Rregullat e shitblerjes

[Pause_Print_Scroll]

RREGULLAT E SHITBLERJES

Shkëputur nga libri:
"el Uexhiz fi Fikhis Suneti uel Kitabil Aziz"
(Përmbledhës në fikhun e Sunetit dhe Librit të Shtrenjtë)

Autor:
Abduladhim bin Bedeui el Halefi

Shtojcë:
“Pasuria dhe gjykimi për të!”

Autor:
shejh Mesh’hur ibën Hasen Al Selman
(Allahu e ruajt!)

Përktheu:
Ebu Enes Bledar HOXHA

Boton:
Libraria “Imam Albani”

e-mail: [email protected]

PËRMBAJTJA


PARATHËNIE
KAPITULLI I SHITBLERJES
Ç'është shitblerja
Gjykimi për shitblerjen
Nxitja për të arritur jetesën me djersë
Nuk ka ndalim të pasurohesh nëse i frikësohesh Allahut në të
Nxitja për të qënë ekonomik në kërkimin e rrizkut
Nxitja për të qënë i sinqertë dhe ndalimi nga gënjeshtra
Nxitja për lehtësim dhe falje në shitblerje
Dobia në konsiderimin e atij që është ngusht
Ndalimi i mashtrimit
Nxitja për t'u ngritur herët në kërkimin e rrizkut
Çfarë thuhet kur hyn në treg
Allahu e ka bërë të lejuar shitblerjen
Llojet e shitblerjes të cilat i ka ndaluar sheriati
Bejul-garar
Shitja me të prekur dhe me të hedhur
Shitja e të voglit të të voglit të barsës
Shitja me guraleca
- Shitja e diçkaje që nuk e posedon në të vërtetë
- Shitja e mallit që ke blerë para se ta marrësh në dorë
- Shitja mbi shitjen e vëllait tënd (tregtarit tjetër)
- Shitja e Ijnes (me hile)
- Shitja me afat duke rritur çmimim (shitja me këste)
Gjërat të cilat nuk lejohet shitja e tyre
ZGJEDHJA
Llojet e zgjedhjes
KAMATA
Ç'është kamata
Gjykimi për kamatën
Llojet e kamatës
Gjërat në të cilat ndalohet kamata
MARRËVESHJA NË KULTIVIMIN E TOKËS
Ç'është marrëveshja në kultivim
Gjykimi për të
Kujt i takojnë shpenzimet
Çfarë nuk lejohet në këtë lloj tregtie
MARRËVESHJA NË PËRKUJDESJEN PËR PEMËT
Ç'është marrëveshja në përkujdesjen për pemët
Gjykimi për të
NGJALLJA E TOKËS SË VDEKUR
Ç'është toka e vdekur
Nxitja e Islamit për tek ajo
QIRAJA
Ç'është qiraja
Gjykimi për qiranë
jërat në të cilat lejohet qiraja
Qiraja (paga) e punëtorit
Gjynahu i atij që nuk ia jep hakun punëtorit
Gjërat në të cilat nuk lejohet qiraja
Qiraja në leximin e Kuranit
SHOQËRITË TREGTARE
Ç'është shoqëria tregtare
Gjykimi për shoqërinë tregtare
Shoqëria tregtare sipas sheriatit
AZHIOTAZHI
Ç'është azhiotazhi
Gjykimi për azhiotazhin
Besnikëria e punëtorit
PARAPAGIMI
Ç'është parapagimi (es-selem)
Gjykimi për të
Parapagimi atij që nuk e posedon bazën e mallit (farën)
BORXHI
Dobia e borxhit
Shtrëngimi në të
Ai që merr të hollat e njerëzve dhe ka për qëllim t'i kthejë ato
Urdhëri për shlyerjen e borxhit
Mirësjellja në kërkimin e kthimit të borxhit
Shtyrja e afatit të atij që është ngushtë:
Mosshlyrja e borxhit prej atij që ka mundësi është padrejtësi
Izolimi i atij që ka mundësi të shlyejë borxhin dhe nuk e bën
Çdo borxh që sjell fitim është kamatë
PENGU
Ç'është pengu
Gjykimi për pengun
A lejohet përdorimi i pengut
TRANSFERIMI I PARAVE
Ç'është transferimi i parave
DEPOZITIMI
Ç'është depozitimi
Gjykimi për të
Kompensimi i amanetit nëse prishet në dorën e mbajtësit
HUADHËNIA
Ç'është huadhënia
Gjykimi për të
Urdhëri për kthimin e huasë
Kompensimi i saj nëse prishet
GJËJA E GJETUR
Ç'është gjëja e gjetur
Detyra e atij që gjen diçka të humbur
Delet dhe devetë e humbura
Gjetja e gjërave që hahen dhe atyre pa vlerë të konsiderueshme
Gjëja e gjetur në Harem (në territorin e Kabes)
FËMIJA I GJETUR
Gjykimi për të
Feja e tij, liria dhe shpenzimi për të
Trashëgimia e fëmijës së gjetur
Pohimi i prejardhjes së tij
DHURATA
Ç'është dhurata
Nxitja në të
Pranimi i dhuratës edhe nëse është pak
Dhurata që nuk refuzohet
Kush ka më shumë të drejtë për t'i dhuruar atij
Ndalimi nga bërja dallim mes fëmijëve në dhuratë
Nuk lejohet që ndokush të kërkojë atë që dhuroi dhe as ta blejë atë
Gjykimi për atë që bën një dhuratë dhe më pas e trashëgon atë
Dhurata që marrin nënpunësit është e pamerituar
MARRJA E DIÇKAJE ME FORCË
Gjykimi për të
Ndalimi nga përfitimi i të marrurës me dhunë
Kush vritet duke ruajtur pasurinë e tij, është dëshmor
Rrëmbimi i tokës
ESH SHUFAH
Ç'është esh shufah
Gjërat në të cilat pranohet Shufah
Shufah e komshijve që kanë diçka të përbashkët
AUTORIZIMI
Ç'është autorizimi (el Uekale)
Gjykimi për të
Gjërat në të cilat lejohet autorizimi
I autorizuari duhet të jetë besnik
Pasuria dhe gjykimi për të

