40 HADITHE MBI MORALIN (Komentim i shkurtër)

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i bartjes se fjaleve (nemimes)

32. Hudhejfeja [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: bartësi i fjalëve nuk hyn në xhennet.” (Muslimi) Kurse ne transmetimin e Buhariut qëndron “ai i cili fshehurazi i ndëgjon fjalët pastaj i bartë ato nuk hyn në xhennet”
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “që është përgojues dhe banë fjalë ndër njerëz” (Kalem – 11)
Fjala nemime gjuhësisht d.m.th. : përshpëritje, lëvizje e lehtë. Kurse kuptimi terminologjik është: bartja e fjalëve prej njërit te tjetri për për të shkaktuar përçarje.
Pra ai i cili e di se bartja e fjalëve është e ndaluar dënohet me privim nga xhenneti ashtu siç dënohet në jetën e varrit. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] kaloi pranë dy varreve dhe tha: këta dy tash po dënohen, jo për diçka të madhe. Njëri prej tyre ka bartë fjalët ndër njerëzit kurse tjetri nuk është kujdesur nga stërpikja me urinë gjatë kryerjes së saj” (Buhariu dhe Muslimi)
Atij që dikush i sjell fjalë nga njerëzit duhet që të mos i besoj ato e as që të mendoj keq për atë që i janë bartë fjalët, as të mos mundohet t’i verifikoj ato fjalë, ta ndaloj dhe shëmtoj bartësin e fjalëve, e nëse nuk ndalet nga kjo vepër atëherë duhet ta urrej. Më pas të mos e bëj të njejtin gabim që e ka bërë bartësi i fjalëve duke i bartë fjalët e tij dhe kështu të bëhet i njejtë sikur ai.
E tërë kjo nëse nuk ka dobi fetare në bartjen e fjalëve, në të kundërtën bartja e fjalëve është vepër e preferuar ose e obliguar sikur ai i cili verën ndokënd që mundohet të nëpërkëmbë nderin e ndonjë muslimani ose pasurinë e tij me padrejtësi.
Utbiu ka thënë: ndëgjova një plakë duke këshilluar djalin e saj: ruaje fshetësinë dhe ke kujdes nga bartja e fjalëve sepse ajo nuk lë miqësi pa e shkatërruar as zili pa e ndezur atë.
Jahja ibën Ebi Kethir ka thënë: atë që e bën bartësi i fjalëve për një orë nuk mund ta bëj magjistari për një muaj.
Muaviu i tregoi Ahnefit disa gjëra që kishte ndëgjuar për të e Ahnefi e ndaloi atë. Muaviu i tha: më ka treguar njeri i besueshëm, kurse Ahnefi ia ktheu: njeriu i besueshëm nuk tregon gjëra të neveritura. </SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Kujdesi nga zemerimi

33. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “nuk është i fuqishëm ai që ka fuqi trupore, i fuqishëm është ai që frenon veten kur zemërohet” (Buhariu dhe Muslimi)
Alalhu [subhanehu ve teala] thotë: “dhe ata që u shmangën mëkateve të mëdha e të shëmtuara, dhe kur hidhërohen ata falin” (Shura – 37), “ata të cilët japin kur janë në bollëk dhe kur janë në vështirësi dhe që e frenojnë mllefin, që ua falin njerëzve, e Allahu i do bamirësit” (Ali imran – 134)
Nga hadithi i lartëpërmendur mësojmë për vlerën e frenimit të mllefit dhe përmbajtjes së vetvetes nga zënka, përçarja dhe dëshira për të fituar gjatë zemërimit.
Ai që frenon zemërimin duke patur mundësi që ta zbatoj atë, ka shpërblim të madh. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: kush e frenon zemërimin duke patur mundësi që ta realizon atë, e thërret Allahu Ditën e Kijametit para të gjitha krijesave dhe ia mundëson të zgjedh cilën të dëshiron nga hyrytë” (Tirmidhiu)
Dije se zemërimi i shpejtë është prej veseve të mendjelehtëve ashtu siç është moszemërimi virtyt i të mençurve. Zemërimi mbledh keqardhjen dhe njeriu është më i fortë që të përmirësoj gabimin para se të zemërohet se pas tij.
Pasi që zemërimi është prej veseve të shëmtuara, njeriu duhet që të adaptoj veten për t’u larguar nga ai, duke u kujdesur për gjërat që vijojnë:
1. Pasi që zemërimi jo për shkak të Allahut është prej cytjes së djallit atëherë kërkimi i mbrojtjes nga djalli është shkak për largimin e tij. Sulejman ibën Suredi thotë: dy njerëz u grindën në prani të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] dhe njërit prej tyre iu skuqën sytë nga zemërimi, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: unë e di një fjalë të cilën nëse e thotë do të largohet nga ai zemërimi: eudhu bil-lahi mineshshejtanirraxhim (kërkoj mbrojtja tek Allahu nga djalli i mallkuar)” (Muslimi)
2. Abdesti e shuan zemërimin, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “zemërimi është prej djallit kurse djalli është krijuar prej zjarrit, e zjarri shuhet me ujë. Kur ndonjëri prej jush zemërohet le të merr abdest” (trasmeton Ahmedi ne Musned)
3. Ndryshimi i pozitës gjatë hidhërimit ndikon në zvogëlimin e tij, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “nëse zemërohesh duke qenë në këmbë, ulu, e nëse zemrohesh duke qëne ulur, ngritu në këmbë – apo tha: shtrihu” (trasmeton Ahmedi ne Musned)
4. Heshtja është ilaç i fuqishëm i zemërimit, thotë Pjgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] “ kur ndonjëri prej jush të zemërohet le të hesht” ( Ahmedi)
Ky është hidhërimi jo për shkak të Allahut i cili është i ndaluar, kurse hidhërimi i kërkuar dhe i lavdëruar është hidhërimi kur shkelen kufinjtë e Allahut dhe kur duhet të ndihmohet feja e Tij, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “kush madhëron atë që Allahu e bëri të shenjtë, ajo është më e dobishme për te Zoti i vet.” (Haxh – 30)
Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] nuk është hakmarrë për vetveten e tij, mirëpo kur janë shkelë urdhërat e Allahut asgjë nuk ka mundur të ndalë zemërimin e tij. Në rrastin e mahzumijes e cila kishte vjedhur e shohim se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] zemerohet pa masë kur ndërmjetëson miku dhe i dashuri i tij, për t’ia falur asaj gabimin, Aishja [radijallahu anhu] transmeton këtë rrast dhe thotë: kurjshët u brengosën më rrastin e gruas nga fisi Mahzum dhe thanë: kush mund të ndërmjetësoj te Pejgamberi a.s.? pastaj thanë: nuk guxon asnjëri përveç të dashurit të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] Usames. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] i tha: a ndërmjetëson në një prej ligjeve të Allahut [subhanehu ve teala] ? Pastaj mbajti një fjalim dhe tha: o njerëz! Popujt para jush u shkatërruan sepse kur vjedhte njeriu me autoritet e lironin kurse kur vjedhte i dobëti e zbtonin mbi të dënimin, pasha Allaun sikur Fatimja bija e Muhamedit të vjdhte do t’ia preja dorën.” (Buhariu dhe muslimi)
Xha’fer ibën Muhamedi ka thënë: zemërimi është çelësi i të gjitha të këqiave.
I është thënë Abullah ibën Mubarekut: na e përmbledh moralin e lartë në një fjalë! Tha: moszemërimi. Të njejtën fjalë e ka thënë Imam Ahmedi dhe Is-hak ibën Rahuvjea.
Transmetohet se një njeri iu drejtua Omer ibën Abdulazizit me disa fjalë që e zemëruan dhe i tha: dëshiron që të më provokon dajlli, ruhu dhe mos e përsërit këtë, Allahu të faltë!

