Ervin Hatibi

[Preshevar]

Ervin Hatibi eshte nje nga poetet e brezit te ri, ose me mire e brezit rinor te fundkomunizmit. Ismail Kadare ka thene se Hatibi eshte vazhdimesia dhe e ardhmja e poezise moderne shqiptare, pra nje talent qe e ka treguar veten qe kur ishte vec 15 vjec. Ervin Hatibi ka shkruar shume poezi te "modeleve" te ndyshme, pra mund te gjejme nje potpuri stilesh ne poezine e tij. Dallohet per origjinalitet dhe perdorjen e mrekullueshme te gjuhes shqipe. Poezia e dhene me lart eshte shkruar nga Hatibi per grupin e muzikes se lehte Ritfolk, te cilet e kane kthyer ate ne kenget e tyre me te preferuara nga publiku shqiptar. Pothuaj gjitha tekstet e kengeve te Ritfolk kane dale nga pena e Ervin Hatibit. Ketu do gjeni nje poezi me tone moderne te ketij poeti te ri. (cit. Alban Tartari)

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/sq/thumb/2/23/AA3-13.jpg/180px-AA3-13.jpg
Ervin Hatibi

[Preshevar]

NETE SHKURTI



Të shtëna
Nata shpohet e pikon
U mbush qyteti me ujë prej macesh
Të shtëna, të shtëna
Rrëzohet gjumi përmbi nënat
Rrjedh nëpër udhë qumështi i gjirit
Valiumi
Frika qytetare, meshë e mekur nën bankat e drunjta
Të shtëna të shtëna
Zhurmojnë nëpër qepalla këpucët e rënda
Me këmbë të mitura ushtarësh brenda

[Preshevar]

ATDHEU TURIST




Kamarda ishte këtu


Pantallonat e shkurtra


Aparatin fotografik nuk e shqiste dore


Vërtik kokën me flokë të bardhë linçuar


Flokë të bardhë, vargan turistësh me kërcinj konserve


Plakë prej shëndeti dhe qershori


Nën bluzat e bardha lisho e vesh trupin


Zhurmë zanoresh janë thithat gjinore


Tek hapin rrathë të shtrembër në ujin e ndenjur te bluzës


C'farë drithërash Kamarda, plot


Jot shoqe parkon në pleqerinë poshtë bluzës


Nuk e lëshon aparatin, emri i markës


Me Y greke, që ndryshe kalamajtë e shqiptojnë


Të pisët lypin çamçakiza e qindarka


Të pisët, të shprishur gjaku


Plaka shtrëngon


Qemerin e kishës, që sapo doli


Ata shkruajnë se ishin aty


Të dy çift pleqsh


Kamarda kthehu në katund.


Aparati fotografik, aparati fotografik


Kërcinjtë, falanga falangjesh, turistët e zbardhur


Turistët, turistët, me flokë të bardhë, të verdhë


Kisha ku u martua Kastrioti


Ishe aty Kamarda


Shtrëngonit aparatin fotografik, këtu të vjedhin


Dy cicat si një autobus i vetëm përmbi hartën gurore e pluhur


Qumësht pluhur ish-qumështi italo-shqiptar

[Preshevar]

Afrohu



Dua ti harroj sot fjalet
le te flasin vete veshtrimet,
le te flase dora qe dridhet,
ketu mbi kitaren time.


Se kur erret bie nata
nje drite ndizet brenda meje,
njerezit fytyrat fiken,
asgje tjeter s'ndjej vec teje.


Neper jave rrjedh trishtimi
cigaren prape kam filluar
nuk je ndryshe nga te tjerat
vetem une kam nryshuar.


E terhqeh imazhin tend,
dhe veten neper gjume
jemi bashke, por ne agim,
i vetem mbetem une.


Te shoh me qarte kur ti je larg,
afrohu te te dua
dhe nese kjo eshte loje
nuk me pelqen te luaj.


