Kein Macromedia Flashplayer? Klick bitte hier!
Dardania.de
Kethu Mbrapa   Dardania.de > Shkenca > Shkenca & Teknologjia
Emri
Fjalėkalimi
Shkenca & Teknologjia Zhvillimi i shkencės, tė rejat dhe tė arriturat e fundit nga shkenca dhe teknologjia.



Pėrgjigju
 
Funksionet e Temės Shfaq Modėt
Vjetėr 22-05-07, 14:17   #1
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim Njoftime pėr planete

Si Toka edhe Marsi vuan nga mbingrohja

Ndėrsa nė planetin tonė "fajtor" ėshtė njeriu, nė Planetin e Kuq ndryshimet vijnė pėr shkak tė faktorėve rrezatues



Me 0,86 gradė celsius ėshtė ngritur temperatura mesatare e Planetit tė Kuq qysh nga viti 1978 deri nė vitin 1999, bėjnė tė ditur shkencėtarėt amerikanė nė njė studim tė tyrin, botuar nė faqet e numrit aktual tė revistės shkencore "Nature". Mbi Tokė, sipas matjeve tė realizuara e tė deklaruara nga Kėshilli i Klimės nė SHBA, gjatė 100 viteve tė shkuara ėshtė konstatuar njė rritje (sigurisht shqetėsuese) prej 0,74 gradėsh celsius.




Gjithsesi, Marsit, ndryshe nga planeti ynė Tokė, nuk i ėshtė shkaktuar kjo nga ajo qė njihet si "ndikimi human mbi fatet e planetit". Nė rastin e tij ka ndikuar shumė mė tepėr aftėsia pėr rrezatim e sipėrfaqes sė planetėve (e ashtuquajtur "Albedo"). Nėpėrmjet Albedo-s arrihet tė "axhustohet" se sa energji diellore rezervon planeti dhe se sa arrin tė kthejė mbrapsht ai nė hapėsirė. Kjo ka sjellė edhe pasoja pėr temperaturėn e planetit dhe lindjen e stuhive tė fuqishme, qė pėrcaktojnė pastaj motin apo temperaturėn nė Mars.
Sipas konstatimeve tė botuara sė fundmi nė revistėn "Nature", me ē‘duket pjesė tė mėdha tė sipėrfaqes sė planetėve e ndryshojnė gjithnjė e mė shumė aftėsinė e tyre tė rrezatimit. Shkak pėr kėtė janė pikėrisht ato qė thamė dhe mė lart, pra stuhitė e forta tė pluhurit, qė e mbulojnė sipėrfaqen e planetėve me njė shtresė tė hollė pluhuri nė ngjyrė tė ēelėt. Shkencėtarėt amerikanė, tė "Carl Sagan Center" nė Moffett Field, raportojnė se ndonjėherė, deri nė 40 pėr qind e sipėrfaqes errėsohet apo zbardhet si pasojė e kėtij fenomeni. Ngrohja, e cila konsiderohet si e vrullshme nė harkun kohor tė pak viteve, mund ta godiste sėrish Planetin e Kuq. Shkencėtarėt besojnė se ai pėrbėn njė cikėl mė vete, i cili pėrsėritet nė harkun e pak dekadave.
Agjencia evropiane dhe ajo ruse e hapėsirės po stimulojnė pėr herė tė parė njė udhėtim imagjinar nė Mars: kėsisoj, 6 persona janė izoluar, duke shpresuar tė qėndrojnė 500 ditė nė kutiza metali. Synimi ėshtė qė tė stimulohen e tė luhen aty tė gjithė skenarėt e mundshėm psikologjikė e teknikė, qė mund tė ndodhnin gjatė njė udhėtimi nė Planetin e Kuq. Madje, po kėrkohen vullnetarė tė tjerė pėr tė plotėsuar numrin e nevojshėm pėr pėrzgjedhjen e njerėzve qė do tė nisen nė Mars vitin e ardhshėm.



__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Nyje Interesante
Vjetėr 22-05-07, 14:19   #2
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim Prova pėr njė "Big-Brother" nė Mars

Prova pėr njė "Big-Brother" nė Mars


"Esa" po stimulon pėr herė tė parė njė udhėtim imagjinar nė Mars: kėsisoj, 6 persona janė izoluar, duke shpresuar tė qėndrojnė 500 ditė nė kutiza apo dhoma metali. Synimi ėshtė qė tė stimulohen e tė luhen aty tė gjithė skenarėt e mundshėm tė avarive psikologjike e teknike, qė mund tė ndodhnin gjatė njė udhėtimi nė Planetin e Kuq. Madje, akoma po kėrkohen vullnetarė tė tjerė pėr tė plotėsuar numrin e nevojshėm, pėr tė arritur nė njė rezultat sa mė real.

Agjencitė hapėsinore evropiane dhe ajo ruse, pėrkatėsisht "Esa" dhe "Roskosmos", shpresojnė qė duke ia nisur qysh nga viti i ardhshėm tė provojnė me sukses nisjen pėr nė Mars tė ekipit prej gjashtė astronautėsh. Sikurse bėnte tė ditur edhe Agjencia Evropiane e Hapėsirės "Esa", me qendėr nė qytetin holandez tė Noordwijk, personat e marrė nė test duhet tė kalojnė rreth 500 ditė nė njė model anijeje kozmike ruse dhe aty t‘u nėnshtrohen tė gjithė skenarėve, qė do tė mund tė haseshin gjatė udhėtimit drejt Planetit tė Kuq. E kėtu, ndėr tė tjera, mund tė rendisnim: sėmundjet apo fatkeqėsitė, avaritė e problemet nė komunikim mes anijeve kozmike dhe bazės nė Tokė, si dhe mungesėn e problemet nė ushqim. Sipas tė dhėnave tė Agjencisė Europiane tė Hapėsirės, "Esa", nė fund mund tė caktoheshin dy prej gjashtė personave (vullnetarė) tė vėnė nė test, pėr tė marrė pjese nė fluturimin e stimuluar. Modeli i anijes kozmike hapėsinore pėrbėhet nga kutiza metali tė formave tė ndryshme, nė tė cilat gjenden ndėr tė tjera edhe njė stacion kėrkimor shkencor, njė ambulancė, dhoma gjumi e kuzhina. Njė tjetėr kutizė, le tė themi kėshtu, pėrmban platformė uljeje, me ndihmėn e sė cilės "astronautėt" pretendohet tė stimulojnė uljen nė Planetin e Kuq. Ky "spektakėl" me pėrmasa tė mėdha organizohet nga ana e Institutit rus pėr Problemet e Biomedicinės. Ndėrkohė qė projekti nė fjalė financohet nė pjesėn mė tė madhe nga Agjencia Hapėsinore Ruse "Roskosmos".

Ashtu siē theksonte dhe shkencėtari i "Esa"-s, Marc Heppener, projekti nė fjalė do tė arrijė tė shpjegojė se si njerėzit mund tė silleshin, nėse ata izoloheshin pėr njė vit rresht nga bota nė tokė e pėr ēdo gjė do tė duhej t‘ia dilnin vetė. Duhej t‘i jepej shpjegim nga ana tjetėr, edhe pyetjes se si zhvillohen nė njė udhėtim kaq tė gjatė hapėsinor lidhjet mes grupimeve dhe se ēfarė rreziqesh mund tė haseshin ndėrkohė. "Ne kemi pėrjetuar eksperienca, duke mėsuar se ēfarė do tė ndodhte nėse astronautėt do tė fluturonin drejt stacionit tonė hapėsinor, por astronautė, qė udhėtojnė drejt Marsit, kjo pėr ne deri mė tani pėrbėn njė gjė krejtėsisht tė re", tha Heppener. Sipas fjalėve tė shkencėtarit tė "Esa"-s, Agjencia Hapėsinore Europiane mendon se aty nga mesi i qershorit tė nisė me pėrzgjedhjen e vullnetarėve. Kėrkohen mė shumė kandidatė me kualitete tė mira mjekėsore e teknike, si dhe me njohuri tė mira shkencore. Pėrzgjedhja e tyre mendohet tė mbyllet nė muajin nėntor.
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 23-05-07, 16:33   #3
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Zbulohet njė planet i ri me ujė e akull

Ylli "GJ 436" nė fakt nuk ėshtė i jashtėzakonshėm: rreth 30 vite dritė larg, ai ndodhet nė afėrsi direkte me Tokėn dhe madje nuk ėshtė as i madh. Gjithsesi, ai i pėrket grumbullit tė panumėrt tė yjeve, tė cilėt deri mė tani zėnė rreth 200 eksoplanetė (planetė qė ndodhen jashtė sistemit tonė diellor) tė njohur.

Nė vitin 2004, studiuesit e astronomėt kishin dėshmuar se planeti relativisht i vogėl rrethohet nga njė qerthull i ngushtė prej yllit "GJ 436". Ai ėshtė rreth 22 herė mė i rėndė se Toka dhe mesatarisht katėr milionė kilometra larg nga ylli i tij (rreth tri pėr qind e distancės mes Tokės dhe Diellit). Kjo e ka bėrė atė njė vogėlsirė krahasuar me eksoplanetėt e tjerė tė zbuluar deri mė tani, tė cilėt, siē dihet, janė tė rrethuar nga unaza tė gazta, ashtu sikurse tė kalibrit tė asaj tė Jupiterit.

Tashmė, shkencėtarėt pėr herė tė parė ia kanė dalė qė tė vėzhgojnė njė "xhuxh" tė tillė, ndėrsa ai kalon direkt pranė yllit. Kėshtu ai ka bllokuar njė pjesėz tė vogėl tė dritės sė yjeve dhe nga ndryshimi mes formės sė djeshme e asaj tė sotme, shkencėtarėt tė drejtuar nga Michael Gillon i Universitetit tė Liezhit nė Belgjikė, kanė mundur tė pėrllogarisin peshėn dhe pėrmasat e planetit qė ata e kanė pagėzuar si "GJ 436".

