Kein Macromedia Flashplayer? Klick bitte hier!
Dardania.de
Kethu Mbrapa   Dardania.de > Kultura > Historia Shqiptare
Emri
Fjalėkalimi
Historia Shqiptare Tė diskutojmė pėr historinė tonė!



Pėrgjigju
 
Funksionet e Temės Shfaq Modėt
Vjetėr 15-10-11, 18:53   #1
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Alfabetit Shqiptar

Historia e Manastirit






Kontributi i Skėnderbeut dhe Ali Pashe Tepelenės pėr shėndrimin e Manastirit nė qendėr vilajeti dhe nė vendlindje tė Alfabetit Shqiptar


Gjeneza ose fillimi i kėsaj rruge ėshtė mjaft e gjatė, por unė do tė filloj nga koha e Skėnderbeut e kėtej. Jam i vetėdishėm qė titulli i kėti shkrimi, shumė lexuesėve, nė shikim tė parė, do t’iu duket si apsurd, por nėse kanė durim dhe e lexojnė me kujdes deri nė fund kėtė shkrim, do binden nė tė kundėrtėn. Ja pse. Po filloj me Skėnderbenė. Kongresi i parė i Manastirit nuk do tė ndodhte sikur ky qytet mos ishte qendėr vilajeti, e, pėr kėtė, nė mėnyrė indirekte ka kontribuar edhe rezistenca e shqiptarėve, duke filluar nga koha e Skėnderbeut. Pushtuesėt osmanė, me tė shkelur nė Manastir, shqetsime tė mėdha patėn pikėrisht nga rezistenca nė fjalė, nė krye me heroin ynė kombėtar. Ky, pėrveē asaj qė ka dashur Manastiri, themeluar nga stėrgjyshėt e tij – Linkestėt, mos mbetet nė duart e osmanėve, deshte tė hakmeret edhe pėr helmimin e vėllezėrve tė vet nga ana e sulltanit. Ky i fundit, i vetėdishėm qė me forcė nuk do mund tė pėrballojė dot Skėnderbenė, trimėrinė e tė cilit e kishte njohur derisa e kishte peng, vendosi ta qetsojė pėrmes islamizimit tė shqiptarėve. Pėr ta kryer kėtė, patjetėr duhej tė ngrihen objekte fetare islame nė Manastir. Prandaj, nuk ishte gjė e rastit qė xhamia e parė nė Ballkan u ngrit pikėrisht nė kėtė qytet dhe atė, me iniciativėn e njė komandanti tė shquar turk i cili posa ishte kthyer nga njė betejė e pasuksesshme me shqiptarėt e Skėnderbeut, vetėm disa vjet pas vdekjes tė kėtij tė fundit. Pas xhamisė tė parė, filluan tė ngrihen edhe tė tjera, numri i tė cilave, nė fund, mbriu nė 72, gjė qė e shėndroi Manastirin nė qendėr mė tė rėndėsishme dhe mė atraktive fetare nė Ballkan. Pėr kėtė pra, nė mėnyrė indirekte, ka kontribuar edhe Skėnderbeu dhe rezistenca shqiptare nėpėrgjithėsi. Nga kjo qė theksova mė sipėr del pėrfundimi se shqiptarėt pushtetin osman e rrezistonin mė tepėr se ēdo popull tjetėr qė jetonte nė Manastir. Me tė drejtė, ndonjė nga lexuesit do tė dojė tė dijė shkaqet pėr kėtė. Pėrgjigja ime do tė ishte kjo. Historia ka dėshmuar se ai qė rruan pragun e shtėpisė sė tij, reziston mė tepėr nga mysafiri. Nėse kėtė shtėpi rastėsisht e pėrfshin zjarri, mysafiri do dalė prej saj, pėr tė shpėtuar jetėn, kurse i zoti qendron deri nė fund dhe bėn ēmos pėr ta shuar zjarrin, duke sakrifikuar jetėn. Ose, pėr ta elaboruar mė mirė kėtė, do shėrbehem me njė shembull mjaft tė thjeshtė, por me plot kuptim. Nėse njė fėmijė mban nė dorė para tė veta, vėshtirė ėshtė qė t’ia marrish, e nėse ato para i ka tė vjedhura, menjėherė ti jep dhe ia mbath kėmbėve, sepse si ka fituar me djersė. Besoj se u kuptuam. Por, ti kthehemi Skėnderbeut. Manastiri, pėrveē qendėr fetare, mė vonė, u bė edhe qendėr ushtarake. Rezistenca e Skėnderbeut dhe e shqiptarėve pas vdekjes sė tij, kontrobuoi tepėr nė kėtė drejtim sepse, edhe pse njė pjesė e madhe e shqiptarėve, pėr ti shpėtuar asimilimit tė egėr sllav, pėrqafoi islamizmin, por ata nuk e pranuan sundimin osman, kėshtu qė, rezistenca shqiptare nuk u ndėrpre. Kjo e detyroi sulltanin tė sjellė forca tė mėdha ushtarake, pėr nevojat e tė cilėve u ngritėn objekte tė ndryshme ekonomike etj, nė Manastir, tė cilat kėtij qyteti ia ndryshuan krejtėsisht tiparet ose fizionominė, duke e shėndruar nė qendėr vilajeti dhe nė qytet konsujsh, gjė qė, mundėsoi qė Manastiri tė shėndrohet edhe nė Qendėr tė Lėvizjes Mbarėkombėtare Shqiptare, me vepra tė shumta atdhetare, siē ėshtė edhe Kongresi i Alfabetit. Nė kėtė drejtim, ka kontribuar edhe Ali Pashė Tepelena. Ky, si kundėr Skėnderbeu, pėrveē qė ka dashur Manastiri, si vatėr e vjetėr ilire, mos mbetet nėn turqit, hakmerrej edhe pėr vrrasjen e vjehėrit tė tij, Kapllan Pashės, tė cilit, akoma pa zbritur nga kali, ia prenė kokėn dhe e lanė nė atė gjendje tė mjerueshme disa ditė me rradhė nė njė shesh tė Manastirit. Kontributi i Ali Pashė Tepelenės pėr afirmimin e Manastirit, ka tė bėjė edhe me vllehėt. Ai, siē dihet, dogji Voskopojėn dhe disa vende tė tjera, jo pėr ti plaēkitur, siē thonė kundėrshtarėt e tij, por pėr t’ia shkulur rrėnjėt e propagandės greke. Kjo djegie bėri qė shumė familje vllehe nga ato