Gjurmë te Shqipes ne gjuhë e tjera

[ARVANITI]

Gjurmë te Shqipes ne gjuhë e tjera

Në këtë teme do të sjellim fjalë shqipe që gjenden në gjuhë të tjera të botës. Ndoshta është edhe e anasjellta.

Kush ka mundësi të bëjë edhe shpjegimin etimologjik të këtyre fjalëve.

Fundja, secili do të mësojë diçka interesante nga kjo temë.


ARVANITI

[ARVANITI]

.) Në shqip gjendet fjala “sipër”= larte. Fjala përkatëse në gjuhët latine si dhe angleze është “super” (mbi) ndërsa në gjuhën greke “Hiper” (shqiptohet “iper”).


Hipertension – Sipërtension, tension i larte, mbitension

SuperMan - mbinjeri, sipernjeri, njeri i larte

[ARVANITI]

.) Fjala “ujk” ne shumë zona të Jugut të Shqipërisë shqiptohet “ulk”, prej nga rrjedh edhe fjala “ulkonjë”. Ne veri kemi trajtën “uk” (edhe si emërtim njeriu").

Ne gjuhën greke kjo fjalë u kthye ngadalë në “ulikos” e më pas në trajtën e sotme “likos”. Ndërsa në gjuhën latine (konkretisht italiane) u bë “lupo”.

Në anglisht haset fjala “wolf” për ujk, që siç shihet është shumë e ngjashme me të tonën.


Gjthashtu kemi qytetin e “Ulqinit”, i cili e ka mban këtë emër që në lashtësi, dihet që ishte qytet ilir (ilirishtfolës), dhe rrjedhimisht fjala “ujk-ulk” del në mënyrë të besueshme fjalë e pastër shqipe.

[ARVANITI]

.) Të gjithë keni degjuar për pijen RedBull. “Bull” në shqip mund të përkthehet “dem” ose me saktë një lloj demi (kau).

Por ne rajonin e Sarandes e Gjirokastres mbareshtohet një rracë e veçantë gjedhi, që përmendet nga autorët e lashte grekë, dhe që është rracë autoktone është kësaj zone (pra, jo e sjellur). Është pikërisht rraca e buallit, femra quhet “buallice” ose “bullice” ndërsa mashkull “buall” dhe më rrallë “bull”.

Pra sic e shihni “Bualli” është një lloj demi, nje lloj kau apo nje lloj mëzati, që është autokton për këtë zonë, që permendet edhe ne shkrimet e historianëve greke.

Që t’i biem shkurt “buall=bull” është një fjalë e pastër e shqipes. Nuk mund ta kemi huazuar perderisa jane kafshe autoktone te vendit tone.

[ARVANITI]

.) Fiku (shumës: fiq) është një pemë frutore me kurorë të gjërë e të dendur, me gjethe si këmbët e patës, që bën kokrra me tul të ëmbël e plot farëza.

Në greqisht e ngjashmja e kësaj fjalë është “sikos” (“f”u bë “v”) dhe në latinisht kemi fjalën “ficus”.

Sic shihet shqipja është një urëlidhëse midis këtyre dy gjuhëve të gjuheve, dhe nga kjo del qarte, se ose greqishta ose latinishtja, fjalen “fik” e kanë marrë nga shqipja, pse jo edhe të dyja.

[ARVANITI]

.)Në greqisht detit i thonë “thalasa”. Në Labëri ndodhet një fshat detar që quhet “Palasa-Palasë”.

Shumë studiues fjalën “thalasa” e lidhin me fjalën shqipe “thellësi”, duke qenë së deti është i thellë.



...
...
...

[fredi toshi]

.)Në greqisht detit i thonë “thalasa”. Në Labëri ndodhet një fshat detar që quhet “Palasa-Palasë”.

Shumë studiues fjalën “thalasa” e lidhin me fjalën shqipe “thellësi”, duke qenë së deti është i thellë.



...
...
...
e mbeshtes tezen tuaj sepse duke ju referuar dialektit gege e"=a dhe na jep thellasi qe ne greqisht perkethehet vithos

[sherri]

http://img228.imageshack.us/img228/1028/41244429451582040546432.jpg

[Atdhetari]

Shqip Rumanisht

avull abure
bac baci
bajgë baligă
baltë baltă
bardhë barză
bas(h)kë bască
berr bâr
bishtajë păstaie
bredh brad
brendë brânză
brez brâu
brengë in:brenga e thiut brânca porcului
breshkë 'teknősbéka' ~ bretkosë' broască
brisk brişcă
brushtullë brustur(e)
bukur bucurie
bung bunget
buzë buză
cjap ţap
çoban cioban
çok cioc
çukë ciucă
çupë ciuf
çut şut
dash 'kos' daş
dërmoj dărâma
droe/drojë droaie
dru druete
dhëndër dandur
flakë flacără
flutur fluture
fshat sat
fyell fluier
gardh gard
gardhen gardină
gatem gata
gërris/gërresë gresie
grep grapă
gropë groapă
grundë/krunde grunz
gurmaz grumaz
gushë guşă
gjelbër galben
gjemb ghimpă
Gjon 'János' ghionoaie
gjymës/gjysëm jumătate
gjysh ghiuj
hamës hameş
hudhër leurdă
hundë hudă
kaçkavall caşcaval
katund cătun
këpucë căpută
këpushë căpuşă
kërcu crăciun(i)
kërpudhë/këpurdhë ciupercă
kësullë~kaçull căciulă
kodër codru
kokëzë coacăză
kopaçe copac
kopil copil
kulpër/kurpën curpen
kurmoj se curma
kursej cruţa
kurth(ë) cursă ua.
lehtë lete
mal mal
madh mare
mbë, më, mbi pe
magar (gomar) măgar
mështekën mesteacăn
mëz mânz
mistrec mistreţ
mjegullë negură
mjerë mărat
modhull mazăre
moshë-motshëm moş
mugull mugure
murgash/murgjan murg
mushk muşcoi, mâşcoi
netull(ë) mătură
ngarkoj (a) încărca
ngjesh (a) înghesui, ghes
palnjë paltin
pellg bâlc
përherë pururea
përrua (përrenj) pârâu (tb. pâraie)
pickon (a) pişca
pik, pikë, picătură
pikem (a) pica
pjallmë pielm
pllajë plai
pupë pupăză
qafë ceafă
ragal argea
rëndës rânză
sorrë cioară
stanë stână
shalë şale
shapi şopârlă
shkrep (a) scăpăra
shkrumb scrum
shkul (a) scula
shpëlaj (a) spăla
shpendër spânz
shqer (a) zgâria
shterpë sterp
shtrebë~shtërpinj strepede
shtjerre ştiră
shtrungë strungă
treg târg
tharbët sarbăd
thark ţarc
thep ţeapă
thërrime fărâmă
thumb ciump
thumbull(ë) sâmbure
udhos urdă
vatër/votër vatră
vetul/ftujë vătui
vjedhull viezure
zanë zână
http://mek.niif.hu/03500/03577/html/index.htm

[Atdhetari]

Etimologji – shembuj zhvendosjeje kuptimi[i] në rumanisht

rum. bucura 'lumturoj' – shq. zbukuroj
rum. bucurie 'gëzim, lumturi' – shq. bukuri
rum. bucuros 'i lumtur, i gëzuar' – shq. bukurosh
rum. grumaz 'qafë' – shq. gurmaz
rum. mal 'breg' – shq. mal
rum. şale 'kryqe' – shq. shalë