[Pause_Print_Scroll]

PARATHËNIE

Falenderimet i takojnë vetëm Allahut, vetëm Atë falenderojmë, prej Tij kërkojmë ndihmë dhe falje të gjynaheve tona. I lutemi Allahut të na ruaj nga e keqja e veteve dhe punëve tona! Atë të cilin e udhëzon Allahu, është i udhëzuar dhe atë të cilin humb Allahu nuk do të gjendet askush për ta udhëzuar. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut dhe se Muhamedi është rob i Allahut dhe i dërguari i Tij.


Disa vëllezër të mi më kërkuan që t'iu përgatis një material përmbledhës në rregullat e shitblerjes, duke u ankuar se libra të tillë në gjuhën shqipe nuk ka fare, ose janë shumë të rrallë. Kështu, duke parë këtë nevojë të vëllezërve të mi muslimanë për këtë degë të fikhut Islam dhe për vetë rëndësinë e kësaj teme, ku siç dihet, shitblerja është diçka e përditshme dhe të gjithë e praktikojnë për plotësimin e nevojave të tyre, mora shkas për përgatitjen e këtij libri. Kjo të bën të kuptosh edhe shkakun e lejimit të shitjes dhe ndalimin e kamatës. Shitja është e dobishme dhe e domosdoshme për njerëzit në përgjithësi, ndërsa kamata është shkatërruese e ekonomisë së popujve në përgjithësi dhe grumbullim i saj në duart e një pjese të vogël njerëzish, të cilët janë të pasurit.


Prej këtu kuptohet kapitalizmi dhe sherri i tij mbi njerëzimin. Qëllimi i tij është që i pasuri të shtojë pasurinë e tij, kurse i varfëri të zhytet edhe më shumë në varfëri. Njerëzit të punojnë shumë dhe të posedojnë pak.

Pikërisht kjo është ajo që fshihet pas kamatës (fajdes), shkatërrueses së ekonomisë së popujve dhe ky është shkaku që Islami e ka ndaluar rreptësisht kamatën, ndërsa Allahu i ka shpallur luftë atij që e merr apo e jep atë.

