Komuna e Istogut

[LaDy_Diaspora]

Komuna e Istogut

Historia
Lokaliteti i Istogut përmendet qysh nga koha antike. Sipas Burimeve historike thuhet se Istogu është shtrirë në pjesën e territorit në mes të Istogut të madh dhe të Istogut të vogël aty ku bashkohet lumi i Istogut me lumin e Qaushit. Sipas shënimve ka ekzistuar një koloni romake e cila ka qenë e vendosur në lokacionin që përket Istogut të sotëm. Poashtu, Istogu përmendet si lokacion edhe ka fundi i shek. XIV kur kjo pjesë e Dardanisë ishte nën pushtimin sllav.






Gjatë kohës së sundimit Turk, Istogu si vendbanim ka qenë i njohur me mullinjë për bluarjen e drithit, dhe të punëtorive për përpunimin e leshit (zhgunit).
Me dekretligj nga 30 Prilli i vitit 1942 Istogu u shpall QYTEZË. Istogu në bazë të këtij dekretligji, fiton edhe funksionin adminstrativ. Kështu që me 29 Dhjetor të vitit 1978, Istogu shpallet QYTET me sipërfaqe të caktuar duke përfshirë Banjën, Gurakocin në planin urbanistik të qytetit dhe lokaliteteve.


Kultura
Në kuadër të Drejtorisë për Arsim dhe Kulturë funksionon shtëpia e kulturës në Istog, ku brenda kësaj shtëpie të kulturës funksionojnë: Muzeu Arkeologjik, Biblioteka e Qytetit, Qendra Rinore, Salla e manifestimeve,salla për vallzim SHKA “Selman Kadrija”, Biblioteka në Banjë dhe Biblioteka në Gurrakoc.
Sektori për Kulturë kryen aktivitete kulturore si shënimin e datave kombëtare dhe ndërkombëtare, si:
-Shënimin e Pavarësisë së Republikës së Kosovës
-Shënimin e 28 Nëntorit
-Shënimin e Ditës së Çlirimit të Istogut
-Shënimin e Ditës së Evropës,
-Shënimin e Deklaratës Universale të Drejtave të Njeriut
-Mbajtja e Orëve Letrare
-Shfaqja e Ekspozitave me punime të nxënësve
-Projektin e përmbledhjes së librit tashmë tradicionale me krijime të nxënësve të shkollave tona
-Organizimi i projektit të Miss dhe Mister Istogut.

VLERAT E TRASHIGIMISË SË KULTURËS MATERIALE NË KOMUNËN E ISTOGUT





Vlerat e trashigimisë të kulturës materijale janë të numërta në komunën e Istogut. Në projektin e inventarizimit të trashigimisë kulturore të komunës së Istogut, të kryer në periudhën nëntor-dhjetor 2002, janë evidentuar objektet arkitektonike autoktone: kullat 72 sish, mullinjtë më ujë si objekte të teknolgjisë së bluarjës së drithit, të cilat janë të numëta në komunën tonë, objektet fetare-8 xhami, 3 mejtepe dhe 3 kisha ortodokse, një Urë e Gurit arkitektonikë osmane në fshatin Zallç dhe 11 vendgjetje arkeologjike.