vende, tė shpėrngulen nė Maqedoni, pra edhe nė Manastir. Kėta vllehė, njihnin nga disa gjuhė dhe zanate dhe si tė tillė i dhanė impuls tė veēantė zhvillimit ekonomik, gjegjėsisht tregėtisė dhe zejtarisė, gjė qė edhe mė tepėr i hapi rrugėn Manastirit pėr t’u shėndruar nė qendėr vilajeti, pa tė cilin nuk do tė mbahej dot Kongresi i Alfabetit. Ja pse. Manastiri si qendėr e rėndėsishme ekonomike, u mundėsoi disa familjeve shqiptare, tė pasurohen dhe njė pjesė tė pasurisė ta shfrytėzojnė nė dobi tė veprave kombėtare, siē ishte edhe Kongresi i Manastirit. E them kėtė, sepse ky kongres zgjati rreth 10 ditė dhe kėrkonte shpenzime tė mėdha, tė cilat rranė kryesisht nė kurriz tė familjeve tė pasura, siē ishin ajo e Gėrmenjėve, nė hotelin e tė cilėve – “Liria”, u mbajt kongresi nė fjalė, si dhe ajo e Qiriazėve, familja mė patriotike nė mbarė kombin shqiptar dhe nė tė gjitha epokat pas asaj tė Frashėllinjėve, prej tė cilės fitoi frymėzimin e saj kombėtar dhe atdhetar. Kėsaj familje, gjegjėsisht, rolit tė saj nė Kongresin e Alfabetit, unė i kam kushtuar edhe njė fejton tė veēantė. Prandaj, nė kėtė rast, do theksoj vetėm disa momente mė kryesore. Kjo familje pėrbėhej prej 5 antarėve, 3 meshkujve dhe 2 femrave, secili mė patriot se tjetri. Pėr kėtė ka kontribuar, siē thamė, familja e Frashėllinjėve, posaēėrisht bilbili i gjuhės shqipe – Naim Frashėri. Ky, veē tjerash, i ka mundėsuar Sevasti Qiriazit, tė kryejė me sukses dhe nė kohė fakultetin e mėsusisė nė Stamboll dhe gjatė ceremonisė sė diplomimit, i dha porosi tė tilla kombėtare, tė cilat ajo i respektoi dhe i realizoi nė maksimum. Sevastia dhe motra e saj Parashqeva njihnin nga 8 gjuhė dhe si tė tilla ishin femrat mė tė emancipuara nė Ballkan, kurse e dyta ishte e vetmja femėr nė botė, nė Konferencėn e Paqes nė Paris, mė 1919-1920. Librat e Naim Frashėrit ishin pasuria mė e madhe e familjes Qiriaze. Nga shkrimet e tij ishte frymėzuar sidomos Gjerasim Qiriazi, gjė qė shihet edhe nė vjershat e tij, siē ishte edhe strofa nė vijim: Do punoj pėr mėmėdhenė, gjithė jetėn sa tė roj, do t’i zgjoj edhe ata qė flenė, kėshtu jetėn ta mbaroj. Patriotizmi i Naim Frashėrit kishte frymėzuar edhe nėnėn e Qiriazėve, e cila, edhe pse e pashkolluar, kontribuoi tepėr nė shkollimin e fėmijėve tė saj dhe e cila nuk lejonte qė nė shtėpinė e saj tė flitet gjuhė tjetėr pėrveē shqipes, kėshtu qė aty hynin e dilnin vetėm patriotė tė shquar, posaēėrisht para, gjatė dhe pas Kongresit tė Manastirit. Nė shtėpinė e saj mbaheshin mbledhjet e fshehta qė kishin tė bėjnė, jo vetėm me Alfabetin, por edhe me ēėshtjen e ēlirimit tė vendit nga sundimi pesė shekullor osman. Pėr Qiriazėt, e zgjata njėēikė mė tepėr pėr tė konstatuar se pa kėtė familje Manastiri nuk do tė bėhej dot qendra e Lėvizjes Kombėtare, pra, as edhe vendlindje e Alfabetit shqiptar. Nė oborrin e kėsaj familje, u ngrit edhe Shtypshkronja Universale Shqiptare. Pėr ngritjen e saj u vendos nė Kongresin e Manastirit. Nga kjo shtypshkronjė dollėn 300 tituj tė shkrimeve, librave, abetareve dhe publikimeve tė ndryshme shkencore e tj., nė 13 gjuhė tė botės tė cilat disperzoheshin nė tė katėr anėt e rruzullit tokėsor, gjė qė ēėshtjen shqiptare e afirmoi tepėr nė tėrė anėt e Globit dhe hapi rrugėn drejt Pavarėsisė sė Shqipėrisė. Pikėrisht kėtu qendron roli i familjes Qiriaze dhe i Kongresit tė Alfabetit, nė tė cilin, siē thashė, ra vendimi pėr ngritjen e Institucionit nė fjalė. Pėrndryshe, Kongresi i Manastirit ishte urrė midis Lidhjes sė Prizrenit dhe Pavarėsisė sė Shqipėrisė. Sepse, nė Lidhjen e Prizrenit tė v. 1878 u aktualizua nevoja e aprovimit tė Alfabetit tė pėrbashkėt. Prandaj, jo rastėsisht, vetėm disa muaj pas kėsaj, gjegjėsisht gjatė vitit 1879, u krijua Alfabeti i Stambollit, i njohur edhe si Alfabeti i Sami Frashėrit, sepse ky me duart e veta i krijoi gėrmat e atij Alfabeti, i cili u vlerėsua lart nė Kongresin e Manastirit. Ndėrsa, lidhja e Kongresit me Pavarėsinė e Shqipėrisė qėndron nė faktin qė para kėtij kongresi, shqiptarėt pėrdornin alfabete tė ndryshme, tė cilat, jo vetėm qė pengonin komunikimin normal midis tyre, pėrmes letrave, por shkakėtonin edhe grindje, sepse bihej nėn ndikim tė vendeve nga tė cilat fitohej alfabeti. Me aprovimin e Alfabetit tė Manastirit, pengesat nė fjalė si dhe grindjet, morėn fund, gjė qė hapi rrugėn e trasuar nga Lidhja e Prizrenit drejt Pavarėsisė sė Shqipėrisė, e cila u realizua nė tė njėjtin muaj, pas 4 vjet nga Kongresi i Manastirit, mė 28 nėndor, 1912. Me siguri, lexuesve do t’iu interesojė se si ishte atmosfera para objektit tė Alfabetit ditėn e fillimit.


