Varësia!

[Murgesha]

Nëse i hjedhim një vështrim egzistencës tonë, do të vërejmë se atë e kemi të varur nga njerëzit tjerë.
Çfarë është rezultati?
Në fund njerëzit na rrëmbejnë në përqafimin vdekjeprurës. Me të pëlqyerit e tyre, me të pranuarit e tyre, me lajkatimet e tyre, me qortimet e tyre - ata në esencë i kontrollojnë sjelljet tona, njerëzit kanë fuqi që me prezencën e tyre të na e mbushin vetminë tonë, mundë që me lavdërimet e tyre të na e ngrisin shpirtin tonë në qiellin e shtatë siç kan fuqi që me kritikat dhe refuzimet e tyre të na sjellin në gjendje të një lecke të thjeshtë.
Shiqojeni veten: gati çdo minut të jetës suaj e kaloni në përpjekje që t`i kënaqni të tjerët, qofshin ata të gjallë apo të vdekur. Jetoni sipas rregullave të tyre, iu përshtateni stilit të tyre të jetesës, e kërkoni shoqërimin e tyre, e dëshrioni dashurinë e tyre, tmerroheni nga qortimet e tyre, kërkon si lëmoshën aplauzet e tyre, lehtazi dorëzoheni ndjenjave të fajit të cialat ata ua imponojnë. Madje frikësoheni që të mos e humbni hapin me modën e të veshurit të tyre, mënyrën e të folurit të tyre, sjelljet e tyre e madje edhe mënyrën e të folurit të tyre.
Vërejeni edhe një fakt- ju jeni të varur nga të tjerët dhe jeni rob i tyre, madje edhe kur iu është e mundësuar që t`i kontrolloni ata. Njerëzit jan bërë pjesë e të ekzistuarit tuaj gjer në atë masë sa që u është vështirë që edhe ta përfytëroni se nuk jeni nën ndikimin e të tjerëve apo nën kontrollën e tyre. Ata në esencë ia kan arritë që t`iu bindin se nëse liroheni nga ata do bëheni ishull - të vetmuar pa dashuri.

Mirëpo e vërteta është pikërisht e kundërta e kësaj.
Si mundeni fare ta doni dikend rob i të cilit jeni bërë?

________________________________________

Është ky vetëm një fragment nga një libër që jam duke e lexuar për momentin.
Do të doja të ndëgjoja mendimin e juaj.

Nga çka jemi të varur ne??

[jadore]

.. une kurr nuk e ndjej vetemine , sepse kam mendimet dhe kujtimet qe me shoqerojne ..
...eshte citat marr nga nje bisede me nje te moshur qe me tha perpara nje kohe .. nuk e di se pse nga ajo vizite ne nje shtepi pleqesh eshte e vetmja fraze qe me mbet ne kujtese nga nje 89 vjeqare gjerman qe kishte nje te kaluar mjafte me bema ,...
kishte studiuar ne Sorbone,situata e viteve '40 e solli ne hierarkine elitare te SS-ve, ne titullin kolonel, menyren e te praktikuarit ne detyre ne shkretetiren e Egjiptit, mbijetoj disfaten e Stalingradit ,internimin ne Siberi , ngalleznimin e rezultatit qe Organiata e Kombeve te Bashkuara ja dhuroj amnestin , reabilitimin ne vitet pasuese , nencmimin qe prap i solli vete atedheu i tij , nen vlersimin e dinjitetit per cmimin e vetem qe ererat kishin ndrruar dhe e shendrruan ne fuqi puntore qepunonte ne turne ...
..kam shume faza ne te jetuar mu drejtua , riadaptimet jane gjithmone te veshtira ,megjithate mbijetova me tha, mbeta po ky Herr Martin...me keq se une ne te jetuar e pat madame Charlotte per gruan e vet 95vjeqare, nje dame e vertet ishte nje soprano primadone per kohen , kontesh nen titullin familjare dhe qe me ndrrimin qe sollen ererat ime shoqe krijoj verzionin e saj bote ne vete,kohrat dhe njerzit nuk kane ndryshuar ate e jeton dhe sot e kesaj dite mendon qe eshte po e njejta ..shpirti nuk plaket kurr me thote frengjishte ajo ,dhe pse e dine qe une shume pak e kuptoj ..

jane keto dy raste sociale shembuj te jetuar qe njeriu perjeton ..