Kullat-janë objekte arkitektonike autoktone. Në Istog gravitojnë 73 kulla, prej tyre 15 janë tri katëshe ( dy të rrenuara pas lufte), ndërtimi i tyre zënë fill në shekullin 18 dhe përfundon kah shekulli 20. Konstruktoret e kullave ishin ustallarët dibranë. Materijali i ndërtimit është gur gelqeror i cili ishte i bollshëm pranë masivit shkembor të Bjeshkve të Thata. Në një numër kullash, si materijal ndërtimor përdorej edhe mermeri, për ndërtimin e elementeve arkitektonike dhe skalitjet dekorative si dhe për qoshet e kullës (kulla e Avdurrahman Ramë Kajtazit-Lubovë). Kulla është godinë e formës katrore më dimenzione 9 x 9 metra, 10 x 10 metra dhe 11 x 11 metra, lokalizimi i saj hapësinor është veri-jug, është përdorur si objekt banimi i familjeve të numërta patriarkale. Më kulla është lidhur ngusht historia e jonë kombëtare. Kulla ka qenë Parlament i Shqiptarve, ka qenë vatër e organizimit politik të shqiptarve, vend i mbajtjës së ceremonive mortore, por edhe i ahengjeve, ka qenë arenë e përleshjeve më armiqët shekullor, ku populli shqiptarë ka bërë rrezistencë të armatosur për të qendruar në vatrat e veta shekullore.
Gjykuar nga sa u tha, kulla është emblemë e arkitektonikës autoktone shqiptare, prandaj ajo ishte në shënjestër të ekspeditës zjarrvenëse të soldateskës serbe dhe në mënyrën më vandale kullat u dogjën, në një masë 95 përqind në harkun kohor prill-qershor 1999.
Kullat më markante trikatshe, të cilat për nga vlerat arkitektonike nuk janë inferiore ndaj atyre të Dukagjinit, janë: Kulla e Lash Ukës në Kaliqan, Kulla e Avdurrahman Ramë Kajtazit në Lubovë, Kulla e Imer Buleshkaj, dhe Kulla e Halil Dervish Sylës, në Istog i Poshtëm, kulla e Jah Muzliukës, në Uçë, kulla e Bashor Pren Gegës, në Gurrakoc, kulla e Rexhë Fetahut, në Gurrakoc (ishte burg në kohën e Austro-Hungarisë më 1916), kulla e Selim Zenun Shatrit, në Tomoc që edhe sot është e banuar.
Mullinjtë më ujë- janë objekte të teknologjisë për bluarjën e drithit. Kjo zeje ka histori të hershme që nga iliret. Mulliri I parë në Istog ishte I ndërtuar fare praën burimit potent të ujit, 150 metra, më 1520, I njohur si Mulliri I Grijajve, kurse përgjatë rrjedhës të lumit Istog, ishin të ndërtuar 36 mullinjë. Ndër mullinjët më popullor të cilet bluanin për Podgur dhe Drenicë, ishte mulliri I Idriz Sak Bytyçit më pesë gur, më kapacitet ditor 1200 kilogram drith. Pastaj vjen poaq popullor mulliri I Niman Shaban Sadikaj më pesë gur.
Poashtu, përgjatë rrjedhës së Tedelit (në Vrellë), ishin të ndërtuara 15 mullinjë. Poashtu të numërt ishin edhe në Lubozhdë, Tomoc, Gurrakoc, Shushicë dh Uçë.
Ndër mullinjët më të vjetër të komunës konsiderohet edhe mulliri i Pren Palokës, në Gurrakoc, më pesë gurë, i cili shërbeu për katër breza më radhë i ndërtuar më 1695.
Mullintë, të cilët aktualisht janë aktiv janë të pakët por gjithësesi të rëndsishëm për ruajtjen e kësaj zeje, e që ekskluzivisht përedoren për bluarjën e misrit, mulliri i motel “Trofta”, më dy gur në Istog, mulliri i Ibish Arifajt, në Istog të Poshtëm, mulliri i Qelë Shaban Bicaj, në Vrellë, mulliri i Mazdo Hajdarpashiqit, në Carrallukë.
Është unikale një sharrë më ujë për latimin e drurit në Vrellë, në pronësi të Qel Bicajt.






Objektet fetare-Xhamia e Istogut, e ndërtuar më 1730, e ka ndërtuar Mulla Kurta, e bombarduar dhe e djegur nga soldateska serbe në qershor 1999. Pas luftës e restauruar.
Xhamia e Mehmet Akif Arsoit( Mulaj i fisit Gash, i lindur në Stamboll, ai e ka ndërtuar këtë xhami, në shenjë të paradhssve të tij, rrespektivisht nga i cili fshat e ka përardhjen babai i tij Tahir Haradin Mulaj. Xhamia është ndërtuar në vitin 1897, muret e së cilës egzistojnë edhe sot në Shushivë e djegur gjatë luftës së fundit.
Xhamia e Uçës dhe mejtepi pranë saj, pastaj xhamia e Vrellës, e Studenicës , e Kaliqanit, xhamia dhe mejtepi në Tomoc, xhamia në Trubuhovc, mejtepi në Zabllaq.
Ndër kishat ortodokse janë: kisha e Gorioqit, kisha e Cerkolezit dhe kisha e Lubovës.

Ura e vjetër e Gurit në Zallç, është e ndërtuar në vitin 1695, ka gjatësi prej 82,45 metra, gjërsi 4,72 metra, më 13 harçe çemer, e punuar nga guri gelqeror e lidhur më harason e shtruar më kalldrem gurësh.