"Ėshtė hera e parė qė ia kemi dalė me njė planet tė pėrmasave tė tilla", thotė Gillon pėr njė media vendase. "Deri mė tani janė tė njohur vetėm 16 planetė transit dhe tek tė gjithė bėhet fjalė pėr gjigantė tė gaztė".
Njė planet prej uji

Premiera e parė duket se i ka lėnė pa mend tė gjithė kur janė kryer vėzhgimet e para, qė u botuan menjėherė nė revistėn e specializuar "Astronomy & Astrophsyics" e u pėrshkruan gjerėsisht. Po aq mbresėlėnėse ka qenė ajo ēka ėshtė zbuluar brenda botės sė shkencėtarėve. Matjet kanė treguar se "GJ 436 b", me njė perimetėr prej 50000 kilometrash ėshtė rreth katėr herė mė i madh se Toka. "Nga masa dhe madhėsia ne mund tė pėrcaktojmė edhe shtresėn e tij mesatare, thotė Gillon, dhe kjo na tregon mė pas se ky planet pėrbėhet kryesisht nga uji dhe nė njė pjesė tė vogėl nga gurė".

Kush kishte shpresuar pėr njė botė "tė butė" me oqeane qė stimulojnė jetesėn, do tė zhgėnjehet, ngaqė planeti e rrethon yllin e tij ngushtėsisht nė mėnyrė ekstreme. Mbi sipėrfaqen e tij mbizotėrojnė temperatura qė shkojnė rreth 300 gradė celsius, siē kanė pėrllogaritur studiuesit. Nė atmosferė, uji, pėr kėtė arsye, duhet tė ekzistojė vetėm nė formė avujsh.

Akull nė forma ekzotike nėn presion

Plotėsisht ndryshe duket se ngjan kjo botė nga brenda, ngaqė planeti nė thelb ėshtė mė i rėndė se Toka. Edhe tėrheqja magnetike ėshtė qartėsisht mė e lartė. Uji nėn sipėrfaqe pėr kėtė arsye merr forma ekzotike, tė cilat njerėzit nė Tokė i kanė parė vetėm (nė rastin mė tė mirė) nė kushte laboratorike. "Uji mbulon mė shumė se njė tė dhjetėn nė gjendje tė ngrirė, thotė kolegu i Gillons, Frederic Pont. Akulli i njohur pėr ne ėshtė vetėm njėri prej tyre".

Nėn njė presion ekstremisht tė lartė uji shndėrrohet nė trup tė ngurtė, i cili nė njė sipėrfaqe tė gjerė pėrbėhet nga njė shtresė e trashė akulli, ashtu sikurse shndėrrohet edhe qymyri nėn presion tė fortė nė diamant. Fizikanėt e cilėsojnė ujin nė kėto rrethana ekzotike si "Akull VII" dhe "Akull X". "Nėse oqeanet mbi Tokė do tė ishin mė tė thella, thotė Pont, atėherė tė tilla forma ekzotike tė ujit do tė shfaqeshin edhe nė sipėrfaqet e deteve tanė". Me ndryshimin se, akulli i rrallė i gjetur mbi "GJ 436 b" nė sipėrfaqen e shtresės sė sipėrme, do tė kishte temperaturėn disa qindra gradė celsius nxehtėsi.

Shkencėtarėt besojnė se zbulimi i tyre jep edhe njė dėshmi mė shumė pėr planetė tė ngjashėm me Tokėn. Meqė gjigantėt e akullt i ngjasojnė nė formė e pėrmbajtje Uranit dhe Neptunit, mund tė shfaqeshin edhe nė distanca tė shkurtra nga yjet e tyre. Pėrveē kėsaj, janė kryer matje edhe nė observatorin OFXB nė qytetin zviceran tė St. Luc. "Me kėtė ne dėshmuam se vėzhgimi transit i planetėve tė vegjėl ėshtė i mundur me teleskopė tė vegjėl", thotė Gillon.

Pėr gjallesat ėshtė ferri

Kjo do tė thoshte sėrish njė shtytje nė lėmin e kėrkimit e studimit tė planetėve, qė nė kohėt e fundit ka ecur nė mėnyrė tė suksesshme. Vetėm nė javėt e fundit shkencėtarėt kanė arritur pėr herė tė parė zbulimin e njė planeti, me shumė gjasa, tė pėrshtatshėm pėr jetė dhe nė sjelljen e dėshmisė se ėshtė gjetur ujė nė atmosferėn e njė tjetėr planeti. "Pėrllogaritjet tona kanė mundur gjithashtu tė dėshmojnė se planetė tė tjerė, tė njohur tashmė, zotėrojnė masa tė njėjta uji", mendon Gillon. Ngaqė disa prej tyre mund tė ishin mė tė ftohtė se "GJ 436 b", nė sipėrfaqen e tyre mund tė ekzistonte madje edhe ujė i pijshėm dhe kėshtu do kishte kushte minimale tė pėrshtatshme pėr jetė. Jeta nė "GJ 436 b" megjithatė, sipas tij, do tė ishte diēka e pamundur. "Ai ėshtė njė rruzull prej akulli dhe uji, i rrethuar nga njė atmosferė prej avujsh tė nxehtė", thotė Gillon. "Pėr gjallesa, si ato qė jetojnė nė Tokė, ai do tė kishte qenė me tė vėrtetė njė ferr".

Sensacioni me ndihmėn e teleskopit "Hubble" - Regjistrohet njė unazė me materie tė errėt

Nė njė distancė prej miliarda vitesh dritė, astronomėt kanė zbuluar njė unazė prej materieje tė errėt, njė substancė mistike, qė ndoshta e mbėshtjell universin nė brendėsi tė tij. James Jee i Universitetit "Johns Hopkins" nė SHBA, nė fillim mbeti i shokuar: "Isha nervoz kur pashė unazėn, thotė astronomi. Unė mendova se ajo duhej tė ishte ndonjė artefakt, ēka do tė thotė se ne mund tė kishim bėrė ndonjė gabim nė pėrpunimin e tė dhėnave tona". Ai nuk mund t‘u kishte besuar dot rezultateve tė kėrkimit tė tij. "Por sa mė shumė qė unė pėrpiqesha t‘i largohesha unazės, aq mė e qartė ajo bėhej. Mė mori njė vit kohė derisa unė u binda se unaza ishte e vėrtetė". Ai thotė se njė gjė tė tillė mė parė nuk e kishte parė kurrė gjatė vėzhgimeve tė tij. Me ndihmėn e teleskopit hapėsinor tė famshėm "Hubble", ekipi ndėrkombėtar i shkencėtarėve e astronomėve ka hasur nė grumbullin e galaksive tė njė distance prej pesė miliardė vitesh dritė njė unazė me materie tė errėt. Kjo formė e jashtėzakonshme materieje mund tė vėzhgohet vetėm nė mėnyrė indirekte, pasi ajo nuk dėrgon asnjė dritė tė dukshme, apo dhe rrezatim elektromagnetik. Se ēfarė ėshtė kjo materie e errėt, nė fakt, kėtė nuk e di njeri. Shkencėtarėt besojnė se bėhet fjalė pėr pjesėza elementare materieje, tė cilat deri mė tani nuk mund tė dėshmoheshin direkt, por qė janė ekzistente ngado nė hapėsirė.



iliriaplus.com

__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 23-05-07, 20:51   #4
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Si do tė ishte Toka pa ne?

Si do ishte bota nėse qeniet njerėzore do tė zhdukeshin? Natyra do tė pushtonte planetin.



Padyshim qė qeniet njerėzore janė mė tė zhvilluarat qė kanė jetuar ndonjėherė nė tokė. Nė pak miliona vjet kemi pėrshtatur sipas nevojave tona mė shumė se njė tė tretėn e sipėrfaqes sė tokės nė tė gjithė planetin. Madje, sipas disa vlerėsimeve, tashmė kontrollojmė mė shumė se 40 pėr qind tė kapacitetit prodhues tė planetit. Por duke lėnė pas jo pak dėmtime: pyje tė shkatėrruara, ndotje kimike, specie nė zhdukje e shumė tė tjera, pa harruar kėtu se tashmė e kemi marrė edhe kurorėn pėr ndihmėn qė po japim nė ndryshimet klimatike dhe ngrohjen globale. Nėse do tė mundnin, pa dyshim qė speciet e tjera, me tė cilat "ndajmė" tokėn, do tė na dėbonin pa hezituar aspak. Por nėse dėshira e tyre tė realizohej? Ēfarė do tė ndodhte nėse tė gjitha qeniet njerėzore qė jetojnė nė tokė- tė paktėn 6,5 miliardė -do tė depėrtoheshin nė njė kamp riedukimi nė njė tjetėr galaktikė. Atėherė duke qenė pa ne, shkatėrruesit mė tė mėdhenj, sigurisht qė natyra do tė fillojė tė mendojė seriozisht pėr veten. Fushat dhe kullotat do tė mbuloheshin nga bari dhe pyjet, ajri she uji do tė pastroheshin nga ndotjet dhe rrugėt dhe qytetet do tė mbuloheshin nga gjelbėrimi. "E vėrteta e hidhur ėshtė se peizazhi do tė pėrmirėsohej dukshėm sapo qeniet njerėzore tė dilnin nga skena", mbėshtet John Orrock, njė biolog i qendrės kombėtare pėr analizat ekologjike nė Santa Barbara nė Kaliforni. Po lind pyetja a do tė zhdukeshin plotėsisht shenjat e njerėzimit, apo ne e kemi modifikuar planetin tokė nė atė mėnyrė sa edhe pas miliona vitesh gjurmėt tona do dukeshin sėrish?