"O ju që keni besuar! Kini frikë Allahun dhe ndërprisni çfarë ju ka mbetur nga kamata (këtej e tutje), në qoftë se jeni me të vërtetë besimtarë. Dhe në qoftë se nuk e bëni këtë, atëherë merrni njoftimin për luftë nga Allahu dhe i Dërguari i Tij. Nëse do të pendoheni, atëherë merrni origjinën e pasurisë tuaj. Kështu që as nuk i bëni askujt padrejtësi as nuk iu bëhet padrejtësi." (Bekare:278-279)


Ndërsa në anën tjetër komunizmi kërkon heqjen e pronës private nga rrënjët dhe zëvendësimin e saj me pronën e përbashkët, duke rënë kështu ndesh me natyrën njerëzore në dëshirën për të poseduar. Në mes këtyre dyjave, qëndron Islami me drejtësinë e tij në të gjitha fushat e jetës si dhe sistemin ekonomik. Sistemet joislame të ekonomisë, na nxisin të mësojmë sistemin Islam dhe praktikimin e tij për zgjidhjen e problemeve ekonomike, për të qenë kështu brenda rregullave të sheriatit. Libri që keni në duar, është një përmbledhje e thjeshtë dhe e qëlluar e autorit, në të cilin janë përfshirë thuajse të gjitha çështjet e fikhut të shitblerjes dhe marrëdhënieve ekonomike. Libri është hartuar në mënyrë të tillë, ku në fillim janë vendosur temat e nëntemat, pastaj domethëniet e tyre, gjykimi i sheriatit për to të argumentuar nga Kurani dhe Suneti. Vlen të përmendim se të gjitha hadithet me të cilat autori është argumentuar, janë të sakta dhe shumë prej tyre gjenden në dy librat e saktë (sahihat) të haditheve atë të Buhariut dhe Muslimit. Nëse hadithi ndodhet te Buhariu, jemi mjaftuar vetëm me përmendjen e tij, sepse dihet që është i saktë (sahih), por në rast se hadithi është i mirë (hasen) e kemi shënuar. Të gjitha hadithet e tjera, që nuk gjenden te Buhariu apo Muslimi, kemi shënuar në kllapa gradën e hadithit, gjykimi i të cilëve është marrë nga librat e shejh Muhamed Nasirudin Albanit (Allahu e mëshiroftë!).


I lutem Allahut të Lartësuar të më fal mua dhe vëllezërit e mi muslimanë, të na e bëjë të kuptueshëm Islamin dhe Ligjet e Tij si dhe të na japë sukses në praktikimin e tyre!


Allahu është Zoti i kësaj dhe i Vetmi që mundet për këtë!




Ebu Enes
Janar 2004
Jordani

[Pause_Print_Scroll]

KAPITULLI I SHITBLERJES

Çështë shitblerja

Shitja është kalimi i diçkaje që ke në pronësi te dikush tjetër kundrejt një vlere, ndërsa blerja është pranimi i asaj pronësie.



Gjykimi për shitblerjen

Allahu i Lartësuar thotë:

"Allahu e ka bërë të lejuar tregtinë (shitblerjen) dhe e ka bërë të ndaluar kamatën"1

"O ju që keni besuar! Mos e hani pasurinë tuaj pa të drejtë ndërmjet jush, vetëm nëse bëni tregti me pëlqimin e njëri-tjetrit."1


Transmeton Hakim bin Hizam (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Shitësi dhe blerësi janë të lirë në zgjedhje deri sa të ndahen nga njëri-tjetri."3


Të gjithë muslimanët janë bashkuar (ixhma) në mendimin se shitblerja është e lejuar. Edhe urtësia e përmban këtë, sepse nevojat e njerëzve shpesh lidhen me diçka që është në duart e dikujt tjetër, që ndoshta nuk ia përkushton atë atij, kështu që me lejimin e shitblerjes arrihet nevoja pa ndonjë problem.