</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i padrejtesis

34. Xhabiri [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi a.s. ka thënë: “ruhuni nga padrejtësia sepse padrejtësia është errësirë Dtiën e Kijametit. Ruhuni nga kopracia sepse kopracia i shkatërroi popujt para jush, i shpuri ata në derdhjen e gjakut dhe lejimin e gjërave të ndaluara.” (Muslimi)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “të padrejtit nuk kana ndihmëtarë” (Haxh – 71), “mos anoni kah ata që bënë padrejtësi, e për atë shkak t’ju kapë zjarri, sepse përveç Allahut nuk keni ndonjë mbrojtës, e mbeteni të pa ndihmuar.” (Hud – 113)
Thotë Ragibi: padrejtësi (dhulm) është dalje nga vija e drejtësisë dhe mu për këtë definohet si: vëndimi i gjëravë jo në vendin e vet të caktuar, ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Disa të tjerë e definojnë dhulmin: dënimi për gabimet e tjetërkujt dhe ai është dy lloje:
1. padrejtësia ndaj vetvetes, mëkati më i madh i këtij lloji është shirku, siç thotë Allahu “vërtet shirku është padrejtësia më e madhe” (Lukman – 13). Në Kur’an më së shumti përmendet padrejtësia me këtë kuptim, siç thotë Allahu s.a. : “jobesimtarët janë ata të padrejtit” (Bekare – 254)
2. padrejtësia ndaj tjetërkujt, siç është përmendur në fillim të Fjalimit Lamtumirës: “Allahu [subhanehu ve teala] e ka ndaluar mes jush derdhjen e gjakut, psurinë dhe nderin tuaj përveç se me të drejtë siç janë të ndaluara (disa gjëra) në këtë ditë, në këtë vend dhe në këtë muaj.” (Buhariu)
Ka shumë ajete dhe hadithe që flasin për ndalimin dhe qortimin e padrejtësisë. Allahu [subhanehu ve teala] është i pastër prej padrejtësisë dhe e ka bërë atë të ndaluar ndërmjet njerëzve siç përmendet në hadith kudsij: “O robërit e Mij! Unë ia kam ndaluar Vetes padrejtësinë dhe e kam bërë të ndaluar mes jush, pra mos bëni padrejtësi!” (Muslimi), për këtë, të padrejtit nuk kanë ndihmëtarë dhe Ditën e Kijametit kur zemrat do të arrinë në fyt, nuk kanë asnjë të afërt e as që do të ndërmjetëson ndokush për ta, “të padrejtit nuk kanë as mik e as ndërmjetësues që i shkon fjala” (Gafir – 18)
Vëlla i dashur! Mos ano kah i padrejti sepse do të të kaplon ajo që e kaplon atë “mos anoni kah ata që bënë padrejtësi, e për atë shkak t’ju kapë zjarri” (Hud – 113)
Padrejtësia e ka përfundimin e afërm, mos të të mashtroj, vëlla musliman, fakti se Allahu i liron disa të padrjetë, përfundimi i tyre do të jetë patjetër i keq, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ Allahu e liron të padrejtin mirëpo kur e kap nuk shpëton – pastaj lexoi “Ja kështu është kur Allahu kap vendet që janë zullmqare. Vërtet ndëshkimi i Tij është i dhembshëm dhe i ashpër” (Hud – 102)”
Përfundimi i padrejtësisë është i keq, është errësirë Ditën e Kijametit kurse i padrejti do të vij me asnjë të mirë me vete, thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] : “a e dini se kush është falimentues? Ata thanë: te ne është ai që nuk ka as dirhem as të mira tjera. Ai tha: falimntues prej ummetit tim është ai që vjen Ditën e Kijametit me namaz, agjërim, zekat mirëpo këtë ka sharë, tjetrin ka shpif, ka ngrënë pasurinë e këtij, ka derdhë gjakun e atij, ka rrah këtë. Do t’u jipen këtyre prej të miravë të tij, nëse i harxhohen të mirat para se ti lajë ato, do të mirret prej mëkateve të tyre dhe do të gjuhen mbi të e pastaj do të gjuhet në zjarr.” (Muslimi)
Për këtë “kush ka bërë ndonjë padrejtësi në nder apo diç tjetër ndaj ndonjërit le të kërkoj falje prej tij sot para se të vij Dita ku nuk ka dinar as dirhem, nëse ka punë të mira i mirrën ato aq sa ka bërë padrejtësi, e nëse nuk ka punë të mira mirren nga të këqiat e atij që i ka bërë padrejtësi dhe i jipen atij.” (Buhariu)
Ne jemi ummeti më i mirë prej të gjithë njerëzve, i ndihmojmë atij që i është bërë padrejtësi, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ndihmoe vëllain tënd qoftë i padrejtë ose që i është bërë padrejtësi! Ata thanë: o i Dërguar i Allahut, nëse i është bërë padrejtësi i ndihmojmë, mirëpo si ta ndihmojmë nëse është i padrejtë? Tha: ta ndalosh nga padrejtësia sepse lënia e të padrejtit pa dënim është lajmërim për ardhjen e dënimit.” (Tirmidhiu)
Kujde, kujdes vëlla nga lutja e atij që i ke bërë padrejtësi, sepse nuk ka ndërmjet saj dhe Allahut perde “ruhu nga duaja e atij që i k bërë padrejtësi sepse nuk ka ndërmjet saj dhe Allahut perde” (Buhariu)
Muavi [radijallahu anhu] ka thënë : unë turpërohem t’i bëj padrejtësi atij që nuk ka ndihmëtar askend përveç Allahut.
Omer ibën Abdulazizi i shkruajti një nëpunësit të tij: nëse fuqia yte të shtyn që njerëzve t’u bësh padrejtësi, përkujto fuqinë e Allahut mbi ty!
Është thënë: padrejtësia është prej gjërave që më së tepërmi shkakton largimin e të mirave dhe shpejtimin e të këqiave.
Kujdes, kujdes vëlla musliman nga padrejtësia sepse përfundimin e ka të keq, gjykues është Allahu i Cili e sheh edhe atë që shikon me bisht të syrit dhe atë që njerëzit e fshehin ne gjoksat e tyre.
Varri është errësirë e llahtarshme, përkujtoje burgun tënd në të.
Llogaria para Allahut është e gjatë, prandaj shpëtoje vetveten.