Ndotja nga ndriēimi
Nėse njė ditė nuk do tė ekzistonin qeniet njerėzore, ndryshimi do tė dukej menjėherė, madje edhe nga orbita e tokės: vezullimi i dritave artificiale qė ndriēojnė netėt tona do tė fillonin tė shuheshin ngadalė. Vėrtet duke parė shpėrndarjen e dritave artificiale mund ta kuptojmė lehtėsisht se sa shumė e dominojmė Tokėn. Sipas disa vlerėsimeve tė bėra rreth 85 pėr qind e qiellit evropian ėshtė i ndotur nga dritat: SHBA rreth 62 pėr qind dhe Japonia rreth 98,5 pėr qind. Ndėrsa nė vende si Gjermania, Austria, Belgjika dhe Vendet e Ulėta, nuk ka mė asnjė pjesė qielli qė tė mos jetė e ndotur nga dritat. "Brenda njė kohe tė shkurtėr, maksimumi brenda njė ose dy ditėsh, do tė filloni blackout-ėt e parė, pasi askush nuk do tė kujdesej mė pėr centralet", shpjegon Gordon Masterton, president i Institutit tė Inxhinierisė Civile nė Londėr. Burimet e energjisė sė rinovueshme, si turbinat me erė apo panelet diellore, do tė mbanin tė ndezura automatikisht pak drita, por pa mirėmbajtjen e rrjetit tė shpėrndarjes edha ato do tė dilnin jashtė pėrdorimit brenda pak javėve. Pa elektricitetin do tė ndalonin pompat elektrike, impiantet pėr funksionimin e kanalizimeve pėr ujėrat e zeza dhe tė gjitha aparaturat e tjera tė shoqėrisė moderne. Mungesa e mirėmbajtjes do tė ēonte drejt shkatėrrimit ndėrtesa, rrugė, ura dhe struktura tė tjera. Konstruksionet moderne janė projektuar pėr tė duruar mesatarisht 70 vjet, urat deri nė 120 dhe digat deri nė 250, por kjo parashikon edhe mundėsinė qė dikush t‘i mbajė tė pastra dhe tė zgjidhė problemet e herėpashershme qė mund tė shfaqin. Dhe pa njerėzit qė mund t‘i kryejnė kėto detyra, qė nė pamje tė parė duken tė parėndėsishme, gjėrat do tė shkonin shumė shpejt drejt shkatėrrimit. Njė shembull i mirė ėshtė edhe qyteti i Pripjat-it. Kjo qendėr, afėr Ēernobilit nė Ukrainė, u braktis pas katastrofės nukleare tė 20 viteve mė parė dhe ngeli si shkretėtirė. "Nga larg ka akoma pėrshtypjen e njė qyteti tė gjallė, por ndėrtesat janė duke u shkatėrruara", thotė Ronald Cheeser, biolog ambienti nė Politeknikun e Lubbock-ut nė Teksas, qė ka punuar pėr njė kohė tė gjatė nė zonėn e shpėrthimit pėrreth Ēernobilit. "Elementi mė i pėrhapur janė bimėt. Rrėnjėt e tyre janė futur thellė nė ēimento pas tullave, duke shkatėrruar me shpejtėsi kėto struktura. Nuk e kuptojmė se sa e rėndėsishme ėshtė qė tė ndėrhyjmė nė shtėpitė tona pėr tė ndaluar fenomene tė kėtij lloji. Ėshtė e pabesueshme se si bimėt arrijnė tė "pushtojnė" edhe ēdo cep, sado i vogėl qoftė ai". Nėse askush nuk do tė kujdesesh mė pėr riparimet, ēdo stuhi, shi apo ngricė do tė merrte pjesėt e ndėrtesave tė braktisura dhe brenda pak dhjetėvjeēarėsh ato do tė zhdukeshin plotėsisht. Nė Pripjat kjo ėshtė duke ndodhur. Shtėpitė prej druri dhe struktura tė tjera tė pėrmasave tė vogla, tė ndėrtuara ndoshta me mė pak siguri, do tė ishin tė parat qė do tė binin. Sigurisht pas tyre do t‘u takonte ndėrtesave prej xhami, qė sot i vlerėsojmė shumė. Por edhe nėse ndėrtesat do tė prisheshin, mbeturinat e tyre, sidomos ato prej guri dhe ēimentoje, me siguri do tė ngeleshin aty pėr miliona vjet. "Gjejmė akoma mbetjet e qytetėrimeve qė kanė jetuar tre mijė vjet mė parė, ndaj kam frikė se shenjat e saj qė kemi krijuar do tė ngeleshin pėr shumė mijėvjeēarė", nėnvizon Masterton. Mungesa e kujdesit do tė kishte gjithashtu pasoja dramatike edhe pėr 430 centralet bėrthamore aktualisht nė punė nė tė gjithė botėn. Ēlirimi i sasive tė mėdha tė radioaktivitetit do tė kishte efekt mė shkatėrrues se sa mendohet, megjithatė zona pėrreth Ēernobilit e tregon qartė se sa shpejt natyra ėshtė nė gjendje tė krijojė hapėsirat e saj. "Prisja tė gjeja njė shkretėtirė bėrthamore, por nė tė vėrtetė ngela i ēuditur. Nė zonėn e ekosistemit ėshtė zhvilluar njė ekosistem shumė i pasur". Nė vitet e para pas evakuimit minjtė ishin shumėfishuar, po ashtu edhe qentė e egėr, pavarėsisht pėrpjekjeve pėr t‘i zhdukur. Por koha e kėtyre kafshėve nuk zgjati shumė dhe fauna lokale filloi tė zėrė vendin e saj. Derrat janė 10 deri 15 pėr qind mė shumė nė brendėsi tė zonės sė shpėrthimit, sesa jashtė territorit tė saj. "Nuk kisha parė kurrė njė ujk nė Ukrainė. Nė fakt, aty brenda gjen vėrtet shumė", shpjegon Chesser.

Tė dėnuarat
Por largimi ynė nuk do tė thotė shpėtim pėr tė gjitha speciet qė rrezikojnė zhdukjen. Biologėt kanė llogaritur se nė 85 pėr qind tė rasteve problemi kryesor i kėtyre specieve ėshtė humbja e habitatit. Nėse pėr disa mund tė jetė avantazh kthimi nė origjinė, pėr disa tė tjerė kjo mund tė jetė fatale. "Specie tė dėnuara me vdekje", i quajnė biologėt. Megjithatė, disa specie nė zhdukje, sidomos ato qė kanė tėrhequr vėmendjen e ambientalistėve, nuk do tė mund tė jetonin pa ndihmėn e qenieve njerėzore. Dendroika e Kirlandit, njė nga zogjtė mė tė rrallė tė Amerikės sė Veriut, qė tashmė ėshtė reduktuar nė disa ekzemplarė, do tė vuajė jo vetėm pėr humbjen e habitatit, por edhe pėr humbjen e kujdesit, sepse lloje tė tilla e kanė tė domosdoshme kujdesin e dorės sė njeriut pėr tė mos rrezikuar zhdukjen.




__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 23-05-07, 21:06   #5
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Grabitqarėt e mėdhenj
Nė oqeane popullsia hidrike do ta merrte veten gradualisht nga sasia e tepėrt e peshkut. Herėn e fundit qė qeniet njerėzore ndaluan sė peshkuari, ka qenė gjatė Luftės sė Dytė Botėrore. Nė atė kohė sasia e merlucit nė Detin e Veriut u rrit shumė. Ndėrsa sot numri i merlucit dhe peshqve tė tjerė tė rėndėsishėm pėr ushqyerjen ėshtė poshtė niveleve tė viteve ‘30 dhe qė tė shkojė nė tė tilla nivele duhen tė paktėn pesė vjet. Problemi ėshtė se tashmė merlucėt dhe grabitqarėt e tjerė janė shumė tė paktė nė numėr. Nė vitet e para pas pėrfundimit tė peshkut, situata vetėm do tė pėrkeqėsohej, sepse popullsia e peshqve mė tė vegjėl qė hanė mė shpejt do tė rritej si bari nė njė fushė tė braktisur. Nga ana tjetėr edhe grabitqarėt do tė arrinin ekuilibrin normal me shumė vėshtirėsi. "Njė gjė e tillė mund tė kėrkojė disa vjet nė disa dhjetėvjeēarė, tregon Daniel Pauly, njė biolog i universitetit tė "British Columbia" nė Vankuver. Nė tė vėrtetė, pas zhdukjes sė qenieve njerėzore nga toka, substancat qė ndikojnė nė ndotje do tė ndalonin sė dali nga tubat e daljes sė gazrave tė makinės. Pasojat e kėsaj dukurie do tė ishin tė ndryshme dhe do tė vareshin nga karakteristikat kimike tė ēdo substance. Disa, si oksidi i azotit, i squfurit, do tė zhdukeshin nga atmosfera brenda pak javėsh. Disa tė tjera, si klouroflourokarburet, do tė kėrkonin mė shumė kohė. Ndėrsa disa tė tjera do tė ngeleshin akoma pėr shumė dhjetėvjeēarė. Anhidridi karbonik, qė sot po shqetėson botėn pėr shkak tė rolit tė tij nė ngrohjen globale, do tė kishte njė fat ndryshe. Njė pjesė e mirė e anhidridit karbonik, i ēliruar nga karburantet, herėt ose vonė do tė thithej nga oqeanet. Ujėrave nė sipėrfaqe do t‘u duheshin vetėm pak dhjetėvjeēarė, ndėrsa nė thellėsi tė oqeanit do tė duhej rreth njė mijėvjeēar pėr tė marrė pjesėn e tyre. Edhe pas arritjes sė kėtij ekuilibri, rreth 15 pėr qind e anhidridit karbonik prodhuar nga lėndėt e djegshme do tė ngelej nė atmosferė. "Nėse qeniet njerėzore do tė ndalonin sė prodhuar, anhidridi karbonik do tė ngelej nė atmosferė dhe do tė vazhdonte tė influenconte mbi klimėn pėr mė shumė se njėmijė vjet", thotė Susan Solomon, kimiste nė NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) nė Kolorado. Por edhe nėse lėshimi nė atmosferė i anhidridit karbonik do tė ndalonte qė nesėr, ngrohja globale do tė pėrparonte edhe pėr njė shekull tjetėr dhe temperaturat mesatare do tė rriteshin akoma edhe me disa gradė. Shkencėtarėt e atmosferės flasin pėr "committed warming". Ky fenomen verifikon se pėrse oqeanet kėrkojnė mė shumė kohė pėr t‘u ngrohur nė krahasim me atmosferėn. Nė praktikė veprojnė si kondicionerė gjigandė, duke e mbajtur atmosferėn mė tė ftohtė se sa duhet tė ishte me nivelin aktual tė anhidridit karbonik. "Por shumė njerėz, pėrfshi kėtu edhe ata qė merren me politikė, nuk e marrin fare parasysh njė ngrohje tė tillė", shpjegon Gerald Meehl, drejtor i qendrės kombėtare pėr ndryshimet atmosferike nė Los Angelos. "Mendojnė se kur gjėrat tė shkojnė keq, do tė jenė nė gjendje t‘i ndalojnė. Por nuk mund tė rrimė dhe tė mendojmė se gjithēka do tė rregullohet nga njė moment nė tjetrin, sepse kjo lloj ngrohjeje tashmė ka pėrparuar dukshėm". Kjo ngrohje "extra" bėn tė pasigurt edhe fatin e njė tjetėr gazi serrė tė rėndėsishėm, metanit, qė shkakton rreth 20 pėr qind tė ngrohjes aktuale globale. Metani qėndron nė atmosferė vetėm disa dhjetėra vjet ndaj pėrqendrimi mund tė kthehet shumė shpejt nė nivelet paraindustriale nėse do tė ndalonin emetimet. "Ne edhe mund tė ndalojmė sė emetuari metan, por ndoshta ndryshimi klimatik ka arritur nė atė pikė sa emetimi i tij varet nga procese qė nuk mund t‘i kontrollojė", tregon Pieter Tans, njė shkencėtar atmosfere nė NOAA, Kolorado.

