Guxojm të mendojmë për "Pafundësin"

[Paradox_13]

Vetë idea me pafundësinë ishte kaq e pakapshme dhe ngacmuese ndaj përvojës dhe intuitës njerëzore saqë i trulloste matematikanët dhe filozofët e lashtë. Por ky zbulim do të sillte më vonë pasoja në diturinë, matematikën, filozofinë dhe fenë deri në ditët tona.
Rrëfimi mbi "Hotelin e pafundtë" i formuluar nga fillimi i viteve 1900 nga matematikani gjerman David Hilbert e tregon më qartë këtë paradoks.
Hoteli ka një numër të pafundtë dhomash, por kur në një mbrëmje vonë vjen një mysafir për të fjetur i thonë se të gjitha dhomat janë të zëna.
Si ka mundësi ? - pyet ai sportelistin dhe pastaj sugjeron një zgjidhje: "Çoje mysafirin e dhomës 1 tek dhoma 2, atë të dhomës 2 tek dhoma 3, atë të dhomës 3 tek dhoma 4, atë të dhomës 4 tek dhoma 5 ... e kështu me rradhë në pafundësi. Unë vetë po marr dhomën e lirë me numrin 1". Në të vërtetë në këtë mënyrë mund të lirohet një numër i pafundtë dhomash në këtë hotel të pafundtë që i kishte krejt dhomat të zëna.


Kuptimi matematikor i konceptit pafundësi bien ndesh me mënyrën tonë të arsyetimit racional.


"Pafundësia nuk është ndonjë pjesë e një sistemi të vërtetë numrash por një koncept, një mënyrë të menduari. Është kur gjithçka sillet në qark" thotë matematikani izraelian Eli Maor, "një përfytyrim, një përthithje, një hamendje".

[karkalec]

Te Pershendes!


"Pafundësia nuk është ndonjë pjesë e një sistemi të vërtetë numrash por një koncept, një mënyrë të menduari. Është kur gjithçka sillet në qark" thotë matematikani izraelian Eli Maor, "një përfytyrim, një përthithje, një hamendje". [/quote]


Si mund ta sqarosh me ndonje shembull per jeten tone te perditshme???

[Reana]

Kuptimi matematikor i konceptit pafundësi bien ndesh me mënyrën tonë të arsyetimit racional.


"Pafundësia nuk është ndonjë pjesë e një sistemi të vërtetë numrash por një koncept, një mënyrë të menduari. Është kur gjithçka sillet në qark" thotë matematikani izraelian Eli Maor, "një përfytyrim, një përthithje, një hamendje".

Filozofia/te perendimore, dhe judeo-kristiane ne pergjithesi (perfshire islamin) e trajtojne Boten dhe cdo gje tjeter ne te, kryesisht si dicka qe ka fillim dhe mbarim.
Filozofite e Lindjes (shembull Budizmi) konsideron jeten si edhe cdo gje tjeter ne Bote, si nje qark te mbyllur.
Pafundesia, apo infinit +,- ne matematike, eshte e vertete se veshtire sqarohet nga te logjikuarit racional, sepse nuk i dihet fillimi po as mbarimi; poashtu gjithe dukurite e ngjashme me infinit matematikor shkaktojne konfuzion posaqerisht ne mesin e atyre qe perqafojne menyren racionale te te menduarit, sepse racionalizmi nuk arrin te jape pergjegjje, apo te mbertheje ne nje definicion racional "pafundesine"!
Ekuivalent dhe shembull nga jeta e perditshme i numrave infinit +,- eshte gjithe koha para se te egzistonim ne, dhe gjithe koha qe do te vije pasiqe nuk do te egzistojme ne si individe....

[Paradox_13]

Grekët e vjetër e vunë re praninë e pafundësisë diku rreth viteve 400 dhe 500 p.e.s. Vetë idea me pafundësinë ishte kaq e pakapshme dhe ngacmuese ndaj përvojës dhe intuitës njerëzore saqë i trulloste matematikanët dhe filozofët e lashtë. Por ky zbulim do të sillte më vonë pasoja në diturinë, matematikën, filozofinë dhe fenë deri në ditët tona.

