU-së Demë Dashi – kryeshef për çështje shëndetësore. Sali Lukaj (nuk kishtendonjë përcaktim), Sali Lajçi (gjendej në Shqipëri për armatim), Besnik Lajçi e Sylë Muriçi për vëzhgim dhe Selman Lajçi, i cili u emërua zëdhënës i shtabit.

NAZMI LUKAJ: Cilat ishin peripecitë e rugovasve?

I. HAJDARAJ: Peripecitë e rugovasve ishin të shumta. Ishte e ditur se lufta do të vazhdojë gjatë. Dimërat janë shumë të vrazhdë në Rugovë. Duhej të sigurohej buka, së paku për 20 000 banorë (momentalisht Rugova banohej me rreth 10.000 banorë).

Na llogariteshim edhe për 10.000 të tjerë të zhvendosur nga rrafshi i Dukagjinit. Përgatitjet duhej të bëheshin së paku për 10 muaj. Na mungonin edhe ekipet e mjekëve dhe ambulancat. Gjatë tërë kohës jemi përballuar me një fluks të madh të të zhvendosurve ( me popullatë, por edhe ushtarë, që në disa raste ishin edhe dezerterë).

Ekzistonin dy rryma. Rryma institucionale e UCK-së, të cilën e përmbaja une dhe shumica e ushtrisë

NAZMI LUKAJ: Pse nuk u përpoqët ta krijoni një unitet në strukturën ushtarake rugovase?
I. HAJDARAJ: Po, këtë s’mund e arritëm për shkaqe të theksuara më lart. Ekzistonin dy rryma. Rryma institucionale e UCK-së, të cilën e përmbaja unë dhe shumica e ushtrisë. Këtij koncepti i ishin betuar 312 ushtarë rugovas, me rastin e solemnitetit të betimit.

Këtë asesi nuk dëshiroja ta tradhtoja. Rryma tjetër ishte ajo jashtinstitucionale. Kështu që edhe te ne u paraqit lufta e egër për pushtet. Këtë rrymë e pengonte pa masë inkuadrimi i anëtarëve të LDK-së dhe udhëheqjes së saj në radhët e UCK-së. Ne, si LDK, gjatë periudhës së luftës,patëm vënë moratorium partiak.

NAZMI LUKAJ: Forcat serbe u detyruan të tërhiqen nga Shtupeci i Madh, më 28 tetor 1998. Kush dhe kur erdhi në Rugovë për të komanduar me UCK-në, dhe kush e dërgoi atë?

I. HAJDARAJ: Meqë ushtria e UCK-së në Rugovë ishte e ndarë në dy taborre (është ndarë më 28 tetor, 1998) ishte mëse e nevojshme të ribashkohet. Andaj kërkuam nga Ministria e Mbrojtjes që të dërgojë përforcim me kuadër profesional.

Kjo Ministri, më 27 dhjetor 1998, dërgoi në Rugovë ushtarakun Florim Çelaj. Ai ishte i mirëseardhur nga ushtarët e Shtabit Rajonal, që e përbënin 172 ushtarë, dhe nga të gjitha shtabet lokale.

NAZMI LUKAJ: Pas bisedave dyjavore, arritët që më 14 janar 1999 të bëni promovimin e Brigadës 136 “RUGOVA”. Patët sukses në këtë drejtim?

I. HAJDARAJ: Pas formimit të Brigadës, numri i ushtarëve rriti shifrën në 2005. Ky numër ishte kaq, sepse shtabi tjetër kishte përafërsisht 30 ushtarë. Për komandant brigade u emërua Florim Qela, kryeshef i Shtabit Sali B. Lajçi, kryeshef i Operativës Ismajl Hajdaraj, dhe kështu me radhë. Me rëndësi është se u formuan të gjitha njësitë e domosdoshme të Brigadës. (...)

NAZMI LUKAJ: Flitet e përflitet se Rugova nuk rezistoi. Cili është komenti yt lidhur me këtë?

I. HAJDARAJ: Rugovës dhe ushtrisë së saj nuk iu dha shansi për të luftuar më shumë. Kjo ndodhi për arsye se iu bë hile, me qëllim që të mos dëshmohet Rugova si trevë. Rugova dhe rugovasit, respektivisht ushtarët e saj, ishin lidhur me institucionet e Kosovës dhe i njihte ato.

Me këtë, lidhet hilja e zotërinjve Naim Maloku, Bislim Zyrapi dhe alamet ushtarakëve të tjerë. Përkundër kësaj, Ushtria Clirimtare e Rugovës për një kohë shumë të gjatë mbajti të lirë territorin e Rugovës, dhe e bëri të pamundshëm lidhjen e Serbisë me Malin e Zi.

Po ashtu, mundësoi tërheqjen e dhjetëra mijëra të ikurve nga të gjitha pjesët e Kosovës, mundësoi furnizimin me armatim, bëri bartjen e të plagosurve nga frontet e luftës, mundësoi strehimin dhe tërheqjen e ushtarëve nga Rrafshi i Dukagjinit. Këto ishin të bërat e Rugovës. Mjafton që ajo iu bashkangjitluftës kundër Serbisë edhe kësaj radhe. Dihet se çfarë luftërash kanë bërë rugovasit edhe në luftërat e tjera kundër Serbisë dhe pushtuesve të tjerë.