Dicka mire e kam ditur
vajzat vdesin porsi lulet
nje petal qe me solli vjeshta
permbi floke vjen e me ulet.


Te shoh me qarte kur ti je larg...

[Preshevar]

MERZIA



Merzia varferon vec pjese te trupit
Te cilat fshihen nen bust
Merzia, piedestali qe me larton
Kesaj rruge pa tradita, pa barrikada
Te pjek merzia, merzia, merzia
Sic piqet nje pikture anitike, plasaritet verniku
Pluhuri mbi pikture i josh qepallat te ulen
E tonet kuqerreme te burojne nga merzia
Prej piktures e sajojne dhomen e vetevrasjes,
ku perdet u ulen
eshte dhoma e mire e miqve, me veles
I je qepur nje karrigie te rende dhe nuk del kurre
Nga titulli i librit, brenda te cilit sigurisht qe ti
ekziston
Nen emra te rreme e kujtese te njellojte
Ne nje cep te bibliotekes do ta gjej te vjeter librin
Merzia, merzia
Merri gjymtyret e mija e hidhi ne ndonje loje
Ku vec mund te humbet
Vec te mos e prek me trupin
As te falem me to nuk dua
Ose i nderroj gjymtyret me floket e mij
Ah, floket e mij dy here te prere, aq te gjate
Mes tyre gjendesha mes nje kopshti trendafitesh ujitur
pa gjak
Ku stolat kendonin me ze te harruar
shatervani...
Aty midis flokesh i shpetoja njerezise
Tek me sy te mbyllur ecja e s'me shihnin
Kerkoj floket e mij qe qene te verdhe
Po krejt ma thithnin te keqeni dhe me linin mua
Vec merzira te mira
Po tani qe pa floke kam mbetur, pa njerez kam mbetur
Merzia
Eshte dicka e hidhur qe nuk ben dot pa te me
Si edhe pa e quajtur pikellim apo me fjale me te ndera
eshte dicka qe vertet te kthen ne bust
Barkun me qime e kofshet t'i fsheh e t'i ruan
Ne uje te mbyturish
Qe t'i kesh per pleqeri
Tani qe zhduka edhe floket e shenjte
nje figure e lojes me letra jam bere
Duke buzeqeshur me nje lule gazi ne dore
Me ca rroba te stolisura fort
Bust, bust spathi, si fant
Me dy koke e kater duart me thika e gjethe te gjumit
Tanime merzia si nje gjarper pellumb
Ne nje fole thurur prej flokesh te ngordhur
Ngroh si veze dy kokat e mija
Njera eshte per vrasje, tjetra per vetvrasje.

[Preshevar]

Deshire dhe Heshtje



Tej dritares eshte ngrohte
njerez jan ulur ne tavolina
qyteti nis e del prej vetes
ne rruge bredhin klube e makina
Nuk eshte e thene te jem krejt i vetem
s'eshte e then te jem as vete i dyte
me miq te rastit po te mbushet nata
nje vend do gjej ku the clodh syte.
Kam ftohte e s'te shoh prane
mendoj, mendoj se si
avujt e ngrohte te frymes time
si zogj te bardhe e te verbuar mberrijne te ti
ne enderr vijne, e qete kendojne
e une me syte pak mbyllur ri
koken ngre lart, degjoj ngadale
kengen e hene te brisht si zane qe solle ti.
E di se hesht hija ime
e di se lotet s'flasin kur
ata ata degjojne vec fjalet e mia
ne heshtje qendrojn dhe ata si une
Pas pak ngadal do te iki
qe lotet te shkoj ti fshi diku
ketu prane mbase atje larg
pas pak ngadal do kethehem une

