PDA

View Full Version : Preventimi nga Helmimet


Naki
02-07-06, 10:45
Detyra e prindėrve ėshtė qė ta mundėsojnė sigurinė e fėmijėve tė tyre. Mes tė tjerave, kjo nėnkupton shtėpi nė tė cilėn helmet do tė jenė larg fėmijėve.

Si mund tė helmohet fėmija im?
Helmimi mund tė ndodh pothuajse se, me ēdo substancė. Helmimi shkaktohet nėse substancat toksike gėlltiten, inhalohen apo nėse vjen deri te kontakti direkt me ta (pėrmes lėkurės, syrit). Edhe substancat jotoksike, nėse merren nė sasi tė gabuar mund tė shkaktojnė helmim.

Cilat janė helmimet mė tė shpeshta tek fėmijėt?
Helmimet mė tė shpeshta nė rrethin tonė janė:

Helmimi me alkool dhe helmimet me medikamente tė ndryshme, si aspirina, antibiotikėt e ndryshėm, vitaminat, barėrat pėr kontracepsion, barėrat dietale dhe suplementet. Preparatet e ndryshme tė cilat zakonisht ruhen nė banjo gjithashtu mund tė jenė tė rrezikshme siē janė sprejet, parfumet, kolonja, llaku pėr flokė dhe preparatet pėr pastrimin e gojės.
Gjithashtu helmim mund tė shkaktojnė dhe preparate tė ndryshme qė pėrdoren pėr pastrimin e shtėpisė: detergjentet, preparatet pėr zbardhje, pėr shkėlqim, hollues dhe preparate qė pėrmbajnė baza dhe acide (p.sh. acid klorhidrik, preparatet pėr pastrimin e nevojtores etj.), si dhe preparatet qė pėrdoren pėr kafshėt shtėpiake.
Disa preparate qė zakonisht ruhen nė garazh dhe bodrum, gjithashtu mund tė jenė potencialisht tė rrezikshme. Kėtu marrin pjesė insekticide tė ndryshme, kerozina, terpentina, bojėrat, ngjitėset dhe antifrizėt.
Preparate qė pėrdoren nė mirėmbajtjen e kopshtit: plehėra tė ndryshme ushqyes, pesticide, herbicide si dhe disa bimė nė oborr.
Duhet patur kujdes qė fėmijėt tė mos fusin nė gojė gjethe tė ndryshme apo fryte tė bimėve me tė cilat e zbukuroni kopshtin. Para se tė pėrdorni pesticide ose plehėra, i hiqni lodrat e fėmijės nga obori. Fėmija mund tė dalė nė oborr pasi tė thahet bari. Kur tė fillohet me masat e preventimit tė helmimit?
Asnjėherė nuk ėshtė herėt qė prindėrit tė fillojnė tė ndikojnė nė kėtė drejtim. Edhe kur fėmija ėshtė shumė i vogėl, nė moshėn e foshnjėrisė, janė prezente rreziqe reale dhe ėshtė e nevojshme tė identifikohen pikat potenciale ku mund tė gjenden substancat helmuese. Zakonisht kėto janė disa vende, siē ėshtė kuzhina, banjoja, garazhi ose bodrumi, ku shpesh ruhen preparate tė ndryshme potencialisht tė rrezikshme. Prindėrit duhet tė mendojnė, a ekziston eventualisht edhe ndonjė vend tjetėr nė shtėpi, qė e kanė lėshuar. Duhet ditur qė nė substancat potencialisht tė rrezikshme numėrohen edhe disa preparate, nė shikim tė parė krejtsisht naive, siē ėshtė kolonja ose preparatet tjera kozmetike.

Cilat masa preventive duhet tė ndėrmerren?

Hapi i parė duhet tė jetė eliminimi i tė gjitha materieve kimike pa tė cilat mundeni. Ajo qė do tė mbetet duhet tė hiqen anėsh dhe tė mbyllen nė njė vitrinė dhe ēelsi tė vendoset nė ndonjė vend ku nuk mund tė arrijė fėmija. Vėmendje tė posaēme duhet t'i kushtoni asaj se si ruhen barėrat nė barnatoren e shtėpisė.
E rėndėsishme ėshtė qė edhe medikamentet edhe materiet kimike tė ruhen nė pakot e tyre origjinale, qė nė rast nevoje (p.sh. nėse fėmija i gėlltit) e mundėson identifikimin e shpejtė tė helmit. Jo rrallė ndodh, fėmijėt tė gėlltisin materie tė ndryshme kimike duke menduar se ėshtė pije, pasi qė janė ruajtur nė shishe tė ngjashme.
Pėr raste tė tilla duhet tė ruani shurup nga ipekakuana, preparat qė shkakton vjellje dhe ndihmon qė helmi tė hidhet jashtė mė shpejt. Megjithatė nuk duhet tė pėrdoret pa konsultim tė mjekut/ndihmės sė parė. Duhet tė vlerėsohet qė vjellja nuk do tė shkaktojė mė shumė dėm se sa dobi. Kėshtu qė, nėse substanca e gėlltitur ėshtė tretje acidi apo baze, vjellja mund tė shkaktojė djegie tė fytit. Nėse bėhet fjalė pėr tretje tė yndyrshme, gjatė vjelljes njė pjesė e sasisė sė vjellur mund tė aspirohet nė mushkėritė dhe kjo tė shkaktojė inflamacion, i cili mė tutje shėrohet rėndė. Nė situatė kur ėshtė rrezik tė shkaktohet vjellje, shfrytėzohen metoda tė tjera, siē ėshtė larja e barkut. Ēfarė tė bėj nėse mendoj se fėmija im ėshtė helmuar?
Nėse fėmija juaj vjell, nėse ėshtė i pėrgjumur, nėse ka substancė tė derdhur nėpėr teshat apo pėrreth gojės, nėse ka djegie nėpėr lėkurė ose erė tė ēuditshme gjatė frymėmarrjes ndoshta ėshtė i helmuar. Pėr mė shumė informata, kontaktoni me qendrėn lokale ose flisni me mjekun tuaj. Pėrgatituni tė jepni informata nga etiketa dhe informata pėr fėmijėn tuaj. Nėse shkoni te mjeku merreni me vete produktin pėr tė cilin dyshoni se e ka shkaktuar helmimin. Numrin e telefonit tė ndihmės sė shpejtė/mjekut tuaj/spitalit mė tė afėrm/qendrės lokale pėr helmime, nėse ekziston e tillė, duhet ta vendosni nė vend tė dukshėm afėr telefonit.

Ku tė drejtoheni pėr ndihmė?

Mjeku juaj
Klinika e Pediatrisė - Reparti i Toksikologjisė