...une kurr nuk e ndjej vetemin sepse kam mendimet dhe kujtimet qe me shoqerojne ....
.. keshtu e permbledhin gjithesecili ne varianten e vet menyren e te jetuarit , megjithate kujtimet e tyre ishin te mbushura me njohje njerzish ,ndarje , varshmeri nevojash interesash , njeriu dhe ashtu eshte qenja me egoiste qe egziston dhe kete fal intelektit te tij ,megjithate intuita e mesoj qe te mpshte veteveten per nje veper me sublime , te akceptoj ndikimin e tjetrit ne jeten e tij , te gershetoj interesat ,....dhe civilizimet ti shpij perpara , e qe fatmiresishte nuk u getonizua ne veteveten e tij, per veteveten e tij ..pra varshmeria esht nevoje biollogjike,natyrale..
kjo eshte gjeja me fisnike qe njeriu si krijese ndermorr..

p.s.
personazhet e permendur jane miq familje ,ri bashkim apo adaptim familjesh nuk e dij si ta quaj , dhe ky komunikim i yni do permbyllet atehere kur ata do shkojne ne perjetesin e amshuar dhe ne si famije do ju perfundojme cermonin funebre ..( pasi qe nuk kane trashigimtare)
jeta sjell keto ..shqiptare ,gjerman, franceze, tri kombe te ndryshme ,nese kjo quhet dhe varesi them qe ka nje akt sublim .. njeriu per njeriun ..kush do jete ne rolin tim te tanishem ne te ardhmen time ..cilen varshmeri do e kem .. ne jemi te mvarur , eshte fakt qe nuk mund ta mohojme ..

[LABI]

Ekziston një rrymë filozofikë IN-DETERMINISTE që njifet me emrin EKZISTENCIALIZËM .
Sipas , kësaj filozofië gjërat nuk janë të paracaktuara paraprakisht dhe se jeta, ardhmëria jonë s'varët 0 nga ndonjë forcë, rrethanë kauzalë , historike te jashtmee (cofte dhe prej ndonjë individi , kolektiviteti )...

Pra, ekzistencializmi si një rrymë filozofike idealiste, e kohës moderne ka për objekt shqyrtimi, trajtimi ekzistencën njerëzore në nivelin e individit të padeterminuar nga kushtet reale historike,


Përfaqësuesit më të njohur të kësaj pikëpamje, rryme filozofike janë: Seren Kirkegori , Karl Jaspersi , Martin Hajdegeri , Zhan .Pol. Sartri , Albert Kamy, Simon de Bovoar etj … Në qendër të shqyrtimeve filozofike dhe të krijimtarisë letrare artistike keta filozofe kishin qështjen e ekzistencës .



Të gjitha pikëpamjet e këtyre përfaqesuesve unifikohen , pikëtakohen në një term të veqantë - LIRI … Me njëfarë mënyre i tërë ekzistencializmi mund të përcaktohet në një term , fjalë të vetëme : LIRI .

EKZISTENCIALIZMI si LIRI – si një mundësi që njeriu të mund të veproj , bëjë si dëshiron dhe të mos bëjë atë që nuk dëshiron .

Njeriu është e vetmja qenie jo vetëm që ËSHTË , por dhe EKZISTON …. EKZISTENCA ËSHTË TIPAR KRYESORE DHE MË E RËNDËSISHËM I NJERIUT .


Ekzistenca eshte nje tipare kryesore dhe me e rendesishme e njeriut.
Ekkzistenca nuk është një ështësi e rëndomtë e njeriut; ekzistenca është një ështësi e posaqme, e cila ka të bëjë me njeriun si individ, si qenie e papërsëritshme - i cili bënë një jetë autentike ...

Ekzistenca njerëzore sipas Zh.P.Sartrit i paraprinë esencës (thelbit të saj). Njeriu nuk është kurrë diçka, por një qenie që lufton të bëhet e tillë... Sikur njeriu që nga fillimi të ishte esence- atëherë të ekzistenca e tij i mëtejshëm do te kishte qenë i kotë dhe i pakuptim – përpjekjet e tij për të qenë njeri , për të ekzistuar, krijuar e vepruar nuk do të kishin sjellurë asgjë të re ; njeriu do të kishte qene një objekt i rëndomt.. E JO NJË QENIE QË VETËVETËN E SHPIEN PËRPARA.

