Xhumaja - festa e javës

[at|n|]

selam aleikum we rahmetullah

1. Dispozitat e namazit të xhumasë - në bazë të Kur’anit dhe sunnetit, page

2. Cilësitë e ditës së xhumasë,

3. Pasojat e rënda të lëshimit të namazit të xhumasë,

4. Obligimi i larjes dhe porosia e parfumosjes dhe përdorimi i misvakut për nder të namazit të xhumasë,

5. Të përcjellurit e shpeshtë të salavateve Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, në ditën e xhumasë,

6. Të lexuarit e kaptinës “el-Kehf” në ditën e xhumasë,

7. Obligimi i faljes së namazit të xhumasë,

8. Koha e namazit të xhumasë është koha e namazit të drekës,

9. Mendimi i ulema-së islame lidhur me çështjen e obligimit të pranishëmve gjatë kohës së hytbes,

10. Shkurtimisht lidhur me bisedën gjatë hytbes,

11. Vlera e veprimit të atyre që e përcjellin hytben në heshtje,

12. Imami nuk duhet t’i ngritë duart për dua kur është në minber,

13. Obligimi i faljes së tehijjetul-mesxhidit edhe përkundër faktit që imami ndodhet në minber,

14. Gabimet që i bëjnë muslimanët ditën e xhumasë dhe të cilët shkaktojnë humbjen e sevapit të kësaj dite mubarek,

15. Gabimet e imamit në minber para, gjatë dhe pas hytbes,

16. Sunnetet e hytbes,

17. Qortimi i gërshetimit të gishtrinjve gjatë shkuarjes në mesxhid,

18. Cilësitë e ditës së xhumasë,

19. Preferimi i faljes së nafiles para ezanit të xhuma namazit dhe mosekzistimi i faljes së sunnetit të xhumasë pas ezanit për namazin e xhumasë,

20. Kush arrin në rekati e dytë të namazit të xhumasë nuk duhet ta falë namazin e drekës,

21. Kush arrin në mesxhid gjatë hytbes, duhet t’i fali dy rekate tehijjetul-mesxhid,

22. Falja e sunnetit pas namazit të xhumasë,

23. Si të veprohet kur dita e bajramit përputhet më ditën e xhumasë,

24. Literatura,

25. Përmbajtja.

[at|n|]