Nxitja për të arritur jetesën me djersë

Transmeton Mikdami (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Askush nuk ka ngrënë ushqim më të mirë se ai i duarve të tij. Edhe i Dërguari i Allahut, Daudi (Paqja e Allahut qoftë mbi të!) hante prej punës së duarve të tij."4

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Më mirë për ndonjërin prej jush është të mbajë dru mbi shpinën e tij (për t'i shitur), se sa t'i kërkojë njerëzve që mund t'i japin apo mund mos t'i japin."5



Nuk është e ndaluar të pasurohesh nëse i frikësohesh Allahut në të.

Muadh bin Abdullah bin Hubejb transmeton nga babai i tij dhe ky nga xhaxhai i tij se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Nuk është e ndaluar të kesh pasuri nëse i frikësohesh Allahut në të. Shëndeti për të devotshmin është më i mirë se pasuria…"6

1.Suretu Bekare:275.
2.Suretu Nisa:29.
3.Mutefekun alejhi.
4.Buhariu.
5.Buhariu, Tirmidhiu, Nesaiu.
6.Ibnu Maxheh (sahih).

Nxitja për të qenë ekonomik në kërkimin e rrizkut.

Xhabir bin Abdullah (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"O njerëz! Kini frikë Allahun dhe kërkojeni rrizkun në të lejuar (hallall), sepse nuk do të vdesë ndonjë trup pa plotësuar rrizkun e tij edhe nëse ai i vonohet. Kini frikë Allahun dhe kërkojeni rrizkun mirë! Merrni atë që është e lejuar (hallall) dhe lini atë që është e ndaluar (haram)."7



Nxitja për të qenë i sinqertë dhe ndalimi nga gënjeshtra.

Hakim bin Hizam transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Shitësi dhe blerësi janë të lirë në zgjedhje deri sa të ndahen. Nëse ata janë të sinqertë dhe të qartë (në tregtinë e tyre), atëherë tregtia e tyre ka begati; nëse i fshehin dhe mashtrojnë njëri-tjetrin, atëherë tregtia e tyre zhvishet nga begati."8

Ukbetu bin Amir (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë se e ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) të thotë:

"Muslimani është vëlla i muslimanit. Nuk i lejohet muslimanit që t'i shesë vëllait të tij diçka që ka ndonjë të metë, vetëm nëse ia bën atë të qartë."9



Nxitja për lehtësim dhe falje në shitblerje.

Xhabir bin Abdullah (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Allahu e mëshiroftë atë person i cili është falës kur shet, falës kur blen dhe falës në gjykatë!"10



Marrja në konsideratë e atij që është ekonomisht i pamundur.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Një tregtar u jepte borxh njerëzve dhe nëse shihte ndonjë që nuk kishte të paguante, i thoshte punëtorëve të tij: “Faljani atij se ndoshta Allahu na fal neve!” Atëherë Allahu e fali atë."11



Ndalimi i mashtrimit.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) ka thënë:

7.Ibnu Maxheh (sahih).
8.Mutefekun alejhi.
9.Ibnu Maxheh (sahih).
10.Buhariu.
11.Buhariu.
"I Dërguari iAllahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) kaloi pranë një burri që shiste një lloj ushqimi. Futi dorën e tij në të dhe pa që ai ishte i përzierë (lart i mirë dhe brenda i keq), atëherë tha:

"Nuk është prej nesh ai që mashtron."12



Nxitja për t'u ngritur herët në kërkimin e rrizkut.

Sahr el Gamidi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) thënë:

"O Zoti im! Jepi bereqet popullit tim në mëngjesin e herët të tij (në punën që fillojnë që herët në mëngjes)."13



Ç’thuhet kur hyn në treg.

Salim bin Abdullah bin Umer (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton nga babai i tij, e ky nga gjyshi i tij se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush thotë kur hynë në treg: La ilahe il lAllah uahdehu la sherike lehu, lehul mulku ue lehul hamdu, juhji ue jumijtu, ue huue hajun la jemutu, bijedihi el hajru kul luhu, ue huue ala kul li shejin kadijr (Nuk ka të adhuruar tjetër me të drejtë përveç Allahut të Pashok. I Tij është sundimi dhe Atij i takon falenderimi Ai jep jetë dhe vdekje, Ai është i Gjallë dhe nuk vdes. Në Dorën e Tij është e gjithë e mira dhe Ai është i mundshëm për çdo gjë), atij Allahu i shkruan një milion të mira, i fshin një milion të këqia dhe i ndërton një shtëpi në xhenet."14



Allahu e ka bërë të lejuar shitblerjen.

