Gabimet e Mediave Shqiptare !!!

[Kodra]

**********
**********
**********




Pamja e ditës
Çeku negocion heqjen e vizave për në Bullgarinë29/04/2006



Mediat në Kosovë janë burimi më i rëndësishëm ,që të flitet gjuha e pastër dhe pa gabime.Them burimi më i rëndësishëm sepse shkrimet ,raportet e tyre i lexojmë të gjithë.

Ky shembull i lartëkuqëzuar tregon,që me të vërtet duhet të punohet ende, në përgjegjësin se cili duhet të shkruaj tekstet.

T`i sjellim gabimet e mediave Kosovare në këtë temë!!!.


Kodra

[Gentiani]

Është e vërtetë që në mediat e informimit ndodhin shumë gabime, qoftë ng ato të shkrimit e deri tek ato të shtrembërimeve të ndryshme.

Pasi që bëhet fjalë për mediume të ndryshme informimi, duhet që të jenë më serioz dhe përgjegjës në shkrimet dhe raportet e tyre. Së fundit ai që e publikon atë shkrim, informatë etj, duhet ta kontrolloj, redaktoj para se ta publikoj, sepse nuk është duke e shkruar në ndonjë forum, ku vjen moderatori dhe i korigjon shkrimin.

Në anën tjetër më duhet të cekë, që edhe mediat e shtetit shqiptarë ja kalojnë me gabime e stërgabime mediave kosovare në raportet, shkrimet e tyre.

Pasi që gjindet në arkivë, nuk mundem ta sjell atë shkrim, që e pata lexuar tek shekulli, përndryshe medium informativ i pasur është në përgjithësi.

Titulli i informatës ishte: arrestohet - dhunon kunatën!

një klik tek titulli dhe vijon teksti i plotë- pas një grindje rreth pronësisë mes kunatit dhe kunatës, kunati e rrah kunatën e tij dhe për këte arrestohet.

hajde gazetar hajde!

[Dijedoni]

Postimi origjinal është bërë nga Kodra

**********
**********
**********




Pamja e ditës
Çeku negocion heqjen e vizave për në Bullgarinë29/04/2006



Mediat në Kosovë janë burimi më i rëndësishëm ,që të flitet gjuha e pastër dhe pa gabime.Them burimi më i rëndësishëm sepse shkrimet ,raportet e tyre i lexojmë të gjithë.

Ky shembull i lartëkuqëzuar tregon,që me të vërtet duhet të punohet ende, në përgjegjësin se cili duhet të shkruaj tekstet.

T`i sjellim gabimet e mediave Kosovare në këtë temë!!!.


Kodra

Pajtohem me juve,por është mirë t´i sjellim edhe gabimet e mediave Shqiptare,personalisht jam i shokuar me përdorimin e fjalëve të huaja,turke e sidomos italiane.Tung nga Gjilani.

[Kodra]

**********
**********
**********

Të nderuar Gentiani dhe Dijedoni,pajtohem me ju,për ndryshimin e titullit të temës !!.


Me respekt, ju përshëndet


Kodra

[Dijedoni]

Postimi origjinal është bërë nga Kodra

**********
**********
**********

Të nderuar Gentiani dhe Dijedoni,pajtohem me ju,për ndryshimin e titullit të temës !!.


Me respekt, ju përshëndet


Kodra

Kodra,falemnderit që je i mirëkuptueshëm dhe zemërgjerë.Ta ngrisim të gjithë së bashku nivelin e gjuhës sonë më të bukur në botë.Së paku është për ne.I kisha lutë të gjithë shqiptarët të mos të përtojn dhe të japin kontribut për shqipen tonë.Përshendetje dhe suksese nga Bekimi.

[Kodra]

Postimi origjinal është bërë nga Dijedoni

Kodra,falemnderit që je i mirëkuptueshëm dhe zemërgjerë.Ta ngrisim të gjithë së bashku nivelin e gjuhës sonë më të bukur në botë.Së paku është për ne.I kisha lutë të gjithë shqiptarët të mos të përtojn dhe të japin kontribut për shqipen tonë.Përshendetje dhe suksese nga Bekimi.