Njė qytetėrim i pėrparuar
Duke pėrmbledhur gjithēka, mund tė themi se do tė na duheshin dhjetėra mijėra vjet pėr tė zhdukur pėrgjithmonė ēdo gjurmė tė ekzistencės sonė. Nėse ndonjė alien do ta vizitonte tokėn 100 mijė vjet mė pas, nuk do tė gjente shenja tė dukshme tė njė qytetėrimi tė pėrparuar, por nėse ata alienė do tė ishin shumė tė sofistikuar shkencėrisht, ndoshta do tė gjenin akoma ndonjė shenjė tė ekzistencė sonė. Para sė gjithash, analizat e fosileve do tė tregonin se ka pasur njė zhdukje nė masė nė epokėn tonė, e njėjtė me zhdukjen e papritur tė gjitarėve nė Amerikėn e Veriut nė fund tė epokės sė akullnajave. Ndoshta duke gėrmuar mė shumė edhe mund tė gjenin gjurmėt e njė qytetėrimi antik inteligjent. "Jam i sigurt qė edhe pas dhjetėra mijėra vjetėsh do tė gjendeshin gjurmėt e ekzistencės sonė", thotė Willian Rathje, njė arkeolog i universitetit kalifornian tė Stanfordit. Nė tė vėrtetė, pas zhdukjes sonė atmosfera do tė pėrmbante gjurmėt e disa gazrave qė nuk ekzistojnė nė natyrė, sidomos perfluorokarbure si cf4. Po ashtu, njė seri valėsh radioje do tė vazhdonin tė shpėrndaheshin nė galaktikė duke treguar qė njė herė e njė kohė kishim diēka pėr tė thėnė dhe njė mėnyrė pėr ta thėnė: por do tė ishin kujtime tė brishta, patetike tė njė qytetėrimi qė dikur mendonte se ishte nė kulmin e evolucionit. Brenda disa miliona vjetėsh erozioni dhe fenomene tė tjera atmosferike do tė fshihnin tė gjitha ato gjurmė dhe kujtime. Dhe njė tjetėr specie inteligjente qė do tė evoluonte mbi Tokė mund tė mos e ketė idenė e ekzistencės sonė, nėse nuk do tė shohė ndonjė fosil tė ēuditshėm. Njė fakt qė duhet tė na "ngushėllojė" ėshtė se toka do tė na harronte shumė shpejt.

Specie nė rrezik
Impakti i qenieve njerėzore mbi ekosistemet shpesh ėshtė i dėmshėm. Njė shembull janė edhe speciet qė rrezikojnė zhdukjen. Kėshtu, sot nė botė rrezikojnė tė zhduken 794 specie gjitarėsh, zvarranikėsh, zogjsh, amfibėsh dhe halorėsh.

Shifrat

18,7 ėshtė pėrqindja e sipėrfaqes sė tokės e "goditur" nga ndotja prej dritės

3,3 miliardė popullsia globale e kafshėve, dhive dhe deleve

15,589 numri i specieve nė rrezik zhdukjeje

784 numri i specieve qė janė zhdukur qė nga viti 1500 e deri mė sot



__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 23-05-07, 21:07   #6
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Shumė pak kohė pėr tė shpėtuar Tokėn

Rreth vitit 2025 bota dhe njerėzit do tė kenė ndryshuar mėnyrėn e tyre tė jetesės, ndėrsa rreth 12 mijė specie tė gjalla do tė jenė zhdukur. Megjithatė, jo tė gjithė i kanė marrė seriozisht parashikimet e James Lovelock, njė shkencėtar anglez, i cili ėshtė bėrė i famshėm pėr zbulimin e dėmeve nė shtresat e ozonit. Shumė nga kolegėt e tij, me tė cilėt punon prej vitesh, mendojnė se ato tė James-it janė profeci tė ekzagjeruara apokaliptike. Por bestselleri i fundit i publikuar nga Lovelock arrin nė pėrfundime thuajse tė ngjashme me ato qė janė nxjerrė kėto ditė nga shoqata e shkencėtarėve britanikė me rastin e edicionit qė ēdo vit i kushtohet shkencės. Kėshtu, ndryshimi klimaterik i Tokės, mbinxehja, e quajtur ndryshe "efekti serrė", do tė arrijė nė njė pikė tė pariparueshme brenda 20 vitesh dhe neve qė jetojmė nė Tokė na ngelen vetėm pak vjet pėr tė marrė masa drastike pėr ta parandaluar gjithė kėtė, para se tė jetė vonė. Nė njė raport tė prezantuar nė kongres, pėr shembull, studiuesit e "British Antartic Survey" tė Universitetit tė Kembrixhit analizuan me imtėsi shtresėn e akullt dhe kėrkuan me kujdes flluska ajri, nga tė cilat u munduan tė mblidhnin informacion pėr ndryshimin e pėrgjithshėm tė atmosferės. Nga analiza e tyre u zbulua qė niveli i anhidridit karbonik dhe metanit nė atmosferė nuk kanė qenė kurrė nė nivele kaq tė larta qė prej 800 mijė vjetėsh dhe kėto nivele tani po rriten me njė shpejtėsi marramendėse. Opinioni mbizotėrues, tė paktėn nė atė ēka u tha nė Festivalin e Shkencės, ishte se kemi arritur nė pragun e ndryshimeve klimaterike katastrofike. Ashtu siē shkruan nė librin e tij profesor Lovelock: "Brenda njė dhjetėvjeēari ose maksimumi dy, Toka do tė jetė mė e nxehtė nga sa ka qenė nė 5 milionė vitet e fundit, nė epokėn kur nė Oqeanin Atlantik notonin krokodilėt. Rreth 200 milionė persona do tė migrojnė nė Veri, afėr Polit tė Veriut, pėr tė mbijetuar, sepse nuk do tė kenė rrugėzgjidhje tjetėr. Edhe nėse mund tė marrim menjėherė masa tė jashtėzakonshme pėr ta frenuar kėtė ndryshim, botės do t‘i nevojiteshin mijėra vite pėr ta marrė sėrish veten". Gjithashtu, konkluzione thuajse tė ngjashme vijnė edhe nga shoqata e shkencėtarėve britanikė qė theksojnė se njeriu duhet tė marrė masa tė jashtėzakonshme pėr tė ulur efektin serrė, tė paktėn derisa tė mos ndodhė ndonjė katastrofė e denjė pėr filma fantastiko-shkencorė, si pėrmbytjet e mėdha ose ngrirjet. Edhe profesori Peter Smith i Universitetit tė Nottingham-it tregon: "Apatia e qeverisė do tė ndryshojė vetėm kur tė ndodhė njė ngjarje e madhe, siē mund tė ishte vėrshimi i lumit Tamixhi dhe pėrmbytja e pashmangshme e Londrės, qė mund tė ndodhė nė ēdo moment, duke provokuar 300 miliardė euro dėme. Vetėm atėherė politika do tė lėvizte dhe ėshtė njė tragjedi e dyfishtė tė presėsh njė katastrofė, pėr tė shpėtuar nga ajo qė po ndodh.
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 13-06-07, 21:46   #7
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

43 gjėra qė nuk i dinit pėr Hėnėn e plotė

Nuk ėshtė vetėm ēėshtje supersticioni. Sipas studimeve, procesi i Hėnės sė plotė rastis me njė rritje tė rrugaēėrisė. Jonathan Brown dhe Rebeca Bowle kanė hedhur dritė nė kėtė fenomen qiellor.


1. Faza e Hėnės sė plotė ndodh atėherė kur ajo ėshtė nė anė tė kundėrt me Tokėn nga Dielli, si dhe kur tė tre planetėt vendosen nė njė vijė tė drejtė. E parė nga Toka, ana mė e afėrt e Hėnės ndriēohet plotėsisht nga Dielli, duke i dhėnė pamjen e saj rrethore.

2. Ndodh vetėm gjatė Hėnės sė plotė, qė ana e errėt e saj -hemisfera nė anėn e kundėrt tė Diellit, tė errėsohet plotėsisht.

3. Eklipsi i Hėnės (i shkaktuar nga kalimi i hijes sė Tokės pėrmes hemisferės sė ndriēuar) ndodh vetėm gjatė Hėnės sė plotė.

4. Sipas njė studimi tė spitalit Bradford Royal, mundėsia pėr t‘u kafshuar nga ndonjė qen, gjatė Hėnės sė plotė, ėshtė dy herė mė e madhe. Sipas kėtij studimi, janė regjistruar 1621 raste tė kafshimit nga qeni midis viteve 1997 dhe 1999. Por njė tjetėr studim i bėrė nė Universitetin e Sidneit nė Australi, rezultoi se nuk kishte lidhje mes gjendjes sė Hėnės dhe kafshimit tė qenve.

5. Gervaisi i Tilburit, njė avokat i sė drejtės kishtare nė shekullin e 13-tė, ishte i pari qė lidhi procesin e Hėnės sė plotė me transformimin nė njė njeri-ujk. Filozofi Gottfried Leibniz, e pėrshkruan si "budallallėqe tė treguara nga njerėzit".

6. Hėna bėhet e plotė ēdo 29.5 ditė- e cila ėshtė edhe kohėzgjatja e njė cikli tė plotė tė Hėnės.

7. Ėshtė i njohur fakti se cikli menstrual femėror ka lidhje me procesin e Hėnės sė plotė. Sipas njė teorie, meshkujt parahistorikė shkonin nė gjueti, gjatė periudhės qė gratė ishin me cikėl, pėr shkak tė tabuve qė lidheshin me gjakun. Koha mė e leverdishme pėr tė shkuar nė gjueti ishte gjatė Hėnės sė plotė dhe mėnyra mė e mirė pėr tė bindur mashkullin qė tė kthehej me ushqim, ishte shpresa pėr seks.