Shitblerja në origjinë, e çdo lloji qoftë ajo, është e lejuar nëse dy palët janë në një dhe të kënaqur me të dhe nëse nuk ka gjë të ndaluar nga sheriati.

[Pause_Print_Scroll]

Llojet e shitblerjes të cilat i ka ndaluar sheriati.


1. Bejul garar.

Eshtë çdo shitblerje që përmban njohuri jo të plota (të fshehta që nuk i di njëra palë apo të dyja) ose që përmban rrezikshmëri apo kumar.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) ka thënë:

12.Ibnu Maxheh Ebu Daud, Tirmidhi, Muslim (sahih).
13.Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (sahih).
14.Ibnu Maxheh (hasen)
"I Dërguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca15 dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes së plotë të mallit)."16


Imam Neueuiu (Allahu e mëshiroftë!) në komentimin e tij të “Sahihul Muslim”, thotë:

“Shitja e gararit është një bazë e madhe prej bazave të kapitullit të shitblerjeve dhe për këtë shkak Muslimi e filloi këtë kapitull me të. Në këtë lloj shitblerje hyjnë shumë çështje të pakufizuara, si: shitja e të arratisurit, shitja e asaj që nuk ekziston, shitja e asaj që nuk e njeh, asaj që nuk ke mundësi ta dorëzosh te blerësi, asaj që nuk e ke akoma në pronësi, shitja e peshkut që është në ujin e detit apo lumit, e qumeshtit në gji, e asaj që ndodhet në barkun e kafshës barsë, e një rrobeje prej rrobeve (e papërcaktuar), një dashi prej deshëve e të tjera si këto, shitblerja e të cilave është batil (e kotë), e papranueshme, e palejuar, sepse është gabim (verbëri) i panevojshëm. Nëse nevoja kërkon ndonjëherë që të kryhet ndonjë lloj garari (gabimi verbërisht) që është e pamundur të ruhesh prej tij, vetëm se me stërmundime dhe nëse gabimi është i arsyetueshëm, atëherë shitblerja lejohet. Muslimanët janë bashkuar në mendimin se shitblerja e xhybes së mbushur (me pambuk a diçka tjetër) është e lejuar edhe nëse ata nuk e hapin për ta parë çka brenda. Por nëse shitet vetëm mbushja e saj, atëherë kjo shitblerje nuk lejohet. Dije se shitja e të prekurit (nëse prek mallin atëherë duhet ta blesh atë që preke), shitja e litarit (ato që kap litari që zgjat je i detyruar t'i blesh), shitja e guralecave, e të tjera si këto, janë prej shitblerjeve për të cilat kanë ardhur tekste të veçanta (në ndalimin e tyre). Të gjitha ato hyjnë në ndalimin e shitjes së gararit (verbërisë), por ato janë përmendur të veçuara për shkak se kanë qenë prej shitblerjeve të njohura në kohën e injorancës, para Islamit. Allahu e di më së miri”.



Shitja me të prekur dhe me të hedhur.

Transmetohet nga Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se ka thënë:

"Jemi ndaluar prej dy shitblerjeve; shitja me të prekur (el mulamese) dhe shitja me të hedhur (el munabedhe). “el mulamese” është prekja e çdonjërit prej dy personave rroben (plaçkën) e tjetrit pa dashje, kurse
15.Shitja me guraleca është një lloj tregtie e cila praktikohej në kohën e injorancës dhe kryhej duke hedhur disa guraleca mbi mall dhe malli ku binin guralecat bëhej i detyrueshëm të blihej.
Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (sahih).
“el munabedhe” është hedhja e çdonjërit prej atyre dyve rroben e tij tek tjetri pa parë njëri prej tyre rroben e tjetrit."17


Ebu Seid el Hudri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë:

"Na ka ndaluar i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) nga dy shitblerje dhe dy veshmbathje: Na ka ndaluar nga shitblerja me të prekur dhe me të hedhur. Të prekurit (el mulamese) është të prekë një person rroben e një tjetri me dorën e tij, natën apo ditën dhe kjo prekje e detyron ta blejë atë, kurse të hedhurit (el munabedhe) është të hedhë një person rroben e tij tek një tjetër dhe ai tjetri të hedhë rroben e tij tek ky i pari, duke qenë kjo shitblerja e tyre pa marrë parasysh pranimin apo pëlqimin."18



Shitja e të voglit të të voglit të barsës.