**********
**********
**********

I nderuari Dijedoni,
vetëm kjo që ke shkruar,e nënvizuar me të kuqe,duhet të qëndroj,për të vetmin fakt, se askushi nuk është i përkryer,por kjo arrihet me punën e përbashkët dhe asesi ndryshe.


Respektplotë

Kodra

[Kodra]

Kryetari Sejdiu thotë se prania e ardhshme nderkombetare nuk duhet të ketë fuqinë që e
ka UNMIK-u




Aktuale


Ekipi negociator i Kosovës diskutoi sot me shefin e UNMIK-ut Soren Jesen Petersen lidhur me procesin e zbatimit të standardeve dhe formën e pranisë ndërkombëtare në Kosovë, pas vendimit për statusin. Petersen tha se në Kosovë do të ketë një prani të lehtë ndërkobmëtare, ndërsa angazhimet e saj do të përcaktohen në bashkëpunim me institucionet vendore. Sipas kryetarit të Kosovës Fatmir Sejdiu ndërkaq, në Kosovë edhe për një kohë duhet të ketë forca të NATO-s që do të garantonin sigurinë, kurse prania civile nuk duhet të ketë kompetencat e deritashme të UNMIK-ut.


RTK15/05/200616:33:43


**********
**********
**********


Mendoj se fjalia :

- Sipas kryetarit të Kosovës Fatmir Sejdiu ndërkaq .......

do të duhej të ishte :

- Ndërkaq, sipas kryetarit të Kosovës Fatmir Sejdiu, ......



Me shpresë se nuk kam gabuar


Kodra

[etniku]

dashta te kyqem ne ket teme pake edhe une ,gabimet ndodhin gjithkund por mos te behen gabime ne tekste shkollore ,e ne literatura ne ndryshme ku jane te dore te nxenesve brishtesin e tyre ,,qe te mos i kultivojne ato gabime apo kuptoni,,, por edhe ne media duhet me pase nje kujdes me te madhe ,te mundohemi te perdorim sa me shume gjuhen letrare edhe ne shtepit tona ... Eshte nje fenomen tek ne se edhe nese flet mire apo shkruan disi nuk ju pelqen rrethit .se nuk munde te jen pastaj te barrabarte ndihen me te ulet kaq kisha .vleresone ju tung..

[sunshine]

Të nderuar,
Para disa minutash shikova në RTK shtojcen e lajmeve "Sport Plus", që u prezantua nga një gazetare që nuk e njoh me emër! Gjatë pesë minutave sa zgjatën këto lajme, nga kjo gazetare shkronja L u lexua çdo herë LL!
Unë pyes vetën, a është kjo gazetare me prejardhje serbe apo ku është problemi!? Për të gjithë ata që nuk e dinë shkronja L serbisht lexohet si LL!
Fatkeqësisht shtrembërimi i emrave dhe shkronjave është një dukuri e përhapur në televizionet shqipëtare, si në Kosovë ashtu edhe në Shqipëri apo Maqedoni!
Kjo gazetarja lexon p.sh. Michele Platini si Pllatini, Atletico Madrid si Atlletico Madrid, etj, etj.! Një gjë mund ta kuptoj që emërtimet e huaja ndoshta janë vështirë për tu shqiptuar, por për atë njerzit studijojnë e shkollohen për gazetari, që të dinë mirë të i shqiptojnë fjalët dhe shkronjat!
Unë jetoj në Gjermani dhe Bayer Leverkusen nuk lexohet kurrë LLeverkuzen, apo Bielefeld si Biellefeld!
E në televizionet nga Shqipëria shkohet aq larg saqë Formula Një e quajnë Formual Uno!!!

I marrin këta njerëz lajmet nga TANJUG apo kanë me të vërtetë prejardhje serbe?!

[rilinda]

Gabimet e Mediave shqiptare nuk kanë fund. Ato (gabimet) nuk qëndrojnë vetëm në shqiptimin e shkronjave, por edhe në forminim e fjalive.
Gjatë fushatës zgjedhore këtu në Kosovë, një nga televizionet tona (që nuk më kujtohet se cili ishte), derisa po e jepnin lajmnin se Behgjet Pacolli ishte në Krushë të Madhe, ku u takua me gratë e Krushës, moderatorja tha:
-"Behgjet Pacolli ishte në Krushë të Madhe dhe i mbështeti gratë."
A thua vallë se si i mbështeti ato?!

