Kanceri i mushkerive

[Zana_ch]

Cfare eshte kanceri i mushkerive?



Kanceri i mushkerive eshte kanceri i trakese, bronkeve (rrugeve te ajrit) ose i alveolave (qeseve te ajrit). Me i shpeshte eshte kanceri i bronkeve.



Vrasesi me i madh

Kanceri i mushkerive eshte kanceri me i madh vrases ne Europe dhe ne te gjithe boten. 20% e vdekjeve nga kanceri i perkasin kancerit te mushkerive ( 28% ne burra dhe 10% ne gra).
Ne grate, kanceri i gjirit eshte shkaktari kryesor i vdekjeve nga kanceri (18%), por ne disa vende si p.sh. ne Angli vdekjet e grave nga kanceri i mushkerive jane me te lartea nga vdekjet prej kancerit te gjirit.

Format e kancerit te mushkerive

Jane dy forma kryesore te kancerit te mushkerive: Kanceri i
mushkerive me qeliza jo te vogla (NSCLC-non-small lung cancer) dhe kanceri i mushkerise me qeliza te vogla (SCLC-small cell lung cancer)
Forma me e shpeshte e kancerit te mushkerive eshte ajo me qeliza jo te vogla(NSCLC),e cila ka mbijetese me te gjate se kanceri i mushkerive me qeliza tevogla (SCLC), qe ka tendence te perhapet me shpejt.

Cfare e shkakton kancerin e mushkerive?

Duhanpirja eshte pergjegjese per afersisht 90% te rasteve me kancer te mushkerive.
Duhanpirja pasive rrit rrezikun per kancer te mushkerive tek ata qe nuk pijne duhan.
Faktore te tjere (“ cancerogjene”) mund te rrisin rrezikun e kancerit te mushkerive vete ose ne kombinim me duhanpirjen (p.sh. asbestoza, rrezatimi dhe substance te ndryshme kimike). Numri i rasteve qe keto te fundit shkaktojne eshte krejt i vogel ne krahasim me kancerin e mushkerive qe shfaqet tek duhanpiresit.

Trajtimi i kancerit te mushkerive
Zbulimi i hershem te kancerit te mushkerive mund te permiresoje mbijetesen, por kjo nuk eshte akoma plotesisht e percaktuar.

Menyrat e trajtimit

Trajtimi mund te perfshije kirurgjine, rrezatimin dhe kemioteapine, te ndara ose te kombinuara me njera tjetren. Trajtimi duhet te jete individual ne varesi te tipit dhe stadit te semundjes.
Kirurgjia
Kirurgjia per heqjen e kancerit pulmonar eshte e mundur vetem ne nje numer te kufizuar rastesh. Nuk eshte e percaktuar nese kanceri eshte perhapur ne pjeset e tjera te trupit ose eshte ne nje pjese te mushkerive qe e ben heqjen e tij te pamundur.

Rrezatimi/kemioterapia

Rrezatimi dhe/ose kemioterapia mund te perdoren per reduktimin e mases tumorale para operacionit ose si mjekim ndihmues ne stadet e avancuara te semundjes.
Kemioterapia eshte kurative vetem ne nje numer te kufizuar rastesh (~5%).

Perhapja ne Europe

Ne Angli te dhenat tregojne se 1 burre ne 13 burra dhe 1 grua ne 23 gra do te vuajne nga kanceri pulmonar.

Rastet e reja

Numri me i madh i rasteve te reja eshte pare ne vendet e Federates Ruse, pasi atje edhe numri i duhanpiresve eshte edhe me i madh.




Shpenzimet

Kostoja mesatare e trajtimit te nje pacienti me kancer pulmonar me qeliza te vogla (SCLC) eshte vleresuar me 17 000 euro.
Hospitalizimi perfshin rreth 50% te ketyre shpenzimeve , ndersa kostoja e kujdesit dhe kemioterapia perfshin 13% te tyre.
Kemioterapia mund te permiresoje shenjat e semundjes dhe cilesine e jetes. Ka pak efekt ne zgjatjen e mbijeteses por aktualisht rralle eshte kurative.

Fushat per veprim
• Parandalimi
Fushata te vazhdueshme qeveritare dhe jo qeveritare per reduktimin e pirjes se duhanit.
• Diagnoza dhe mjekimi
Permiresimi i metodave per zbulimin e hershem te kancerit pulmonar jane te nevojshme per rritjen e numrit te pacienteve qe mund te perfitojne mjekim kirurgjikal, qe eshte provuar se kjo e fundit e redukton vdekshmerine.