Dispozitat e namazit te xhumase ne baze te Kur'anit dhe sunnetit

Pas hixhres nga Mekka ne Medine, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, nxitoi t'ua mesoje muslimaneve fene e re dhe tu sqaronte per parregullsine e disa veprimeve te tyre te cilet ata zakonisht i praktikonin ne xhahilij et, e te cilet ishin ne kundershtim me besimin islam. Duke asgjesuar vleren e veprimeve te xhahilijetit, islami muslimaneve u ofroi zevendesim me dispozitat dhe festat islame. Shembull tipik per kete jane bajrami i Ramazanit (fiter Bajrami) dhe Kurban-bajrami. Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, i kishte hasur banoret e Medines se si ne dy ditet e caktuara i festonin ngadhnjimet e tyre te hershme xhahilike duke i evokuar ato. Me te pare kete, Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, deklaroi: "Allahu keto dy dite ua ka zevendesuar me me te mire se keto, ato Jane bajrami i Ramazanit dhe Kurban-bajrami." (Ebu Davudi)
Ne kete menyre Allahu, xhele shanuhu, ditet e argetimit te shfrenuar te shejtanit, muslimaneve ua zevendesoi me ditet ne te cilat ata, te lumtur per shkak te permbushjes se perulesise se tyre ndaj Tij, e madherojne, e falenderojne dhe kerkojne falje prej Tij.
Prandaj, na muslimanet i kemi tri festa te cilat i festojme. Dy prej tyre i festojme vetem nje here ne vit, ndersa i treti perseritet ydo jave. Kjo eshte dita e xhumase, dite te cilen na muslimanet e festojme ydo jave. Allahu, xhele shanuhu, muslimaneve ua ka percaktuar kryerjen e pese namazeve gjate dites dhe nates. Ne fund te javes na muslimanet tubohemi qe te gjithe se bashku ne diten e xhumase ta kurorezojme perulesine ndaj Allahut, xhele shanuhu, kur e kryejme namazin e xhumase se bashku, dhe kjo eshte arsye tejet me rendesi qe kjo dite per ne te jete feste javore. Diten e xhumase Allahu, subhanehu we te'ala, e ka persosur krijimin e ydo gjeje te gjalle. Ne kaptinen Kaf, Allahu i Madheruar thote: "Ne krijuam qiejt e token dhe gjithfka ka ndermjet tyre brenda gjashte ditesh dhe Nuk ndiem lodhje" (50:38).
Duke kometuar kete ajet ulema-ja islame thone se Allahu, xhel-le shanuhu, krijimin e ka filluar te dielen dhe e ka perfunduar te premten, diten e xhumase, kur e krijoi Ademin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem. Ne diten e xhumase, Ademi eshte futur ne Xhennet, te premten eshte nxjerrur prej tij, dhe te premten do te shkaterrohet dynjalleku dhe yasti i premtuar do te filloje kete dite.
Dita e xhumase eshte specifike per shkak se ne te kryhet namazi i xhumase dhe se muslimanet tubohen qe nje here ne jave te gjithe se bashku, duke madheruar Allahun, xhele shanuhu, ta degjojne hytben e xhumase ne te cilen imami i ceke problemet me te theksuara te shoqerise islame dhe i keshillon njerezit se duke ndjekur sunnetin e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, te gjejne zgjidhje per problemet e tyre dhe qe, ruana Zot, te mos kerkojne zgjidhje jashte dispozitave te Allahut. Prandaj eshte e ndaluar qe dita e xhumase te kalohet ne agjerim, siy eshte e ndaluar te agjerohet ne ditet e bajramit te Ramazanit ose Kurban-bajramit, meqe ato jane festa islame.
Allahu, xhel-le shanuhu, muslimaneve ua ka caktuar festat pas perfundimit te ibadeteve ndaj Tij. Pas agjerimit njemujor vie Bajrami, d.m.th., festa ne te cilen na e festojme permbushjen e ibadetit tone ndaj Atij Lavdiplotit. Pas ceremonive te mundimshme te haxhit, vie festa e Kurban-bajramit me te cilin kurorezohet ibadeti ne muajin dhul-hixhxhe. Rasti i njejte eshte edhe me diten e xhumase, kur ne fund te ydo jave e festojme bindjen tone ndaj Allahut te Madheruar gjate javes vijuese. Prezentimi ne namazin e xhumase ka ngj ashmeri te medha me prezentimin e haxhinjve ne haxh. Se'id b. Musejebi, rahimehullah, thot: "Me shume deshiroj te prezentoj ne namazin e xhumase, se ne kryeljen vullnetare te haxhit!" Gjithashtu kush ngutet me shkurj en e tij ne namazin e xhumase, eshte sikur te kete therrur kurban per hir te Allahut, xhele shanuhu, varesisht nga koha kur eshte nisur ne kryerjen e namazit te xhumase. Nga Ebu Hurejre, radi All-llahu anhu, transmetohet qe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thene: "Kush pastrohet te premten ashtu sir; pastrohet pas aktit seksual, e pastaj niset ne xhami ne oren e pare te mengjesit, i llogaritet shperblim sikur te kishte therrur kurban nje deve, kush niset ne oren e dyte sikur te kishte jlijuar nje lope, kush niset ne oren e trete sikur te kishte jlijuar nje dash me brire, kush niset ne oren e katert sikur te kishte jlijuar nje pule, e kush niset ne oren e peste, i llogaritet sikur kajlijuar nje veze ... " (Buhariu)
Prezentimi i rregullt ne namazin e xhumase terheq pas vete fshirjen e mekateve gjate javes se kaluar me kusht qe te mos behen mekate te medha. Pejgamberi, sallall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thene: "Pese namazet ditore, prej xhumase deri ne xhuma, prej ramazanit ne ramazan, i shlyejne mekatet nese njeriu i largohet mekateve te medha." (Muslimi)
Ne musnedin e imam Ahmedit, rahimehullah, eshte nje hadith ne te cilin Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, lidhur me diten e xhumase deklaron: "Ajo te Allahu eshte me e r;mueshme se bajrami i Ramazanit dhe Kurban-bajrami. "
Mu'minet edhe ne Xhennet do t'i kene festat e veta. Keto jane ditet kur ata do ta vizitojne Zoti e vet. Kjo eshte dita e xhumase. Atehere Allahu, xhele shanuhu, do t'i nderoje dhe do t'u shfaqet dhe ata do ta shikojne fYtyren e Tij fisnike. Kjo do te jete shperblimi me i mire per ta ne Xhennet dhe nuk mund t'u ndodhe asgje me e mire. Te shikuarit e fytyres se Tij eshte permendur ne Kur'an si shperblimi me i mire: "Atyre qe bejne vepra te mira, u takon e mira (xheneti) e edhe me teper (e shohin Allahun). Fytyrat e tyre nuk i mbulon pluhuri i zi as nenfmimi, ata jane banues te xhennetit, aty jane pergjithmone" (10:26).
Nga Suhejbi, radi All-llahu anhu, transmetohet se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thene: "Kur xhenetlinjte te hyjne ne Xhennet, Allahu, 'azze we xhele, do tu thot: (:4 deshironi tua shtoj (shperblimin)?" Ata do te pergjigjen: "Valle nuk na ke ndritur fytyrat, valle nuk na Jute ne Xhennet, valle nuk na ke ruajtur nga Xhehenemi?" Atehere Allahut do ta ngrite perden prej Tij dhe xhenetlinjve nuk do tu jepet asgje me e bukur se te shikuarit e Fytyres se Tij." Pastaj Pejgamberi, sal-lallllahu alejhi ve sel-lem, recitoi: "Ata te diet bejne vepra te mira i pret shperblimi, dhe me shume se !qo ... " (Muslimi)
Ato dite te cilet ishin festa per mu'minet ne dynjallek, po ato dite do te jene festa edhe ne Xhennet. Ata keto dita do te tubohen kur i shfaqet Zotit i tyre. Prandaj dita e xhumase eshte quajtur edhe me shume se Igo d.m.th., dite ne te cilen Ai do t'u shfaqet banoreve te Xhennetit. Arabet joislamik gjithashtu e quanin edhe dite te arabizmit.