Ka qenë më mirë të thuhej "i përkrahu" e jo "i mbështeti".

***
Veç sa e pash në RTK, gazetarin Milazim Krasniqi që po e bënte reklamë emisionin Pro et Kontra që do të transmetohet sonte, e tha:
-"Emisionin mund t'a ndiqni fill pas lajmeve Blic".
A mund të thoshte, dhe a do të ishte më mirë të thuhej "menjëherë pas lajmeve"!?!

[Guri i madh]

Postimi origjinal është bërë nga rilinda

Gabimet e Mediave shqiptare nuk kanë fund. Ato (gabimet) nuk qëndrojnë vetëm në shqiptimin e shkronjave, por edhe në forminim e fjalive.
Gjatë fushatës zgjedhore këtu në Kosovë, një nga televizionet tona (që nuk më kujtohet se cili ishte), derisa po e jepnin lajmnin se Behgjet Pacolli ishte në Krushë të Madhe, ku u takua me gratë e Krushës, moderatorja tha:
-"Behgjet Pacolli ishte në Krushë të Madhe dhe i mbështeti gratë."
A thua vallë se si i mbështeti ato?!

Ka qenë më mirë të thuhej "i përkrahu" e jo "i mbështeti".

***
Veç sa e pash në RTK, gazetarin Milazim Krasniqi që po e bënte reklamë emisionin Pro et Kontra që do të transmetohet sonte, e tha:
-"Emisionin mund t'a ndiqni fill pas lajmeve Blic".
A mund të thoshte, dhe a do të ishte më mirë të thuhej "menjëherë pas lajmeve"!?!

une e kam percjell ket emison vet pacolli ka then se se une ju mbeshteti ju perzin kabllat BEHGJETITIT nuk ësht gabim i mediave po kan pas mundsi në nji mnyr tjter me e interpretue

[4peace]

*

TË PËRDORIM FJALËN SHQIPE NË VEND TË FJALËS SË HUAJ

Frazeologjia "ndërroi jetë" dhe "solli në jetë"

Frazeologjia "ndërroi jetë" në vend të foljes pësore vdiq ka vërshuar në të gjitha gazetat shqiptare, në radiotelevizion dhe në publicistikën e internetit. Me të drejtë parashtrohet pyetja: pse shtypi dhe radiotelevizioni shqiptar kanë frikë nga fjala „vdekje"? Fjala „vdekje" është e dhimbshme, por është fjalë poetike. Pa këtë fjalë të dhimbshme do të varfërohej Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe, do të varfërohej tradita dhe folklori ynë kombëtar… Ka raste kur në faqet e shtypit dhe në internetin shqiptar për njeriun që vdes shkruhet me shprehjen „ndërroi jetë", „shkoi në atë botë", „shkoi në amshim", „i mbylli sytë", „ndahet nga jeta", "gjendet i pajetë", "i pushoi zemra", "shuhet në moshën…", "përcillet në banesën e fundit" etj. në vend të fjalës së vetme me kuptim të natyrshëm vdiq, vdes apo u gjet i vdekur. Si mund të jetë shprehja "shuhet" më e përshtatshme se fjala "vdiq" për njeriun si qenie e botës objektive?! Po "banesa e fundit" a nuk gjendet në varreza, ku varrosen të vdekurit, që me asnjë mjet figurativ nuk mund të thuhet dhe të shkruhet?! Kjo shprehje e vjetruar e stilit të lartë e ka vendin në letërsinë artistike, që i jep forcë dhe e zbukuron krijimtarinë letrare. Të gjitha shprehjet frazeologjike kanë kuptimin e përgjithshëm vdekje-a, që sipas FGJSSH do të thotë ndalim i veprimtarisë jetësore të organizmit të njeriut, ndërprerje përgjithnjë e shkëmbimit biologjik të lëndëve në organizëm a në një pjesë të tij; mbarimi a fundi i jetës së njeriut. Konkretisht, në Historinë e Letërsisë Shqiptare nuk shkruan se poeti i madh, Naim Frashëri, „ndërroi jetë", por vdiq në vitin 1900. Kurse në librin voluminoz „Historia e Popullit Shqiptar" shkruan se më 17 janar 1468, i mbuluar me një lavdi të përjetshme, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, vdiq në Lezhë.