__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Nyje Interesante
Vjetėr 15-10-11, 18:55   #2
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Titulli: Alfabetit Shqiptar

Ishte 14 nėntori 1908. Dėbora kishte mbuluar Pelisterin piktoresk dhe kulmet e shtėpive tė Manastirit. Megjithatė, qysh nė orėt e para tė mėngjezit, para objektit ishin grumbulluar qindra shqiptarė e tė tjerė, tė cilėt tė ftohtin e pėrballonin pėrmes kėngėve dhe valleve kombėtare, gjė qė krijonte pėrshtypjen sikur aty bėhet ndonjė dasmė e madhe shqiptare. Para objektit, nė tė dy anėt e Dragorit, ishin mbledhur edhe mė tepėr se 100 nxėnės shqiptarė tė cilėt mėsonin nė shkollat e mesme, sidomos nė Gjimnazin turk tė Manastirit qė ndodhej pranė objektit tė Kongresit. Nė atė gjimnaz kishte edhe 4-5 profesorė shqiptarė, midis tė cilėve edhe Bajo Topulli, zavėndės drejtor i atij institucioni arsimor. Kėngėt dhe vallet pushuan nė momentin kur filluan tė vijnė kongresmenėt tė cilėt ishin ajka e kombit tė atėhershėm shqiptar, siē ishin: Mitat Frashėri – kryetar i kongresit, kurse mė vonė edhe i Ballit Kombėtar, Gjergj Fishta – “Homeri shqiptar”, Luigj Gurakuqi, Shain Kolonja – dhėndėr i Naim Frashėrit, etj

Pėrqafimet dhe lotėt nga gėzimi nuk kishin fund. Interesant ishte fakti qė midis kongresmenėve kishte myslimanė, tė krishterė, synitė, bektashinj, ortodoksė, katolikė, prtotestantė, toskė, gegė, ēamėr, labėr, etj. Prandaj edhe para objektit ishin tė pranishėm njerėz pothuajse tė tėra konfesioneve nė fjalė. Pas kėsaj ceremonie madhėshtore, njerėzit u kthyen nėpėr shtėpitė e veta duke pritur padurim epilogun, kurse pjesėmarrėsit e Kongresit hynė nė sallėn e madhe, e cila sot nuk ekziston mė dhe pas disa mbledhjeve tė njėpasnjėshme, aprovuan Alfabetin. Kėshtu qė, kongresmenėt, tė shprehem nė mėnyrė figurative, lojtėn rolin e krushqėve tė cilėt nga ky objekt, gjegjėsisht nga Manastiri, morėn “nusen” mė tė mirė e cila rreth njė shekull po i shėrben dhe sa tė jetė bota do t’i shėrbejė tėrė shqiptarėve kudo qė kanė jetuar dhe do jetojnė paskėtaj. Siē dihet, Kongresi i Manastirit nuk do tė ndodhte pa Hyrijetin. Shtrohet pyetja: Pse kėtė ngjarje e pėrfituan mė tepėr shqiptarėt, e jo edhe popujt e tjerė. Pėrgjigja ėshtė kjo. Revolucionin xhonturk qė solli Hyrijetin, e filloi dr. Ibrahim Temo nga Struga nė Stamboll, kurse e realizoi bashkatdhetari i tij – Nijazi Be Resnja mė 1908 nė Manastir. Pra, pa shqiptarėt, nuk do tė ndodhte Hyrijeti. Xhonturqit tė cilėt u kapardisėn nė krye tė shtetit, ishin tė vetėdishėm pėr kėtė, prandaj s’kishin guxim as edhe fytyrė qė tė pengonin Kongresin e Alfabetit, edhepse ky ishte nė dėm tė Perandorisė osmane, sepse zavendėsoi alfabetin e mėparshėm, turko-arab, dhe krijoi kushte pėr Pavarėsinė e Shqipėrisė, gjegjėsisht pėr ndarjen e kėtij shteti nga Turqia. Nga kjo qė thashė gjer tani, del pėrfundimi se historia e Manastirit ėshtė e pasur me plot ngjarje tė lavdishme pėr popullin shqiptar. Por, ēka mbetur sot nga kjo histori nė kėtė qytet? Asgjė. Nga Shtypshkronja Universale s’ka as nam as nishan, edhe pse ajo ka afirmuar tepėr emrin e kėtij qyteti dhe sikur tė ishte vepėr e ndonjė maqedonasi, kushedi se ēfarė pėrmendore do tė vendosej aty. Madje, as emrin e ndonjėrit nga 5 antarėt e familjes Qiriaze ku u ngrit ajo shtypshkronjė nuk e ka marrė, tė paktėn ndonjė rrugicė e qytetit. Objekti ku u mbajt Kongresi ėshtė nė ditė tė hallit, gabim ky qė duhet tė korigjohet, sidomos tani kur po bėhen pėrgatitje pėr manifestimin e 100-vjetorit. Ajo qė ka mbetur si gjurmė, tė cilėn autoritetet albanofobe s’kanė mundur ta zhdukin, ėshtė emri i fushės sė Pellagonisė, qė kujton Pellazgėt e para 12.000 viteve tė kaluara, Heraklea Linkesits, qė kujton fiset ilire – Linkestėt dhe Bardhylin, emri i lumit Dragor, qė ka tė bėjė me fjalėn shqipe dragua, si dhe emri sllav i Manastirit – Bitolla, qė ka tė bėjė me fjalėn shqipe i butė. Sikur kėto sqarime t’i dinin autoritetet serbe dhe komuniste maqedone, me siguri do tua ndėronin emrin.
Parasqevi Qiriazi
Pėr nė Kongresin e Parė tė Manastirit komisioni pregatitor ftoi edhe motrėn time Sevasti tė pėrfaqėsonte shkollėn shqipe tė vajzavet nė Korēė.
Vjeshtėn e motit 1908 pėr shkak tė rrethanave politike tė krijuara me shpalljen. e regjimit konstitucional nė Turqi, shkolla jonė u ēel me njė
numėr shumė mė tė madh nxėnėsish se sa nė vjetėt e mėparshėm.

Puna e shumtė pėr tė zmadhuar shkollėn dhe internatin e penguan drejtoreshėn tė largohet, prandaj ajo mė delegoi mua me tė drejtėn, pėr tė
pėrfaqėsuar shkollėn e vajzave tė Korēės nė kėtė Kongres tė parė kombėtar, sikundėr u quajt atėhere prej shqiptarėvet.
Siē dihet, inisiativėn e mori klubi i Manastirit *Bashkimi+, i cili u themelua fill pas Hyrietit, dhe vėllai im Gjergj Qiriazi pati luajtur njė rol kryesor.
Klubi i Korēės nė kėtė mbledhje tė shėnuar dėrgoi pėrfa-qėsues Mihal Gramenon, Gligor Cilkėn, Sami Pojanin dhe Thoma Avramin. Si grua qė isha nuk munda tė udhėtoja vetėm, prandaj mora shoqen time Fillomena A. Bonati tė mė shoqėronte nė atė mision interesant.
Nuk do tė flas kėtu mbi vėshtirėsitė qė patėn hasur im vėlla Gje-rasim Qiriazi me motrėn Sevasti, pėr tė ēelur shkollėn shqipe tė vaj-zavet e pėr ta mbajtur hapur njėzet vjet me radhė gjatė sundimit tiranik tė sulltan Hamitit.