</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i mendjemadhesise

35. Abdullah ibën Mes’udi [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “nuk hyn në Xhennet ai që në zemrën e tij ka sa një grimcë mendjemadhësie. Një njeri tha: ndonjëri dëshiron që rrobet e tij dhe këpucët e tij të jenë të bukura. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: Allahu është i bukur dhe e don bukurinë kurse mendjedhamësia është mospranimi i të vërtetës dhe nënçmimi i njerëzve.” (Muslimi)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Atë vend të përjetshëm (xhenentin) ua kemi përcaktuar atyre që nuk duan mendjemadhësi e as ngatërresë në tokë, e përfundimi i mirë u takon atyre që i frikësohen Allahut (Kasas – 83), “mos ec nëpër tokë kryelartë, se Alalhu nuk e do asnjë mendjemadh e që shumë lavdërohet” (Llukman – 18), “a nuk është në xhehennem vendi i mendjemëdhenjëve?” (Zumer – 60)
Mendjemadhësia në gjuhën arabe vjen me shprehjet : kibër, tekbbur dhe istikbar që janë me kuptim të përafërt.
Kibri (mendjemadhësia) është ndjenjë që ka të bëjë me njeriun i cili është narcisoid (që e ka pëlqyer veten) sepse e sheh veten më të mirë se tjerët. Grada më e lartë është që të paraqitet mendjemadh ndaj Zotit të tij, duke mos pranuar të vërtetën dhe duke mos iu nënshtruar Atij me besim dhe rrespekt.
Tekebburi (lartëmadhëria) është dy llojesh:
1. të jenë veprat e mira më shumë se sa cilësitë e mira të tjerëve, që këndej Allahu [subhanehu ve teala] cilësohet me këtë kuptim.
2. ta teproj duke e lavdëruar më gjëra që nuk i posedon, kjo është cilësi e shumicës së njerëzve, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “po kështu Allahu vulos çdo zemër të mendjemadhit, të arrogantit.” (Gafir – 35)
Nga hadithi i lartëpërmendur kuptojmë kërcënimin e ashpër ndaj mendjemadhit dhe se ai nuk hyn në xhennet pa e shijuar dënimin e Allahut nëse e dënon ose hadithi mund të kutpohet se ky është dënimi i tij nëse Allahu e dënon.
Ka shumë transmetime që qortojnë dhe ndalojnë mendjemadhësinë, si dhe kërcënime të ashpra ndaj mendjemadhit, prej tyre hadithi që u përmend në fillim të këtij kapitulli, pra mandjemadhësia është prej cilësive të banorëe të xhehenemit, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “a doni t’ju tregoj se kush janë banorët e xhehenemit? çdonjëri që është arrogant, i ashpër dhe mednjemadh.” (Buhariu)
Ai cili ka këtë cilësi Allahu [subhanehu ve teala] nuk do t’i flet Ditën e Kijametit e as që do ta shikon, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “tre lloje të njerëzve Allahu nuk do t’ju flet, nuk do t’i lavdëron e as që do t’i shikon por do t’i dënon dhembshëm: plakun që bën kurvëri, mbretin që gënjen dhe të varfërin mendjemadh.” (Muslimi)
Mendjemadhi do të takon Allahun [subhanehu ve teala] të hidhëruar me të, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ai që paraqitet mendjemadh apo ec me mendjemadhësi e takon Allahun të hidhëruar.” (Imam Ahmedim kurse Hakimi dhe Dhehebiu vërtetojnë hadithin). Prandaj përfundimi i tij do të jetë gjuajtja në zjarr me fytyrën e tij, thotë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] : “ai që në zemrën e tij ka sa një grimcë mendjemadhësi, atë Allahu e gjuan me fytyrë në zjarr.” (Ibën Ebi Dunja)
Lartëmadhëria është prej cilësive të Allahut [subhanehu ve teala] dhe nuk i takon askujt përveç Tij, sepse vetëm Ai ka emra të bukur dhe cilësi të përkryera, Atij i takojnë të gjitha lavdërimet dhe falenderimet, në një hadith kudsij qëndron: “Krenaria është ridaja ime, Lartmadhëria është izari Im, ai që don të më shoqëron në to, e dënoj.” (Muslimi)
Është për t’u habitur me njeriun i cili bëhet mendjemadh, edhe pse dy herë ka kaluar nëpër kanalin urinor, një herë pikë uji e ndytur, së dyti trupth i ndytur, e mes kësaj ai bartë në vete ndytësyrë!
Pse pra mendjemadhësia, për shkak pasurisë? Pasuria harxhohet. Për shkak fuqisë? Fuqia dobësohet. Për shkak pushtetit? Nesër mund të humbet. Habi, habi me atë i cili bëhet mendjemadh dhe e di se kah vdekja ec dhe fundin e ka në varr!!
Me’muni ka thënë: asnjëri nuk bëhet mendjemadh vetëm se për shkak të metave që i gjenë në vetvete, as që bëhet kryelartë vetëm për shkak dobësisë që e ndien në vetvete.
Haseni [radijallahu anhu] pa një njeri pranë xhamisë i cili paraqitej mendjemadh dhe tha: shikoni këtë njeri, nuk ka pjesë të trupit e Allahu të mos e kishte begatuar, dhe nuk ka pjesë të trupit e djalli të mos e kishte nëpërkëmb.
Është thënë: nuk bëhet kryelartë vetëm i poshtëri e as modest vetëm i larti.
Dije vëlla musliman se përfundimi i mendjemadhësisë është i afërt, shembujt për këtë janë të shumtë, Karuni ishte prej popullit të Musait alejhis-selam, Allahu e pat begatua mirëpo ai u bë kryelartë dhe i padrejtë. Si ishte përfundimi i tij? Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Karuni ishte nga populli i Musait dhe ai shtypte atë popull ngase ne i patëm dhënë aq shumë pasuri saqë një grup i fuqishëm mezi bartnin çelsat e (pasurisë së) tij, e kur populli i vet tha: mos u kreno aq shumë sepse Allahu nuk i do të shfrenuarit. Dhe me atë që të ka dhënë Allahu, kërko ta fitosh) botën tjetër, e mos le mangu atë që të takon nga kjo botë, dhe bën mirë ashtu siç të ka bë Allahu ty, e mos bën të këqia në tokë, se Allahu nuk i do çrregulluesit. Ai (Karuni) tha: më është dhënë vetëm në sajë të dijes time! Po a nuk e di se Allahu shkatërroi para tij nga popujt e lashtë asish që ishin edhe më të fuqishëm e më të pasur se ai, por mëkatarët kriminel as që do të pyetën për fjalët e tyre (meqë Allahu i di). E ai (Karuni) doli përpara popullit të vet me stolinë e vet, e ata që kishin synim jetën e kësaj bote thanë: Ah, të kishim patur edhe ne ashtu si i është dhënë Karunit, vërtetë ai është fatbardhë! E ata që ishin të zotët e diturisë thanë: të mjerët ju, shpërblimi i Allahut është shumë më i mirë për atë që besoi dhe bëri vepra të mira, po atë nuk mund ta arrijë përveç durimtarëve. Po ne atë dhe pallatin e tij i shafuam në tokë dhe, përveç Allahut nuk pati ndonjë që ta mbrojë e as vetë nuk pati mundësi të mbrohet.” (Kasas, 76-81)
Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “derisa një njeri ecte dhe zvaritte izarin e tij për tokë nga mendjemadhësia, shembet toka dhe ai fundoset në të deri në Ditën e Kijametit.” (Buhariu)
Seleme ibën Ekv’a [radijallahu anhu] transmeton se një njeri u ushqye në prezencë të Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] me dorën e tij të majtë, dhe i tha: ushqehu me dorën e djathtë! Ai ia ktheu: nuk mundem. Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] tha: “mos patsh mundësi”. Atë nuk e pengoi të ushqehet me dorën e djathtë vetëm se menjdemadhësia dhe nuk mundi më asnjëherë të afroj dorën e tij të goja e vet.” (Muslimi)
Kujdes, kujdes vëlla musliman nga mendjemadhësia sepse përfundimin e ka të dhembshëm, e shembujt për këtë janë të shumtë. Imran ibën Musa thotë: lexova në disa libra: nuk kam parë askend që është bërë mendjemadh ndaj atyre që ishin nën të, vetëm se në të njejtën masë ka shijuar nënçmim prej atyre që ishin mbi të.