Teza themelore e ekzistencializmit "ekzistenca i paraprinë esencës" – Kjo do të thotë se njeriu s’ pari ekziston , se bëhet i vetëdijshëm për ekzistencën e vet dhe pastaj përkufizon vetvetën e vet ....
Sipas esencializmit – esenca është parësore – kurse ekzistenca është vetëm një shfaqje apo dukje e esencës... Përkundër kësaj ekzistencializmi- thotë: njeriu nuk është fillimisht një esencë e gatshme e cila si e tillë vazhdon të qenësoj, të jetë... Përkundrazi njeriu ekziston si një projekt, i cili me kohë vjen e bëhet ai që në të vërtetë është dhe çfarë duhet të jetë.
Ekzistenca – është përveqme dhe konkrete ... Kjo do të thotë se secili njeri si individ i caktuar, i papërsëritshëm dhe i lirë ekziston në mënyrë të posaçme , në mënyrë të vet, dhe në kohë, vend , kushte të ndryshme konrekte dhe specifike...


Ekzistenca nuk është një vazhdimësi (kontinuitet)–ajo qensën në mënyrë dikontinuele ...
Si qenie e ekzistencës njeriu gjendet para alternativave , sfidave, zgjedhjeve , marrjes së vendimeve , për të cilat është përgjegjës... Prandaj të ekzistosh do të thotë të jeshë gjithmonë dhe gjithnjë i ballafaquar me pasigurinë. Ekzistenca e njeriut është e shoqëruarë me me një rrezik, frikë dhe drojë..


SA I PËRKET CËSHTJES SË TJETRIT

Sarti bënë përpjekje që ta paraqes pikëpamjen e tij ekzistencialiste mbi tjetrin si qenie reale njerëzore – duke zbatuarë metodën e tij fenomenologjike.
Sartri u pëpiqet nëpërmjet VETËDIJËS – ta argumentojë ekzistimin e tjetrit ... duke u shërbyer me disa situata , gjendje – të cilat mund t’a dëshmojnë ekzistimin e tjetrit .
Sipas Sartrit gjendje të këtilla të vetëdijës janë (turpi, krenaria , dashuria etj )
Si emocionet, ashtu edhe vetëdija kanë të bëjnë vetëm me njeriun e jo edhe me gjësendet e pajetë.

Turpi –është një emocion i cili paraqitet vetëm duke supozuar (menduar) se – kanë ekzistuar të tjerët që më shikojnë dhe më njohin. ( pa ekzistencën e tjetrit, i cili më vlerëson nuk mund të ketë turp; turpi provon se ekziston edhe dikush tjetër e jo vetëm unë)

Krenaria- poashtu dëshmon ekzistencën e tjetrit... Njeriu nuk krenohet para gjësendeve apo kafshëve, por para të tjerëvë, species vetë. (prandaj nuk mund krenohemi të krenohemi e t’mos supozojmë se ekziston tjetri ) .
Mirëpo, Sartri duke u përpjekur nëpërmjet pikëpamjes ekzistencialiste t’a argumentoj ekzistencën e tjetrit (si qenie reale njerëzore) Sartri devijon në solipsizëm ekzistencial – (ku ekzistencën e tjetrit e shef si kërcënim potencial të lirisë-personale ) .
Kështu duke parë si një kërcënim mardhënien midis meje dhe tjetrit e refuzoj ; Këtë mardhënie – e përcakton si mardhënie konflikti-armiqësie
Konflikti është dëshmia e parë dhe fillestare e qenies për-tjetrin.

Kjo ndodhë bile edhe në mardhënie dashurie – Unë e dashuroj tjetrin dhe kërkoj nga ai të më dashurojë ashtu siq e dashuroj unë atë ; (unë me këtë rast ja rrëmbej lirinë dhe vetëdijën tjetrit). Ky është një konflikt tjetër midis meje dhe tjetrit si qenie për vete... Tjetri është konkurenti im , pengesa dhe ferri im .
Pikëpamjen e vet mbi tjetrin Sartri e paraqet në mënyrë letrare në veprën e tij "Prapa dyerve të mbyllura"... ku një mashkull dhe dy femra pas vdekjes së tyre mbërrijnë në ferr , ku ferri është paraqitur në formë të një dhome të një hoteli modest – në fillim cuditën se si në ferr nuk paska mundime, djegie etj, siq përshkuhet ferri në shkrimet e shenjta !! Mirëpo, së shpejti e kuptojnë se për secilin nga ata ferri i vërtetë është ai-tjetri.