Ibnu Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) ka thënë:

"Njerëzit në kohën e injorancës kryenin shitblerjen e mishit të të vegjëlve deri në të voglin e të voglit të barsës. I vogli i barsës është që të pjellë deveja dhe pastaj të mbarset i vogli i saj që ajo polli. I Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) i ndaloi ata nga kjo shitblerje."19



Shitja me guraleca.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) ka thënë:

"I Dërguari i Allahut ka ndaluar nga shitja me guraleca dhe nga shitja e gararit (mosnjohjes së plotë të mallit)."20


Imam Neueuiu (Allahu e mëshiroftë!) në komentimin e “Sahihut të Muslimit” thotë:

"Përsa i përket shitjes me guraleca, ka tre mendime:

I pari: Kur shitësi thotë se: Të kam shitur ato rroba mbi të cilat do të bjenë këto gurë që do të hedh ose të kam shitur pjesën e tokës nga këtu e deri atje ku do të shkojë ky gurë.

I dyti: Kur shitësi thotë se: të kam shitur atë që do zgjedhësh deri sa të hedh gurin.

I treti: Kur hedhjen e gurit e quajnë shitje dhe kur thuhet se: nëse e godet këtë rrobë me gurë, atëherë e ke blerë me kaq lek."

17.Muslim (sahih).
18.Mutefekun alejhi.
19.Mutefekun alejhi.
20.Muslim, Tirmidhi, Ebu Daud, Ibnu Maxheh, Nesai (sahih).

2. Shitja e diçkaje që nuk e posedon në të vërtetë.
Hakim bin Hizam (Allahu qoftë i kënaqur me të!) thotë: “I thashë të Dërguarit të Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!): Nëse dikush më kërkon t'i shes diçka që nuk më ndodhet, a t'ja shes atij?” Ai tha:

"Mos e shit atë që nuk ndodhet tek ti!"21


3. Shitja e mallit që ke blerë para se ta marrësh në dorë.

Ibnu Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush blen një ushqim, mos ta shesë atë para se t'i dorëzohet në dorë!"

Ibnu Abasi thotë: "Dhe çdo gjë tjetër llogaritet si ushqimi."22


Transmeton Tausi nga Ibnu Abasi se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush blen një ushqim, mos ta shesë atë deri sa ta peshojë!"

I thashë Ibnu Abasit: “Përse kështu?” Ai tha: “A nuk i sheh disa që shesin e blejnë me ar (flori) kurse ushqimi vonohet?"23


4. Shitja mbi shitjen e vëllait tënd (tregtarit tjetër).

Ibnu Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Askush prej jush mos të shesë mbi shitjen e vëllait të tij!24 (duke i thënë blerësit që është te tregtari tjetër duke bërë pazar, hajde blije tek unë me kaq lek, më pak se sa i tha i pari).


5. Shitja e Ijnes (me hile).

Kjo është ajo shitje e cila bëhet duke i shitur një mall dikujt dhe lekët i lë me të pritur deri në një afat të caktuar. Pastaj blerësi ia shet të njëjtin mall atij që ia bleu, por me lek në dorë dhe më pak se sa e bleu. Kjo është një lloj kamate me hile, sepse në fakt ai nuk donte mallin por lekët borxh.


Ibnu Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Në kohën kur të blini e shisni me hile (ijneh), të shkoni pas bishtit të lopës (pasurirë së kësaj bote), të pëlqeni të mbjellat dhe të lini xhihadin, atëherë Allahu do hedhë mbi ju përçmim e përulje dhe nuk do ta heqë atë prej jush deri sa t'i ktheheni fesë tuaj."25

21.Ibnu Maxheh, Tirmidhi, Ebu Daud (sahih).
22.Mutefekun alejhi.
23.Mutefekun alejhi.
24.Mutefekun alejhi.
25. Ebu Daud (sahih).

