Kein Macromedia Flashplayer? Klick bitte hier!
Dardania.de
Kethu Mbrapa   Dardania.de > Kultura > Kultura kombėtare
Emri
Fjalėkalimi
Kultura kombėtare Materiale tė reja, zbulime dhe ide personale per gjuhėsinė, artin, historinė ...



Pėrgjigju
 
Funksionet e Temės Shfaq Modėt
Vjetėr 10-01-08, 01:02   #46
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Mė shumė se njė herė ngjan qė katunde tė tėra, me prift e peshkop nė krye, tė lėnė fén orthodokse dhe tė bėhen myslimane 49).

Punėt ndryshojnė vetėm atėherė kur Austro-Ungarija 50) dhe Rusija 51) i marrin nėn sqetull kristjanėt e Ballkanit. Por pėr kristjanėt e Shqipėris kjo mbrojtje ishte shumė e vonė. Pjesa e tyre m'e madhe kishte kaluar nė myslimanizėm njė qint vjetė mė parė 52).

Kjo ėsht suaza e saktė e gjėndjes shpirtrore e fetare nė Shqipėri nė mbarimin e shekullit tė gjashtėmbėdhjetė. Ē'munt tė bėjnė Shqiptarėt kaq pak t' organizuar shpirtėrisht kundėr rebeshit aziatik? Ndjenja e auto-konservacjonit, qė ėsht njė nga karakteristikat kryesore tė racės sė tyre, i mėson qė tė mėnjanohen, tė braktisin jetėn e qetė tė qėndravet urbane ose begatin e fushavet pjellore dhe t'arratisen nėpėr male. Disa misjonarė tė huaj qė kanė shkelur nėpėr kėto anė i kanė parė kėta Shqiptarė dhe i kanė pėrshkruar si njerz t'egjėr qė jetojnė nėpėr shpella 53). Nė kėtė mėnyrė munt tė qėndronin mė shumė nė fén e Krishtit. Por kataklizma shpirtrore i ka tronditur. Disa faktorė tė tjerė, ekstrinsekė qė ndėrhyjnė nė kėtė kohė, e shpejtėsojnė islamizimin.

Tyrqit kanė nevojė t'a shtrojnė kėtė popull pėr dy arsye: mė parė, qė tė mos u qesė pengime kur ushtrit e tyre tė mėdha do tė kalojnė nėpėr Shqipėri pėr tė mposhtur vise tė tjera tė Ballkanit qė ngrenė krye ose pėr t'u hedhur nė Gadishullin e Apeninėvet; pastaj, qė t'a shfrytzojnė trimėrin e tij tė pashoqe duke e pėrdorur si shokė armėsh. Qė tė mirren vesht me tė duhet tė krijojnė mė parė njė klasė drejtonjse, e cila ndėr njė qint vjetėt e parė tė sundimit osman mungonte thuaj se krejtėsisht pse kishte shkuar n'Itali

_____________
49) ROSSI : «Op. Cit.», faqe 207 dhe Z. M. : «Peja nė kohėn e Luftės ballkanike», nė Hylli i Dritės, vjeti XVI, faqe 344.
50) ...nė virtyt tė traktateve tė Karlovitz-it (1699), tė Passarovitz-it (1718) e tė Belgradit (1739) qė lidhi me Tyrqin, mori pėrsipėr mbrojtjen e katholikve shqiptarė .
51) Mori nė mbrojtje tė gjithė Orthodoksėt e Ballkanit. Shif edhe Mehdi FRASHRI : «Op. Cit.», faqe 38.
52) ROSSI : n'«Op. Cit.», faqe 207, thot se nga viti 1620 gjer mė 1650, treqmtmij Shqiptarė u hėnė myslimanė.
53) GRANATA : «Op. Cit,», faqe 227 e tutje. - Ėsht mirė, gjithashtu, tė lexohen relacjoni i Emzot Stanilės nė veprėn «I Monaci basiliani» etj. botuar nė Studi Albanesi, vol. III - IV, faqe 177, dhe pėrshkrim i famshėm i udhtimit qė ka bėrė nė Shqipėri Emzot Mario Bizzi (Shif Zani i Shna Ndout, Viti VIII, pjes' e dytė, numri 1 – Kallnuer 1920 dhe Hylli i Dritės, vjeti XIX, Nr. 4 - 5, faqe 196).
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Nyje Interesante
Vjetėr 10-01-08, 01:02   #47
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Por nuk mjafton kaq. Duan edhe qė tė jenė tė sigurtė nga besnikrija e kėsaj klase sė ré. Marin, prandaj, disa nga Shqiptarėt mė tė ēquar tė ēdo vėndi, i u japin rutbera e i u premtojnė pasurira tė mėdha tokėsh, nė qoftė se bėhen myslimanė. Kėta, kush mė parė e kush mė vonė, e pranojnė dėshirėn e sundonjsit. Dikuj nuk i duket gjė e kundėr-natyrshme ndrrimi i fés, pse me kristjanizmėn vetėm emri e lithte. Dikush tjetėr porsa lindur ėsht marrė nė Stamboll ku ėsht rritur e edukuar nė fén e Muhamedit dhe ka hyrė nė radhėt e Jeniēerve. Dikuj i ka ardhur shpirti nė majė tė hundės nga ndjekjet e parreshtura tė Tyrqvet 54). Ndonjė kryetar fisi e sheh popullin qė po vuan shumė nga taksat e rėnda e prandaj pranon tė ndrrojė fé pėr tė mos lėnė qė tė heqin keq njerzit e vetė. Misjonarėt katholikė qė kanė udhtuar nėpėr viset t'ona pėr tė mbajtur lartė Kryqin, kanė lėnė shumė shėnime qė pohojnė kėto tė vėrtetas 55).