[at|n|]

Cilesite e dites se xhumase

Nga Ebu Hurejre, radi All-llahu anhu, transmetohet se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thene: "Dita me e mire ne te cilen ka lindur Dielli eshte dita e xhumase; ate dite eshte krijuar Ademi, ate dite eshte futur ne Xhennet dhe ate dite ka dalur prej tij". (Muslimi).
Gjithashtu nga Ebu Hurejre, radi All-llahu anhu, transmetohet edhe se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka deklaruar: "Ne diten e xhumase meleket qendrojne ne dyert e çdo xhamie dhe i regjistrojne nje nga nje (emrat e atyre qe shkojne ne namazin e xhumase). Kur imami te ngjitet ne minber, ata i mbyllin librat dhe shkojne te marrin pjese ne te permendurit e Allahut. Ai i cili shkon me heret ne xhuma, eshte sikur ta kete therurr nje deve, pastaj ai pas tij sikur te kete therrur nje lope, pastaj ai pas tij sikur ta kete therrur nje dele, pastaj ai pas tij sikur ta kete therrur nje pule, ndersa ai i fundit sikur t 'i jete falur nje veze." (Buhariu dhe Muslimi)
Lidhur me shkuarjen ne namazin e xhumase Ababe b. Rifa'i rrefen: "Derisa po shkoja ne namazin e xhumase me arrit Ebu Abbasi dhe tha: "E ka degjuar Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke deklaruar: "Kush i pluhrose kembet ne rrugen e Allahut (mendohet ne shkuarjen ne namazin e xhumase), Allahu do ta ruaj nga zjarri i Xhehenemit." (Buhariu)
Nga Ebu Hurejre, radi AlI-lIahu anhu, transmetohet se Pejgamberi, sal-lall-llahu aIejhi ve sel-Iem, ka thene: "Ne diten e xhumase meleket qendrojne ne dyert e çdo xhamie dhe e regjistrojne nje pas nje (emrat e atyre qe shkojne per ta falur namazin e xhumase). Kur imami te ngjitet ne minber, ata e mbyllin librin dhe shkojne te marrin pjese ne te permendurit e Allahut. Ai i cili ngutet ne xhuma, eshte sikur te kete therrur nje deve, pastaj ai pas tij, sikur ta kete therrur nje lope, pastaj ai pas tij, sikur ta kete therrur nje dele, pastaj ai pas tij sikur ta kete therrur nje pule, ndersa ai i fundit, sikur t'i jete falur nje veze." (Xhema'ti, pos Ibni Maxhes)
Eshte thene se momenti i shkuarjes se hershme ne diten e xhumase filIon menjehere pas zenitit te Diellit (koha e fillimit te namazit te drekes) ndersa perfundon me qendrimin e imamit ne minber. Momenti (sahat) per te cilin ketu mendohet nuk kufizohet vetem ne sahatin te cilin na e njohim, porse me kete deshirohet te tregohet per nje periode te caktuar kohore. Ky hadith na tregon per vleren e pastrimit ne diten e xhumase dhe shkuarjes se hershme ne xhuma-namaz.
Nga Ebu Hurejre, radi AlI-lIahu anhu, transmeton fjalet e Pejgamberit, sal-lall-llahu aIejhi ve sel-lem, i cili ka thene: "Ne diten e xhumase ka nje sahat te cilin nese muslimanet e kalojne ne namaz, dhe i luten Allahut per nevojat e tyre, Allahu me te vertete do t'ua japin ate '; - atehere Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, tregoi me gishtrinj se ky sahat ndodhet ne nje periode tejet te shkurter." (Buhariu dhe Muslimi) Ne transmetimin nga Muslimi thuhet: " ... ky sahat eshte vertete i shkurter."Ne komentin e caktimit te kohes se ketij sahati ne diten e xhumase nga Ebu Burde, e ky nga babai i vet, transmetohet se e kishte degjuar Pejgamberin, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, duke thene: "Ky sahat eshte ne mes te qendrimit ulur te imamit (pas hytbes se pare) e deri me perfundimin e namazit." (Muslimi) Ibni Maxhe, Ebu Davudi dhe Nesa'iu konsiderojne se ai sahat eshte ne mes te namazit te iqindise e deri me perendimin e Diellit. Ne nje transmetim tjeter nga Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, lidhur me sahatin e permbushjes se duase, thuhet: " ... Ky eshte sahati ifundit i dites (para perendimit te Diellit)." (Ibni Maxhe)
Gjithashtu transmetohet se Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka deklaruar: ne diten e xhumase ka nje rast, dhe nese muslimani brenda tij i lutet Allahut per ndonje te mire, Allahu do t'ia jape. Ky rast eshte pas iqindise." (Ahmedi) "Dita e xhumase i ka dymbedhjete sahat; nje sahat eshte ne te cilin nese muslimani i lutet Allahut, me siguri do t'i plotesohet. Kerkojeni ate sahat ne te mbaruar te vaktit te iqindise." (Nesa'iu dhe Hakimi)
Nga Selemet b. Abdurrahmani, radi All-llahu anhu, transmetohet qe as'habet e Pejgamberit, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ishin unanim qe sahati i plotesimit te duase eshte pikerisht ai rasti para perfundimit te vaktit te iqindise. ("Fet'hul-Bari" Ibni Haxher el-Askalani) Nga Ebu Musai, radi All-llahu anhu, transmetohet qe Pejgamberi, sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem, ka thene: "Ky sahat eshte ne mes te qendrimit te imamit ne minber d.m.th. ne mes dy hutbeve, e deri ne perfundimin e namazit.