[Pause_Print_Scroll]

6. Shitja me afat duke rritur çmimim (shitja me këste).

Në këto kohë është përhapur shitja me afatizim dhe me rritje të çmimit origjinal të mallit, e cila njihet me emrin: shitja me këste. Siç është e njohur, kjo shitje bëhet duke shitur mallin me këste dhe duke shtuar në çmimin e tij kundrejt kohës së shtyrë, si p.sh: të jetë çmimi i mallit një mijë $ dhe të shitet me këste një mijë e dyqind $. Kjo lloj shitjeje është e ndaluar.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush bën dy shitje në një shitje, ose ta prishë njërën, ose ka ngrënë kamatën."26



Gjërat që nuk lejohen të shitet.


1. Alkooli.

Aishja (Allahu qoftë i kënaqur prej saj!) thotë: “Kur zbritën disa ajete nga fundi i sures Bekare, i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) doli dhe tha:

"U ndalua tregtia e alkoolit."27


2. E ngordhura, derri dhe idhujt.

Transmetohet nga Xhabir bin Abdullah se ka dëgjuar të Dërguarin e Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) në çlirimin e Mekës të thotë:

"Allahu dhe i Dërguari i Tij e ka bërë të ndaluar shitjen e alkoolit, të ngordhurën, derrin dhe idhujt." I thanë: “O i Dërguari i Allahut! Po dhjamin e të ngordhurës, sepse me të lyhen anijet, fërkohen lëkurat e kofshëve dhe e hanë njerëzit në mëngjes?” Ai tha:

"Jo, ai është i ndaluar" I Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) në atë çast shtoi: "Allahu i vraftë çifutët! Kur Allahu ua ndaloi atyre dhjamin e të ngordhurës, ata e zbukuruan atë e pastaj e shitën dhe hëngrën çmimin e tij!"28

26.Ebu Daud (hasen).
27.Mutefekun alejhi.
28.Mutefekun alejhi.

3. Qeni.
Transmetohet nga Ibnu Mesud el Ensari (Allahu qoftë i kënaqur me të!) se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) e ka bërë të ndaluar shitjen e qenit, të hollat e imorales dhe të fallxhorit."29


4. Pikturat që përmajnë gjëra me shpirt.

Seid bin ebi Hasen thotë: “Isha te Ibën Abasi (Allahu qoftë i kënaqur me të!) kur tek ai erdhi një burrë e i tha: “O Ibën Abas! Unë jam një njeri që e ha bukën me punën e duarve të mia dhe pikturoj këto piktura”.

Ibën Abasi tha: Po të them ty vetëm atë që kam dëgjuar nga i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) i cili ka thënë:

"Kush pikturon ndonjë pikturë, Allahu do ta dënojë atë deri sa t'i japë asaj shpirt dhe ai nuk do të mund t'i japë kurrë shpirt asaj."

Burri u mërzitë shumë, derisa iu zverdh fytyra. Atëherë Ibën Abasi i tha: “Nëse do patjetër të pikturosh, atëherë pikturo këto pemë dhe çdo gjë që nuk ka shpirt."30


5. Frutat e pemëve para se të dalin kokrrat apo të piqen.

Enes ibën Maliku (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka ndaluar nga shitja e frutave të pemëve para se të piqen, si edhe nga shitja e hurmave (temër/hurmat arabe) para kohe. Dikush i tha: "Kur është koha e tyre?" Ai (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) tha: “Kur të skuqen apo të zverdhen."31


Gjithashtu Enesi transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka ndaluar nga shitja e pemëve para pjekjes. I thanë: “Kur piqen ato?” Tha: “Kur të skuqen”. Pastaj tha: “Çfarë thoni nëse Allahu i ndalon frutat të dalin e të piqen, atëherë çfarë do t'i japë ai që ka marrë lekët e vëllait të tij?"32


6. Të mbjellat para forcimit të kokrrës.

Ibën Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka ndaluar nga shitja e “temrit” para pjekjes dhe nga agrumet para se të focohet kokrra dhe të sigurohet se nuk është prekur me ndonjë sëmundje. Ka ndaluar edhe shitësin edhe blerësin."33

29.Mutefekun alejhi.
30.Mutefekun alejhi.
31.Buhariu.
32.Mutefekun alejhi.
33.Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu (sahih).