8. Neo paganėt ndiqnin njė ritual tė pėrmuajshėm, qė bazohej rreth Hėnės sė plotė dhe quhej Esbat. Termi lidhet me shkrimet kundėrshtuese tė antropologut Margaret Murray.

9. Procesi i dytė i Hėnės sė plotė, qė ndodh nė njė muaj kalendarik, quhet Hėna Blu. Rasti i fundit ėshtė parė mė 31 maj 2007. Ky fenomen i veēantė ndodh mesatarisht njė herė nė 3 vjet.

10. "Blue Moon" (Hėna Blu), e cila ėshtė shkruar nga Richard Rodgers dhe Lorenz Hart nė vitin 1934, u bė njė baladė standarde, e cila u kėndua mė vonė nga kėngėtarė si Frank Sinatra dhe Bob Dylan. Versioni mė i famshėm ėshtė regjistruar nga banda "Marcels" nė vitin, 1961 duke shitur mė shumė se njė milionė kopje.

11. Shkalla e baticave nė botė ėshtė nė maksimum gjatė Hėnės sė plotė, atėherė kur Dielli, Toka dhe Hėna janė nė njė vijė. Marinarėt e njohin efektin si baticat pranverore.

12. Muaji i vetėm, gjatė tė cilit nuk ndodh procesi i Hėnės sė plotė ėshtė shkurti.

13. Hėna e plotė konsiderohet si shenjė tersi nėse ndodh tė dielėn, por nėse ndodh tė Hėnėn shihet si shenjė fati (nga vetė emri i ditės sė hėnė).

14. Sipas supersticioneve, fėmija qė ngjizet kur Hėna ėshtė e plotė, ka shumė mundėsi qė t‘i pėrkasė gjinisė mashkullore.

15. Nė tetor tė vitit 1939 nė Springfield, Misuri, Hėna e plotė u krijoi idenė njerėzve sikur po binte nga qielli. Ngjarja e pazakontė u raportua nė gazetat lokale, por mė vonė rezultoi e pavėrtetė.

16. Kalendari Gregorian daton Pashkėn si e diela e parė, pas Hėnės sė plotė kishtare- e para ndodh pas ekuinoksit tė pranverės.

17. Festivali Kinez i Fenerėve, qė daton nė dinastinė Han, ėshtė vėnė nė skenė ditėn e pesėmbėdhjetė, tė muajit tė parė, tė Hėnės sė plotė, pas vitit tė ri. Komunitetet kineze festojnė duke ndezur fenerė dhe bėrė gosti me oriz.

18. Shoqėria e Hėnės, qė pėrfshinte Erasmus Darwin, James Watt dhe Josiah Wedgewood, e mori emrin nga praktika e mbajtjes sė takimeve muaj pėr muaj, nė ditėn e Hėnė pranė procesit tė Hėnės sė plotė. Anėtarėt e shoqėrisė, e quanin veten si njerėzit e hėnės.

19. Sipas njė studimi psikologjik tre mujor tė bėrė tek 1200 tė burgosur nė burgun e Armley nė Leeds, nė vitin 1998 rezultoi se kishte njė rritje tė madhe tė incidenteve kur Hėna ishte e plotė.

20. Shkencėtarėt janė pėrpjekur shumė tė shpjegojnė "iluzionin e Hėnės", ku Hėna e plotė duket sikur ėshtė mė e madhe, se sa duket nė horizont. Fenomeni kuptohet qė ėshtė shkaktuar nga perceptimi njerėzor.

21. Mbjellja e drurėve ėshtė e ndaluar gjatė Hėnės sė plotė nė Amerikėn e Jugut dhe nė Azinė Juglindore, sepse shkakton tharje.

22. Qindra njerėz mblidhen ēdo muaj nė plazhet e Koh Phangan nė Tailandė, pėr tė festuar ngjarjen e Hėnės sė plotė. Ata gėzojnė dhe kėrcejnė gjatė gjithė natės.

23. Tributė amerikane nė Britaninė e Madhe, u japin ēdo Hėne tė plotė tė vitit njė emėr si p.sh., Hėna kastor, Hėna bli dhe Hėna luleshtrydhe.

24. Hėna e plotė e kėtij muaji, do tė jetė mė 30 qershor 2007. Mos humbisni rastin ta shikoni.

25. Hėna e plotė mund tė duket e rrumbullakėt, por nė fakt ka formėn e njė veze.

26. Sonata e Hėnės, kompozuar mjeshtėrisht nga Ludwig von Beethoven, ėshtė padyshim njė nga kryeveprat klasike mė tė bukura qė ka lidhje me Hėnėn e plotė. Titulli i melodisė nuk vjen nga kompozitori, por nga njė kritik, i cili krahasoi pjesėt dhe efektin e dritės sė Hėnės nė liqenin e Lucernės.

27. RAF pėrdori Hėnėn pėr tė prezantuar sulmin e tij tė parė tė suksesshėm nė qytetin gjerman, kur aeroplanėt sulmuan Lubeckun nė 1942.

28. Wesak, festivali mė i rėndėsishėm budist ėshtė festuar nė maj, kur ka qenė Hėnė e plotė . Nė kėtė kohė, festohet ditėlindja e Budės, ndėrsa pėr disa budistė tė tjerė shėnohet lindja dhe vdekja e tij.

29. Hėna e plotė ėshtė objekti mė i shndritshėm nė qiellin e darkės.

30. Psikiatri sllovak, Eugen Jonas, krijoi metodėn e kontrollit tė lindjes dhe fertilitetit, bazuar nė procesin e Hėnės sė plotė.

31. Njė analizė e ditėlindjeve tė 4,256 bebeve tė lindura nė njė klinikė nė Francė, tregoi se nuk kishte asnjė lidhje mes Hėnės sė plotė dhe fertilitetit.

32. Njė studim i realizuar nga Universiteti TĆ¼bingen nė Gjermani, tregon se sipas raportimit tė policisė, cikli i Hėnės sė plotė ndikon duke pirė mė shumė pėr tė ardhur nė qejf.

33. Njė vizatim i Hėnės sė plotė parė nga teleskopi ėshtė realizuar nga njė matematicien anglez, Thomas Harriot, nė fillim tė gushtit tė vitit 1609. Ky ėshtė regjistrimi i parė, i cili i paraprin fizikanit italian Galileo, nė studimet e tij tė mėvonshme.

34. Artistėt e Rilindjes tradicionalisht kanė pėrshkruar mė tepėr gjysmėhėnėn, se sa fazėn e saj tė plotė.

35. Shakaja e madhe e Hėnės, u bė nga Richard Adams Locke pėr "New York Sun" nė vitin 1835.

36. Gjatė sezonit dimėror, Hėna e plotė ėshtė nė lartėsinė mė tė madhe nga Toka.

37. Disa njerėz qė vuajnė nga pagjumėsia tregojnė se flenė shumė keq kur Hėna ėshtė e plotė, por ka edhe nga ata qė thonė se flenė shumė rėndė.

38. Ėshtė gabim nėse mendoni se ulja e parė e "Apollo"-s ėshtė bėrė kur Hėna ka qenė e plotė. Ulja ndodhi njė javė mė pas.

39. Hėna ėshtė 10 herė mė e shndritshme kur ėshtė e plotė, se sa kur ėshtė ēerekhėnė.

40. Muaji i mjaltit ėshtė quajtur pas Hėnės sė plotė nė qershor. Duke qenė se binte mes mbjelljes dhe tė korrave, ky ishte tradicionalisht muaji mė i mirė pėr t‘u martuar.

41. Kalendari i vjetėr i Hėnės, i cili tregon kohėn se kur shfaqet ajo e plotė, ėshtė zbuluar nė shpellat nė Lascaux nė Francė. Daton para 15000 vjetėsh dhe tregon fazat e Hėnės me njė sėrė pikash, tė cilat pėrshkruajnė ditėt e ciklit.

42. Nė 2001, loja e parė mes Sri Lanka dhe Zimbabve u shty. Ajo u caktua tė luhej njė ditė mė vonė, nė bazė tė rregullit tė ri tė nxjerrė nga qeveria vendase, e cila ndalonte ēdo lloj sporti kur Hėna ėshtė e plotė.

43. Sipas njė studimi tė 1000 operacioneve pėr heqjen e bajameve, 82 pėr qind e pacientėve tė operuar treguan se krizat ishin mė tė forta kur afronte procesi i Hėnės sė plotė. Kjo nė bazė tė revistės sė shoqatės sė mjekėve nga Florida.
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 27-06-07, 22:41   #8
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Toka, skenarėt e shkatėrrimit

Ndryshimet klimaterike dhe turizmi po vėnė nė rrezik gjithnjė e mė shumė planetin. Ndryshimet klimaterike dhe turizmi nė masė mund tė ēojnė nė shkatėrrimin e disa prej vendeve mė tė bukura tė Tokės. Faktin nė fjalė e denoncon njė studim i "Future of World Travel", e mandatuar nga "Churchill Insurance" dhe publikuar nė Britaninė e Madhe.