Istogu si komunë, është mjaft i pasur edhe më vlera arkeologjike.
Vendgjetjet arkeologjike shtrihen në rrypin e nënbjeshkës së Bjeshkëve të Thata, duke filluar nga lindja e në Perendim.
Harta Arkeologjike e Istogut do të dukej kështu:
-Syriganë (Suhogerll), vendbanim ilir i kohës së neolititit- koha e re e gurit-më emërin “gjyteti”.
-Cerkolez-lokaliteti antik të kisha,
-Shushucë-gjurmë të civilizimit antik,
-Synë-reliktet e mureve të një qyteti antik, nën Qukën e Madhe.
-Istog-gjurmë të civilizimit antik, ana e djathtë e përroi të Bollovonës.
-Cërcë-tuma ilire, mure gjigante më pikankorime për lidhjen e mjeteve të lundrimit.
-Lubozhdë-lokaliteti antik “Gradina”,
-Vrellë-vendbanimi ilir “Krye”,
-Studenicë-kishë paleokristiane shqiptare e shekullit 4-5 era e jonë,
-Kaliqqan-vendgjetje arkeologjike “gjyshkoka”,
-Orrobërdë-varrezat e Kerrmi Tatarhanit (që nga sundimi otoman),
-Banja (e njohur si “Ilixhë“), lokaliteti i “Onix-it”, i njohur për tumen ilire-varrezë e familjeve fisnike ilire në të cilën janë gjetur përkrenare ilire të punuara nga bronzi, shpata e mbretit ilir, shtamba, por edhe stoli të argjentit të princeshës ilire.
-Bajica- kompleks arkeologjik i tumave të nëndheshme.
Vendgjetjet arkeologjike dëshmojnë për autoktonin tonë për të cilën kemi fakte të sigurta që nga mesjeta e deri në neolit. Prandaj e konsiderojmë së ekspeditat arkeologjike do të hedhin më shumë dritë në këtë pohim.
Podguri, si trevë e veqantë etnografike është i begatshme më vlera të kulturës materijale, prandaj, ne kemi bërë kolekcionimin e eksponateve më vlera antike, të cilat janë mbledhë dhe sistemuar në lokalet e Pallatit të kulturës “Adem Jashari”në Istog, të cilat mund të shifen çdo ditë.

[LaDy_Diaspora]

Infrastruktura sportive

Në Komunën e Istogut për momentin është duke u ndërtuar palestra sportive në Qytetin e Istogut ku faza e parë e ndërtimit ka përfunduar kurse pritet se shpejti të filloj edhe faza e dyte,ku edhe mjetet janë të siguruara nga Ministria e Kulturës rinisë dhe Sportit-Prishtinë.
Në Komunën e Istogut infrastruktura sportive në shkolla është ne gjendje të mirë nëse krahasohet me gjendjen e viteve 1999 ku ka qenë dy poligone sportive në shkolla kurse sot të gjitha shkollat fillore dhe shkollat e mesme kanë të rregulluara poligonet sportive falë donacioneve nga KFOR Spanjoll banka botërore dhe Buxheti Komunal me participimin në këto projekte.
Të gjitha këto poligone janë të pajisura me rekuizita sportive porta futbolli,konstruksione basketbolli dhe volejbolli.
Pasi qe shkollat janë fidanishte për zbulimin e talenteve të rinje në lëmit e ndryshme sportive komuna ju ka qasur këtyre projekteve dhe falë donacioneve ka pasur sukses në ndërtimin e këtyre poligoneve sportive.

Në Istog ekziston stadioni i qytetit “Demush Mavraj”
Ky stadion është rinovuar me buxhetin komunal ku është rinovuar rrethoja e stadiumit, lokalet e zhveshjes si dhe është rregulluar edhe tereni .
Në këtë stadion bënë gara K.F.”Istogu” garat i zhvillon në rangun e superligës së futbollit gjithashtu në këtë klub është duke funksionuar është shkolla e futbollit.

Klubet e licencuara në Federata
Klubet sportive në Komunën tonë po ballafaqohen me mungesë të mjeteve financiare edhe pse komuna kohe pas kohe po i subvencionon këto klube sportive.
Klubet sportive që janë të licencuar në Federata dhe në Kuvendin Komunal janë :

1. Klubi i futbollit “Istogu”
2. Klubi i Karatesë “Liria”
3. Klubi i hendbollit”Istogu” vajzat
4. Klubi i Basketbollit”Istogu”
5. Klubi i Shahut “Istogu”
6. Klubi i kick-box-it “Istogu”

Të gjitha këto klube janë duke korrur rezultate solide në gara kombëtare dhe ndërkombëtare.