Shqiptarët, pa dallime fetare, nuk duhet të vuajnë nga kompleksi i shprehjes së vjetruar me stil të lartë „ndërroi jetë". Konkretisht, gjuha angleze e ka të vetmen fjalë die (stop living) = vdes (pushoj së jetuari), që përdoret si për njerëzit, ashtu edhe për kafshët. Megjithatë gazetat angleze me rastin e vdekjes së personaliteteve nuk shkruajnë me stil të lartë „shkoi në amshim", apo "shkoi në qiell", ose me shprehje figurative "shuhet", por thjesht: vdiq. Padyshim se me anën e shpalljeve objektive në gazetat e Evropës Perëndimore tregohet kultura dhe emancipimi i popullit. Prandaj në dallim me gjuhën angleze gjuha shqipe ka një përparësi shumë më të madhe, meqë për njerëzit thuhet vdes, kurse për kafshët thuhet ngordh. Nëse një organ i trupit nuk funksionon, ne themi se ka vdekur: p.sh. dhëmbi i vdekur, dhe si përfundim duhet nxjerrë, prandaj nuk mund të thuhet ndryshe. Dukuri tjetër është edhe me rastin e lindjes së fëmijës, për të cilin në vend se shtypi të shkruaj me logjikë se nëna lindi një djalë apo vajzë, shtypi shqiptar shkruan me trope të panevojshme se "…solli në jetë vajzën e saj". Duhet të kemi parasysh për shënimet në bibliografinë elektronike rreth personave të vdekur: nëse në rubrikën "Kërko në web" shkruhet fjala e përshtatshme "vdiq…", lëndën që kërkojmë mund ta gjejmë më shpejt dhe më lehtë, se me frazeologjinë - me trope të ndryshme, që përmenda në fillim të shkrimit. Prandaj në bibliografinë e internetit shqiptar nuk shënohet "ndërroi jetë", por vdiq, me anën e së cilës rezultati bibliografik do të dalë më shpejt dhe më saktë, sepse fjalët "ndërroi" dhe " jetë" dhe të ngjashme kanë fushë më të gjerë shënimesh, kundrejt fjalës kuptimplote "vdiq" me fushë të përcaktuar. E njëjta gjë vlen edhe për tropin letrar "Nëna solli në jetë djalin apo vajzën", i cili në bibliografinë e internetit shqiptar krijon huti, kurse me anën e fjalës madhështore "lind" shënimet rreth vitlindjes dhe vendlindjes do të gjenden më shpejtë dhe më saktë se tropi "solli në jetë".

...

[4peace]

...