P.S Kërkoj falje per gabimet e mundshme, sepse ky liber eshte konvertuar nga .pdf ne .rtf dhe po ka gabime te shumta gjate konvertimit.

[ARVANITI]

Fjala "xhuma", eshte fjale turke apo arabe?


Per kureshtje......

[Reana]

Postimi origjinal është bërë nga ARVANITI

Fjala "xhuma", eshte fjale turke apo arabe?


Per kureshtje......

:lol: :lol: :lol:
do ti duhet ta pyes ndonje "dijetare" me siguri...
shkon kohe, por do ta gjeje-NDOSHTA :roll:

[Islam]

"Xhuma" është në gjuhen arabe, dhe do të thotë "e premte", këtë sa për dijeni ë ?! ; )

[at|n|]

Postimi origjinal është bërë nga Reana

:lol: :lol: :lol:
do ti duhet ta pyes ndonje "dijetare" me siguri...
shkon kohe, por do ta gjeje-NDOSHTA :roll:

Nese me duhet ta pyes ndonje dijetar normal se do ta pyes mirepo per fjalen "xhuma" nuk kam nevoje ta pyes aske . Une e kam nijet me ju pergjigj me gjith postimin e ardhshem te librit , vetem derisa te bej gati pjesen e ardhshme te librit. Mirepo vllau Islam u pergjigj ALlahu e shperblefte. Deri ne postimin e ardhshem .... selam alejkum we rahmetullah

at|n|

[ARVANITI]

Postimi origjinal është bërë nga Islam

"Xhuma" është në gjuhen arabe, dhe do të thotë "e premte", këtë sa për dijeni ë ?! ; )

Do te ishte me mire sikur te thuhej "e premte". Nuk do te merzitet Zoti, te jesh i sigurte per kete.

[Kastri]

Postimi origjinal është bërë nga ARVANITI

Do te ishte me mire sikur te thuhej "e premte". Nuk do te merzitet Zoti, te jesh i sigurte per kete.

.......................................
.......................................


AHAHAHAHAH, ARVANITI, edhe une mendoi ashtu,se mendja po ma merr se Zoti di edhe Shqip.

Me nderime te nderuare.

[the godfather]

Arvaniti shkruajti:

Do te ishte me mire sikur te thuhej "e premte". Nuk do te merzitet Zoti, te jesh i sigurte per kete.[/quote]
************************************************** **********

Edhe une jam i mendimit te thuhet "se po shkoj te fali "te premten",por kete shum pak njerez do ta kuptojne kete.
Te premten per cfare ta falesh te premten?
Po une po shoj te falem ne xhami "xhuman"?

Ahaaa tash te kuptova...flm.

Dua te them se ka mbetur si shprejhe kjo "xhuma",dhe nuk duhet te polemizonim kete gje aq shume.
Edhe ne shum shtete Islamike ku nuk flitet gjuha arabe,njerezit thojne se shkojme te falim "xhuman",sepse njerezit me teper dijen per "xhumane",ndersa e premte eshte e premte,frday,fritag e ne shum e shum gjuhe te tjera.

Prandaj une nuk jam i flakete pas gjuhes arabe e as angleze,cdo gjuh qe njeriu din eshte pasuri,por per mua gjuha SHQIPE eshte thesari me i madh i jetes sime.

Por edhe nese thuhet "xhuma" kur eshte koha e faljes se "xhumase" nuk ka lidhje per dic te shemtuar.Kur kalon koha e "xhumase" vete cilindo mysliman shqipetare se cfare dite eshte sot (pas faljes se "xhumase) thote e premte.

[ebu Hamza]

Transmeton Ebu Hurejra [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

"Në ditën e xhuma ka një moment në të cilin nëse muslimanët e kalojnë në namaz, dhe i luten All-llahut [subhanehu ve teala] për nevojat e tyre, All-llahu [subhanehu ve teala] me të vërtetë do t'ua japë. Atëherë Pëjgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] tregoi me gishta se kjo kohë ndodhet në një periudhë tejet të shkurtër."

--------------------------------------------------------------------------------

Falënderimi i takon All-llahut , Atë e falëndërojmë dhe prëj Tij ndihmë kërkojmë, kërkoj mbrojtje nga All-llahu prëj të këqiave të vëtës dhe vëprave tona. Cilin e udhëzon All-llahu s´ka kush e drejton dhe cilin e humb All-llahu dhe s´ka kush e udhëzon në rrugën e Tij të drëjtë. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjëtër Zot të vërtëtë përveç All-llahut [subhanehu ve teala] dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i Dërguar i Tij.