Ata shkrimtarė qė thonė sė Tyrqit nuk e pėrdorėn n'asnjė rasje forcėn pėr tė pėrhapur besimin e tyre duhet tė jenė nė gabim.

Shohim, nė kėtė mėnyrė, tė krijohet nė Shqipėri klasa e ré drejtonjse tė cilėn e lith, nėpėr mjet tė myslimanizmit, besnikėri e patronditėshme te Sulltani. Krahina tė tėra, ku pjesėrisht e ku tėrėsisht, rrokin fén e Muhamedit.

Myslimanizmi pėr njė kohė tė gjatė nuk e ndau Shqiptarin nga Shqiptari. Martesat midis dy féve kanė qėnė tė zakonėshme, dhe vazhdojnė edhe sot nė disa malsira. Ka shėmbuj tė dėndur qė tregojnė se muhamedani e pagzon fshehtazi tė birin, ose gruan 56), shkon e falet nė kishė, jep ndihmė pėr mbajtjen e famulltarit 57), jeton nėn, njė strehė bashkė me kristjanin q'e ka vlla a kushėri 58) dhe, kur vdes, i a lė trashgim monastirit tė gjithė pasurin e tij.
_____________
54) JORGA : «Bréve Histoire de l'Albanie», etc, faqe 53.
55) Shif, sidomos, GRANATA : «Op. Cit.», faqe 235 - 236.
56) BORGIA : «Op. Cit.», faqe 55 etj.
57) ROSSI : «Op. Cit.», faqe 207.
58) STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 221.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:03   #48
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Ndoth edhe diēka m'e ēuditėshme: nė njė kishė tė shndrruar nė xhami, Kristjanėt mirren vesh me bashkė-qytetasit e tyre qė kanė kthyer fé dhe, herė pas here, shkojnė atje me priftin nė krye e «i falen Perėndis si pas dogmės sė tyre» 59). Njė Krahin' e tėrė e Elbasanit, Shpati, pėr tė shpėtuar nga ndjekjet tyrke, ēfaqet si myslimane duke ndryshuar vetėm emrat e njerzve, kurse fshehtazi e mban tė paprekur fén orthodokse. Kriptokristjanėt kanė qėnė tė shumėt nė numėr gjatė shekullit tė XVII-tė.

Ja shkaqet e pėrhapjes sė besimit tė Muhamedit nė vėndin t'onė. Kuptohet nga kėto se nuk ka asnjė shėnj imoraliteti tė mbrujtur nė gjakun shqiptar, por se rrethanat kanė qėnė t'atilla, sa qė cilido popull tjetėr i ndodhur nė kėto kushte nuk do tė kishte mundur tė vepronte ndryshe 60).


***

Pėrhapja e myslimanizmit nė Shqipėri i solli vėndit tė kėqija dhe tė mira. E keqja kryesore ėsht kjo: duke patur tė drejta tė barabarta me Tyrqit, Shqiptarėt muarėn vėndet mė tė larta politike e ushtarake tė Mbretėris Osmane e prandaj kur, nė krye tė tetqindshit, fryjti era e mvehtėsis pėr tė gjithė popujt e krishterė tė Ballkanit, te kėta feja nuk pėrfaqsonte kombėsin. Pėr kėtė arsye, nė vėnt qė tė punonin pėr tė fituar lirin, tė pėrēarė, ata nuk i lanė grrindjet ndėrmjet shoqi-shojtė qė tė bashkoheshin, por, nėn urdhrat e Sulltanit, luftuan fqinjėt tė cilėt, t'udhėhequr prej klerit, e shkundėn robėrin katėrqint vjeēare tė Gjysėm-hėnės.

Nga ana tjetėr, dobit q'i solli Kombit feja e ré qenė, ndofta, mė tė mėdha. Tė pakėt nė numėr e tė paorganizuar mirė, Shqiptarėt ishin rrethuar prej dy racave tė forta tė cilat, gjatė gjithė kohės sė mesme, kėrkuan t'i asimilojnė. Dallga sllave kishte pėr t'a ēdukur me siguri kėtė popull tė vogėl, ashtu siē pėrpiu shumė fise katolike tė veriut, sikur ky tė mos kishte pėrqafuar myslimanizmin. Helenizmi, gjithashtu, ishte bėrė shumė i rrezikshėm nė shekullin e nėntmbėdhjetė, pse propaganda e fortė qė zhvillonte Fanari me anėn e Kishės e tė shkollės nė tė gjithė botėn orthodokse greke e shqiptare, synonte ndjenjat e gjuhėn e kėtij populli pa ndėrgjegje kombėtare tė zhvilluar mirė, pa shkrim tė veēantė e pa letėrsi qė munt tė ndikonte.