Përdorimi i fjalës së huaj në vend të fjalës shqipe

Me rastin e fatkeqësive në komunikacion, shtypi dhe interneti shqiptar shkruan se shoferi, apo udhëtari u vra. Sipas Fjalorit të Gjuhës së Sotme Shqipe folja kalimtare vras do të thotë: E bëj një njeri të vdes ose një kafshë të ngordhë, duke qëlluar me armë a me ndonjë mjet tjetër. Nëse me anën e lajmërimit gazetaresk rreth fatkeqësisë në komunikacionin rrugor shkruan se shoferi u vra, nënkuptohet sikur shoferi është lënduar në rrugë, ndonëse fjala është për vdekjen apo mbytjen e shoferit në fatkeqësinë rrugore. Dukuri e njëjtë është edhe me rastin e mbytjes së minatorëve në minierë, për të cilët televizioni dhe shtypi shqiptar shkruajnë se minatorët u vranë. Prandaj duhet të shkruhet: vdiq ose humbi jetën në fatkeqësi komunikacioni, apo në minierë. Është koha që dukuritë e shprehjeve primitive të fshihen nga të gjitha faqet informative, librat shkollore dhe bisedat shoqërore të njerëzve. Dukuri tjetër në vend të fjalës kuptimplotë është edhe lajmi me rastin e dënimit të fajtorëve, të cilët në vend se të deklarojnë se fajtori u dënua me një vit apo dy vjet burg, deklarojnë se fajtorët u dënuan me një apo dy vjet heqje lirie. Parashtrohet pyetja përse zyrtarët dhe gazetarët shprehen me tabu, që do të thotë se kanë frikë nga "bestytnia" shtetërore. Vallë, kaq e ndjeshme dhe prekëse qenka fjala dënim i fajtorit, saqë në vend të saj shprehen me sintagma të ndryshme zbutëse të panevojshme. Kjo do të thotë sikur në vend të fjalisë kuptimplote "diplomati gënjen", gazetari duhet të shprehet me butësi se "diplomati nuk e thotë të vërtetën". Shkelje të rregullave gjuhësore ndodhin edhe me shtrembërimin e emrave të përditshëm autobuz dhe guzhinë, në vend se të shqiptohen drejt autobus dhe kuzhinë. Siç dihet fjalët autobus dhe kuzhinë janë me prejardhje nga frëngjishtja autobus dhe cuisine, prandaj obligohen që qytetarët t’i shqiptojnë dhe t’i shkruajnë drejt. Kur ndonjë nënë lind binjak, shtypi shkruan se nëna lindi dy binjakë, që do të thotë se nëna ka lindur katër fëmijë. Duhet pasur kujdes se parashtesa latine bi do të thotë dyfish, prandaj vetë fjala binjak do të thotë dyfëmijë. Me parashtesën latine bi shkruhen edhe fjalët bilateral (dypalëshe), bigami (martesë me dy gra), bimester (dymujor), bicycle (biçikletë) që do të thotë dyçikletë prej dy rrathësh. Gjithashtu në vend të fjalës me burim neolatin dubloj duhet të shkruhet dyfishoj, kurse në vend të fjalës duplikat shkruhet dyfish.

Keqpërdorimit të gjuhës shqipe nuk i shpëtojnë edhe fjalët e huaja, të cilat pa ndonjë arsye futen në shkrimet shqiptare. Rastet janë të shpeshta, sidomos kur autorët nuk e dinë se fjalët janë sinonime: e para në gjuhën e huaj dhe e dyta në gjuhën shqipe. Një ndër fjalët më të shpeshta të gjuhës publicistike që përdoret është fjala e huaj "human", në vend të fjalës shqipe "njerëzor". Kurse fjalët trim dhe hero kanë një kuptim: e para është shqip, e dyta është neolatine. Dukuri e fjalëve me kuptim të njëjtë ndodh edhe me titujt e forumeve ndërkombëtare, psh. "Anëtar i Bordit Këshillimor" (shqip del Anëtar i Këshillit Këshillimor) në vend se të thuhet "Anëtar i Komisionit këshillimor". Këto sinonime përsëriten kështu: …ndaj humanizmit dhe njerëzimit, ose …kjo nuk është aspak humane dhe njerëzore, por edhe …fytyra jote plotë nuri dhe dritë, shpirtëror dhe psikologjik, në përfundim të kësaj mund të konkludoj (nga lat. concludere që do të thotë përfundoj)… etj. Unë habitem pse redaksitë shqiptare i durojnë këto gabime të skajshme, të cilat e mundojnë lexuesin shqiptar. Gjithashtu fjalia me fjalën e huazuar nga frëngjishtja toksik "Nxënësit u helmuan me helm toksik", duhet shkruar shqip: Nxënësit u helmuan me lëndë helmuese. Po të shkruhen shqip, fjalitë e sipërshënuara dalin qesharake: …kjo nuk është aspak njerëzore dhe njerëzore; …ndaj njerëzimit dhe njerëzimit; …plotë dritë dhe dritë, shpirtëror dhe shpirtëror, meqë psikologjia merret me studimin e shpirtit të njeriut, …u helmuan me helm helmues, në përfundim të kësaj mund të përfundoj… etj. E njëjta përsëritje ndodh edhe me fjalën konkrete vdiq. Derisa në fjalinë e parë të lajmit shkruan se personi ka ndërruar jetë, në fjalinë e dytë shkruan se personi vdiq. Kjo tregon pasigurinë e gazetarit, ndaj pa ndonjë arsye i thekson fjalët me kuptime të njëjta. Prandaj nëse gazetarët gabojnë në drejtshkrimin e gjuhës shqipe, janë kryeredaktorët dhe lektorët, të cilët duhet t’i evitojnë këto gabime të ndjeshme.