SQARIM I NDALIMIT TË ASHPËR TË DËSHMISË SË RREJSHME

36. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: a dëshironi që t’ju informoj për mëkatet më të mëdha? i thamë: si jo o i Dërguar i Allahut! Ai tha: shirku (t’i bësh ortak Allahut), mosndëgjimi i prindërve, pastaj sikur ishte mbështetur u drejtua dhe tha: veni re: fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, fjala e rejshme dhe dëshmia e rrejshme, vazhdmisht e përsëritte derisa menduar se nuk do të hesht.” (Buhariu dhe Muslimi)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “largohuni fjalës shpifëse” (Haxh – 13), “edhe ata që nuk dëshmojnë rrejshëm” (Furkan – 72)
Fjalë e rrejshme është për qëllim çdo fjalë përveç të vërtetës, pra çdo gënjeshter apo fjalë e kotë nënkuptohet nga hadithi i lartëpërmendur.
Kurtubiu thotë: dëshmi e rrejshme është dëshmia me të pavërtetë për të arritur deri te gjërat e kota sikur: vrasjen e të pafajshmit, marrjen e pasurisë, lejimin e haramit, ndalimin e hallallit. Nuk ka mëkat më të dëmshëm se sa ajo e as më shkatërruese pas shirkut.
Ibën Dekik El-Id thotë: Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] mund që t’i këtë kushtuar rrëndësi ndalimit të dëshmisë së rrejshme për shkak lehtësisë së ndodhies së saj mes njerëzve dhe dëmit të saj sepse muslimani largohet prej shirkut si dhe natyra e shëndoshë nuk pranon mosrrespektimin e prindërve kurse dëshmia e rrejshme ka nxitës të shumtë, mu për këtë i është dhënë më tepër rrëndësi e jo që ky është mëkat më i madh se sa ato që u përmendën në hadith.
Ai që nuk largohet prej fjalës së kotë nuk ka shpërblim për agjërimin e tij për shkak këtij mëkati, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “kush nuk e lë fjalën e kotë dhe të punuarit sipas saj dhe injorancën, Allahu nuk ka nevojë që ai të lë hajen dhe pijen.” (Buhariu)