Por dua tė them se vetė ne mėsueset e shkollės kur dėlnim nga shkolla, Mitropoliti grek porositte rrugaēėt tė na shanin "Masonka, Protestante,
Papistė" - megjithėse nuk ishim as gjė tjetėr veēse shqiptare patriote. Nė njė kohė tė kėtillė pra kur sundonin kushte barbare pėr femrat, pa tė drejta politike pėr ato, dhe gratė muhamedane nė rrugė s'mund tė delnin pa ferexhe, do tė ishte e parmindur dhe e padėgjuar qė njė .grua tė delte sheshit nė njė kon-gnes burrash.
Im vėlla Gjergji mė kėshilloi tė mos ekspozohesha nė kongres e tė mos dilja nė tribunė. Megjithatė mua prapė m'u dha njė rast i mirė tė shėrbej nė
komisionin qė zgjodhi Kongresi pėr tė caktuar abecenė. Ky komision i bėnte mbledhjet nė shtėpi tė Gjergj Qiriazit.
Nėna jonė, Maria ishte e pamundur, por unė ndihmoja zonjėn e Gjergjit pėr tė pritur e pėrcjellė tė tetė anėtarėt e komisionit, tė cilėt punonin me ditė tė tėra, tė veēuar, pėr tė shikuar ēėshtjen e alfabetit, por edhe dhashė dorė duke mbajtur shėnime pėr komisionin.
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 15-10-11, 18:57   #3
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Alfabetit Shqiptar

Por kjo puna ime gjatė kongresit qe e rėndėsishme. Ajo qė mbeti nė formė koirkrete dhe e dobishme prej dorės sime, punė e frymėzuar prej
kongresit tė parė tė Manastirit, ėshtė botimi i abetares sime tė hartuar sipas rregullavet qė vendosi kongresi vetė. Kjo abetare, e para e llojit tė saj,
doli pas disa muajve dhe u lajmua prej shtypit kombėtar si njė pimė e vlefshme.

"Bashkimi kombėtar" mė 5 tė vjeshtės sė tretė 1909 shkruante: *Kjo Oibėr e vogėl me 32 faqe dhe me 18 fytyra ėshtė radhitur bukur e pas methodhės sė re me abecenė qė vendosi Kongresi i Manastirit". Abetarja vėrtet mbante ēminnin 20 para copa, por e vėrteta ėshtė se ajo 01 shpėrnda gratis jo vetėm tek tė vobektit por edhe nė gjithė nxėnėsit e shkollavet shqipe tė atėhershme.
Qė nė Kongresin e Manastirit turqit dhe grekėrit treguan planet e tyre ndaj shqiptarėvet. Bėnė ēmos qė tė merret alfabeti arab edhe grek 'pėr tė shkruar gjuhėn shqipe.

Pėr tė luftuar punėn e vlefshme tė Kongresit tė parė tė Manastirit dhe pėr tė penguar mbrodhėsinė e popullit shqiptar e tė arėsimit me gjuhėn amtare, xhonturqit nisėn fushatėn kundėr abecesė shqipe duke botuar njė abetare tė tyren me shkronja arabe. E zemėruar ruga kjo punė e keqe e xhonturqvet kundra abecesė aty pėr aty shkrova hymnin e alfabetit kombėtar, i cili u kėndua nė katėr anėt e Shqipėrisė mė 1909.

Alfabeti

1. Sot ėshtė dita, shqiptarė, tė ipėrpiqemi,
Alfabetin ton' ta mprojmė,
Shpejt o burrani;
Shkronjat tona jan' tė arta,
Kėto duamė


Udhėtimin nga Korēa nė Manastir e bėmė atė kohė nė dy dite Nuk mė del nga mendja nata qė ngrysėm nė han tė Stenjas. Katėr burra dhe dy gra nė
njė kthinė trualli pa tavan e pa oxhak. Me rrobat e udhės e me pallton e madhe krahėvet u mblodhėm tė gjithė rreth zjarrit tė ndezur nė mes tė
vatrės me tymin qė ntrashej sa mė shumė, se s'kish nga tė delte.

Natėn e gdhimė me biseda kombėtare dhe rreth ēėshtjes sė abecesė dhe herė herė duke dėgjuar ndonjė shaka prej Xha Mihalit, i cili ndėrsa
derdhnim lotė prej tymit, pėrpiqej tė na bėnte tė qeshnim. Kur arritėm nė Manastir njė ditė para se tė ēelej Kongresi qemė pa gjumė e tė lodhur
prej udhės.
Edhe ky udhėtim edhe kongresi vetė mė shtynė tė mendohem se ē'duhej bėrė pėr ta shpėtuar gruan nga gjendja nė tė cilėn kredhej. Pėrveē
abetares dhe hymnit tė alfabetit, vendosa ashtu e heshtur, qė kur tė kthehesba nė Korēė tė ftoja shoqet e mija tė qytetit dhe sė bashku tė fillonim
organizimin tė njė shoqėrie kombėtare pėr gruan.

Brenda vjetit e themeluam me emrin *Yll'i Mėngjezit” me qendėr nė Korēė.
Kjo shoqėri bėri punė tė mirė pėr tė mbrojtur tė drejtat e gruas duke mbajtur konferenca kulturore patriotike dhe duke ēelur kurse pėr tė rejat qė
nuk vinin dot nė shkollė.
Kjo shoqėri nuk u themelua -pa vėshtirėsi, mė thirėn dhe nė gjyq disa herė. Kundėrshtarėt e ēėshtjes shqipe e shpiegonin kėtė thirrjen time nė
gjyq si njė turp, sikur tė kisha bėrė ndonjė punė tė keqe, - "njė grua ta bėnje veten sa tė shpien nė gjyq", - thoshin turkomanėt dhe grekomanėt.
Por unė do ta kisha pėr nder sikur tė mė shpinin edhe hė litar pėr ēėshtjen shqipe.
Kurrė nuk mė shkonte ndėr mend se do tė rroja tė shoh ėndrrat e mia tė realizuara. Nuk jam mė e zonja tė marr pjesė nė punėn e madhe qė bėhet
pėr gruan dhe prej gravet, nė kėtė zhvillim madhėshtor tė qytetėrimit e tė kulturės nė Shqipėri, mė mbetet tė pakėn e drejta natyrale tė gėzohem
edhe unė pėr kėtė punė tė mbarė...
(Marrė nga libri "Alfabeti i gjuhės shqipe dhe Kongresi i Manastirit", Tiranė 1972)
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 15-10-11, 18:57   #4
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Titulli: Alfabetit Shqiptar