Çifuti Jackie Jakubowski që është redaktor i revistës "Judisk Krönika" (Kronika çifute) në Suedi dhe që ka botuar disa libra, tregon se si idea mbi pafundësinë doli në shesh përgjatë arsyetimesh matematikore të filozofit grek Zenon nga Elea (485-435 p.e.s.). Për Zenonin koncepti mbi pafundësinë është i tmerrshëm dhe nuk duhej përzierë në arsyetime matematikore pasi bënte lëmsh sistemet e mirëorganizuara që njiheshin në atë kohë si ç´ishte ai i Pythagorës.
Në mesjetë idea mbi pafundësinë do të kthehej përsëri por jo si koncept matematikor por fetar.
Kabalistët çifutë e përshkruan Hyjninë si edhe "Gjithçka" edhe "Asgjë" - me shprehjen çifute ein sof e cila qëndron për pafundësinë. Këta poashtu si edhe sekti i Pythagorës dikur i veshën numrave veti hyjnore. Rrëfimi mbi "Hotelin e pafundë"është një shembull që ilustron këte...
Pika nga e cila niseshin kabalistët për të shpjeguar krijimin e botës ishte pyetja: "Si mundet bota - me fund, ashtu si e kuptonin ata natyrën e saj - të ekgzistojë kur qenia e pafundtë e Hyjnisë, ein sof-i gjindet kudo ?
Përgjigja që ata i jipnin kësaj pyetje ishte se që gjithçkaja që e përbën botën të mund të materializohej duhej që Krijuesi "të kufizonte vetveten" (tzimtzum), "të jipte hapësirë" diçkaje jashtë sferës hyjnore.

Edhe mendimet e hershme kristiane u ndeshën që herët me pafundësinë.
Prifti Augustinus (354-430) ishte krejt i sigurtë që pafundësia ishte shenja dalluese e Hyjnisë. Ai shkroi: "A nuk do të ishte Hyjnia në gjendje të njohë të gjithë numrat meqë numri i tyre është i pafundtë ? A do të ishte dituria e Zotit e thelluar brenda një numri të veçantë dhe të mbaronte aty ? Askush nuk do të ishte kaq i marrë sa të pranonte këtë gjë".

Bërja të vetëdijshmën mbi qenien e pafundësisë do të shkaktonte dalëngadalë pasoja të zgjeruara për kozmologjinë, kuptimin e krijimit të Gjithësisë dhe krijimit të saj.
I pari që hodhi idenë mbi një Gjithësi të pafundtë ishte teologu gjerman Nicolaus Cusacus (1401-). Ajo ishte e veçantë për kohën e tij në të cilën kuptimi sundues mbi botën ishte ai aristotelo-ptolemik sipas të cilit planeti ynë, i rrethuar nga sfera planetesh dhe yjesh, gjendej në qendër të një Gjithësie me fund.
Pasardhësi i Cusacus ishte italian (http://www.rruzull.net/termi2444.html)i Giordano Bruno (1548-1600) i cili u dogj nga ikuizicioni fetar për shkak të ideve të tija mbi pafundësinë, gjithësinë, hapësirën dhe kohën, dhe shpirtin.
Galileo Galilei e nisi aty ku grekërit e vjetër e lanë. Në traktatin e tij "Mbi dy dijetarë të rinj", të shkruar në formën e një dialogu midis të urtit Salviati dhe kokëboshit Simplicius, Galileo trajton anë të ndryshme të pafundësisë. Ai shpjegon sesi ka po aq numra në katrorë sa ka edhe vetë numra. Në të dyja rastet bëhet fjalë mbi një rrjeshtim të pafundtë numrash. Kështu pra një sasi e pafundtë (S) mund të ketë brenda saj një pjesë që është po aq e "madhe" sa edhe vetë S-ja.

[Paradox_13]

Te Pershendes!


"Pafundësia nuk është ndonjë pjesë e një sistemi të vërtetë numrash por një koncept, një mënyrë të menduari. Është kur gjithçka sillet në qark" thotë matematikani izraelian Eli Maor, "një përfytyrim, një përthithje, një hamendje".


Si mund ta sqarosh me ndonje shembull per jeten tone te perditshme???[/quote]

Që njeriu kurrë nuk do të arrijë ta kapë kuptimin e thellë të pafundësisë e kishin kuptuar në mënyrë intuitive Kabalistët e moshuar. Ata kishin kuptuar edhe rreziqet që sillte hyrja thellë në këtë fushë të rrezikshme - personat nën 40 vjeç e kishin të ndaluar të studionin Kabala; pamaturia rrezikonte të çonte kureshtarin drejt luajtjes mendësh.