Sipas kėtij kėrkimi, nė vendet e Mesdheut nxehja e tepėrt e planetit mund tė modifikojė klimėn deri nė atė pikė sa tė rikrijojė nė disa rajone tė Spanjės dhe nė Juglindje tė saj, zona tė pėrshtatshme pėr mushkonjat anofele, me rrezikun e pėrhapjes sė malaries. Problemet janė shumė tė mėdha dhe kėto vihen re edhe nė Itali, ku zona mė e rrezikshme ėshtė Toskana dhe ajo bregdetare, qė janė njė teatėr gjithnjė e mė shumė nė rritje tė zjarreve tė papritura nga temperaturat e larta. Tė njėjtin rrezik ka edhe Greqia, ku raporti parashikon njė rritje tė ndjeshme tė vdekjeve, pėr shkak tė rritjes sė madhe tė temperaturave gjatė muajve tė verės. Nė Athinė, pėr shembull, Akropoli mund tė pėsojė dėme pėr shkak tė turizmit, njė fenomen qė ėshtė i destinuar tė pėrziejė edhe fizionominė e bregdetit dalmat nė Kroaci, ku invazioni i turizmit nė dhjetėvjeēarėt e ardhshėm do tė jetė pėrgjegjėsi indirekt i njė bumi nė konstruksionin e hotelerisė, e cila shpeshherė ėshtė e egėr dhe e pakontrollueshme. Ndotja mund t‘i shkaktojė dėme tė pariparueshme katedrales sė Kėlnit, nė Gjermani, e cila qė tani konsiderohet nė rrezik, por kontinenti aziatik ėshtė ai qė rrezikon mė shumė, pėr shkak tė erozionit tė provokuar nga rritja e temperaturave dhe niveli i deteve e oqeaneve. Barrierat koralore tė Taj, nė arkipelagun e Maldive, mund tė dėmtojnė rėndė ujėrat qė shkaktojnė turbullime tė shumta, siē edhe ka ndodhur nė tė vėrtetė. I njėjti fenomen rrezikon tė godasė edhe Australinė, ku dėmet e barrierave koralore janė parashikuar edhe pėr shkak tė rritjes sė trafikut tė anijeve. Dėme nė bregdet dhe erozion mund tė pėsojnė edhe plazhet nė Goa tė Indisė, tė provokuara kėtė herė nga ciklonet gjithnjė e mė tė shpeshta, ashtu si edhe nė Amerikė, ku pėr shkak tė uraganeve janė nė rrezik Everglades, njė ekosistem i kėnetave, liqeneve dhe rėrės sė lėvizshme, unike nė tė gjithė botėn edhe pėr bimėsinė dhe kafshėt. Pas pak vitesh, mė saktė rreth vitit 2020, nė luginėn Kathmandu, nė Nepal, rrezikohet qė fluksi i turistėve tė zhduket fare. Do tė jetė e domosdoshme qė tė vendoset njė limit pėr numrin e vizitorėve dhe tė stabilizohet njė masė fikse, e cila do tė evitonte mbushjen e tepėrt, qė me kalimin e kohės mund tė krijonte edhe rrezikun e ndotjes sė ambientit. E njėjta gjė ėshtė vėnė re edhe nė Peru, nė qytetin Machu Picchu. David Viner, njė nga klimatorologėt mė tė njohur nė Mbretėrinė e Bashkuar, nė njė intervistė pėr "Indipendent", thotė se ndryshimet kanė filluar dhe janė tė destinuara qė me kalimin e kohės tė shkaktojnė modifikime tė thella, nė tendencėn e fluksit tė turistėve, duke parė qė temperaturat e shėnuara nė vitin 2080, nė Gjermani dhe Britaninė e Madhe do jenė ato qė regjistrohen sot nė vendet e Mesdheut.

iliriaplus
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 01-08-07, 23:15   #9
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Planeti ėshtė nė rrezik. Nuk ka mė kohė pėr tė humbur. Ekonomisti amerikan (Jeremy Rifkin) shpjegon me 5 pika se si mund tė duket era e pasqymyrit dhe tė shpėtohet Toka.


Kėto ditė nė Paris u botua raporti i paralajmėruar prej kohėsh i panelit ndėrqeveritar tė Kombeve tė Bashkuara lidhur me ndryshimin klimaterik (IPCC). Konkluzionet e tij janė tė zymta. Parashikohet qė brenda fundit tė kėtij shekulli, si pasojė e aktiviteteve njerėzore, temeperatura globale do tė rritet ndoshta me 3 gradė Celsisus, pėr tė arritur nė njė nivel tė pa arritur nga planeti Tokė qysh nga era e Pliocenit, 3 milion vjet tė mira mė parė. Shkencėtarėt na paralajmėrojnė se njė ndryshim klimaterik i kėsaj shkalle do tė vėrė nė rrezik vetė qytetėrimin njerėzor dhe tė ardhmen e planetit. Kėshtu, pyetja qė lind legjitime nė mendjen e tė gjithėve ėshtė: ēfarė tė bėhet?
Janė pesė shtyllat kryesore qė duhen ndėrtuar pėr t'ju pėrgjigjur kėsaj sfide dhe tė hidhen bazat e njė ere tė pasqymyrit. Duhet tė bėjmė optimale efikasitetin e pėrdorimit tė lėndėve djegėse me bazė fosile; tė reduktohen emisionet e gazrave pėrgjegjės tė ngrohjes globale; tė krijohen kushtet mė tė mira pėr komercializimin e energjive tė rinovueshme; tė pėrsoset teknologjia e fuel cells (qelizave me lėndė djegėse) mė hidrogjen pėr magazinimin e energjive tė rinovueshme dhe tė ndėrtohen sisteme "rrjetesh inteligjente" pėr shpėrndarjen e energjisė nga njėri cep nė tjetrin e kontinenteve. Nė tėrėsinė e tyre, kėto pesė shtylla do tė pėrbėjnė bazėn mbajtėse tė revolucionit tė tretė industrial.
Njė: Nė periudhėn afatshkurtėr, mėnyra mė e shpejtė pėr tė pėrballuar problemin e ngrohjes globale ėshtė qė tė reduktohen me tė paktėn 20 pėrqind konsumet tona tė lėndėve djegėse me bazė fosile, falė futjes sė teknologjive tė reja pėr njė pėrdorim mė efikas tė energjisė dhe adoptimin e njė serie rregullimesh nga ana e tė gjithė konsumatorėve, nga familjet tek pėrdoruesit industrialė e publikė.
Dy: Ēdo qeveri duhet tė pėrcaktojė tavane maksimale tė emisioneve tė dioksidit tė karbonit dhe tė gazeve tė tjera pėrgjegjės tė ngrohjes globale dhe tė garantojė respektimin e kėtyre limiteve nėpėrmjet mekanizmash efikase kontrolli, pėr tė arritur brenda viti 2020 nė njė reduktim prej 30 pėrqindėsh (duke ju referuar niveleve tė 1990). Ėshtė minimumi i domosdoshėm qė tė mund tė shpresohet tė frenohet rritja e temperaturės globale, nga kėtu nė fundin e shekullit tė XXI-tė, nėn pragun e 2 gradėve Celsisus.
Tre: ēdo vend ka njė potencial tė madh energjishė tė rinovueshme, nė formėn e energjisė diellore, eolike apo gjeotermike, nga biomasat apo nga valėt e detit. Ēdo qeveri duhet tė paraqesė njė seri objektivash realiste, pėr tė arritur brenda vitit 2020 tė mbulojė me energji nga burime tė rinovueshme 33 pėrqind tė nevojės kombėtare pėr eletricitet dhe 25 pėrqin tė konsumit energjitik tė pėrgjithshėm.
Katėr: Ēdo vend duhet tė impenjohet nė njė aksion afatgjatė pėr tė realizuar tranzicionin nė erėn e energjisė me hidrogjen. Hidrogjeni ėshtė mė i lehti i elementėve, mė i bollshmi nė univers, qė i pėrdorur si burim energjie nuk krijon as skorje, as nėnprodukte, pėrveēse ujit tė pastėr dhe nxehtėsisė. Ka tashmė mė shumė se 30 vjet qė pėrdorim bateri me hidrogjen high-tech pėr anijet tona hapėsinore. Ajo e hidrogjenit ėshtė ndeshja finale pėr t'u fituar pėr tė hyrė nė erėn e pasqymyrit. Pse hidrogjen? Sepse ėshtė mjeti mė i mirė pėr magazinimin e energjisė nga burime tė rinovueshme, pėr t'u destinuar si nė shpėrndarjen e korrenrtit elektrik, ashtu dhe nė transporte. Ėshtė e rėndėsishme tė nėnvizohet se njė shoqėri e bazuar mbi energjitė e rinovushme do tė jetė e mundur vetėm me kusht qė tė arrijė tė akumulojė energji nė formėn e hidrogjenit. Nė fakt, burimet e rinovueshme janė me ndėrprerje: dielli nuk ndrit gjithmonė, era nganjėherė nuk fryn, uji pėksohet nė periudha thatėsire, tė korrat variojnė sipas viteve. Qelizat me hidrogjen bėjnė tė mundur magazinimin e energjisė sė rinovueshme dhe lejojnė kėshtu tė garantohet furnizimi i rrjete elektrike dhe i sistemeve tė transportit.
Pesė: Do tė jetė e nevojshme tė rikonfigurohen nė ēdo vend rrjetet pėr shpėrndarjen e energjisė elektrike. Tė njėjtat parime projektimi, tė njėjtat teknologji inteligjente qė kanė mundėsuar tė krijohet interneti dhe tė zhvillohen rrjetet e mėdha tė decentralizuara tė komunikacionit global janė sot tė aplikueshėm pėr tė rikonceptuar rrjetet kombėtare tė shpėrndarjes sė eneregjisė elektrike, duke mundėsuar njė pėrdorim mė efikas tė energjisė pėr industritė dhe tė gjithė pėrdoruesit, si dhe duke u hapur tė gjithėve mundėsinė qė ta prodhojnė drejtpėrsėdrejti energjinė nga burime tė rinovueshme dhe qė tė mund t'ia rishesin tepricat e tyre menaxhuesit tė rrjetit. Nė disa realitete lokale, nė Shtetet e Bashkuara dhe nė Gjermani, IBM-ja po eksperimenton tashmė njė teknologji "rrjeti inteligjent" (smart poėer grid) tė kėtij lloji.
Disa ekspertė avancojnė propozime tė ndryshme: ka qė flasin pėr njė brez tė ri impiantesh me "qymyr tė pastėr" ose propozon qė tė thithet dioksidi i karbonit i emetuar nga centralet me qymyr pėr ta izoluar nėntokė apo nė dyshemetė detare. Shumė shkencėtarė dyshojnė qė kėto teknologji magazinimi tė mund tė jenė tė realizueshme nė shkallė tregėtare nė dhjetėvjeēarėt e ardhshėm dhe demostrohen aq tė besueshėm sa tė pėrjashtojnė ēdo rrezik rrjedhjeje gazrash helmuese nė atmosferė. Tė tjerė do tė donin tzė rilanēonin pėrdorimin e energjisė bėrthamore, por nė njė rast tė tillė do tė akumuloheshin sasira gjithnjė e mė tė mėdha skorjesh radioaktive tė rrezikshme; nė lėmin e sigurisė, do tė kishte rrisqe veēanėrisht tė rėnda nė kohėrat e terrorizmit dhe kostoja e energjisė do tė ndeshte shtrenjtime tė mėdha nė kurrit tė pėrdoruesve dhe tė kontribuesve. Mbi tė gjitha, aktivizimi i qindra impianteve tė reja bėrthamore do tė kėrkonte afate tė gjata, kėshtu qė prodhimi i energjisė nuk mund tė fillonte mė pėrpara periudhės 2025 - 2030: tepėr vonė pėr tė pėrballuar problemin e emisioneve tė rritje tė dioksidit tė karbonit. Krijimi i njė sistemi tė bazuar mbi burime energjie tė rinovueshme, mbi teknologjitė e qelizave me hidrogjen dhe mbi rrjetet shpėrndarėse inteligjente i hap derėn njė revolucioni tė tretė industrial, efektet shumėfishues tė tė cilit mbi planin ekonomik nuk do tė jenė mė tė pakta se ato tė dy revolucioneve tė mėparshme tė shekullit tė XIX-tė dhe tė XX: revolucioni i qymyrit dhe i makinave me avull dhe ai i naftės dhe i motorėve me djegie tė brendshme. Sot qelizat me hidrogjen janė tashmė nė fazėn e komercializimit pėr pėrdorime tė ndryshme, si nė strukturat produktive e administrative, ashtu dhe pėr konsumet private. Stabilimente industriale dhe kompani shėrbimesh po blejnė tashmė qeliza me hidrogjen fikse me pėrmasa tė mėdha, pėr tė garantuar furnizimin energjitik nė periudha mbingarkese tė rrjetit dhe pėr tė pėrballuar rriskun e rėnieve tė tensionit dhe tė rrjetit. Pėr shembull, aeroporti i Mynihut disponon njė qelizė fikse me hidrogjen. Shoqėri tė mėdha tė tilla si Hitachi apo Toshiba parashikojnė tė hedhin nė treg qysh nė vitin 2007 qelizat e para me hidrogjen portabėl, pėr ushqimin e telefonėve celularė, laptopėve, aparateve fotografike dixhitale, lexuesve Mp3 dhe PDA-ve: zgjatja e njė njėsie mund tė variojė nga 8 nė 35 orė. Shtėpitė mė tė mėdha automobilistike kanė shpenzuar miliarda dollarė pėr tė konceptuar modele veturash, kamionėsh dhe autobuzėsh me hidrogjen. Aktualisht, veturat dhe autobuzėt e kėtij lloji janė nė provė nė rrugėt e vendeve tė ndryshme europiane dhe modelet e para tė prodhimit nė seri do tė jenė nė shitje midis 2012 dhe 2014. Kalifornia, nė vendin e gjashtė nė botė pėr nga rėndėsia e ekonomisė sė saj, ėshtė tashmė vendosmėrisht e nisur, njėlloj me rajone tė ndryshme tė botės, drejt njė tė "ardhmjeje me hidrogjen". Rikonfigurimi i infrastrukturave energjitike tė ēdo vendi do t'i japė jetė njė game tė gjerė teknologjishė, tė mirash dhe shėrbimesh tė reja, duke krijuar miliona vende tė reja pune nė 25 vitet e ardhshme. Vendet mė novatore, qė do tė arrijnė tė parėt nė kėtė treg, do tė kapin mundėsinė e eksportimit nė tė gjithė botėn tė teknologjive tė reja pėr energjitė nga burime tė rinovueshme, H2-nė dhe rrjetet shpėrndarės inteligjentė. Energjia me origjinė fosile dhe bėrthamorja kanė karakteristika elitare: ato tė modalitetit tė vjetėr me drejtim tė centralizuar dhe autoritar tė resurseve qė ka shėnuar shekullin e XIX dhe shekullin e XX. Qymyri, nafta, gazi natyror dhe uraniumi gjenden vetėm nė vende tė caktuara dhe kanė kėrkuar jo vetėm kapitale tė mėdha tė nevojshme pėr punimin dhe komnercializimin e tyre, por edhe investime ushtarake po aq tė mėdha pėr t'i siguruar. Rezultati ėshtė humnera qė ka ndarė gjithnjė e mė shumė mbajtėsit e fuqisė nga ata qė janė tė privuar prej saj, nė kuptimin letrar dhe atė figurativ tė fjalės. Pėrkundrazi, burimet e rinovueshme tė energjisė ekzistojnė kudo nė Tokė. Rrezatimi diellor, energjia eolike, hidrike dhe gjeotermike, prodhimet mbeturinė tė bujqėsisė dhe tė aktiviteteve pyjore, mbeturinat e qėndrueshme urbane janė nė dorėn e tė gjithėve, nė ēdo pjesė tė botės. Nėqoftėse mund tė grumbullohen dhe magazinohen nė formė hidrogjeni dhe, pėr pasojė, tė shpėrndahen nėpėrmjet rrjetesh shpėrndarės inteligjentė, energjitė nga burime tė rinovueshme pretendohet qė tė pėrhapen gjerėsisht dhe tė ndahen mbvi baza paritare, siē ndodh tashmė sot pėr informacionin dhe komunikacionin nėpėrmjet internetit. Nė shekullin e XXI-tė do tė jetė njė ekonomi hidrogjeni, e gjelbėr dhe e mbėshtetėshme, ajo qė do tė mishėrojė kuptimin e dyfishtė tė slloganit "Power to People". Pushtet, por edhe energji popullit.