[Linka_pz]

Kanceri i mushkërive mes grave







Statistikat e kohëve të fundit tregojnë një shtim të rasteve të kancerit të mushkërive tek gratë e reja që nuk pinë duhan. Shoqata amerikane kundër kancerit parashikon që mbi 73 mijë gra pritet të vdesin këtë vit nga kanceri i mushkërive. Kjo shifër është më e madhe sesa ajo e grave që pritet të vdesin nga kanceri në gji, në vezore dhe uter të katër këto sëmundje të marra së bashku. Ndërkohë numri i rasteve të kancerit në mushkëri mes burrave po bie. Arsyet nuk dihen dhe shkencëtarët ende nuk janë në gjendje të thonë përse rastet e kësaj sëmundjeje po shtohen mes grave që nuk pinë duhan. Lisa Rofman po shkruan një ditar për vajzën e saj 9 vjeçare, Leah. Në moshën 44 vjeçare, Lisa po bëhet gati të vdesë. “Është një gjendje e trishtueshme dhe pashmangëshme”, thotë ajo. Një gjendje që burri i saj, Barry Rofman nuk mund ta përballojë. Ai thotë se do të hyjë në atë dhomë. Shkon deri tek dera dhe kthehet mbrapa. Dy vjet e gjysëm më parë, Lisa që kurrë nuk ka pirë duhan, u diagnostikua me kancer në mushkëri dhe mjekët i thanë se nuk i kishin mbetur më shumë se 5 vjet jetë. Lisa thotë se u trondit shumë. Ajo kishte menduar se me kancer në mushkëri prekeshin njerëzt që kishin pirë duhan gjatë gjithë jetës. Ajo gjithmonë kishte menduar se kjo sëmundje prekte burrat më shumë se sa gratë. Ndërkohë që studimet në shkallë kombëtare në këtë fushë mungojnë, shumë specialistë të kancerit të mushkërive thonë se i shqetëson prirja që gjithnjë e më shumë gra që nuk pinë duhan preken nga kjo sëmundje. Rreth 15 përqind e viktimave të kancerit të mushkrive janë mes atyre që nuk pinë duhan dhe mes këtij grupi, gratë kanë 2 deri 3 herë më shumë gjasa sesa burrat që të preken nga kjo sëmundje. Mjekët nuk e dinë përse ndodh kjo; ose ndoshta është ndikmi i përbashkët e të gjithë faktorëve si hormonet, qëndrimi pranë atyre që pinë duhan, dieta dhe ajri i ndotur. Shenja të tilla plogështia, marrja e frymës dhe kolla kronike shpesh diagnostikohen gabim si simptoma të asthmës. Mjekja Joan Shiller pranë universititetit të Viskonsinit thotë se më shumë gra vdesin nga kanceri në mushkëri sesa nga kanceri në gji, në vezore dhe në uter, por megjithatë fondet për kërkime mjekësore në fushën e kancerit të gjirit janë 10 herë më të mëdha se sa për kancerin e mushkërive. Mjekja Shiller thotë se këto gra janë viktima tragjike të faktit se ato preken nga një sëmundje që ka lidhje me pirjen e duhanit. Por ekzistojnë shpresa. Mjekët thonë se organizmi i grave që nuk pinë duhan reagon më mirë ndaj 2 ilaçeve të reja, Iresa dhe Tarceva. Iresa ka bërë që përparimi i kancerit tek Lisa të ndalet. Për familjen Rofman çdo sekondë e jetës çmohet sikur të ishte e fundit.