[Preshevar]

auto



flene Ne Xhepa
Letrat E Paderguara
I Ndjej Nen Lekure Rreshtat Te Peshperijne
Zarfat Tek Dridhen
Filateli Qe Te Dashurit Nuk Do Te Mundin
Te Ma Shqisin Nga Mishi
Jane Letra Qe Mbase Edhe I Shkrova
Por Vetes Ia Dergova
Ne Adresa Te Largeta
Thuaj Se Veten Dua Te Sqaroj
Me Arsyet E Te Tjereve
Per Pamundesite E Mia
Me Flene Nen Lekure
Letra
Nje Tufe E Tere
Letra Qe Mbase Edhe Do Te Nisen
Ne Fakt U Nisen, Por Per Tek Une
Qe Si Kuti Postare E Vjedhur
Grumbulloj Per Vete Nje Fare Ngrohtesie, Fjale Te Mira
Qe Vete I Shkrova Per Te Tjere Aq Mire
Sa Nuk Mundet Askush Te Me Shkruaje.

[Preshevar]

poezia E Humbjes



ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Mace Ne Hapesiren
E Gjelber Te Syve Te Tu
Dhe Une I Fyer I Poshteruar
Te Pergjoj Pas Hijes Sime
Behet Vone, Sa Vone Nga Ndarja
Une Mbi Prush Thyej Shkarpa
Si Idiot I Fryj Hirit
Ndizu Zjarr
Dhe Hedh Aty Lule, Shami, Vjersha
Rrobat E Cdo Gje Qe Kam
E Ngel Nje Lakuriq I Varfer, Zhveshur
Qe Zjarri Dot Me S'e Ngroh.
Ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Gjethe Ne Lulishtet Pa Ane
Te Syve Te Tu
Por Une Dua Te Te Dua
Me Cdo Kusht

[Albanian eX|PerT]

Ismail Kadare ka thene se Hatibi eshte vazhdimesia dhe e ardhmja e poezise moderne shqiptare,
Kur ishte Ervini ne Shkup per te ekspozuar pikturat e tij, nje shkrimtar i Shqiperise tha: "Per kete, Kadereja ka thene se eshte poeti me i madh i shqiptareve" edhe pse nuk e njihja piktorin ne ate kohe u gezova qe kemi poete te brezit te ri qe premtojne shume per kombin tone.

Do e vecoja nje strof te tij, qe me ka pelqyer shume e nuk e kam harruar:

Do t'i harroj sot fjalet,
le te flasin vet veshtrimet,
le te flet dora ime,
qe po dridhet n'kitaren time!

Eshte shume poezi e bukur, mirepo vetem kjo strof me kujtohet!

[Albanian eX|PerT]

poezia E Humbjes






ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Mace Ne Hapesiren
E Gjelber Te Syve Te Tu
Dhe Une I Fyer I Poshteruar
Te Pergjoj Pas Hijes Sime
Behet Vone, Sa Vone Nga Ndarja
Une Mbi Prush Thyej Shkarpa
Si Idiot I Fryj Hirit
Ndizu Zjarr
Dhe Hedh Aty Lule, Shami, Vjersha
Rrobat E Cdo Gje Qe Kam
E Ngel Nje Lakuriq I Varfer, Zhveshur
Qe Zjarri Dot Me S'e Ngroh.
Ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Gjethe Ne Lulishtet Pa Ane
Te Syve Te Tu
Por Une Dua Te Te Dua
Me Cdo Kusht

wow, shume e bukur, shume domethenese....

[hasanmehmeti]

KUSHTUAR KALAMAJVE QE E GDHIJNE NE KEMBET E ”PESEMBEDHJETEKATESHIT”

Nates
Vezullojne si peshq jetet tona
I diktojme me avullin tek hov
Nga goja
Tek brof si gisht fëmijë
Prej vrimes ne corap

I ftohti
Me tri pale dhemballe
Shtrengon duart e popullit si me prange
I ftohti po ashtu mpiks e zbardh
vesen e erret mbi trotuar