[Amina]

Postimi origjinal është bërë nga Murgesha

Nëse i hjedhim një vështrim egzistencës tonë, do të vërejmë se atë e kemi të varur nga njerëzit tjerë.
Çfarë është rezultati?
Në fund njerëzit na rrëmbejnë në përqafimin vdekjeprurës. Me të pëlqyerit e tyre, me të pranuarit e tyre, me lajkatimet e tyre, me qortimet e tyre - ata në esencë i kontrollojnë sjelljet tona, njerëzit kanë fuqi që me prezencën e tyre të na e mbushin vetminë tonë, mundë që me lavdërimet e tyre të na e ngrisin shpirtin tonë në qiellin e shtatë siç kan fuqi që me kritikat dhe refuzimet e tyre të na sjellin në gjendje të një lecke të thjeshtë.
Shiqojeni veten: gati çdo minut të jetës suaj e kaloni në përpjekje që t`i kënaqni të tjerët, qofshin ata të gjallë apo të vdekur. Jetoni sipas rregullave të tyre, iu përshtateni stilit të tyre të jetesës, e kërkoni shoqërimin e tyre, e dëshrioni dashurinë e tyre, tmerroheni nga qortimet e tyre, kërkon si lëmoshën aplauzet e tyre, lehtazi dorëzoheni ndjenjave të fajit të cialat ata ua imponojnë. Madje frikësoheni që të mos e humbni hapin me modën e të veshurit të tyre, mënyrën e të folurit të tyre, sjelljet e tyre e madje edhe mënyrën e të folurit të tyre.
Vërejeni edhe një fakt- ju jeni të varur nga të tjerët dhe jeni rob i tyre, madje edhe kur iu është e mundësuar që t`i kontrolloni ata. Njerëzit jan bërë pjesë e të ekzistuarit tuaj gjer në atë masë sa që u është vështirë që edhe ta përfytëroni se nuk jeni nën ndikimin e të tjerëve apo nën kontrollën e tyre. Ata në esencë ia kan arritë që t`iu bindin se nëse liroheni nga ata do bëheni ishull - të vetmuar pa dashuri.

Mirëpo e vërteta është pikërisht e kundërta e kësaj.
Si mundeni fare ta doni dikend rob i të cilit jeni bërë?

________________________________________

Është ky vetëm një fragment nga një libër që jam duke e lexuar për momentin.
Do të doja të ndëgjoja mendimin e juaj.

Nga çka jemi të varur ne??

Varesia eshte, siq edhe Labi e ka cek me larte, pjese e ekzistimit te njeriut, e permes kesaj edhe pjese e jetes sone.
Vetmia eshte njera nder arsyet me kryesore,qfare na ben te varur prej te tjereve.
Ne deshirojme te jemi te dashur, te pranuar ne nje rreth qe ne mendojme eshte i mire per ne dhe, ku ne mendojme se e ndjejme veten te rehatshem.
Ne shumicen e rasteve ne jete jan njerezit me te cilit kemi te bejme, ata qe edhe na tregojne, ne menyre indirekte,se si do ta jetojme jeten.

Nje shembull konkret: nje vajze e shendosh ne trup, a po e trash , po qe e ndjen veten rehat ne trupin e saj,ka aq presion te madh sa qe dikur i duhet te humb pesh, edhe jo qe ajo e sheh te arsyeshme se duhet te jet ashtu, por qe se te tjeret mendojne ashtu.

Po ne te njejten menyre ajo mund te vazhdonte ashtu ne menyren e saj, e do ta perjetonte diskriminim me te madh ne jeten e saj.
Askush nuk ka deshire ne nje far menyre, te biej nga rangu apo nga nje rreth, qe i takon njerit. Nuk deshiron te dallohet´nga te tjeret.

E kupton se askush nuk i pershatet asaj, po ajo duhet ti pershtatet atij rrethi. Kur njeriu nuk pranohet ashtu si eshte.
E keshtu automatikisht eshte njeriu i varur ne vendimet qe i bene, gati edhe pa pas debate fare me vetveten!