Kongresi i Dytė i Manastirit (2-3 prill 1910)
Nė kėtė gjendje tė acaruar tė marrėdhėnieve shqiptaro-turke, kur konflikti me xhonturqit pėr ēėshtjet e kulturės shqiptare kishte arritur kulmin e
tij, atdhetarėt shqiptarė mblodhėn njė kuvend tjetėr kombėtar, Kongresin e Dytė tė Manastirit. Ky tubim u thirr me nismėn e klubit “Bashkimi” tė
Manastirit dhe i zhvilloi punimet nga 2-3 prill tė vitit 1910.
Nė Kongres morėn pjesė 20 delegatė, qė pėrfaqėsonin 34 klube e shoqėri tė vilajeteve tė Shkodrės, tė Kosovės, tė Manastirit e tė Janinės, si edhe
klubet shqiptare tė Stambollit, tė Selanikut e tė qendrave tė tjera. Kongresit i erdhėn telegrame pėrshėndetjeje nga anė tė ndryshme tė Shqipėrisė
dhe nga shoqėritė atdhetare tė mėrgimit.
Ndryshe nga kongreset e mėparshme kombėtare, nė kėtė kuvend pati njė numėr mjaft tė madh delegatėsh nga qytetet e vilajeteve tė Kosovės dhe
tė Manastirit, nga Peja, Gjakova, Gjilani, Mitrovica, Vuēiterna, Shkupi, Tetova, Dibra, Struga, Ohri etj. Midis delegatėve ishin Dervish Hima, Fehim
Zavalani, Petro Nini Luarasi, Hysni Curri, Ferit Ypi, Bedri Pejani, Qamil Shkupi, Gjergj Qiriazi, Bejtullah Gjilani, Themistokli Germenji, Tefik Panariti,
Hajdar Blloshmi, Abdullah Efendiu (nga Struga), Qazim Iliaz Dibra, Rexhep Mitrovica, Xhafer Kolonja etj. Kryetar i Kongresit u zgjodh Bedri Pejani,
ndėrsa sekretarė Ferit Ypi dhe Petro Nini Luarasi.
Sikurse dėshmon “Zėdhėnia” qė klubi “Bashkimi” i Manastirit shpėrndau me kėtė rast, qėllimi i kėtij Kongresi ishte tė diskutonte ēėshtjet qė kishin
tė bėnin me mbrojtjen e shkollės, tė shkrimit e tė kulturės kombėtare kundėr reaksionit xhonturk dhe kundėr politikės asimiluese tė xhonturqve.
Kongresi do tė merrte masa tė mėtejshme pėr zgjerimin e rrjetit tė shkollave shqipe dhe pėr zhvillimin e kulturės shqiptare nė tėrėsi.
Kongresi i Dytė i Manastirit ishte njė manifestim politik e kombėtar shqiptar. Si nė fjalimet e delegatėve, ashtu edhe nė vendimet e Kongresit u
shpreh protesta kundėr pėrndjekjeve qė po u bėheshin shkollės e alfabetit shqip nga Komiteti Qendror “Bashkim e Pėrparim” dhe nga qeveria
turke.
Dervish Hima, qė mbajti edhe fjalėn e hapjes nė Kongres, foli “pėr nevojat e zhvillimit tė arsimit, tė pėrhapjes sė diturisė dhe tė pėrparimit tė
kombit shqiptar”. Ai dhe delegatėt e tjerė, si Ferit Ypi, Tefik Panariti etj., kritikuan Komitetin Qendror “Bashkim e Pėrparim”, i cili, nė kundėrshtim
me premtimet qė u kishte bėrė shqiptarėve, po u mohonte tė drejtėn e arsimit kombėtar dhe tė pėrdorimit tė lirė tė gjuhės shqipe, ndėrhynte
egėrsisht nė ēėshtjen e alfabetit tė gjuhės shqipe, qė ishte njė e drejtė e natyrshme e njerėzore si pėr ēdo popull. Ky qėndrim i xhonturqve u
cilėsua nga delegatėt si njė pėrpjekje pėr tė pėrēarė shqiptarėt sipas dasive fetare, pėr tė osmanizuar myslimanėt shqiptarė dhe pėr tė penguar
pėrparimin kulturor dhe emancipimin politik tė kombit shqiptar. “Na kanė shpallur luftė nė fushėn e shkronjave”, theksoi Dervish Hima nė
Kongres, prandaj “ne qė jemi mbledhur kėtu, bashkė me gjithė atdhetarėt shqiptarė, do t’i mbrojmė me ēdo mjet shkronjat tona kombėtare…”.
Kongresi tėrhoqi vėmendjen e gjithė atdhetarėve shqiptarė pėr rrezikun e shkombėtarizimit dhe tė aneksimit tė territoreve tė Shqipėrisė nga
shtetet fqinje, nga Serbia, Greqia e Bullgaria. Serbia, u tha nė Kongres, duke ndjekur njė politikė shoviniste, synon tė pushtojė Kosovėn, tė cilėn e
ka pagėzuar me emrin “Stara Serbia”, ndėrsa qarqet politike tė Greqisė po pėrpiqen me tė gjitha mjetet, duke pėrdorur klerikėt ortodoksė
konservatorė e progrekė, shkollat e mėsuesit grekomanė, tė asimilojnė shqiptarėt e krishterė dhe tė aneksojnė territoret e Shqipėrisė sė Jugut.
Petro N. Luarasi theksoi nė fjalėn e tij se kėta klerikė fanatikė e grekomanė, tė nxitur nga Greqia, mallkojnė e shkishėrojnė banorėt e fshatrave
Progėr, Negovan e Bellkamen sepse ēojnė fėmijėt nė shkollat shqipe, ndėrsa bandat e andartėve grekė, tė paguar nga Athina, vrasin atdhetarėt mė
tė dalluar qė pėrhapin mėsimin e shkrimin shqip. Gjatė 5 vjetėve tė fundit ishin vrarė nė Negovan nga bandat greke 45 shqiptarė. Pėr tė paralizuar
kėtė veprimtari Petro Nini Luarasi, pėrveē tė tjerave, i propozoi Kongresit qė tė kėrkonte qė kisha shqiptare tė ndahej nga Patrikana greke.
Aktet kryesore tė Kongresit tė Dytė tė Manastirit ishin Programi prej 10 pikash dhe njė Promemorje prej 4 pikash, qė iu dėrgua qeverisė turke. Nė
kėto dokumente parashikoheshin masa tė rėndėsishme pėr zhvillimin e arsimit kombėtar, pėr mbrojtjen e alfabetit tė shqipes, pėr botimin e
librave dhe tė teksteve shkollore shqipe. Pėr kėtė qėllim do tė ngrihej pranė klubit qendror njė komision arsimor-kulturor, qė nė program quhej
Akademi, i cili do tė merrej me botimin e teksteve shkollore, tė veprave letrare dhe tė njė fjalori shqip-turqisht e anasjelltas. Parashikohej tė hapej
nė Shkup njė shkollė normale me konvikt, e ngjashme me atė tė Elbasanit, dhe tė themelohej kėtu njė gazetė e re nė shqip dhe nė turqisht, me
anėn e sė cilės do tė informoheshin shqiptarėt dhe opinioni publik evropian pėr ngjarjet e rėndėsishme qė po zhvilloheshin nė kėtė vilajet.
Kongresi ngarkonte klubet dhe gjithė atdhetarėt shqiptarė qė tė punonin pėr zgjerimin e mėtejshėm tė rrjetit tė shkollave shqipe, pėr sigurimin e
lokaleve shkollore, tė mėsuesve dhe tė mjeteve tė nevojshme financiare.
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 15-10-11, 18:58   #5
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Titulli: Alfabetit Shqiptar