_____________
59) Evlija ĒELEBI : "Shqipnija para dy shekujsh», pėrkthim i Salih Vuēiternit, Tiranė, 1930, faqe 124 -125. Por kėtu shkrimtari turist tyrk bėn, pa dashur, njė ndėrlikim : kujton se kristjanėt e Ohrit janė Bullgarė, kurse ne e dimė se ata ishin Shqiptarė. Si do qoftė, toleranca tregohet nga ana e Myslimanve q'ishin, me siguri, tė gjakut t'onė.
60) STADTMUELLER-i e pėrmbleth me kėto fjalė procesin e myslimanizimit tė Shqiptarve : «Ky kthim i vijueshėm i popullsis n'islamizėm qi u zgjat nė Shqipni deri nė Luftėn Botnore, nuk asht pėr t'u kundruem si nji lėvizje besimtare. Nė kėtė pikė janė tė gjithė shkrimtarėt tė nji mendimit. Arsyet e kėtij kthimi ishin tė jashtėme, politike dhe ekonomike. Pėrpara ēdo gjaje, me anėn e islamizmit kėrkohej lirimi nga taksat dhe sigurimi i mprojtjes policore t'autoriteteve tyrke». Shif «Op. Cit.», faqe 221.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:06   #49
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Mė nė funt, hapsira toksore ku shtrihej raca shqiptare ishte shum' e kufizuar gjatė kohės sė Skėnderbeut. Bishtrat q'ishin zgjatur nė Greqi nuk kishin rėndėsi shumė tė madhe, pse atje shkolla greke dhe kisha orthodokse po bėnin veprėn e tyre tė ēkombėtarizimit. Fiset e pėrhapura nga veriu e nga verilindja nė Kosovė, Rashė, Sėrbi e Maqedhoni kishin mbetur si nėnshtresė, pse mbishtresėn e trajtonin Sėrbėt e Bullgarėt 61) dhe prandaj nuk munt tė kishte fuqi jetsore.

Me njė herė pas luftės sė Kosovės Sėrbėt filluan tė tėrhiqen prej viseve tė jugut e tė dynden mbi Danub, nė kufijt e Hungaris. Krahinat qė ndodheshin midis Shqiptarvet e Sėrbvet, me gjith se mjaft pjellore, mbanin tashi njė popullsi qė dita ditės po rrallohej. Kjo popullsi nuk pėrbėhej vetėm prej Sllavėsh, por edhe prej Shqiptarėsh. Kishte nė tė, ashtu siē pohon Hahn-i. njė element tė vjetėr qė pėrfaqsonte elementin iliro-shqiptar tė Dardanis 62); njė element shqiptar tė vėndosur atje qė nė kohėn e diasporės sė parė (shekulli XIII e XIV); mė nė funt njė grup shqiptar tė paorganizuar i cili, i joshur prej tokėve tė plleshme, ka lėnė malsit e ēveshura dhe ka shkuar n'ato anė gjatė tė XV-tit e tė XVI-tit qindvjet 63). Ky grumbull i fundit nuk pėrbėhej vetėm prej myslimanėsh, por edhe prej kristjanėsh. Dhe prandaj nuk duhet pranuar n'asnjė mėnyrė qė shpėrngulja e tij tė jetė kryer me shtyjtjen ose me pėrkrahjen e Portės sė Lartė 64).

Grumbullimi i vazhduarshėm i Sllavėve nė drejtim tė krahinavet verjake shtohet shumė nė funt tė shekullit XVII. Mė 1690, jo mė pak se 37 mij familje sėrbe, tė ftuara nga Leopoldi i Parė, lėnė vatrat e tyre tė jugės dhe vėndosen nė Banat 65). Katundet e shprazta zihen prej malsorvet t'anė. Nė kėtė mėnyrė elementi i rrallė shqiptar jo vetėm dėndėsohet, por mbetet i vetmi nė fushėn e Kosovės, nė Metohi e nė Novipazar 66).

_____________
61) STADTMUELLER : «Op. Cit,», faqe 218.
62) Carlo TAGLIAVINl : «Le parlate albanesi di tipo Ghego-orientale (Dardania e Macedonia nord - occidentale) nė Le Terre albanesi redente, I, Kossovo, faqe 16.
63) TAGLIAVINI : «Op. Cit.», faqe 14.
64) Vukaniē thot se Shqiptarėt e Drenicės ishin malsorė katholikė qė u bėnė muhamedanė mbas ardhjes sė tyre nė Sėrbi. (TAGLIAVINI : «Op. Cit.», faqe 14.
65) Roberto ALMAGIA : «L'Albania», Romė, 1930, faqe 105.
66) JORGA : «Bréve Histoire de l'Albanie», etc. faqe 59. - ALMAGIA : «Op. Cit.», faqe 105. - STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 222.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:06   #50
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Shpėrngulja u bė prej viseve tė ndryshme tė Shqipėris sė veriut duke kaluar nėpėr Opolje, Lumė e gjatė Drinit tė bardhė dhe arrijti gjer nė Nish. Tėrheqjen e plotė ethnike tė Sllavėvet tė pakėt qė kishin mbetur e shkaktuan mė nė funt kryengritja sėrbe e vjetvet 1804-1815 dhe sidomos lufta sėrbo-tyrke e vjetvet 1876-1878 67).