" O ju që bësuat kinie frikë All-llahun më një frikë të denjë dhe mos vdisni po vetëm duke qenë muslimanë." [Ali Imran, 102]

" O ju njerëz kinie frikë Zotin tuaj që u ka krijuar prëj një veteje dhe nga ajo krijoi palën (shoqën) e saj, e prëj tyre dyve u shtuan shumë burra dhe gra. Dhe kinie frikë All-llahun që me Emrin përbetoheni, ruajeni farefisin se All-llahu është Mbikëqyrës i juaj." [En-Nisa, 1]

" O ju bësimtarë keni frikë All-llahun dhe thoni fjalë të drejta. Ai ju mundëson të bëni vepra të mira, ju shlyen mëkatet tuaja, e kush respekton All-llahun dhe të Dërguarin e Tij ai ka arritur një sukses të madh." [El-Ahzab, 70-71]

Thënia më e mirë është thënia e All-llahut [subhanëhu ve teala], kurse udhëzimi më i mirë është udhëzimi i Muhammëdit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Veprat më të këqia janë ato të shpikurat, çdo shpikje është bid'at dhe çdo bid'at është lajthitje nga rruga e vërtetë, e çdo lajthitje përfundon më xhehennem.

Lexues të ndëruar, në këtë fletushkë në pika të shkurtëra do të njiheni me veçoritë, vlerat dhe dispozitat e shumta për Ditën e Xhuma. Por para se të filloj t'i tregoj këto pika, të njihemi shkurtimisht me festat e muslimanëve. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] pas hixhretit nga Mekja në Medine mori dhe filloi t'ua mundësoj muslimanëve dhe t´u sqaronte për parregullsinë e disa veprimeve të tyre te cilat zakonisht ata i praktikuan ne xhahilijjet, e të cilët ishin në kundërshtim më besimin islam. Duke asgjësuar vlerën e veprimeve të xhahilijetit, lslami muslimanëve u ofroi zëvendësim me dispozitat dhe festat e lslamit. Shembuj tipik për këtë janë Bajrami i Ramazanit (Fitër-Bajramit) dhe Kurban Bajrami. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lemJ i kishte hasur besimtarët e Medines se si në dy ditët e caktuara i festonin ngadhnjimet e tyre të xhahilijetit duke i përkujtuar ato. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] me të parë këtë deklaroi dhe tha:

"All-llahu këto dy ditë ua ka zëvendësuar me më të mira se këto, ato janë Bajrami i Ramazanit dhe Kurban Bajrami."
[Ebu Davudi]

Të nderuar lexues, në këtë mënyrë All-llahu [subhanehu ve teala] ditët e argëtimit të shfrenuar të shejtanit, muslimanëve ua zëvendësoi me ditët, me të cilat ata të lumtur për shkak përmbushjes së përulësisë ndaj All-llahut [subhanehu ve teala], e madhërojnë, e falënderojnë dhe kërkojnë falje prej Tij. Prandaj, lexues të nderuar, ne muslimanët i kemi tri festa të cilat i fëstojmë. Dy prej tyre i festojmë një herë në vit, ndërsa e treta përsëritet çdo javë, kjo është Dita e Xhuma. Ditë të cilën muslimanët e festojnë çdo javë.

All-llahu [subhanehu ve teala] musimanëve ua ka përcaktuar kryerjen e pesë namzeve gjatë ditës dhe natës. Në fund të javës, ne muslimanët tubohemi të gjithë së bashku, ditën e xhuma ta kurorëzojmë dhe ta festojmë përulësinë ndaj All-llahut [subhanehu ve teala], duke e kryer namazin e xhumasë së bashku, dhe kjo është arsye tejet me rëndësi që kjo ditë për ne të jetë festë javore.


VEÇORITE E DITËS SË XHUMA

-Nga veçoritë e kësaj dite është se kjo ditë feste përsëritet çdo javë, dhe në këtë ditë është i ndaluar agjërimi tek, d.m.th. agjërimi vetëm ditën e xhuma. Transmetohet nga Pëjgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] se ka thënë:

"Me të vërtetë dita e xhumasë është ditë feste, dhe ditën e festës mos e bëni ditë agjërimi përveç nëse ia bashkangjet një ditë para ose pas."
[Transmeton Ahmedi me sened sahih]

- Veçori e ditës së xhuma gjithashtu është edhe leximi i sures Sexhde dhe Insan në namazin e sabahut, sepse Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i ka lëxuar në këtë ditë siç transmeton Buhariu.

- Veçori e ditës së xhuma është shpejtimi sa më herët për në xhami dhe larja (gusli). Pejgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:

"Kush lahet (mërr gusul) ditën e xhuma, pastaj shkon në xhami është sikur të ketë therur një devë (kjo është në kohën e parë), pastaj kush shkon në kohën e dytë është sikur të ketë therur një lopë dhe kush shkon në kohën e trëtë sikur të ketë therur një dash dhe kush shkon në kohën e katërt është sikur të ketë therur një pulë e ai që shkon i fundit, pra në kohën e pestë është sikur të ketë falur një ve. Kur të del imami prezëntojnë melaiket dhe dëgjojnë përmëndjen e All-llahut [subhanehu ve teala]"
[Transmeton Buhariu]

Sqarim i hadithit
Momenti i shkuarjes së hershme në ditën e xhuma fillon menjëherë pas zenitit të diellit (kohës së fillimit të namazit të drekës), ndërsa përfundon me qëndrimin e imamit në mimber. Po ashtu koha për të cilën mendohet nuk kufizohet vetëm në kohën në të cilën ne e njohim, porse me këtë dëshirohet të tregohet për një periudhë të caktuar kohore.