...

[Fshatari]

Postimi origjinal është bërë nga 4peace

*

TË PËRDORIM FJALËN SHQIPE NË VEND TË FJALËS SË HUAJ

Frazeologjia "ndërroi jetë" dhe "solli në jetë"

Frazeologjia "ndërroi jetë" në vend të foljes pësore vdiq ka vërshuar në të gjitha gazetat shqiptare, në radiotelevizion dhe në publicistikën e internetit. Me të drejtë parashtrohet pyetja: pse shtypi dhe radiotelevizioni shqiptar kanë frikë nga fjala „vdekje"? Fjala „vdekje" është e dhimbshme, por është fjalë poetike. Pa këtë fjalë të dhimbshme do të varfërohej Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe, do të varfërohej tradita dhe folklori ynë kombëtar… Ka raste kur në faqet e shtypit dhe në internetin shqiptar për njeriun që vdes shkruhet me shprehjen „ndërroi jetë", „shkoi në atë botë", „shkoi në amshim", „i mbylli sytë", „ndahet nga jeta", "gjendet i pajetë", "i pushoi zemra", "shuhet në moshën…", "përcillet në banesën e fundit" etj. në vend të fjalës së vetme me kuptim të natyrshëm vdiq, vdes apo u gjet i vdekur. Si mund të jetë shprehja "shuhet" më e përshtatshme se fjala "vdiq" për njeriun si qenie e botës objektive?! Po "banesa e fundit" a nuk gjendet në varreza, ku varrosen të vdekurit, që me asnjë mjet figurativ nuk mund të thuhet dhe të shkruhet?! Kjo shprehje e vjetruar e stilit të lartë e ka vendin në letërsinë artistike, që i jep forcë dhe e zbukuron krijimtarinë letrare. Të gjitha shprehjet frazeologjike kanë kuptimin e përgjithshëm vdekje-a, që sipas FGJSSH do të thotë ndalim i veprimtarisë jetësore të organizmit të njeriut, ndërprerje përgjithnjë e shkëmbimit biologjik të lëndëve në organizëm a në një pjesë të tij; mbarimi a fundi i jetës së njeriut. Konkretisht, në Historinë e Letërsisë Shqiptare nuk shkruan se poeti i madh, Naim Frashëri, „ndërroi jetë", por vdiq në vitin 1900. Kurse në librin voluminoz „Historia e Popullit Shqiptar" shkruan se më 17 janar 1468, i mbuluar me një lavdi të përjetshme, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, vdiq në Lezhë.


Shqiptarët, pa dallime fetare, nuk duhet të vuajnë nga kompleksi i shprehjes së vjetruar me stil të lartë „ndërroi jetë". Konkretisht, gjuha angleze e ka të vetmen fjalë die (stop living) = vdes (pushoj së jetuari), që përdoret si për njerëzit, ashtu edhe për kafshët. Megjithatë gazetat angleze me rastin e vdekjes së personaliteteve nuk shkruajnë me stil të lartë „shkoi në amshim", apo "shkoi në qiell", ose me shprehje figurative "shuhet", por thjesht: vdiq. Padyshim se me anën e shpalljeve objektive në gazetat e Evropës Perëndimore tregohet kultura dhe emancipimi i popullit. Prandaj në dallim me gjuhën angleze gjuha shqipe ka një përparësi shumë më të madhe, meqë për njerëzit thuhet vdes, kurse për kafshët thuhet ngordh. Nëse një organ i trupit nuk funksionon, ne themi se ka vdekur: p.sh. dhëmbi i vdekur, dhe si përfundim duhet nxjerrë, prandaj nuk mund të thuhet ndryshe. Dukuri tjetër është edhe me rastin e lindjes së fëmijës, për të cilin në vend se shtypi të shkruaj me logjikë se nëna lindi një djalë apo vajzë, shtypi shqiptar shkruan me trope të panevojshme se "…solli në jetë vajzën e saj". Duhet të kemi parasysh për shënimet në bibliografinë elektronike rreth personave të vdekur: nëse në rubrikën "Kërko në web" shkruhet fjala e përshtatshme "vdiq…", lëndën që kërkojmë mund ta gjejmë më shpejt dhe më lehtë, se me frazeologjinë - me trope të ndryshme, që përmenda në fillim të shkrimit. Prandaj në bibliografinë e internetit shqiptar nuk shënohet "ndërroi jetë", por vdiq, me anën e së cilës rezultati bibliografik do të dalë më shpejt dhe më saktë, sepse fjalët "ndërroi" dhe " jetë" dhe të ngjashme kanë fushë më të gjerë shënimesh, kundrejt fjalës kuptimplote "vdiq" me fushë të përcaktuar. E njëjta gjë vlen edhe për tropin letrar "Nëna solli në jetë djalin apo vajzën", i cili në bibliografinë e internetit shqiptar krijon huti, kurse me anën e fjalës madhështore "lind" shënimet rreth vitlindjes dhe vendlindjes do të gjenden më shpejtë dhe më saktë se tropi "solli në jetë".