Kjo qe pėrhapja e dytė e madhe e vėnt-banimit tė racės shqiptare 68).

Vajtja e grupeve tė reja nė Kosovė nuk shtoi vetėm hapsirėn toksore, por fuqizoi kaq shumė ballin shqiptar, sa qė sot atje kemi pėrfaqsonjsit mė tė pėrsosur tė racės s'onė, tė vėndosur shumė mė dėndur se nė pjesėn tjetėr tė Shtetit. Sikur mos tė kishte ndodhur diaspora e ré e myslimanvet shqiptarė, nuk do tė kishte guximin tė thėrriste njė albanolog i math gjerman: «vėndi qė njihet nga historija me emrin Sėrbi e vjetėr munt tė quhet me mė shumė arsye Shqipėri e ré 69).»

Pėrhapja e dytė ėsht shoqėruar edhe nga dy valė tė tjera migrimi: shpėrndarja e shumė Shqiptarve qė shėrbenin si nėpunės ose si ushtarė tė Portės sė lartė nėpėr tė katėr anėt e Perandoris; largimi i Shqiptarvet pėr n'Itali qė vazhdoi pėr tė gjithė kohėn e sundimit tyrk dhe mori funt vetėm nė mbarimin e shekullit XVIII 70).

Kėto shpėrngulje shkaktuan, si shihet, njė shprastirė tė madhe nė krahinat e vjetra e prandaj duhet shikuar edhe ana e dobėt e tyre: popullsija rrallohet shumė, vėndi varfėrohet ekonomikisht, pse bujqėsija lihet pas dore: Kanė mjaftė tė drejtė ata qė besojnė se «vitaliteti i ynė demografik u shterpėsua»71). Por kemi tė bėjmė me sėmundje tė shėruarshme. Gjėndja ekonomike, pėr faktorė tė ndryshėm qė kėtu s'ėsht rasja tė pėrmėndim, ka dhėnė shėnja se po nis rrugėn e mbarė dhe se do tė pėrmirsohet shumė mė tepėr nė t'arthmen. Vitaliteti demografik nuk duhet tė jetė shterpėsuar, me gjithė se rrallimi i popullsis, e posaēėrisht i meshkujvet, nga njėra anė, dhe varfėrija, nga ana tjetėr, munt tė kenė ndikuar pak edhe nė shtesėn demografike. Por mungesa e shifrave tė sakta nuk lejon tė ēfaqen mendime tė prera mbi kėtė fenomen.

Sidoqoftė, pėrhapja e fés sė ré ėsht ngjarja mė e rėndėsishme e historis s'onė kombėtare tė njėmij vjetvet tė fundit. Qė nga shekulli i XVII-tė e tėhu, prozelitėt e sajė pėrbėjnė boshtin kryesor tė kombėsis dhe tė racės s'onė.



_____________
67) SUFFLAY : «Op. Cit.», faqe 118.
68) STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 222.
69) STADTMUELLER : «(Op. Cit.», faqe 225.
70) ALMAGIA : «Op. Cit.», faqe 188.
71) Branko MERXHANI : «Roli Historik i Perandoris s'Osmanllive nė Ballkan dhe njė vėshtrim mbi historin e Popullit tyrk», VI, n’lllyria, Viti I, Nr. 52, faqe 2.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:07   #51
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

***

Historija mbi racėn e njė populli nuk do t'ishte e plotė nė qoftė se do tė pėrmbante vetėm lėvizjet e sipėrfaqes toksore mbi tė cilėn kjo racė ėsht pėrhapur ndėr kohė tė ndryshme dhe ndikimet qė ka patur gjatė shekujve prej popujve me tė cilėt ka rėnė nė kontakt. Ēdo racė, pėrveē dukjes sė jashtme, ka edhe njė dukje tė mbrėndėshme, shpirtrore, njė farė psike tė vetėn qė i jep asaj vulėn mė tė fortė dallonjse dhe i cakton, nė pjesėn mė tė madhe, rrugėn qė duhet tė ndjekė nė histori.

Kjo psikė e veēantė ėsht e shpėrndarė, pak a shumė, nė tė gjithė pėrfaqsonjsit e njė race. Por seicili ndėr kėta pėrfaqsonjės nuk i pėrmban tė gjitha veēorit e mira shpirtrore tė sajė. Kush nga kėta ka mė shumė e kush mė pak. E kur njė individ ėsht pajosur shumė mė tepėr nga shokėt 'e tij, me kėto veēori, kemi njė gjeni qė pėrfaqson pėr bukuri racėn sė cilės i pėrket. «Gjenija, nė tė vėrtetėn, thot njė biolog i math italjan, nuk ėsht veēse shprehja e cilsive mė te mira shpirtrore, racore e tė trashguarshme tė fisit, tė bashkuara nė njė njeri 72).»