- Nga veçoritë e ditës së xhuma është se në të ka një kohë në të cilën All-llahu [subhanehu ve teala] i përgjigjët lutjes së besimtarit. Transmeton Ebu Hurejra [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

"Në ditën e xhuma ka një moment në të cilin nëse muslimanët e kalojnë në namaz, dhe i luten All-llahut [subhanehu ve teala] për nevojat e tyre, All-llahu [subhanehu ve teala] me të vërtetë do t'ua japë. Atëherë Pëjgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] tregoi me gishta se kjo kohë ndodhet në një periudhë tejet të shkurtër."

- Prej veçorive të ditës së xhuma është edhe të përcjellurit e shpeshtë të salavateve Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Thotë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]:

"Dita më e zgjedhur e javës është dita e xhuma. Përpiquni që në këtë ditë të më përcjellni sa më shumë salavate ngase ato salavate do të më prezentohen." Të pranishmit e pyetën: " O Pejgamber i All-llahut, si do të prezentohet, kur trupi yt atëhere do të jetë i shndërruar në pluhur?" Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] tha: " All-llahu ia ka ndaluar tokës t'i dëmtojë trupat e pejgamberëve të All-llahut."
[Ebu Davudi dhe Nesaiu]


- Gjithashtu nga veçoritë e ditës së xhuma është leximi i sures Kehf, natën e xhuma ose ditën e xhuma. Transmetohet prej Seid el-Hudriut se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

"Kush e lexon kaptinën Kehf ditën e xhuma, do ta ndriçojë drita (nuri) mes dy xhumave."
[Hakimi]

- Po ashtu nga veçoritë e ditës së xhuma është se mu këtë ditë do të bëhet kijameti. Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:

" Nuk do të bëhet kijameti përveç së ditën e xhuma..."
[Muslimi]

Këto ishin disa veçori me të cilat dallohet dita e xhuma. E për vlerën e kësaj dite gjithashtu do të përmendim disa fjalë të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]

VLERA E DITËS SË XHUMA

Nga vlera e ditës së xhuma është shkuarja në këmbë dhe më herët në xhami. Transmetohet prej Eus bin Eusit [radijall-llahu anhu], se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

" Kush pastrohef ditën e xhuma dhe rregullohet sa më mirë që është e mundshme, dhe shpejton sa më herët që është e mundshme, e shkon në këmbë e jo duke kalëruar, pastaj i afrohet imamit, e përcjell hutbën me vëmëndje pa kurrfarë lëvizje të palejueshme (më gjymtyrë ose me gojë) do të ketë shpërblim sikur të jetë falur tërë vitin."
[Ahmedi dhe Ebu Davudi]

Nga vlerat e ditës së xhuma është se All-llahu [subhanehu ve teala] ia fal robit të vet mëkatet që i ka bërë ndërmjet dy xhumave. Transmetohet nga Selman el-Farisiu [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

"Kush lahet ditën e xhuma dhe pastrohet sa më mirë që është, i lyen flokët me vaj ose parfumoset, pastaj shkon dhe nuk i ndan dy vetë (në saff), pastaj fal atë që i është përcaktuar, pastaj hesht deri sa imami e mbaron hutbën, i falet ajo që e ka bërë ndërmjet kësaj dhe xhumasë së kaluar."
[Buhariu]

Nga hadithët e lartëpërmëndura mund të përfundohet, që sevabi i namazit të xhumasë është shumë i madh. Kush e praktikon atë që e ka praktikuar Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] në namazin e xhumasë ka këto sevabe:

- Për çdo hap të bërë deri në xhami, besimtari ka sevab sikur të ketë falur dhe agjëruar tërë vitin.
- Ai i cili shkon më herët në xhami, për namazin e xhumasë, ka shpërblim sikur të kishtë thërur kurban madhësia e të cilit varet nga shpejtimi i tij në xhami.
- Mëkatet ndërmjet dy xhumave falen.
- Melekët ua shënojnë falësve sevabet për shkak të kryerjes së namazit të xhumasë.



DISPOZITAT E SHERIATIT PËR NAMAZIN E XHUMASË

Dispozita ë ditës së xhuma është farz ajn (obligim përsonal) për çdo besimtar të mençur dhe moshërritur, me përjashtim të robit, gruas, fëmijës, të sëmurit dhe udhëtarit.
Nëse dita e xhuma bie në po të njëjtën ditë me festën e Bajramit, dispozita e sheriatit është si vijon. Transmetohet nga Ebu Hurejra [radijall-llahu anhu] se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka thënë:

" Në këtë ditë janë përputhur dy festa, dhe kush dëshiron mund të mos e fal xhumanë, ne do t'i bashkojmë (Bajramin dhe xhumanë me vetëm një namaz në kohën e namazit të Bajramit)"
[Transmetojnë Hakimi dhe lbni Maxhe]

Imam Sheukani konsideron se duhet falur xhumanë, edhe përkundër asaj se e ka falur namazin e Bajramit, mirëpo ai gjithashtu konsideron se lejohet mosfalja e namazit të xhumasë atë ditë. Ai që e shqyrton në mënyrë studioze këtë çështje do të shohë se ata që nuk e kanë falur namazin e Bajramit janë të obliguar të falin namazin e xhumasë, e nësë këtë nuk e arrijnë, p.sh. për shkak të mosardhjës së imamit, atëhërë duhet ta fal namazin e drekës.