</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i përgjimit

37. Muaviu [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: nëse i përcjell të metat e njerëzve atëherë i ke shkatëruar ata, ose gati se i ke shkatërruar ata.” (Ebu Davudi, Neveviu e vërteton hadithin)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “o ju që keni besuar, largohuni prej dyshimeve të shumta, meqë disa dyshime janë mëkat dhe mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit, dhe mos përgojoni njëri tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! kini frikë nga ndëshkimi i Allahut, e Allahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.” (Huxhurat – 12)
Fjala përgjim (texhessus) është prej fjalës xhes që don të thotë: provim me dorë, që është një prej shqisave të njeriut. Qëllimi i hadithit të lartëpërmendur ësht: ndalimi i përcjelljes së të metave të muslimanëve sepse ajo shpien në shkatërrimin e tyre.
Ka shumë hadithe dhe ajete të cilat ndalojnë përgjimin e të metave, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit” (Huxhurat – 12), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “mos dëgjoni fshehurazi fjalët e njerëzve as mos hulumtoni të metat e tyre.” (Buhariu)
Kujdes, kujdes vëlla musliman nga hulumtimi i të metave të muslimanëve dhe përcjellja e tyre, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ai që përcjell të metat e vëllait të tij musliman Allahu e përcjell atë deri sa t’ia zbuloj ato në shtëpinë e tij.” (Ahmedi), poashtu thotë: “kush ia mbulon një të metë vëllait të tij Allahu ia mbulon atij një të metë Ditën e Kijametit.” (Ahmedi)
Përjashtohet nga ky rregull kur hulumtimi i këtillë është metodë e vetme për të shpëtuar dikënd, për shembull, sikur të lajmëroj ndonjë njeri të besueshëm se filani është vetmuar me një tjetër për ta mbytur.



</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i zilise (hasedit)

37. Muaviu [radijallahu anhu] thotë: kam dëgjuar Pejgamberin [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] duke thënë: nëse i përcjell të metat e njerëzve atëherë i ke shkatëruar ata, ose gati se i ke shkatërruar ata.” (Ebu Davudi, Neveviu e vërteton hadithin)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “o ju që keni besuar, largohuni prej dyshimeve të shumta, meqë disa dyshime janë mëkat dhe mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit, dhe mos përgojoni njëri tjetrin; a mos ndonjëri prej jush dëshiron të hajë mishin e vëllait të vet të vdekur? Atë pra e urreni! kini frikë nga ndëshkimi i Allahut, e Allahu është mëshirues, Ai pranon shumë pendimin.” (Huxhurat – 12)
Fjala përgjim (texhessus) është prej fjalës xhes që don të thotë: provim me dorë, që është një prej shqisave të njeriut. Qëllimi i hadithit të lartëpërmendur ësht: ndalimi i përcjelljes së të metave të muslimanëve sepse ajo shpien në shkatërrimin e tyre.
Ka shumë hadithe dhe ajete të cilat ndalojnë përgjimin e të metave, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “mos hulumtoni për zbulimin e të metave të njëri tjetrit” (Huxhurat – 12), kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “mos dëgjoni fshehurazi fjalët e njerëzve as mos hulumtoni të metat e tyre.” (Buhariu)
Kujdes, kujdes vëlla musliman nga hulumtimi i të metave të muslimanëve dhe përcjellja e tyre, Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “ai që përcjell të metat e vëllait të tij musliman Allahu e përcjell atë deri sa t’ia zbuloj ato në shtëpinë e tij.” (Ahmedi), poashtu thotë: “kush ia mbulon një të metë vëllait të tij Allahu ia mbulon atij një të metë Ditën e Kijametit.” (Ahmedi)
Përjashtohet nga ky rregull kur hulumtimi i këtillë është metodë e vetme për të shpëtuar dikënd, për shembull, sikur të lajmëroj ndonjë njeri të besueshëm se filani është vetmuar me një tjetër për ta mbytur.



</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Ndalimi i te menduarit keq për tjerët

39. Ebu Hurejrja [radijallahu anhu] transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “ruhuni nga supozimi sepse supozimi është fjala më e rrejshme. Mos hulumtoni as mos përgjoni të metat mes jush, mos keni zili, mos ia ktheni shpinën njëri tjetrit, mos urreni njëri tjetrin por bëhuni robër të Allahut të vëllazëruar.” (Buhariu dhe Muslimi)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “o ju që keni besuar, largohuni nga supozimet e shumta sepse disa prej supozimeve janë mëkat” (Huxhurat – 12)
Qëllimi i hadithit të lartëpërmendur është ndalimi nga të menduarit keq. Hattabij thotë: qëllimi është: ndalimi i realizimit dhe besimit të supozimit e jo ajo që shkon ndërmend sepse atë njeriu nuk e zotëron.
Qëllimi i Hattabit është se të menduarit keq është i ndaluar nëse vazhdon dhe zë vend te njeriu e jo ajo që paraqitet kohë pas kohe sepse me këtë njeriu nuk është i ngarkuar. Transmetohet nga Sufjani se ka thënë: mendimi i keq është mëkat nëse e shpreh atë, e nëse nuk e shpreh nuk bën mëkat.
Sa i takon cilësimit të supozimit si fjalë më e rrjeshme, kjo është aludim në supozimet të cilat nuk mbështeten në argumente, për këtë, ai i cili supozon pa argumente dhe e dekalron atë në mënyrë të prerë është rrencaku më i madh sepse rrena në esencë dihet shëmtimi i saj dhe nuk ka nevoj që të qortohet, përkundër supozimit për të cilin mendohet se ka argument. Për këtë arsye cilësohet si fjalë më e rrejshme duke hiperbolizuar qortimin e kësaj vepre dhe frikësimin nga ajo si dhe duke aluduar se mashtrimi me supozim të paargumentuar është shumë më i madh se rrena e pastër, sepse i pari është i paqartë në të shmtën e rrasteve kurse rrena është e qartë.