Ndofta ėsht i vogėl numri i bijve tė fisit t'onė qė janė njohur prej tė gjithė botės si gjeni tė vėrtetė. Pse i vogėl ėsht edhe numri i pėrgjithshėm i popullsis shqiptare. Por njerz tė mėdhej qė kanė skalisur thellė emrin e tyre nė shkėmbin e historis sė pėrbotėshme kemi kaq shumė sa cilido prej nesh duhet tė mburret e kėrkush nė botė nuk ka si tė na mohojė meritat.

Njė nga intelektualėt t'anė mė tė mirė, i ndyeri Vangjel Koēa, ka pas mbajtur njė konferencė tė rėndėsishme me qėllim qė t'i bėjė tė njohur botės se huaj vlerat e kėsaj race. Me shpresė se kjo ligjėratė do tė pėrkthehet e do tė botohet edhe nė gjuhėn shqipe, unė nuk dua tė shėnoj tė gjithė emrat e Shqiptarvet tė mėdhenj qė numron historija, por po pėrmėnt vetėm e thatas disa ndėr ta sa pėr tė treguar
se sa tė shumta e tė mėdha janė vetit me tė cilat ėsht pajosur raca e jonė.

_____________
72) GHIGI : «Op. Cit.», faqe 30.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:07   #52
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Kėrkush nuk ka mohuar, gjer mė sot, cilsit ushtarake qė kemi nė gjak. Tė pėrmėndim Lekėn e Math, do tė gjenim ndokėnd qė do tė thoshte: kėta mėndjemėdhenj « kanė dashur tė fusin nė familjen e gjėrė ilirike tė tė parvet tė Shqiptarve tė sotshėm edhe ngadhnjenjsin e math maqedonas, por nė kėto lavdėrime tė vonuara nuk ėsht historija qė rindėrton; janė ėndrrat poetike tė fantazis qė zbukurojnė » 73), Por pėr vargun e perandorvet tė Romės, ndėr tė cilėt Aureljani, Dioklecjani dhe Kostandini i Math, nuk besoj tė ketė njeri qė tė kundėrshtojė origjinėn ilire. Gjatė kohės sė mesme shumė priesa ushtarakė duhet tė kenė qėnė Shqiptarė. Reparte tė pėrbėra prej Shqiptarėsh ka patur kudo dhe kudo janė dalluar pėr trimri e qėndresė. Do tė mjaftonte vetėm emri i Gjergj Kastriotit pėr tė provuar se trimėrija e Shqiptarit nuk ėsht treguar vetėm pėr tė ruajtur tokėn e vetė dhe pastrin e racės, por, kur ka qėnė nevoja, edhe pėr tė mbrojtur tė gjithė krishterimin perndimor nga rreziku m'i tmerrshėm q'i kėrcėnohej.

Gjatė kohėve tė vona kemi njė numėr shumė tė math pashallarėsh, me Qypėrlinjt nė krye, qė shpėtojnė nga rreziku Perandorin osmane dhe mbajnė lart emrin e Sulltanit. Arbreshėt q'u hodhėn n'Itali u shpėrndanė shpejtė nėpėr Evropė pėr tė shėrbyer pranė mbretėrve tė mėdhenj nė bataljonet e stratiotėve tė komanduar prej gjeneralash gjakut tė tyre si Gjergj Basta. Lufta e mvehtėsis greke i u dha nam aq tė math Arbreshve tė vėndit, ose atyreve qė porsa kishin shkuar nga Shqipėrija orthodokse pėr tė luftuar kundėr Islamit, sa qė historjani gjerman Stadtmüller u detyrua tė thotė: «Lufta greke pėr liri nuk munt tė mendohet pa elementin shqiptar» 74); njė soj siē tha shoku i tij m'i vjetėr Fallmerayer-i njė shekull mė parė: «kryengritja greke e shekullit tė XIX-tė, qė shpėtoi Greqin nga zgjedha tyrke, qe vepėr e Shqiptarvet 75).»

_____________
73) CORDIGNANO : «Op. Cit.»», faqe 27.
74) STADTMUELLER : «Op. Cit.», faqe 222.
75) VASILIEV : «Op. Cit.», tom II, faqe 296.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:09   #53
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Sikur vetėm nė fushėn e armėve tė binte nė sy Arbreshi, gjithkush do tė kishte tė drejtė tė thoshte: ja njė popull i zoti vetėm pėr tė shkatrruar, pėr tė vėnė nė zjarm e nė flakė ēa bota me djersė e mund mbleth, ndėrton e rregullon. Por edhe ndėr fusha tė tjera ėsht ēquar raca e jonė; ajo ka nxjerė udhėheqės popujsh e politikanė tė mėdhej si perandorėt e Romės e tė Kostantinopolit, familjet princore Gjika e Lupu tė Rumanis, Franēesk Crispin e Italis, tė gjithė pashallarėt e Egjyptit qė mė vonė u bėnė mbretėr e sa e sa tė tjerė. Raca e jonė ka nxjerė njė perandor q'e ka mbajtur gjallė Bizancin me organizatėn financjare qė krijoi, Anastasin e Durrsit 76), ligjėvėnėsin mė tė math tė botės, Justinianin 77), projektonjsin e tunelit tė Semmeringut Karl Gegėn, Nėn-Kryetarin e sotshėm t'Akademis Mbretrore t'Italis, shkencėtarin nė zė Prof. Valaurin 78) nga Korēa. Shqiptarė kanė qėnė pėrkthenjėsi i Ungjillit nė latinishte Shėn Hieronimi, papa Klementi i XI dhe disa patriarkė tė Kishės Orthodokse 79).