Dispozita e sheriatit për atë që arrin në rekatin e dytë në namazin e xhumasë, është si vijon: Kush arrin një rëkat të namazit të xhumasë, ai e ka arritur tërë namazin e xhumasë, e kush arrin më pak se një rekat ai duhët të falë katër rekatë (farz) të drekës. Nga ibni Umeri [radijall-llahu anhu] transmetohet se Pejgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka hënë:

" Kush arrin një rekat të namazit të xhumasë dhe të ndonjë namazi tjetër le ta falë edhe rekatin tjetër, ngase namazi i tij është në regull."
[Nesai, lbni Maxhe dhe Darekutni]

Pra, lëxuës të nderuar me këtë hadith të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dëshmohet se, ai i cili arrin rekatin e dytë të namazit të xhumasë ka arritur tërë namazin e xhumasë, edhe përkundër faktit se ai nuk ka prezentuar në hutbe.

Çfarë duhët falur pas xhumasë?
Pas namazit të xhumasë është sunnet të falen katër rekatë. Argument për këtë është hadithi që transmeton Ebu Hurejra [radijallahu anhu] prej Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i cili ka thënë:

"Kur dikush prej jush e falë namazin e xhumasë, pas kësaj le t'i falë katër rëkate."
[Muslimi]

Këto katër rëkatë duhët falur dy nga dy, ngase Pejgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thotë:

"Nafilja (namazi vullnetar) është dy nga dy."
[Ebu Davudi dhe lbën Hibbani]

Gjithashtu këto katër rekate, duhet të falën në këtë mënyrë, pra dy nga dy, ashtu që bidatxhinjtë të mos mendojnë se ky është namazi i drekës. Ky namaz vullnetar mund të falet edhe në shtëpi, sepse edhe kjo është praktikë e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]

ETIKA E HATIBIT (LIGJËRUËSIT)

Prej etikës së hatibit në ditën e xhuma është: t'ju jep selam besimtarëvë kur të hip në mimber dhe të drejtohet me fytyrë kah ata.

-Transmetohet nga Atau se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] kur hipte në mimber drejtohej me fytyrë kah xhemati dhe thoshte Es-selamu alejkum. [tran. Abdurrezaku]

Po ashtu nga edebi (etika) e hatibit është të ulet në mimber para hutbes (fjalimit). Transmetohet prej Muhammed ibën Omër ibën Alij se Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ditën e xhuma me të hipur n ë mimber është ulur, dhe pasi që është ulur, muezini e ka dhënë Ezanin. Pasi që ka mbaruar ezani Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] ka filluar hutben. Pas hutbes së parë është ulur, pastaj është ngritur dhe ka mbajtur hutben e dytë.

Mendimi i imam Ebu Hanifes, Malikut, Evzaiut dhe imam Ahmedit është se biseda gjatë hutbes është e ndaluar. Ata këtë mendim e argumentojnë me fjalët e All-llahut [subhanehu ve teala]:

"Kur lexohët Kur'ani ju dëgjonie atë (me vëmëndje) dhe heshtni në nënyrë që të fitoni mëshirë"
[A'raf: 204]

Gjithashtu këtë mëndim e argumentojnë me hadithin e Pejgamberit sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i cili thotë:

" Nëse njeriu shokut të vet afër tij i thotë hesht, do të gabonte dhe do ta humbte shpërblimin e xhumasë."
[Buhariu dhe Muslimi]

Po ashtu edhe hadithi të cilin e transmeton Ebu Derdaja [radijall-llahu anhu] në të cilin thuhet:

" Ditën e xhuma kam hyrë në mesxhid të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel*lem], dhe ai duke qenë në hutbe filloi kaptinën Et-Teube, dhe më pyeti Ubejj ibën Ka'bi kur është shpallur kjo sure? Ubejji nuk mu përgjigj në pyetje. Kur përfunduam namazin e pyeta përse nuk mu përgjigje? Ai më tha: ti sot, ke humbur shpërblimin e namazit tënd. Unë lidhur me këtë e pyeta Pejgamberin [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] i cili më tha: Ubejji ka thënë të vërtëtën."
[Bejhakiu]

DISA FJALË PËR BISEDËN GJATË HUTBES

- Ndalohet biseda kur imami është në mimber.

- Kush hyn në xhami derisa imami mban hutben nuk i lejohët të jap selam. Mirëpo nëse dikush edhe përkundër kësaj jep selam është lënë zgjidhja që t'i përgjigjët me shenjë ose të mos i përgjigjet fare ose t'i përgjigjet me selam në vëte e jo me zë.

- Kur hatibi e përmend emrin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel*lem], dëgjuesit i lejohet që të dërgojë salavatë në vete.

- Kur dikush tështitët gjatë kohës së hutbes, i lejohet atij të përmend All-llahun [subhanehu ve teala] në vete.

- Kur hatibi përmend ajete që bëjnë fjalë për Xhehennemin, dëgjuesit i lejohet që të kërkojë mbrojtjë nga zjarri, e po ky rregull vlen edhe për istigfarin (kërkimin e faljes).

- Nëse hatibi bën dua lejohet që dëgjuesi në vete të thotë Amin.

- Është e lejuar biseda gjatë kohës së hutbës në rast të shpëtimit të njëriut të verbër, tërheqjes së vërejtjes nga gjarpëri, akrepi, zjarri ose diç tjetër në xhami në mënyrë që të eliminohet dëmi.