Georg Cantor gjithashtu shkalloi në vitin 1884 ndërsa po studionte mbi pafundësinë dhe mbeti i shtruar në spitalin psikiatrik deri sa vdiq në janar 1918.

[karkalec]

Shume Interesante, ajo qe keni shkruar,

p.s."per Budizmin dicka kam lexuar, kurse Cabala vetem kam degjuar".

[jadore]

Si mund ta sqarosh me ndonje shembull per jeten tone te perditshme???

Që njeriu kurrë nuk do të arrijë ta kapë kuptimin e thellë të pafundësisë e kishin kuptuar në mënyrë intuitive Kabalistët e moshuar. Ata kishin kuptuar edhe rreziqet që sillte hyrja thellë në këtë fushë të rrezikshme - personat nën 40 vjeç e kishin të ndaluar të studionin Kabala; pamaturia rrezikonte të çonte kureshtarin drejt luajtjes mendësh.

Georg Cantor gjithashtu shkalloi në vitin 1884 ndërsa po studionte mbi pafundësinë dhe mbeti i shtruar në spitalin psikiatrik deri sa vdiq në janar 1918. [/quote]

..respekt per vullnetin dhe interesimin rreth kesaj teme paradox,cmoj kontributin tend rreth punes rreth kesaj teme ..
nje pytje ...!! me intereson mendimi juaj , rreth konceptit te perkufizimit te pafundesis, ne raport me intelektin e njeriut per kohen qe jeton ...ne cilen shkall sillet sot dhe cilat aksioma mendohet qe i vertetoj pergjate zhvillimit intelektual ndaj kesaj qeshtje ...!!!

[legenda]

nuk do te ndalem ne shtjellimin e nocionit "PAFUNDESIA" ne menyre shkencore....
do ta pershkruaj ne menyre artistike,sepse siq duket kjo teme anon nga ana artistike e shtjellimit te ketij NOCIONI,pasi qe pafundesia mund te kuptohet ne trajta te ndryshme,ne trajte kohore,ne trajte te mases,numrave,edhe fenomenet(DASHURIA,...) munden me qene te paperkufizuara (pa limit),....
edhe nje melodi e MORRICONES mundet me qene e pakufishme.....(MUZIKA...)

po e perthekoj ne KORNIZA TE PAKUFIZUARA ARTISTIKE ,pra ne nje DRITARE PA KUFI-TE PAKUFISHMEN ( PAFUNDESINE):

"PAFUNDESIA ESHTE QIELLI DHE TE GJITHE SHPIRTERATE QE JETOJNE NE TE....."

definicioni im mbi pafundesine.....



Ketu nenvizoj se edhe SHPIRTI eshte pakufi....

pra i pakufishmi,
ne te pakufishmen
per pakufine.....


me misteriozitet
Legendaaaa

Vetë idea me pafundësinë ishte kaq e pakapshme dhe ngacmuese ndaj përvojës dhe intuitës njerëzore saqë i trulloste matematikanët dhe filozofët e lashtë. Por ky zbulim do të sillte më vonë pasoja në diturinë, matematikën, filozofinë dhe fenë deri në ditët tona.
Rrëfimi mbi "Hotelin e pafundtë" i formuluar nga fillimi i viteve 1900 nga matematikani gjerman David Hilbert e tregon më qartë këtë paradoks.
Hoteli ka një numër të pafundtë dhomash, por kur në një mbrëmje vonë vjen një mysafir për të fjetur i thonë se të gjitha dhomat janë të zëna.
Si ka mundësi ? - pyet ai sportelistin dhe pastaj sugjeron një zgjidhje: "Çoje mysafirin e dhomës 1 tek dhoma 2, atë të dhomës 2 tek dhoma 3, atë të dhomës 3 tek dhoma 4, atë të dhomës 4 tek dhoma 5 ... e kështu me rradhë në pafundësi. Unë vetë po marr dhomën e lirë me numrin 1". Në të vërtetë në këtë mënyrë mund të lirohet një numër i pafundtë dhomash në këtë hotel të pafundtë që i kishte krejt dhomat të zëna.


Kuptimi matematikor i konceptit pafundësi bien ndesh me mënyrën tonë të arsyetimit racional.


"Pafundësia nuk është ndonjë pjesë e një sistemi të vërtetë numrash por një koncept, një mënyrë të menduari. Është kur gjithçka sillet në qark" thotë matematikani izraelian Eli Maor, "një përfytyrim, një përthithje, një hamendje".