As nė letra e harte Shqiptarėt nuk kanė mbetur prapa sė tjerėsh. Arkitektat Mika Petrab prej Tivarit, Aleksandėr Aleksi prej Durrėsit, ndėrtonjėsi i xhamivet mė tė bukura tė Stambollit, Mimar Sinani 80) prej Sulove, piktori nė zė Francesk Albani, humanistėt Gjon Gazulli, Marin Beēikemi e Marin Barleti, skulptori Gjon Albani, poeti Mihail Eminescu 81), dramaturgu Viktor Eftimiu 82) dhe artisti mė i math tragjik qė ka pasur bota nė kėta vjetėt e fundit, Aleksandėr Mojsiu prej Durrėsi, janė qė tė gjithė bij tė kėsaj race.

Shihet nga kėta pak rreshta se raca shqiptare nuk ka nxjerė vetėm burra tė pushkės, por edhe njerz tė mėndjes e tė shpirtit, filozofė, ligjėvėnės, burra shteti, shkencėtarė, letrarė, dijetarė, poetė e artistė tė mėdhenj. Numrit tė njerzve tė dėgjuar qė njihen si Shqiptarė duhet t'i shtohet njė numėr tjetėr shumė m'i math tė panjohurish, qė janė mbajtur si pjellė e ndonjė populli tjetėr dhe qė ne nuk u a dimė emrat.

Kontributi qė kjo racė i ka sjellė botės, nė pėrpjestim me numrin e me kushtet nė tė cilat ka jetuar, nuk e vė prapa racavet tė tjera fqinje. Tregon, pėr kundrazi, se paja. shpirtrore e sajė ėsht e madhe dhe e shumanėshme.

_____________
76) VASILIEV: «Op. Cit.», tom I,.faqe 139-145 etj...
77) CORDIGNANO, nė studimin e tij qė ka mbetur i famshėm pėr prapamendim, dyshon pėr origjinėn shqiptare tė Justinianit (faqe 29), ndėrsa VASILIEV-i, njė nga njohsit mė tė thellė tė historis bizantine, e vėrteton me dokumenta se Ligjėvėnsi i math ka qėne i racės ilirike. Shif «Op. Cit.», tom I, faqe 169 - 170.
78) S'besoj tė ketė shkruar kush gjer mė sot se Prof. Valauri ėsht shqiptar. Pretendimin t'im mbi shqiptarsin e tij e mbėshtes nė tė thėnat e zotrinjve Loni Xoxa nga Fieri dhe Prof. Naun Stralla nga Korēa. I ati i Valaurit (Ballaurit) larguar nga Voskopoja e Korēės, mirrej nė Brindisi me tregėti zhuke e gjėje tė gjallė qė i dėrgoheshin prej Myzeqeje. Dy tė bijt e tij, nga tė cilėt fizikani i math ,i janė pagzuar prej sė motrės sė Z. Loni Xoxa. Nė Korēė ka edhe sot shumė nga farefisi i tij.
79) Faik KONICA : «Njė patriark shqiptar nė shekull tė XV-tė» nė Bota Shqiptare, faqe 555.
80) Origjina shqiptare e Arkitektit Sinan ėsht vėrtetuar nga Abdurrahman Sherif Beu, historiograf i math dhe kryetar i Shoqėris sė Historis otomane. Shif Lumo SKĖNDO : «Les Albanais chez eux et a rétranger», Lausanne, 1919, faqe 25.
81) Mitrush KUTELI : Mihail Eminescu, Viersha, Kostancė, 1939. faqe 13, 14, 15.
82) «Bota Shqiptare», faqe 531.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:11   #54
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Raca shqiptare, kryevepra e identitetit shqiptar

Eshte shkruar ne vitin 1944 dhe mbeti gati 50 vjet ne hije. Ashtu si
edhe autori i saj , studiuesi i njohur Jakov Milaj, i doktoruar ne
Torino. Ne kete veper profesionale, ai hodhi per here te pare rrugen per
antropologjine shqiptare. Vepra ka nje karakter te theksuar patriotik
dhe kombetar

Ben Andoni

Kur ne janar te vitit 1944, Doktor Jakov Milaj do te botonte "Racen
shqiptare" nuk e kishte menduar kurre, qe vepra e tij do te kishte ate
kalvar te tmerrshem, qe e ka ndjekur jeten e tij. Per gati 50 vjet,
vepra nuk lejohej dhe ajo do te gjente driten e botimit vetem ne vitet e
demokracise. Por, edhe pa u ribotuar, kalvari dhe mbijetesa e Doktorit
patriot Jakov Milaj kishte kaluar dimensionet e zakonshme.