Nė Promemorjen prej katėr pikash, qė iu dėrgua Portės sė Lartė, parashtroheshin kėto kėrkesa: tė jepej liri e plotė pėr mėsimin e gjuhės shqipe, nė
pėrputhje me tė drejtat kushtetuese; tė mėnjanoheshin tė gjitha pengesat qė nxirrnin autoritetet shtetėrore pėr zhvillimin e lirė tė kombit shqiptar
dhe veēanėrisht tė mos lejohej asnjė lloj ndėrhyrjeje nė mėnyrėn e mėsimit tė gjuhės kombėtare (shqipe), duke ua lėnė tė drejtėn e zgjedhjes sė
alfabetit tė shqipes, siē qe vendosur nė Kongresin e Dibrės, mėsuesve (shqiptarė); tė caktohej nga qeveria njė subvencion pėr shkollat e tė
krishterėve shqiptarė, pėr t’i shkėputur ato nga ndikimi i Greqisė dhe t’i kėrkohej Patrikanės nga qeveria qė tė lejonte pėrdorimin e gjuhės shqipe
gjatė predikimit nė kisha. Promemorja ngarkonte klubin qendror shqiptar qė tė kėshillohej me Shejhylislamin rreth “dėmit” qė gjoja i shkaktohej
fesė myslimane nga pėrdorimi i alfabetit latin pėr mėsimin e shqipes.
Kongresi mori masa edhe pėr forcimin e lidhjeve organizative ndėrmjet klubeve shqiptare dhe pėr bashkėrendimin e veprimtarisė sė tyre. U vendos
qė klubet shqiptare tė kishin njė rregullore tė njėjtė dhe tė detyrueshme pėr tė gjithė. Kjo rregullore a kanonizėm e pėrgjithshme do tė njihej
zyrtarisht edhe prej qeverisė turke. Njė vendim i tillė ishte marrė edhe nė Kongresin e Elbasanit, por nuk ishte vėnė nė zbatim. Tė gjitha klubet do
tė drejtoheshin nga klubi qendror shqiptar, atributet e tė cilit tani, ndryshe nga vendimet qė ishin marrė nė kongreset e mėparshme, do t’i kishte
klubi i Stambollit. Kongresi mendoi se duke e shpėrngulur qendrėn udhėheqėse tė klubeve nga Manastiri nė Stamboll do tė krijohej njė udhėheqje
e vetme e Lėvizjes Kombėtare Shqiptare, ku tė bashkoheshin drejtuesit e klubeve dhe deputetėt atdhetarė shqiptarė tė parlamentit, si Ismail
Qemali, Hasan Prishtina, Shahin Kolonja etj. Kėta deputetė parashikohej tė pėrfshiheshin edhe nė kryesinė qendrore tė klubit tė Stambollit.
Megjithatė, vendimi i Kongresit tė Dytė tė Manastirit, pėr tė caktuar si klub qendror atė tė Stambollit, nuk u pėlqye nga rrethet e gjera atdhetare tė
vendit. Edhe ngjarjet e mėvonshme, sidomos qėndrimi i udhėheqjes sė kėtij klubi ndaj kryengritjes shqiptare tė vitit 1910, kur ajo mori hapur nė
mbrojtje xhonturqit, provuan se ky vendim ishte i gabuar.
Po kėshtu u vendos qė tė thirrej nė korrik tė vitit 1910 njė kongres mė i gjerė nė Janinė, i cili, krahas problemeve tė tjera, do tė zgjidhte
pėrfundimisht problemin e alfabetit, duke zgjedhur njėrėn prej dy abėcėve latine, tė miratuara nga Kongresi i Parė i Manastirit.
Nė Kongresin e Dytė tė Manastirit, ashtu si nė ato tė mėparshmet, u mbajtėn edhe mbledhje tė fshehta, nė tė cilat u diskutuan ēėshtje tė tilla
politike, siē ishin forcimi i komiteteve tė fshehta dhe masat qė duheshin marrė pėr pėrgatitjen e njė kryengritjeje tė pėrgjithshme. Por, ndėrsa pėr
komitetet e fshehta u mor vendim qė tė zgjeroheshin e forcoheshin mė tej, pėr pėrgatitjen e kryengritjes sė pėrgjithshme nuk u mor ndonjė masė.
Kjo ēėshtje u la tė diskutohej e tė vendosej nė kongresin e ardhshėm. Sipas tė dhėnave tė bashkėkohėsve, nė mbledhjet e fshehta u hartua edhe
njė program politik, tė cilin ata e quanin platformė “tė autonomisė sė Shqipėrisė”, ku, pėrveē tė tjerave, parashikohej njohja zyrtare e kombit
shqiptar, mėsimi i gjuhės shqipe nė tė gjitha shkollat e Shqipėrisė dhe njohja e saj si gjuhė zyrtare. Megjithatė, ky program nuk u pėrfshi nė
asnjėrin nga dy aktet e shpallura botėrisht tė Kongresit.
Kongresi i Dytė i Manastirit, ashtu si mitingjet, protestat dhe manifestimet e tjera qė u zhvilluan nė Shqipėri nė pragun e kėtij kuvendi, nė shkurt
-mars tė vitit 1910, shprehėn vendosmėrinė e shqiptarėve pėr mbrojtjen e shkrimit shqip, tė shkollės dhe tė kulturės kombėtare nė tėrėrsi. Ato
ishin, njėherazi, njė paralajmėrim pėr kryengritjen e armatosur qė do tė shpėrthente nė pranverėn e vitit 1910.
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 15-10-11, 18:58   #6
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Titulli: Alfabetit Shqiptar