</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

Pendimi

40. Enes ibën Maliku transmeton se Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] ka thënë: “Allahu gëzohet më tepër kur robi i Tij pendohet se sa ndonjëri prej jush nëse do të kishte qenë në një shkretëtirë të madhe me devenë e tij, e ajo papritmas humbet, e mbi të ka patur të ngarkuar ushimin dhe pijen e tij. (pasi që e kërkon) humbë shpresat se mund ta gjej, shkon dhe shtrihet nën hijen e një druri. Pasi që humbë shpresat, duke pushuar, papritmas sheh devenë që është kthyer pranë tij. E kapë atë për kapistrin e saj dhe nga gëzimi i madh thotë: o Allahu im, Ti je robi im kurse unë jam zoti yt, gabon për shkak gëzimit të madh.” (Buhariu dhe Muslimi)
Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pedohuni të gjithë tek Allahu, o besimtarë në mënyrë që të gjeni shpëtim.” (Nur – 31), poashtu thotë: “o ju që keni besuar, pendohuni tek Allahu me një pendim të sinqertë.” (buhariu dhe Muslimi)
Pendimi (teube) gjuhësisht don të thotë: kthim, kurse qëllimi është: të kthehesh nga mëkati.
Disa dijetarë pendimin e definojnë si: keqardhje për mëkatet që i ka bërë në të kaluarën dhe kjo arrihet me dhimbjen që e ndiën në vete, për atë është thënë: është zjarr në zemër dhe dhimbje në mëlçi.
Disa të tjerë e definojnë si: zëvendësimi i veprave të neveritura me vepra të lavdëruara.
Fjalët e selefit (të parët tanë të mirë) për pendmin e sinqertë janë të ndryshme, mirëpo rezultati është i njejtë. Omer ibën Hattabi dhe Ubëj ibën K’abi kanë thënë: pendimi i sinqetrë është të pendohet prej mëkatit e pastaj të mos kthehet në të ashtu siç nuk kthehet qumshti në gjir.
Hasan Basriu thotë: të ndiej keqardhje për atë që ka kaluar, i vendosur për të mos kthyer në to.
Kelbij ka thënë: të kërkoj falje me gjuhë, të ndiej keqardhje me zemër dhe të ndalet nga mëkatet me trup.
Kërkimi i faljes (elistigfar) ndonjëherë përmendet veçmas, ndonjëherë përmendet së bashku me pendimin. Nëse përmendet veçmas përfshinë edhe kuptimin e pendimit, njësoj siku kur përmendet pendmimi veçmas përfshin kërkimin e faljes. Pra pendimi përfshin kërkimin e faljes dhe kërkimi i faljes përfshinë pendimin, dhe secili term hyn në tjetrin kur përmenden veçmas. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Unë u thash: kërkoni falje Zotit tuj se ai vërtet fal shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk.” (Nuh – 10,11), kërkimi i faljes këtu përfshinë pendimin dhe kërkesën që Allahu ta falë, që t’ia fshij mëkatet dhe gjurmët e tyre, që ta mbrojë nga të këqiat sepse këto gjëra e pengojnë dënimin siç thotë Allahu [subhanehu ve teala] : “Allahu nuk do t’i dënoj ata derisa ti (Muhamed) je në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i dënojë derisa ata kërkojnë falje (istigfar).” (Enfal – 33), Allahu [subhanehu ve teala] nuk e dënon atë që kërkon falje, kurse sa i përket atij që ngul këmbë në mëkatë dhe kërkon falje nga Allahu, kjo nuk është kërkim i faljes.
Kur këto dy terme përmenden së bashku, atëherë kuptimi i istigfarit është: kërkimi i mbrojtjes nga e keqja që ka kaluar, kurse pendimi: kthimi tek Allahu [subhanehu ve teala] dhe kërkimi i mbrojtjes nga veprat e këqia që mund të të ndodhin në të ardhmen, Allahu [subhanehu ve teala] tregon fjalët e Hudit alejhi selam : “o populli im, kërkoni falje prej Zotit dhe pendohuni tek Ai, Ai ju lëshon shi me bollëk, dhe fuqisë tuaj i shton fuqi, e mos refuzoni e të bëheni mëkatarë.” (Hud – 52)
Dijetarët thonë: pendmi prej çdo mëkatit është obligim (vaxhib). Nëse mëkati është ndërmjet njeriut dhe Allahut dhe nuk ka të bëj më njerëzit, ka tre kushte:
1. të largohet nga ai mëkat.
2. të ndiej keqardhje për atë që ka bërë.
3. të vendosë që të mos kthehet në ato mëkate asnjëherë.
Nëse ndonjëri nga kushtet e sipërpërmendura mungon, pendimi nuk pranohet.