Doktor Milaj i eshte perqasur vdekjes, si ne ndonje veper letrare,
realisht disa here. Njehere kur ishte fare i ri, ne vitin 1935. Denimi
me 101 vjet iu fal kohe me vone, per shkak te nderhyrjes nderkombetare,
ndersa vite me vone komunistet do te ishin me ogurzinj. Ata e denuan qe
me te marre pushtetin me 15 vjet dhe gjithe jeten e lane neper fshatra,
Doktorin e talentuar. Kuptohet se, ata, nuk mbyten dot zerin dhe
potencalin e tij intelektual. Pas botimit te kryevepres se tij "Raca
shqiptare", harrimi ishte gjeja me e pamundur qe mund t'i behej Dr. Milajt.

Vepra doli atehere ku ne gjenetiken shqiptare ishte gjendje thatesire.
Si veper, ajo eshte e para ne llojin e saj e shkruar nga nje autor
shqiptar. Ne aspektin antropologjik, ky eshte i pari punim, i shkruar
mjeshterisht me nje gjuhe te pasur dhe te paster, ku del tipi fizik
shqiptar dhe ecuria e tij evolutive ne rrafsh kombetar, eshte thene ne
nekrologjine e tij tek Drita, ne vitin 1997.

Me sa di une, "Raca shqiptare" eshte e para monografi e shkruar nga nje
autor shqiptar, ne te cilen provohet me bindje prejardhja e ketij
populli dhe njesia e kombit shqiptar me mjete nderdisiplinore, ku
shtyllat kryesore te argumentimit i mbajne ne menyre te natyrshme
antropologjia dhe shkencat historike, ka thene As. Prof. Dr. Aleksander
Dhima.

Eshte po ky studiues i njohur qe ne nje referat kushtuar atij parashtron
dhe cilesine e veēante dhe meriten e ketij botimi. Ku per racen dhe
kombin, ai thote per Doktorin e shquar: "Per racen si nocion biologjik e
realitet historik, Milaj ka nje nocion te qarte, perderisa e veēon ate
nga kombi. Madje, ai ka bere te veten teorine e mobilitetit racor nen
shtysen e veprimeve mjedisore".

Do te duhej nje specialist qe te rendiste si duhet vlerat e kesaj vepre,
qe tani eshte ne duart e publikut shqiptar. Por, autori yne, me mire se
kush tjeter e ka treguar vete mision e tij ne kete veper. Qellimi i
hartimit te kesaj vepre ka qene qe te nxjerre ne shesh disa te verteta,
gjer me sot te panjohura, mbi racen tone dhe t'u jape shkas, atyreve qė
e ndjejne vehten te zotin, per t'u marre pak me teper me biologji e
antrologji. Perfundimet, qe ka per te nxjerre lexonjesi nga keto faqe
jane te thjeshta dhe, ndofta, te njohura intuitivisht prej shume
Shqiptarevet, me gjtihe se te mohuara prej te huajvet dashakeqe: se
populli arberor ka nje origjine te vetme te perbashket: se eshte anas
(autokton) ne te gjtiha viset ku banon sot; se as midis myslimanėvet e
kristianėvet, as midis Gegėvet e Toskėvet nuk ka ndonje ndryshim racor;
e, me ne fund, se ndihet nevoja per nje politike shoqerore qe te synoje
fuqizimin fizik te races shqiptare.

Por, Shqiperia nuk e mbajti si duhet nje nga njerezit e saj me te
shquar. Ajo i fali gjithmone vuajtje dhe shume here madje edhe dilemen e
madhe te jetes. Gje e cila eshte shume pak per staturen e tij.
Perfundimi i tij i madh se toske e gege jane te nje race te vetme dhe te
nje konstrukti shpirteror mbetet lapidar.

Me pak fjale, ky eshte nje nga njerezit me te njohur dhe modeste, qe ka
nxjerre Shqiperia. Emri i tij ne Fier eshte i madh ne publicistike,
studime, veterinari, sport etj. Vitet e pakta, ku ai nuk eshte me i
gjalle, e forcojne me shume karakterin e tij. Qe nuk u mposht, nga tre
regjime te ndryshme. Jakov Milaj eshte pjesa me e mire e studiuesve
patritote shqiptare, i asaj pjese qe i dedikohet mbijetesa e identitetit
shqiptar.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:13   #55
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Kush ishte Jakov Milaj

Nje pershkrim i Doktorit te madh fierak, qe u detyrua te punonte vazhdimisht ne periferi te vendlindjes se tij, ne menyre qe te harrohej. Babai i Antropologjise shqiptare, njeriu qe kontribuoi pa mase per shkencen veterinare.