[Pause_Print_Scroll]

ZGJEDHJA

Ç'është zgjedhja.

Zgjedhja është të kërkosh më të mirën për vete prej dy gjërave: ose të zgjedhësh plotësimin e aktit të shitblerjes (ta përfundosh atë), ose ta prishësh aktin dhe të tërhiqesh.



Llojet e zgjedhjes.


1. Zgjedhja në vend.

Kjo e drejtë për të zgjedhur është për të dyja palët, që nga fillimi i aktit deri sa të ndahen nga njëri-tjetri, me kusht që të mos kenë rënë në një mendje për rrëzimin e zgjedhjes (d.m.th. nëse vendosin kusht që në fillim që askush nuk ka të drejtë të tërhiqet nga akti edhe nëse vazhdojnë të jenë bashkë) ose ta rrëzojnë atë pas aktit apo ta rrëzojë vetëm njëri, atëherë rrëzohet e drejta e tij në zgjedhje dhe mbetet e drejta e tjetrit.

Ibnu Umeri (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kur bëjnë akt shiblerjeje dy vetë, çdonjëri nga ata të dy ka të drejtën të zgjedhë deri sa të jenë bashkë dhe mos të jenë ndarë, apo njëri nga ata ta ketë lënë tjetrin për të zgjedhur. Nëse njëri ia lë në dorë tjetrit për të zgjedhur dhe pastaj bien në një mendje, atëherë është kryer akti i shitblerjes (dhe detyrohet blerësi të marë mallin dhe shitësi vlerën). E nëse ndahen pas aktit por njëri nuk e ka mbaruar aktin, atëherë është kryer akti në çdo rast."34



- Është i ndaluar largimi nga vendi i aktit nga frika se pala tjetër ndërron mendje.

Transmeton Amër bin Shuajb nga babai i tij e ky nga gjyshi i tij se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Dy palët në tregti kanë të drejtën e zgjedhjes deri sa të ndahen, vetëm nëse kanë vënë ndonjë kusht zgjedhjeje. Nuk i lejohet askujt që të ndahet nga shoku i tij nga frika e kthimit nga ai akt."35

34.Mutefekun alejhi.
35.Ebu Daud, Tirmidhi, Nesai (sahih).
2. Zgjedhja e vënies së kushteve.

Kjo zgjedhje është që të vënë kusht të dyja palët ose njëra që të ketë të drejtën e zgjedhjes deri në një afat të caktuar, sado i gjatë qoftë ai. Ky akt dhe ky kusht është i saktë.

Ibnu Umer (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Dy palët në tregti kanë të drejtën e zgjedhjes deri sa të ndahen ose të jetë akti me kushte (të vëna nga të dyja palët ose njëra)."36


3. Zgjedhja në mallin me defekt.

Përmendëm më parë ndalimin e fshehjes së defektit të mallit, dhe nëse ndokush blen një mall me defekt, të cilin nuk e ka parë para se të ndaheshin nga akti, atëherë ai ka të drejtën e kthimit të mallit tek shitësi.

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:

"Kush blen një dele të pamjelë (për shumë kohë që të duket sikur jep shumë qumësht) dhe e mjel atë, atëherë nëse e pëlqen ashtu le ta mbajë, nëse nuk e pëlqen atëherë ta kthejë tek i zoti dhe bashkë me të të japë një tas me hurma arabe (temër) për qumështin që i mori."37

Ebu Hurejra (Allahu qoftë i kënaqur me të!) transmeton se i Dërguari i Allahut (Paqja dhe bekimet e Allahut qofshin mbi të!) ka thënë:


"Nuk lejohet lënia e deles dhe devesë pa mjelë me qëllim që t’i fryhen gjitë. Nëse ndonjë e blen një të tillë, ai ka të drejtën e zgjedhjes pas mjeljes së saj; ose ta mbajë nëse do, ose ta kthejë bashkë me një tas hurma arabe (temër)."38