Nëse mëkati ka të bëj me njerëzit, atëherë pendimi ka katër kushte, tre që u përmendën më parë, kursi kushti i katër është që t’ia kthen të drejtën atij që i ka bërë padrejtësi. Nëse është pasuri ose e ngashme ia kthen atë, nëse ka shpifur për të kërkon falje, nëse është përgojim kërkon falje gjithashtu. Njeriu obligohet që të pendohet nga të gjitha mëkatet, e nëse pendohet vetëm prej disa prej tyre, pendimi i tij është i pranuar për ato mëkatë dhe i mbesin mëkatet tjera.
Argumentet nga Kur’ani, suneti dhe njëmendësia (ixhmai) i dijetarëve për patjetërsimin e pendimit janë të shumta. Pendimi është prej themeleve më të rrëndësishme të Islamit, ai është grada e parë e atyre që ecin për në Ahiret. Vonimi i pendimit nuk lejohet, nëse ndokush e vonon ka bërë mëkat për shkak vonimit. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pendohuni që të gjithë tek Allahu, o besimtarë, në mënyrë që të gjeni shpëtim.” (Nur – 31), poashtu thotë: “Thuaj: o robërit e mij të cilët e keni ngarkuar me shumë gabime veten tuaj, mos e humbni shpresën ndaj mëshirës së Allahut, pse vërtet, Allahu i falë të gjitha mëkatet, Ai është që shumë fal dhe është mëshirues.” (Zumer – 53)
Në hadithin e përmendur në fillim të këtij kapitulli mësojmë nxtijen për t’u penduar dhe se Allahu [subhanehu ve teala] gëzohet dhe kënaqet me pendmimin e robit të tij, për këtë Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] na nxitë që vazhdimisht të pendohemi, ai thotë: “o njerëz, pendohuni tek Allahu, vërtet unë pendohem njëqind herë në ditë.” (Muslimi)
Pendimi sjell dobi, prej tyre:
1. Allahu [subhanehu ve teala] gëzohet me pendimin e robit të Tij.
2. pendimi i shlyen mëkatet dhe penduesi bëhët i barabartë me atë që nuk ka mëkate, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “nëse heqin dorë (nga rruga e tyre e gabuar) do t’u falet e kaluara.” (Enfal – 38). Kurse Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve sel-lem] thotë: “Ai që pendohet nga mëkatet është sikur ai që nuk ka mëkate.”
3. pendimi është shkak për të shpëtuar, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “pendohuni që të gjithë tek Allahu, o ju besimtarë, në mënyrë që të shpëtoni.” (Nur – 31)
4. pendimi është shkak që Allahu të shtoj bereqetin prej qielli dhe toke dhe të shtoj pasuritë dhe fëminjtë. Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “unë u thash: kërkoni falje zotit tuaj, se Ai vërtet falë shumë; Ai ju lëshon nga qielli shi me bollëk. Ju shumon pasurinë dhe fëmijët, ju bën të keni kopshte dhe ju jep lumenj. “ (Nuh, 10 –12)
5. pendimi e pengon dënimin, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Allahu nuk do t’i dënoj ata derisa ti (Muhamed) je në mesin e tyre dhe Allahu nuk do t’i dënojë derisa ata kërkojnë falje (istigfar).” (Enfal – 33)
Katadeja [radijallahu anhu] thoshte: Kur’ani ju sqaron sëmundjen dhe shërimin tuaj. Sa i përket sëmundjes ato janë mëkatet, kurse shërimi është kërkimi i faljes.
Aliu [radijallahu anhu] thoshte: “është për t’u habitur me atë që shkatërrohet e me vete e ka fjalën e shpëtimit! E pyetën: cila është ajo? Tha: kërkimi i faljes.
Njeriu i parë që u pendua është Ademi alejhi selam, pasi që hëngri nga pema e ndaluar, u pendua dhe Allahu [subhanehu ve teala] ia pranoi pendimin, Allahu [subhanehu ve teala] thotë: “Ademi pranoi prej Zotit të tij disa fjalë (lutje), prandaj Ai ia fail (gabimin). Ai është mëshirues dhe pranues i pendimit.” (Bekare – 37)
O Zot! Largoe errësirën e mëkateve tona me dritën e njohjes dhe udhëzimit Tënd, na bën prej atyre që ecin drejt Teje dhe ia kthejne shpinën gjerave tjera.
O Allah i yni! Na mundëso që të kemi njohje të pastër, na dhuro përmirësimin e sjelljes dhe raporteve mes nesh sipas rrugës së sunnetit, na furnizo që të mbështetemi sinqerisht në Ty, të kemi mendim të mirë për Ty, na e lehtëso çdo gjë që na afron te Ti së bashku me faljen në të dy botat, me mëshirën Tënde, o më i Mëshirshmi Mëshirues!







</SPAN>

Ahmed Muadh Hakkij

[Pause_Print_Scroll]

F U N D
me rrespekt nga Kumanova
abdulmuhsini

[email protected]