Pėrgatiti: ARMIN TIRANA
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 02-08-07, 01:44   #10
yllbardh
 
Avatari i yllbardh
 
Anėtarėsuar: 05-05-07
Vendndodhja: Danimark
Postime: 772
yllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėm
Gabim

Kjo figurė tregon vlerėn e ndryshimeve tė koncetrimit tė CO2 (dioxid karboni) gjatė periudhės Phanerozoic. Kėto vlera janė tė bazuara nė modelet gjeokimike: GEOCAB III (nga Bernard dhe Kothavala mė 2001), COPSE (Bergman mė 2004) dhe Rothman (mė 2001). Kėto jan krahasuar me databazåen e matjeve tė karbon dioxidit tė Royer (2004) dhe mesatares sė filtruar tė informatave tė 30 mil.vjetėve. Diagrami nė anėn e djathėt tregon mesataren e kėtyre matjeve nė 3-4 million vjetėt e kaluar (nga Quaternary). Cilėsimet e zakonshme tė periudhave tė kohės gjeologjike paraqiten nė fundė tė tabelės.
Ndikimi direktė i shkallės sė dioxid karbonit mbėshteten kryesisht nė interpretimin e pėrmasave tė isotopeve tė karbonit nė shtresat e fosilizuara (paleosols) ose nė gėzhojat e phytoplanktonit dhe pėrmes interpretimit tė dendėsis sė stomatės nė fosilet nga bimėt. Tė gjitha kėto jan subjekt tė pasiguris systematike.
Ndėrsa vlerat e ndėrrimeve tė dioxid karbonit nė bazė tė modelit gjeokimik bazohen nė pėrcaktimin e sasisė nė burimet gjeologjike dhe rėnjen e nivelit tė karbon dioxidit gjatė njė kohe tė gjatė e zakonisht nė: ndikimin vullkanik, erozione dhe deponimit tė karbonit. Kėshtu qė kėto modele bazohen nė matjet direkte tė dioxid karbonit.
Tė dyja modelet tregojn pasiguri dhe variacion tė konsiderueshėm, mirėpo tė dyja modelet tregojn nivel shumė mė tė lartė tė karbon dioxidit nė tė kaluarėn se sa qė ėshtė nė kohėn tonė.
Imazhet E Bashkangjitura
Tipi Dosjes: png Phanerozoic_Carbon_Dioxide.png (31.3 KiloByte, 2 shikime)
__________________
Mirė se vini te Prishtinasi dera ėshtė githėmon e hapur
yllbardh Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 02-08-07, 02:00   #11
yllbardh
 
Avatari i yllbardh
 
Anėtarėsuar: 05-05-07
Vendndodhja: Danimark
Postime: 772
yllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėmyllbardh i pazėvėndėsueshėm
Gabim Ndryshimi i klimės nga faktori i njeriut???

Ndėrsa nė kėtė diagram besoj se nuk nevoitet shpjegim mė i tėrthorėt. Kėtu pasqyrohet niveli i temperaturės, CO2 dhe shtresės sė pluhurit i cili nė, mendohet tė jetė pasojė e ngrirjes sė forta. Tė dhėnat jan nga bėrthama e akullit nga Vostok tė analizuara nga Pettit mė 1999.
Imazhet E Bashkangjitura
Tipi Dosjes: png Vostok-ice-core-petit.png (30.8 KiloByte, 4 shikime)
__________________
Mirė se vini te Prishtinasi dera ėshtė githėmon e hapur
yllbardh Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 07-11-07, 22:22   #12
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Njoftime pėr planete

Shkencėtarėt zbulojnė njė planet tė ri nė njė sistem tė largėt diellor


Astronomėt nė Kaliforni njoftuan dje se kanė konfirmuar ekzistencėn e njė planeti tė ri qė rrotullohet rreth njė ylli tė largėt tė ngjashėm me diellin i cili quhet Kankri 55.