ETIKA E ULJES NË XHAMI DITËN E XHUMA

- Para se të ulemi në xhami e kemi obligim që të falim dy rekate tehijjetul mesxhid. Argument për këtë është fjala e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] të cilën e transmeton Ebu Katade ku thotë:

" Nësë ndokush prej jush hyn në xhami le të mos ulet përderisa t'i falë dy rekatë."
[Buhariu dhe Muslimi]

Po ashtu transmetohet prej Xhabir ibën Abdull-llahut [radijall-llahu anhu] i cili thotë:

" Derisa Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] mbante hutben e xhumasë, erdhi një njeri të cilin e pyeti Pejgambëri [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]: a je falur? Ai tha: jo. Ngritu dhe falu, tha Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]"
[Buhariu dhe Muslimi]

Ky hadith paraqet dëshmi të qartë se ai që vonohet në namazin e xhumasë dhe hyn në xhami gjatë mbajtjes së hutbes, është i obliguar të falë dy rekate edhe përkundër faktit se çdo aktivitet gjatë hutbes është i ndaluar.

- Të ulemi aty ku gjejmë vend të lirë.

- Mos t'i kalojmë njerëzit në saffe dhe mos t'i shqetësojmë ata.

- Të mos ia kthejmë hatibit shpinën ose krahun derisa ai është në mimber, ndërsa hutbeja është duke u zhvilluar.

DISA GABIME QË I BËJNË IMAMËT PARA, GJATË DHE PAS HUTBES

Prej gabimeve të imamit mund t'i përmendim:

- Zgjatja e hutbes dhe shkurtimi i namazit, kurse sunnet është pikërisht e kundërta.

- Duaja e imamit menjëherë pas ngjitjes së tij në mimber me duar kah kibla, dhe duke ia kthyer shpinën xhematit dhe mospërshëndetja e tij me selam, që është nga sunneti. Shejhul-Islam ibnu Tejmijje rahimehull*llah thotë:

" Duaja e imamit pas ngjitjes së tij në mimber nuk ka kurrfarë baze në sunnet".

- Mospërfillja dhe lënia anash e hutbes së Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] që zakonisht fillonte me fjalët: Innelhamdel-lilahi nahmeduhu ve nesteinuhu ve nestegfiruhu...dëri në fund.

- Prej gabimeve evidente është edhe përfundimi i shpejtë i hutbës së dytë.

- Ngjitja e ngadalshme e imamit në mimber, zbritja e tij nga mimberi si dhe leximi i disa duave të posaçme gjatë këtij veprimi dhe ngritja e duarve kah kibla para hipjes në mimber nga ana e disa imamëve (All- llahu i udhëzoftë), që nuk transmetohen nga Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]

Për ngritjën e duarve nga ana e imamit gjatë duasë, Shejhul-Islam ibën Tejmijje thotë:

" Është e ndaluar që imami t'i ngrit duart gjatë hutbes, ngase Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] gjatë duasë në hutbe e ka lëvizur vetëm gishtin tregues të dorës së djathtë."

- Prëj gabimevë që bëhen është edhe ngritja e duarve nga ana e xhematit kur imami bën dua në hutbe. Thotë ibnu Abidin rahimehull*llah, jurist i shkollës hanefite:

" Nëse e bëjnë këtë atëherë kanë gabuar''
[Hashjetul ibni Abidin 1/768]

- Për ngritjen e duarve në dua gjatë kohës së qëndrimit të imamit ulur midis dy hutbeve, Rashid Rida thotë:

" Ngritja e duarve në dua gjatë kohës së qëndrimit të imamit midis dy hutbeve nuk ka kurrfarë baze në sunnetin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. Pra, xhemati duhet të bëjë dua në vete dhe të mos pengojë ndërmjet vete si dhe nuk duhet t'i ngrit duart. Kush vepron ndryshe nuk vepron sipas sunnetit të Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], porse ata e kundershtojne sunnetin e tij, dhe më mirë është që gjatë hutbës të dëgjojnë dhe mendojnë rreth përmbajtjes së saj. Ky veprim i gabuar (ngritja e duarve) është risi (bidat)."

- Prej gabimeve që bëhen është edhe falja e namazit të drekës pas namazit të xhumasë. Kurse më drejtë është që namazi i drekës të mos falet, sepse kështu ka vepruar Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe gjeneratat e para (selefus-salih)

Lusim All-llahun [subhanehu ve teala] që këto fjalë t'u bëjnë dobi të gjithë muslimanëve dhe të njihen sa më mirë me ditën e xhuma- festën e javës, me dispozitat, vëçoritë, etikën e kësaj dite dhe të praktikojnë atë që ka bërë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe gjeneratat e para (selefus-salih) ditën e xhuma. Të largohen nga ato vepra të cilat nuk i ka bërë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] dhe gjeneratat e para se përndryshe çdo vepër që nuk e ka bërë Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] është bidat, kurse çdo bidat shpie në humbje e çdo humbje përfundon në zjarr. Lus All-llahun [subhanehu ve teala] që këtë punë ta bëjë të sinqertë për hirë të Tij dhe të gjithëvë të na udhëzojë që të vëprojmë në pajtim me Kur'anin e Madhëruar dhe Sunnetin e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem]. All-llahu më së miri e din qëllimin, Ai neve na mjafton dhe është më i miri Mbështetës.

Lutja jonë e fundit është: Falënderimi i takon vetëm All-llahut, Zotit të botëve.