95 vjetori i Kongresit tė Alfabetit nė Manastir
Dy caqe tė gjuhės Shqipe
Dorėshkrimi i Teodor Shkodranit (1210)
I gjetur nė Vatikan, ai ėshtė botimi mė i vjetėr i njohur deri tani i gjuhės Shqipe. I tėri ėshtė nė pergamen dhe ka 208 faqe. I gjithė dorėshkrimi
ėshtė i shkruar me shkronja latine dhe i tėri nė gjuhėn shqipe, nė dialektin e veriut. Dorėshkrimi ndahet nė tre kapituj, nė faqet 1r-97r mbi
teologjinė; faqet 98r-146r mbi filozofinė dhe faqet 147r-208r mbi historinė. Ndėrsa nė fund, autori ka firmosur vetė duke shkruar: Mee
nihemmen zze dessirnnee e phorte t' Lummnummitt ZOT e mbaronjj n'Vitte MCCX dittn ee IX t' Mmarxxitee. THEODOR SSCODRAANNITTEE.
Rėndėsia e kėtij libri (qė nuk ėshtė abetare) ėshtė se tregon qė ka patur shkrues, botues dhe lexues te shkolluar te Shqipes nė vitin 1210.
Alfabetet origjinale shqiptare (1761-1844)
Dorėshkrimi Elbasanas i Ungjijve njihet si Anonimi i Elbasanit (1761) ėshtė teksti mė i hershėm Shqip i shkruar me njė alfabet origjinal. Autor
ėshtė Gregori i Durrėsit, i njohur edhe si Gregori i Voskopojės, i cili qėndroi pesėmbėdhjetė vjet nė Elbasan para hartimit tė dorėshkrimit. Ai u
pėrpoq tė shkruante nė njė gjuhė tė pėrbashkėt qė ta kuptojnė shqiptarėt nga krahinat e ndryshme. Njė gjė bie nė sy nė Dorėshkrimin Elbasanas:
Ka shumė pak fjalė tė huaja, vetėm tri fjalė latine dhe shtatė fjalė turke. 59 faqet e pėrkthimeve biblike nė Dorėshkrimin Elbasanas pėrmbajnė
6113 fjalė tė shkruara nė njė alfabet prej 40 gėrmash: 35 gėrma tė zakonshme dhe 5 gėrma tė rralla. Shumica e gėrmave tė kėtij alfabetit janė
krijime tė reja pa ndikim tė gjuhėve dhe tė alfabeteve tė popujve fqinjė.
Nė kapakun e Dorėshkrimit Elbasanas tė Ungjijve gjėndet njė vizatim dhe afėr dymbėdhjetė fjalė tė shkruar me njė alfabet i cili ndryshon
krejtėsisht nga alfabeti i dorėshkrimit; por i pa zbėrthyer akoma.
Alfabeti i Todri Haxhifilipit (1730-1805) nga Elbasani, i cili ėshtė njė sistem grafik i ndėrlikuar prej 52 gėrmash qė u pėrdor nė mėnyrė sporadike
nė Elbasan nga fundi i shekullit XVIII.
Alfabeti i Kodeksit tė Beratit (1764-1798), njė dorėshkrim prej 154 faqesh. Nė faqen 104 gjejmė dy radhė Shqip tė shkruara me njė alfabet
origjinal prej 37 gėrmash tė ndikuara nga glagolishtja.
Nga Gjirokastra kemi njė alfabet tjetėr nga fundi i shekullit XVIII ose nga fillimi i shekullit XIX, i cili ėshtė njė sistem grafik prej 22 gėrmash, por
pak i pėrhapur.
Njė alfabet tjetėr i shpikur nė jugun e Shqipėrisė ėshtė ai i Jani Vellarait (1771-1823). Ai ishte autori grek i shėnimeve gramatikore greqisht-shqip
tė vitit 1801 pėr t'i mėsuar shqip grekėrve. Gjuhėn shqipe e shkroi me njė alfabet origjinal prej 30 gėrmash nė bazė tė latinishtes dhe tė
greqishtes.
Alfabeti i Naum Veqilharxhit (1797-1846) nga Korēa prej 33 gėrmash tė botuarai nė abetare e tij Shqipe nė vitin 1844. Jehona e kėtij alfabeti, i cili
i ngjan njė lloj armenishtje kursive, ishte e pakėt.
Kjo periudhė njėqindvjeēare 1750-1850 ishte njė kohė shumėllojshmėrie shkrimesh tė habitshme nė Shqipėri. Me tė gjithė, gjuha shqipe u shkrua
me dhjetė alfabete: shtatė alfabetet origjinale tė lartėpėrmendur si dhe pėrshtatjet pas vitit 1850 tė alfabeteve latin, grek dhe arab. Ėshtė pėr t’u
ēuditur qė kultura shqiptare arriti ta dallonte veten dhe tė mbijetonte me njė madhėshti tė tillė letrare. Egzistenca e tyre ējerr poshtėrsinė me tė
cilėn u ndesh delegacioni Shqiptar nė Kongresin e Berlinit mė 1878 ku iu tha nė vend tė JO-sė pėr shtetin Shqiptar se: nuk mund tė ketė komb pa
gjuhė tė shkruar. Ndėrkohė qė kishte jo njė, por 10 alfabete qė mund tė pėrzgjidheshin e zbatoheshin.
Kongresi i Manastirit ose ndryshe Kongresi i Alfabetit (14 Nėntor 1908)
Atdhetarėt qė pėrpiqeshin tė bashkonin popullin kishin pėrpara njė pėrēarje nė popull qė shkatohej nga: 1- politika ‘pėrēa e sundo’ e qeverise
osmane; 2- struktura shoqėrore feudale-fisnore nė Shqipėri; 3- drejtimet e huaja tė grupeve tė ndryshme fetare, tė cilat pėrdornin turqishten,
greqishten, italishten e gjermanishten nė vend tė Shqipes. Nė ato kushte, shoqėria Bashkimi e Manastirit thirri mė 14 Nėntor 1908 kongresin e
parė tė pėrgjithshėm pėr diskutimin dhe miratimin e nje alfabeti tė njėsuar.
Aty ishin tė pranishėm 150 delegatė tė ardhur nga tė gjitha anėt e Shqipėrisė dhe nga bashkėsitė shqiptare nė Rumani, Turqi, Egjipt, Itali, Amerikė
e gjetkė. Ata zgjodhėn si kryetar Mithat Frasherin, tė birin e tė shquarit Abdyl qė kishte kryesuar mbledhjen nė Prizren. Pėrfaqėsuesi i Shoqėrisė
Biblike Gjergji Qiriazi u zgjodh nėnkryetar, kurse prifti protestant nga Korēa Grigor Cilka mori pjesė bashkė me tė nė Komisionin e Alfabetit tė
pėrbėrė prej 11 vetėsh. Parashqevi Qiriazi, e Shkollės sė Vajzave nė Korēė, shėrbeu si sekretare e komisionit. Ajo ishte e vetmja grua delegate nė
Manastir dhe e para grua nė histori qė mori pjesė nė njė forum gjithėshqiptar. Zonja Fineas Kenedi, njė misionare amerikane nė Korēė, e pranishme
aty si vezhguese, shkruante pėr poetin Gjergj Fishta: Kumtesa mė e mirė u mbajt nga njė prift katolik nga Shkodra, fjalėt e tė cilit bėnė qė
dėgjuesve t'u rridhnin lotė; njė hoxhė u prek aq shumė, saqė rendi ta pėrqafonte para gjithė tė pranishmeve.
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 15-10-11, 19:00   #7
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Thumbs up Titulli: Alfabetit Shqiptar

Kongresi nėntėditor vendosi me votė tė plotė qė shqiptarėt tė linin mėnjanė alfabetin e Stambollit me dhjetė shenjat e tij tė veēanta dhe ta shkruanin gjuhėn e tyre vetėm me alfabetin latin. Alfabeti i hartuar nė Manastir pėrmbante 36 shkronja e ndėrthurje shkronjash latine. Duke qenė se para kėsaj mbledhjeje gjuha shqipe ishte shkruar me shkronja arabe, greke e sllave apo pėrshtatje tė tyre, vendosmėria e kėtyre delegatėve pėr t'i kthyer sytė nga perėndimi ishte haptazi nje shpallje kulturore e pavarėsisė, gjė qė shkaktoi kundėrveprime tė ashpra nga qeveria osmane, sllavėt dhe kisha ortodokse e grekėrve.
Njė pjesėmarrės i shquar nė Kongresin e Alfabetit ishte studiuesi, poeti dhe atdhetari nga Shkodra, Ndre Mjeda. Tetė nga trembėdhjetė propozimet e tij u miratuan nga Kongresi i Manastirit. Ndonėse jetoi nė disa vende tė huaja dhe mėsoi tė fliste 13 gjuhė, mbi gjuhėn Shqipe ai nuk vinte gjė tjeter.