Profesor Jakov Milaj ishte lindur ne Fier me 25 mars te vitit 1911. Ai u shkollua ne Gjimnazin e Shkodres, ku e mbaroi ate ne fund, si nje nga studentet e saj me te mire ne vitin 1931. Qe i ri, ai eshte dalluar per etjen per dituri dhe mbi te gjitha karakterin e paepur. Kur ishte nxenes ka drejtuar shoqaten kulturore “Besa shqiptare”. Per nje kohe te gjate, ai punoi si mesues ne qytetin e tij te lindjes, Fier; sekretar komune ne nenprefekturen e Kolonjes; redaktor ne organe te ndryshme te shtypit te Tiranes e sidomos ne “Vatra” te Timo Dilos dhe ne “Perpjekjen shqiptare” te Branko Merxhanit.

Ne kete kohe ka formuar shume njohje, ku spikat mbi te gjitha, miqesia e madhe me Migjenin. Per ata, qe kane shfletuar ne median e shkruar ne vitet ‘30, ka qene e pamundur qe te mos e hasnin ngado emrin apo inincialet e tij. Fale erudicionit, ai shkruante ne fushen historike, etnografike, antropologjike. Ishte kjo arsyeja, qe ai qe ne vitin 1934 i eshte dhene e drejta e studimit per veterinari ne Universitetin e Torinos. Por, ne vitin 1935, ai nderpret perkohesisht studimet dhe kthehet ne vendlindje, ku merr pjese ne Kryengritjen e Fierit. Deshtimi i saj do te ishte fatal per Milajn. Ai do te denohej me burgim te perjetshem ose 101 vjet.

Pas nderhyrjes se organizatave te shumta nderkombetare, ai do te falej. Me pas, u largua perseri nga vendi, per te vazhduar perseri studimet e lena pergjysem. Ne ditet e fundit te Migjenit, ai do te ishte prane tij dhe te motres ne Senatoriumin e Tore Felices. Madje, do te ishte ai, qe do te sillte edhe fjalet e fundit te Migjenit te madh dhe doreshkrimet e fundit nga spitali.

Ne Shqiperi eshte rikthyer ne vitin 1939, pasi ishte diplomuar shkelqyeshem. Ai do te punonte ne institucionet zyrtare dhe ne qeverine e Maliq Bushatit do te ishte pak muaj edhe Minister i Bujqesise. Nga 12 shkurti deri me 12 prill 1943 punoi si Minister i Bujqesise dhe i Pyjeve. Shkak per largimin e tij te shpejte ishte se kerkoi qe pyjet tona te shkeputeshin nga kontrolli italian dhe milicia italiane e pyjeve te zevendesohej me shqiptare, kerkesa keto qe nuk u perfillen. Kuptohet se u detyrua te jape doreheqjen. I gjithe ky kalvar eshte pak, po te kujtosh ate, qe e ndoqi ne periudhen pas Ēlirimit te vendit. Punoi si veteriner ne Durres, Bilisht, Fier dhe vazhdimisht i shmangur qytetit te tij. Qe me vitin 1945 u denua me 15 vjet burg, prej te cilave beri 6 vjet burg dhe 4 vjet, ai dhe familja u internuan ne Shtyllas te Fierit dhe Radostine.

Ndoshta vitet e tij me te bukura mbeten vitet pas viteve ‘90, kur ne Shqiperi erdhi Demokracia. Por, plakut te mencem i kishin mbetur fare pak. Jakov Milaj do te vdiste ne 2 janar te vitit 1997 ne moshen 86 vjeēare. Fati i tij eshte fati i njerit prej atyre njerezve te paket, qe ishin te disponuar qe te progresonin Shqiperine, ndersa rregjimet e ndryshme te shtetit te tij e detyruan, qe te punonte thjesht per te mbijetuar.
Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 10-01-08, 01:33   #56
Arb
 
Avatari i Arb
 
Anėtarėsuar: 09-10-04
Vendndodhja: Little Dardania, NEW YORK
Postime: 11,439
Arb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėmArb i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Raca Shqiptare

Ja raca e sotme shqiptare sipas analizave te DNA te bera nga shkencetaria Ornella Semino.(Anthropologist)..ne vitin 2000...
(Project Semino 2000)

DNA HaplotypeDefinition Eu1-Eu21

Albanian

Eu3 2%----------------
Eu4 21.6%------Greco/Cretan-Phoenician
Eu7 19.6--------pelasg-Illyrian-Germanic
Eu9 23.5%------Turkey & Middle-East
Eu10 4%---------------Turkey & Middle-East
Eu11 2%---------------Turkey & Middle-East
Eu18 17.6-------Roman/Latin & Euro-Celtic
Eu19 9.8---------------Slavic

http://website.lineone.net/~usenet_e...e/gene_legacy/

http://www.sciencemag.org/


Arb Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Pėrgjigju


Anėtarėt aktiv qė janė duke parė kėtė Temė: 1 (0 Anėtarėt dhe 1 Guests)
 
Funksionet e Temės
Shfaq Modėt

Rregullat E Postimit
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is ON
Figurinat Janė ON
Kodi [IMG] ėshtė ON
Kodi HTML ėshtė OFF



Hyrja | Chat | Diskutime | Muzik Shqip | Poezi | Lojra | Kontakt


1999 - 2014 Forumi Dardania

Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 20:24.
Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.