Aktivitetet sportive shkollore

Në komunën e Iastogut zhvillohen një mori aktivitetesh sportive në Kuadër të shkollave.
Komuna mbështet aktivitetet sportive si dhe pajisjen e shkollave me rekuizita sportive.
Në komunën e Istogut çdo vit zhvillohen aktivitetet sportive në kuadër të shkollave fillore aktivitetet zhvillohen në Futboll,hendboll,atletik,Basketboll,not skijim etj.
Drejtoria për Arsim dhe Kulturë çdo vit organizon gara në futboll për meshkuj dhe hendboll për vajza këto gara zhvillohen në sistem pikë pra secila shkollë ka ekipet e futbollit dhe hendbollit dhe në çdo fund jave zhvillojnë gara ne sistem pike ku shpenzimet e transportit dhe referimet si dhe shpërblimet për finale i bart Drejtoria e Arsimt dhe Kulturës.
Drejtoria për Arsim dhe Kulturë në bashkëpunim me OJQ “Olimpi” organizon min maratonën ku në këtë min maratonë marrin pjesë atletet me të mirë nga Kosova dhe më gjerë kjo min maratonë është tradicionale.

Drejtori për Arsim dhe Kulturë çdo vit organizon kursin e skijimit më nxënës të shkollave fillore ku në këtë kurs tri ditor mësohen nxënësit në elementet e para të skijimit.

Çdo vit organizohet krosi pranveror në kuadër të shkollave fillore dhe shkollave të mesme ku në këtë kros Komuna ndanë shpërblime për vendet e para në të dy konkurrencat.

Për nder të datave kombëtare dhe ndërkombëtare Kuvendi Komunal – Drejtoria për Arsim dhe Kulturë zhvillohen aktivitete dhe turne të ndryshme sportive në futboll,basketboll,hendboll,atletikë etj.

[LaDy_Diaspora]

Pozita gjeografike



Istogu është një qytet i qetë afër bjeshkëve të Moknës me lartësi mbidetare gjer në 2155 m. Temperatura mesatare e vitit është rreth 10.7°C. Muaji më i ngrohtë është Korriku me temperaturë mesatare 27°C, muaji më i ftohtë është muaji Janar me temperaturë mesatare 10°C. Lëvizja e ajrit është e ndikuar në mënyrë të theksuar nga reliefi, për këtë arsye shpejtësia e erës ndonjëherë arrin gjer në 120 km/h. Istogu njihet me burime të ujit dhe rritje të peshqve dhe lidhet me rrugët kryesore në disa drejtime: Pejë, Mitrovicë, Prishtinë. Zhvillimin e vetë e mbështet në resurset njerëzore dhe natyrore, në traditën e popullatës së kësaj ane dhe në kërkesat e ekonomisë së tregut. Istogu shtrihet në pjesën veri – perëndimore të Kosovës dhe në pjesën veriore të Dukagjinit. Istogu ka sipërfaqe prej 453.84 km2 . Kufizohet në lindje me Komunën e Skënderajt, në jug me Komunën e Klinës, në jug – perëndim dhe perëndim me Komunën e Pejës, në veri me Malin e Zi dhe Serbinë si dhe në veri – lindje kufizohet me Komunën e Zubin Potokut. Sipërfaqja e tokës së punueshme bujqësore të Istogut është 45.384 ha. Struktura pronësore e kësaj sipërfaqje është 46,2% është pronë shoqrore dhe 52.8% është pronë private. Ndërkaq, sipërfaqet pyjore prej 19.220 ha, pronë e sektorit shoqëror është 65,03%, ndërsa sektorit privat 34,97%. Istogu ka pasuri natyrore nëntokësore siç janë mermeri “ONIX” në Banjë, uji termomineral, dhe thëngjilli “LINJIT” në fshatin Tuqep, në sipërfaqe prej 100 km2 me trashësi prej 30 – 50 m dhe në thellësi gjer në 230 m. Komuna e Istogut është e pasur me hidrografi dhe atë Burimi i Istogut, Burimi i Vrellës si dhe kufizimi me Drinin e Bardhë. Në Banjë gjendet Burimi i ujit termomineral me një kapacitet 17,5 litra / në sekond. Ky ujë ka tempertaurë 46–48°C, me mundësi të zgjerimit dhe të shfrytëzimit të kapaciteteve turistike termale. Uji i Banjës ka cilësi shëruese të sëmundjeve reumatike dhe të sëmundjeve tjera të ndryshme. Istogu ka natyrë të pastër ekologjike, me bjeshkë atraktive, me ujë të pijshem, ujë termomineral, klimë të volitshme cilat janë bazë për zhvillimin e turizmit dhe agroturizmit.