Ndėr komb' tjera, ndėr dhena tjera ku e shkoj jetėn tash sa mot, veē per ty rreh zemra e mjera e prej mallit derdhi lot.

Nji kto gjuhė, qi jam tue ndie janė tė bukra me temel por prep’ kėjo, si diell pa hije, pėr mue t’tanave ju del.
Kongresi vendosi gjithashtu ngritjen e Shtypshkronjės Shqipe nė Manastir nėn drejtimin e Gjergj Qiriazit, e cila u bė shpejt e njohur anembanė vendit si shpėrndarėse e librave dhe gazetave Shqipe. Por shpejt qeveria osmane i mbylli tė gjitha shtypshkronjat shqipe. Mė 1911, Hoxhson, pėrfaqesuesi i Shoqėrisė Biblike tė Kostandinopojės, raportonte: Tė gjitha shkollat shqipe janė mbyllur pa pikė mėshire, kurse pėrpjekjet ngulmuese pėr ndalimin e gjuhės dhe zhdukjen e letėrsisė Shqipe nuk kanė rreshtur kurrė. Gjendja e rėndė politike mund tė marrė flakė nga ēastinė ēast. Tashmė shqiptarizmi kishte shpėrthyer dhe nuk do ndalej mė!
__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 31-10-12, 12:10   #8
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Alfabetit Shqiptar

Nė historinė e alfabetit si mė i vjetėr pėrmendet ai egjiptian, krijuar rreth vitit 2900 p.e.s. Nga ky mė pas rrjedh alfabeti fenikas, i shekullit tė 11 p.e.s., i cili kishte vetėm bashkėtingėlloret dhe ku zanoret nėnkuptoheshin. Mė pas nga fenikasit, shkruhet se alfabetin e morėn grekėt, e pėrmirėsuan edhe me zanoret dhe prej tij rrodhi mė pas alfabeti latin. Asnjė fjalė nuk thuhet mbi alfabetin pellazg, qė pėrmendet shpesh nga autorėt antikė.
Nga kėrkimet tona tė fundit mbi alfabetet, puna qėndron krejt ndryshe: njerėzit e parėt qė kanė shpikur dhe pėrdorur shkrimin dhe alfabetin pėr tė shkruar gjuhėn e tyre kanė qenė pellazgėt dhe kjo, gjatė mijėvjeēarit tė 6 p.e.s., pėr tė cilėn ka prova mjaft bindėse. Alfabet pellazg i kishte tė dyja, zanoret dhe bashkėtingėlloret.
Nė kulturėn neolitike tė Vinēės, qė shtrihet nė tė gjithė Ballkanin gjatė mijėvjeēarit 6-5 p.e.s., janė ndeshur mbishkrime tė lashta gjer tashmė tė pavlerėsuara nga ana gjuhėsore.
Nė figurat 1 dhe 2 tregohen njė enė balte nga kjo kulturė me mbishkrimin e lashtė pellazg dhe njė copė ene, qė mban germėn “M” tė alfabetit. Shprehja: IIIVIJV1, e cila po tė ndahet, bėhet: III VIJ V 1.


__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 19-11-12, 12:54   #9
Zero Cool
Administratorėt
 
Avatari i Zero Cool
 
Anėtarėsuar: 18-03-03
Vendndodhja: Netherland
Postime: 24,987
Zero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėmZero Cool i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Alfabetit Shqiptar

Familjarėt e Hasan Prishtinės ndihmojnė Muzeun e Alfabetit





Manastir, 18.11.2012

Mehmet Prishtina, njė nga pinjollėt e familjes sė Hasan Prishtinės tha se do tė ndihmonte materialisht Muzeun e Alfabetit nė Manastir. Pasi i dhuroi kėtij muzeu disa dokumente tė rėndėsishme qė kanė tė bėjnė me historinė e Kongresit tė Manastirit, si: procesverbali i Kongresit tė Parė dhe tė Dytė tė Manastirit, procesverbalin e Kongresit tė Elbasanit, sė bashku me fotografitė pėrcjellėse tė kėtyre kongreseve, Prishtina tha se sė shpejti do tė investojė nė kompletimin e dyerve dhe dritareve tė reja tė kėtij muzeu.

Tė premten Shoqata e Historianėve Shqiptarė tė Maqedonisė, bashkė me pinjollėt e familjeve atdhetare tė Hasan Prishtinės, Idriz Seferit, Isa Boletinit, Haxhi Zekės, Mehmet Pashė Derallės, Oso Kukės, etj., vizituan tempullin e dijes shqiptare, Muzeun e Alfabetit Shqip.

Drejtori i muzeut, Gazmend Hoxhaj, tha se me kėtė vizitė nderohet Kongresi i Manastirit dhe gjithė shqiptarėt kudo qė janė, tė cilėt pėrdorin shkronjat qė rrodhėn nga ky kongres 104 vjet mė parė.

Tė gjithė tė pranishmit vlerėsuan se Kongresi i Alfabetit pėrbėn njė nga ngjarjet mė madhore historike tė kombit shqiptar, paraprijėse e Pavarėsisė sė Shqipėrisė, andaj gjithnjė duhet tė pėrkujtohet me dinjitet. Gjithashtu u theksua se pėr Muzeun e Alfabetit nė Manastir, tė gjithė shqiptarėt kudo qė janė dhe nė ēfarėdolloj pozitash gjenden, duhet tė tregojnė kujdes tė veēantė, dhe ta ndihmojnė nė tė gjitha format e mundshme.


__________________
Asgjė nuk ėshtė e pamundur. Pamundėsinė apsolute e shkakton mosdija jonė reale.
Zero Cool Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Pėrgjigju


Anėtarėt aktiv qė janė duke parė kėtė Temė: 1 (0 Anėtarėt dhe 1 Guests)
 
Funksionet e Temės
Shfaq Modėt

Rregullat E Postimit
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is ON
Figurinat Janė ON
Kodi [IMG] ėshtė ON
Kodi HTML ėshtė OFF



Hyrja | Chat | Diskutime | Muzik Shqip | Poezi | Lojra | Kontakt


1999 - 2014 Forumi Dardania

Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 10:24.
Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.