...

Eshtë vallë fjalë poetike fjala "vdekje" ?
Unë e perceptoj e ndiej si fjalë shumë neutrale, pa petk pitoresk as veshje poetike. Term administrativ e historik, i kuptueshëm për të gjithë, fjala "vdekje" shkëlqen për kuptimin neutral e prozaik krahasuar me sinonimet e qëlluara që ju citoni:
- "ndrroi jetë" nuk është shprehje neutrale. Eshtë më e butë se fjala vdekje që është vërtet brutale sepse në të figuron fjala "jetë"(e kundërta e vdekjes) dhe folja "ndërroi" që në këtë kontekst nënkupton u ndrrua diçka e pa peshë(psh ndërroi këmishën...!), e do të vazhdohet në një formë tjetër gadi si e para! Merita e kësaj shprehjeje qëndron në faktin se ana e perceptueshme e saj, po jo kuptimi natyrisht,harron vdekjen e flet vetëm për "jetën" me kuptimin e vdekjes(ironi me të cilën ngushllohemi i çikë...).

Vërejmë se të gjitha shprehjet e përbëra që citon 4peace shënjojnë vdekjen duke e anashkaluar fjalën tronditëse "vdekje" :ndërroi jetë", „shkoi në atë botë", „shkoi në amshim", „i mbylli sytë", „ndahet nga jeta", "gjendet i pajetë", "i pushoi zemra", "shuhet në moshën…", "përcillet në banesën e fundit".

Shtresim kuptimes(konotacione):
-„shkoi në atë botë" = vdes+besoj në botën e përtej varrit.
-„shkoi në amshim" = vdes + bota tjetër është e përmotshme; kjo këtu kalimtare.
-mbylli sytë, i pushoi zemra janë imazhe sinekdotike.
-shuhet : metaforë
Të gjitha këto imazhe poetike kanë për qëllim të zbehin e zbusin sadopak pikëllimin e rëndë që shkakton mortja.
Edhe vetë do t'isha i prirur të përdorja njërën nga këto shprehje ose do heshtja fare...!

[adidu]

Postimi origjinal është bërë nga 4peace

*

TË PËRDORIM FJALËN SHQIPE NË VEND TË FJALËS SË HUAJ

Frazeologjia "ndërroi jetë" dhe "solli në jetë"