[LaDy_Diaspora]

Harta e qytetit

[LaDy_Diaspora]

Istogu në vitin 1935:


Pamje nga restauranti TROFTA në Istog:




Burimi i termalit në Banje të Pejës:


Mulliri:


Pamje nga burimi në Istog:




Bjeshkët rreth Istogut:




Pamje nga qyteti i Istogut:

[instruktori]

Komune se jo Mahi

[valiii]

Komplet komuna e istogut perbehet nja njerzit me te urte ne te gjitha trojet shqiptare. Ne fshatrat per rreth te mer malli te e shofesh ndonje shtepi qe nuk e ka token te punuar ose kopshtin e lulzuar. Eshte komuna me perqindjen me te madhe te njerzeve qe jane te ngritur intelektualisht, dhe me perqindjen me te vogel te kriminalitetit, gjakmarjeve dhe perçarjeve te ndryshme hasmore.
Vajzat i ka definitivishte me te bukurat jo vetem ne KS po ndoshta edhe ne rajon.
Qyteti si qytet, ose qyteza e Istogut eshte e lezeqme me nje fllad te llojit te vet... Si ben askujt keq nje vizite nje here ne muaj te pakten ne restaurantin "Trofta" qe te shijon ndjesin qe te ofron kjo qyteze.

[Guri i madh]

Postimi origjinal është bërë nga valiii

Komplet komuna e istogut perbehet nja njerzit me te urte ne te gjitha trojet shqiptare. Ne fshatrat per rreth te mer malli te e shofesh ndonje shtepi qe nuk e ka token te punuar ose kopshtin e lulzuar. Eshte komuna me perqindjen me te madhe te njerzeve qe jane te ngritur intelektualisht, dhe me perqindjen me te vogel te kriminalitetit, gjakmarjeve dhe perçarjeve te ndryshme hasmore.
Vajzat i ka definitivishte me te bukurat jo vetem ne KS po ndoshta edhe ne rajon.
Qyteti si qytet, ose qyteza e Istogut eshte e lezeqme me nje fllad te llojit te vet... Si ben askujt keq nje vizite nje here ne muaj te pakten ne restaurantin "Trofta" qe te shijon ndjesin qe te ofron kjo qyteze.

po de kur e kie mir une them se vali e ka pershkrue mir komunen e istogut


edhe une e kam ket bindje valiii

[LaDy_Diaspora]

Postimi origjinal është bërë nga instruktori

Komune se jo Mahi

Eh valla, s'mujta pa shkru diçka për komunën time...
Të përshëndes instruktori!

[LaDy_Diaspora]

Postimi origjinal është bërë nga valiii

Komplet komuna e istogut perbehet nja njerzit me te urte ne te gjitha trojet shqiptare. Ne fshatrat per rreth te mer malli te e shofesh ndonje shtepi qe nuk e ka token te punuar ose kopshtin e lulzuar. Eshte komuna me perqindjen me te madhe te njerzeve qe jane te ngritur intelektualisht, dhe me perqindjen me te vogel te kriminalitetit, gjakmarjeve dhe perçarjeve te ndryshme hasmore.
Vajzat i ka definitivishte me te bukurat jo vetem ne KS po ndoshta edhe ne rajon.
Qyteti si qytet, ose qyteza e Istogut eshte e lezeqme me nje fllad te llojit te vet... Si ben askujt keq nje vizite nje here ne muaj te pakten ne restaurantin "Trofta" qe te shijon ndjesin qe te ofron kjo qyteze.

Wow!
Më vjen mirë që mendon kaq pozitivisht për vendasit e mi dhe vendaset e mija.
Vërtetë unë gjithëmonë ndihem mirë kur jam në Istog dhe në vendin tim, më pushon zemra aty.
Është mirë të lexosh që edhe njerëzit tjerë mendojnë mirë për vendin tënd.
Gjithësesi falemnderit shumë për këto fjalë të bukura!

Përshëndetje!

[LaDy_Diaspora]

Postimi origjinal është bërë nga Guri i madh

po de kur e kie mir une them se vali e ka pershkrue mir komunen e istogut
edhe une e kam ket bindje valiii

Paskeni edhe ju, njejtë si valiii një bindje shumë pozitive për Istogun.
Më gëzon ky fakt, vërtetë.

Përshëndetje për ju, kudo që jeni...

[tipi engjellor]

istogu nje vend i bukur perreth bjeshkes....

[instruktori]

Me duket se keto Bukuri jane ne Dukagjin