Shkencėtarėt thanė se ky ėshtė rasti i parė i zbuluar ku pesė planete rrotullohen rreth njė sistemi tjetėr diellor. Ata mendojnė se planeti i ri ėshtė rreth 45 herė mė i madh se Toka dhe orbita e tij zgjat 260 ditė.
Sipas tyre, temperatura nė planet mund tė jetė e favorshme pėr kushte jete dhe ka mundėsi qė aty tė ketė ujė. Ekspertėt mendojnė se sistemi Kankri 55 ėshtė “i mbushur me planete”.






voanews.com
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 17-11-07, 22:03   #13
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Njoftime pėr planete

Ndryshimet e klimės dhe vendet nė zhvillim






Ndryshimet e klimės mund tė pėrbėjnė njė rrezik pėr njerėzit nė mbarė botėn. Por ndikimet e kėtyre ndryshimeve ndjehen mė tepėr nė botėn nė zhvillim, ku fermat e subvencionuara dhe infrastruktura e dobėt, shton shanset pėr katastrofa tė mjedisit dhe e bėn edhe mė tė vėshtirė rimėkėmbjen. Nė njė konferencė tė kohėve tė fundit nė New York, tė sponsorizuar nga Instituti i Tokės i Universitetit Kolumbia, njė grup ekpertėsh diskutuan pėr sfidat me tė cilat pėrballen vendet nė zhvillim, nė kushtet kur po ndodh ngrohja globale.
Mbi 100 shkencėtarė dhe formulues tė politikave qeveritare u mblodhėn nė konferencėn mbi Nryshimet Klimaterike dhe pėr Synimet e Zhvillimit tė Mijėvjeēarit, tė organizuar nga Kombet e Bashkuara nė fillim tė nėntorit. Ata u pėrqėndruan tek njė gamė e gjerė ēėshtjesh, si uria, varfėria, sėmundjet, gjendja jo e mirė e arsimit, moti i keq dhe gjendja e papėrshtatshme e kushteve sanitare. Por gjithėsecili ėshtė i tė njėjtit mendim, se tek ndryshimet klimatike gėrshetohen tė gjitha kėto ēėshtje, qė nė dukje, nuk kanė lidhje me njėra tjetrėn.
Haresh Bhojwani, i Institutit tė Kėrkimeve Klimatike dhe Shoqėrore, thotė se trajtimi i ndikimeve tė menjėhershme tė motit tė keq, ėshtė veēanėrisht e vėshtirė tė realizohet nė vendet e varfėra, ku shpesh mungon infrastruktura moderne, si pėr shmbull, masat e nevojshme kur godet njė uragan masiv. "Kjo do tė thotė pėr shembull, se ka njė numėr tė vogėl ambulancash qė tė shkojnė tek njerėzit qė kanė nevojė. Rrugėt nuk ndėrtohen pėr tė pėrballuar ngjarjet qė ndodhin papritur, nuk ekzitojnė tregjet e nevojshme pėr tė siguruar ushqimin dhe mbulesat, qė janė nevojat bazė pėr t’u ardhur nė ndihmė njerėzve. Nuk ekziston infrastruktura e komunikimit pėr ta informuar qeverinė lidhur me pėrkeqėsimin e gjendjes dhe pėr t’i detyruar autoritetet t’i dėrgojnė burimet, aty ku ato janė mė tė nevojshme dhe mė urgjente". Zoti Bhojwani shton se kur njė sistem i infrastrukturės prishet, edhe sisteme tė tjera mund tė kenė mbingarkesė, duke u prishur edhe ato. Kjo krijon njė spirale mosfunkionimi qė pėrkeqėsohet pėrherė e mė tepėr.
Thatėsira e vazhdueshme ėshtė njė problem mbarėbotėror qė po pėrkeqėsohet. Nė vendet e Amerikės Qendrore dhe Jugore, pėr shembull, ku ekonomia e rreth gjysmės sė popullsisė varet tek eksportimi i produkteve bujqėsore, thatėsira do tė thotė pakėsim i tregtisė dhe shkėmbimit. Amerika Latine e siguron mė tepėr se gjysmėn e energjisė nėpėrmjet hidrocentraleve. Kur nivelet e lumenjve bien, kosotja e energjisė shtohet sė tepėrmi, gjė qė mund tė ketė pasoja tė rėnda nė ekonominė e vendit.
Ngrohja globale mund tė ēojė edhe nė shtimin e rasteve tė malaries, qė mund tė shkaktojė vdekjen e rreth dy milionė njerėzve nė vit, shumica e tyre nė vendet nė zhvillim tė zonave tropikale. Po pėr shkak tė ngrohjes globale, nė Republikėn e Tanzanisė, nė Afrikėn Jugore, akullnajat e famshme nė Malin e Kilimanxharos, kanė filluar tė shkrihen.
Augustine Mahiga, ambasadori i Tanzanisė nė Kombet e Bashkuara, thotė se kur ėshtė fjala pėr pėrgjigjen ndaj ndryshimeve klimatike nė vendet nė zhvillim, ai bėn njė dallim tė rėndėsishėm mes pėrpjekjeve lehtėsuese afatshkurtėr dhe adoptimeve afatgjatė. "Masat zbutėse janė ato afatshkurtėr, pėr trajtimin e pasojave qė janė tė menaxhueshme, si mungesa e ushqimit, thatėsira, apo puset e cekėta. Por adoptime, apo masa nė afat tė gjatė do tė thotė transferimi i teknologjisė sė pėrshtatshme, qė nė sektorin bujqėsor, do tė kėrkonte pėrdorimin e farėrave me rendiment tė lartė, apo zhvillimi i njė teknologjie pėr proshimin e kėtyre lloj farėrash. Kjo do tė kėrkonte edhe metoda tė reja pėr rezervimin e ujit, si dhe skema tė zgjeruara vaditjeje, tė cilat atje nuk ekzistojnė". Zoti Mahiga thotė se vendet qė pėrpiqen t’u pėrgjigjen ndryshimeve klimatike duhet gjithashtu tė kenė parasysh edhe shtimin tė kostos sė energjisė dhe karburantit nė botė.
Ekspertėt e Institutit tė Tokės qė u mbodhėn pėr konferencėn e Klimės dhe Zhvillimin e Mijėvjeēarit, ishin tė njė mendimi, se ekonomia dhe politika janė faktorė tė rėndėsishėm nė sfidėn e klimės globale. Politika e Shteteve tė Bashkuara nėn drejtimin e Presidentit Bush i ka bėrė rezistencė marrjes sė masave kolektive, qė mund tė kėrcėnojnė interesat amerikane tė biznesit. Por vendet nė zhvillim thonė se pėr shkak se Shtetet e Bashkuara dhe vende tė tjera tė industrializuara prodhojnė pjesėn mė tė madhe tė gazrave tė efektit serrė, qė sjellin edhe ndryshimet klimatike, ato kanė pėrgjegjėsinė pėr tė shkėmbyer ekspertizat e tyre dhe burimet financiare me vendet e varfėra, tė cilat rrezikohen mė tepėr tė mbajnė peshėn kryesore tė ngrohjes globale.
__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 18-12-07, 22:20   #14
rilinda
 
Avatari i rilinda
 
Anėtarėsuar: 29-06-04
Postime: 15,640
rilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėmrilinda i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Njoftime pėr planete

NASA: 100 ecje nė hapėsirė

Zėri i Amerikės
18-12-2007

Dy astroanutė tė Stacionit Ndėrkombėtar tė Hapėsirės kryen sot njė ecje nė hapėsirė, pėr tė riparuar dy mekanizma difektoze, tė cilat pengonin gjenerimin e energjisė nė kompleksin orbital. Komandantja e Stacionit, Pegi Uitson dhe inxhineri i hapėsirės, Dan Tani, kryen ecjen e katėrt tė misionit tė 16-tė tė Ekspeditės, qė ėshtė ecja e 100-tė nė historinė e Stacionit Ndėrkombėtar tė Hapėsirės.
Astronautėt ishin pėrgatitur prej kohėsh fizikisht pėr tė punuar nė ambjentin e hapėsirės, nė kushtet kur ka 100 pėr qind oksigjen. Ndėrkohė, rreth 320 kilometra poshtė Stacionit, NASA u pėrpoq tė rikrijonte rezervuarin e karburantit, qė detyruan zbritjen para kohe tė anijes sė hapėsirės Atlantis, nė fillim tė muajit. Inxhinerėt planifikuan ta fillonin mbushjen e rezervuarit tė jashtėm tė anijes sė hapėsirės me hidrogjen tė lėngshėm, nė njė provė qė ata bėnė nė vendin e nisjes, pėr ta shmangur problemin e harxhimit tė karburantit.

__________________
Guximi, kurreshtja,forca, vullneti dhe dėshira janė armėt kryesore dhe triumfuese nė duart e atij qė dėshiron ta braktis duhanin.
rilinda Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Vjetėr 22-12-07, 20:04   #15
BE LK
Kalimtar
 
Avatari i BE LK
 
Anėtarėsuar: 08-12-05
Vendndodhja: Tirane
Postime: 4,372
BE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėmBE LK i pazėvėndėsueshėm
Gabim Titulli: Njoftime pėr planete

Citim:
Postimi origjinal ėshtė bėrė nga rilinda
NASA: 100 ecje nė hapėsirė

Zėri i Amerikės
18-12-2007

Dy astroanutė tė Stacionit Ndėrkombėtar tė Hapėsirės kryen sot njė ecje nė hapėsirė, pėr tė riparuar dy mekanizma difektoze, tė cilat pengonin gjenerimin e energjisė nė kompleksin orbital. Komandantja e Stacionit, Pegi Uitson dhe inxhineri i hapėsirės, Dan Tani, kryen ecjen e katėrt tė misionit tė 16-tė tė Ekspeditės, qė ėshtė ecja e 100-tė nė historinė e Stacionit Ndėrkombėtar tė Hapėsirės.
Astronautėt ishin pėrgatitur prej kohėsh fizikisht pėr tė punuar nė ambjentin e hapėsirės, nė kushtet kur ka 100 pėr qind oksigjen. Ndėrkohė, rreth 320 kilometra poshtė Stacionit, NASA u pėrpoq tė rikrijonte rezervuarin e karburantit, qė detyruan zbritjen para kohe tė anijes sė hapėsirės Atlantis, nė fillim tė muajit. Inxhinerėt planifikuan ta fillonin mbushjen e rezervuarit tė jashtėm tė anijes sė hapėsirės me hidrogjen tė lėngshėm, nė njė provė qė ata bėnė nė vendin e nisjes, pėr ta shmangur problemin e harxhimit tė karburantit.

Se dija se punon me NASA. bravo. hahahaahha.

respekte.


__________________
* " Vepra e nje personi ne mesin e njemije njerezve ka me teper ndikim se fjalet e nje mije njerezve drejtuar nje personi " *

Hasan El-Basri
BE LK Nuk ėshtė nė linjė   Pėrgjigju Me Kuotė
Pėrgjigju


Anėtarėt aktiv qė janė duke parė kėtė Temė: 1 (0 Anėtarėt dhe 1 Guests)
 
Funksionet e Temės
Shfaq Modėt

Rregullat E Postimit
You may not post new threads
You may not post replies
You may not post attachments
You may not edit your posts

BB code is ON
Figurinat Janė ON
Kodi [IMG] ėshtė ON
Kodi HTML ėshtė OFF



Hyrja | Chat | Diskutime | Muzik Shqip | Poezi | Lojra | Kontakt


1999 - 2014 Forumi Dardania

Te gjitha kohėt janė nė GMT +1. Ora tani ėshtė 21:01.
Powered by vBulletin Version 3.8.7
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.