Larja e duarve pakëson rastet e diaresë dhe pneumonisë



Sëmundjet e diaresë dhe pneumonisë marrin shumë jetë fëmijësh, veçanërisht në vendet e varfëra e në zhvillim Por një studim tregon se larja e duarve me sapun mund të pakësojë ndjeshëm mundësinë e prekjes nga këto infeskione. Sipas një studimi botuar në revistën Lancet, fëmijët që i lajnë duart me sapun kanë 50 përqind më pak gjasa të preken nga diareja dhe pneumonia. 3 milionë fëmijë nën moshën 5 vjeç vdesin çdo vit nga diareja dhe infeksionete rrugëve të frumëmarrjes. Por studimi i kryer nga qëndra amerikane për kontrollin dhe parandalimin e sëmundjeve ofron një zgjidhje të mundëshme për zbutjen e këtij problemi. Studimi u krye mes 600 familjeve në një rajon të varfër në Pakistan. Ekspertët u ofruan fëmijëve sapun dhe këshilla të përjavëshme për larjen e duarve. Pas një viti, mjekët panë se ata fëmijë që ishin pjestarë të familjeve që iu dha sapun kishin një nivel prekjeje nga diareja dhe pneumonia 50 përqind më të ulët sesa fëmijët e një grupi tjetër prej 300 familjeve që nuk iu ofrua sapun. Nga studimi doli se larja e duarve me sapun pakëson 33 përqind mundësitë e prekjes edhe nga infeksionet e lëkurës. Disa punonjës të shëndetsisë mendojnë që ky studim duhet zbatuar në një shkallë më të gjërë dhe përpjekje të mëtejshme duhen bërë për përmirësimine kushteve të higjenës në mbarë botën.

Zbulim paleontologjik




Ndërsa puna për hapjen e një rruge të re, US 54 në Uiçita të shtetit Kansas vazhdonte, kazma hasi në një send të rrallë. Ai ishte një dhëmb mbi 3 metra i gjatë. Dhëmbi ka të ngjarë që të ketë qënë i një mamuthi, pasi kjo lloj kafshe ka qënë e përhapur në rajonin e Kansasit rreth 20 mijë vjet më parë. Por paleontologët thonë se ka të ngjarë që dhëmbi të jetë i një mastodoni. Ata besojnë se zbulimi është me rëndësi të veçantë pasi dhembi u gjet në një vend të ngritur dhe duket se është i vetëm. Kjo lë të kuptohet se kafsha ishte vrarë nga gjahtarë, çka do të thotë se njerëzit ndodheshin në këtë rajon shumë kohë më herët sesa ishte menduar më parë. Disa pjesë të dhëmbit u coptuan kur u godit nga kazma. Punëtorët lajmëruan muzeun aty pranë dhe punimet e rrugës menjëherë u ndërprenë. Së shpejti një grup arkologësh dhe paleontologësh do të fillojë gërmimet. Megjithëse dhëmbë të tillë janë gjetur në pjesë të tjera të Kansasit, ky dhëmb është i pari që zbulohet në rajonin e Uiçitas.

[Naki]

 
Larja e duarve pakëson rastet e diaresë dhe pneumonisë
 
 
 
Sëmundjet e diaresë dhe pneumonisë marrin shumë jetë fëmijësh, veçanërisht në vendet e varfëra e në zhvillim Por një studim tregon se larja e duarve me sapun mund të pakësojë ndjeshëm mundësinë e prekjes nga këto infeskione. Sipas një studimi botuar në revistën Lancet, fëmijët që i lajnë duart me sapun kanë 50 përqind më pak gjasa të preken nga diareja dhe pneumonia. 3 milionë fëmijë nën moshën 5 vjeç vdesin çdo vit nga diareja dhe infeksionete rrugëve të frumëmarrjes. Por studimi i kryer nga qëndra amerikane për kontrollin dhe parandalimin e sëmundjeve ofron një zgjidhje të mundëshme për zbutjen e këtij problemi. Studimi u krye mes 600 familjeve në një rajon të varfër në Pakistan. Ekspertët u ofruan fëmijëve sapun dhe këshilla të përjavëshme për larjen e duarve. Pas një viti, mjekët panë se ata fëmijë që ishin pjestarë të familjeve që iu dha sapun kishin një nivel prekjeje nga diareja dhe pneumonia 50 përqind më të ulët sesa fëmijët e një grupi tjetër prej 300 familjeve që nuk iu ofrua sapun. Nga studimi doli se larja e duarve me sapun pakëson 33 përqind mundësitë e prekjes edhe nga infeksionet e lëkurës. Disa punonjës të shëndetsisë mendojnë që ky studim duhet zbatuar në një shkallë më të gjërë dhe përpjekje të mëtejshme duhen bërë për përmirësimine kushteve të higjenës në mbarë botën.

Larja e duarëve duhet të ishte prioritetë në eduklimin e fëmijëve,në familje,në qerdhe,në shkolla dhe në institucione tjera edukative/shoqërore.


Linka-Pz,Ju përgzojë për sjelljen e këtijë artikulli shumë më vlerë!

Naki