Frazeologjia "ndërroi jetë" në vend të foljes pësore vdiq ka vërshuar në të gjitha gazetat shqiptare, në radiotelevizion dhe në publicistikën e internetit. Me të drejtë parashtrohet pyetja: pse shtypi dhe radiotelevizioni shqiptar kanë frikë nga fjala „vdekje"? Fjala „vdekje" është e dhimbshme, por është fjalë poetike. Pa këtë fjalë të dhimbshme do të varfërohej Fjalori i Gjuhës së Sotme Shqipe, do të varfërohej tradita dhe folklori ynë kombëtar… Ka raste kur në faqet e shtypit dhe në internetin shqiptar për njeriun që vdes shkruhet me shprehjen „ndërroi jetë", „shkoi në atë botë", „shkoi në amshim", „i mbylli sytë", „ndahet nga jeta", "gjendet i pajetë", "i pushoi zemra", "shuhet në moshën…", "përcillet në banesën e fundit" etj. në vend të fjalës së vetme me kuptim të natyrshëm vdiq, vdes apo u gjet i vdekur. Si mund të jetë shprehja "shuhet" më e përshtatshme se fjala "vdiq" për njeriun si qenie e botës objektive?! Po "banesa e fundit" a nuk gjendet në varreza, ku varrosen të vdekurit, që me asnjë mjet figurativ nuk mund të thuhet dhe të shkruhet?! Kjo shprehje e vjetruar e stilit të lartë e ka vendin në letërsinë artistike, që i jep forcë dhe e zbukuron krijimtarinë letrare. Të gjitha shprehjet frazeologjike kanë kuptimin e përgjithshëm vdekje-a, që sipas FGJSSH do të thotë ndalim i veprimtarisë jetësore të organizmit të njeriut, ndërprerje përgjithnjë e shkëmbimit biologjik të lëndëve në organizëm a në një pjesë të tij; mbarimi a fundi i jetës së njeriut. Konkretisht, në Historinë e Letërsisë Shqiptare nuk shkruan se poeti i madh, Naim Frashëri, „ndërroi jetë", por vdiq në vitin 1900. Kurse në librin voluminoz „Historia e Popullit Shqiptar" shkruan se më 17 janar 1468, i mbuluar me një lavdi të përjetshme, Gjergj Kastrioti Skënderbeu, vdiq në Lezhë.


Shqiptarët, pa dallime fetare, nuk duhet të vuajnë nga kompleksi i shprehjes së vjetruar me stil të lartë „ndërroi jetë". Konkretisht, gjuha angleze e ka të vetmen fjalë die (stop living) = vdes (pushoj së jetuari), që përdoret si për njerëzit, ashtu edhe për kafshët. Megjithatë gazetat angleze me rastin e vdekjes së personaliteteve nuk shkruajnë me stil të lartë „shkoi në amshim", apo "shkoi në qiell", ose me shprehje figurative "shuhet", por thjesht: vdiq. Padyshim se me anën e shpalljeve objektive në gazetat e Evropës Perëndimore tregohet kultura dhe emancipimi i popullit. Prandaj në dallim me gjuhën angleze gjuha shqipe ka një përparësi shumë më të madhe, meqë për njerëzit thuhet vdes, kurse për kafshët thuhet ngordh. Nëse një organ i trupit nuk funksionon, ne themi se ka vdekur: p.sh. dhëmbi i vdekur, dhe si përfundim duhet nxjerrë, prandaj nuk mund të thuhet ndryshe. Dukuri tjetër është edhe me rastin e lindjes së fëmijës, për të cilin në vend se shtypi të shkruaj me logjikë se nëna lindi një djalë apo vajzë, shtypi shqiptar shkruan me trope të panevojshme se "…solli në jetë vajzën e saj". Duhet të kemi parasysh për shënimet në bibliografinë elektronike rreth personave të vdekur: nëse në rubrikën "Kërko në web" shkruhet fjala e përshtatshme "vdiq…", lëndën që kërkojmë mund ta gjejmë më shpejt dhe më lehtë, se me frazeologjinë - me trope të ndryshme, që përmenda në fillim të shkrimit. Prandaj në bibliografinë e internetit shqiptar nuk shënohet "ndërroi jetë", por vdiq, me anën e së cilës rezultati bibliografik do të dalë më shpejt dhe më saktë, sepse fjalët "ndërroi" dhe " jetë" dhe të ngjashme kanë fushë më të gjerë shënimesh, kundrejt fjalës kuptimplote "vdiq" me fushë të përcaktuar. E njëjta gjë vlen edhe për tropin letrar "Nëna solli në jetë djalin apo vajzën", i cili në bibliografinë e internetit shqiptar krijon huti, kurse me anën e fjalës madhështore "lind" shënimet rreth vitlindjes dhe vendlindjes do të gjenden më shpejtë dhe më saktë se tropi "solli në jetë".

...

Mendoj se keto jane shprehje poliformeshe( me tendence letrarizimi) te percaktimit te vdekjes dhe te lindjes dhe jo aspekt gjykimi qe tejkalon masen deri ne ate te ashtuquajturin paragjykim. Kjo eshte veti e gjuheve te vjetra(nuk po i rendis per te mos krijuar ndonje paragjykim), tek te cilat hyn edhe shqipja.