Natën dimerore ne qytete
Drita ka marrë yjet mbi vete
Si çuna te rinj nga provinca
E i puneson
Ne shkronja tabelash me neon
Bar ”London”
Taverna “Blue Sky”,”Alfa Bank”
Hotel “Tirana International”
Shpejtesise se drites i kercen përsipër
Anglisht
Pingul i ftohti si një luzme me pinguine
Qe hidhen vrik nga kati i pesembedhjete
Me kokë
dhjetra mijë cope pinguine te tejdukshëm
Ne ere
Qyteti bombardohet me frigorifere. Të gjithë ne prize

Ne këmbë te hotelit
I fshihen qiellit
Femije pa shtepi
Veshtrojne shkronjat nëpër graffiti
Elektrike
Derisa sytë u digjen prej asaj drite
U bëhen hi
E kështu ne atë erresi/nis i merr
Gjumi i nates/e i grumbullon
Me autobusin e vet transparent
Xhamathyer/pa shofer

Mos i fol shoferit meqë s’ekziston
Nderro pozicion ne çdo stacion
Qe të mos mpihesh rrotullohu nga pak
Nga e djathta ne te majte
Si një qengj ne hell symbyllur{sikur enderron}
Me hurin përmes vetes qengji, si vija
Kur S-ne e dollarit penetron

kur isha me i vogël, shkronja g
Me ngjante me një milingone
Pastaj s-ne shikoja qe ne fakt është një dhelper
A-te janë arinj
F-ja ngjan me një kafshe krejt tjetër
Gjirafe
Po ti ke ftohte, e veç kësaj
Nuk di as te lexosh
Mbyll sytë dhe mbush koken me prushe bosh
Tabelash drite
Ku alfabeti rri nuseron
Mbi një karrige elektrike
Ti mbeshtillesh me tepër
Pas qenit qe fle
Bri dritareve te kuzhines se hotelit
Jeni mbeshtjelle
Ambalazhe për banane apo artikuj te tjerë
Femije dhe prapë fëmijë!Nise te trashegosh botën
Duke u nisur nga i ftohti
Ngroh sytë me reklama
Nxjerr avull nga goja dhe je fëmijë
Nise ta trashegosh jetën tonë, shoqërinë
Për fryme
Nën shkronja nomade qe ecin gjithë naten
E u shmangen shumë fjalëve për te dalë këtu
Neper elektro-graffiti banale komerciale
Dhe hutohesh;
një hallkez e vogël je, ne zinxhirin
E te ftohtit klasor
Qe dëshmojnë
Të gjithë
përfshirë dhe ata qe s’merdhijne
Një halkez ende prej ari je
kapur ne renditje me një qen
Dhe ai prej ari te ftohur krejt
Kapur rresht, përdore zinxhir
m
Me dyzinat e lypsave te mitur, prostitutave
Me çmim te lirë
Dhe me gjunjet te ngrira si gjinj morgjesh ato
Patrullojne krahehapur, te gatshme për t’u vrarë
Ne shesh-masakrat e qyteteve te nates anembane

Rrethuar
Nga yjet prej neoni limoni
Të flamurit festiv evropian

Të ftohurit ne këtë botë
Janë vete i ftohti
Janë ky zinxhir mishi prej politike dhe moti
Zinxhir ashensori
Vertikal trashegimie qe na vjen thelle nga historia
Qe nxjerr turma-turma me asfiksi
nga zgafelle e minierave fytyrendrakur
Për ne transhete adoleshente te luftës se pare,me debore
U lidhet për kercinjsh reumatike roberve rremtare
Ne galere
Një zinxhir me ar minierash
Për sahatin me qostek te lare ne ar
Të Bakuinit, Cese, Karlosit-Ilic
Bombe, flamur, draper, cekic
Ti nuk e kupton këtë siklet qe vjen
Nga poshte ajrit
E te lidh
Pandalshem-pastaj gishtat nuk janë me te tute
Ke doren tënde ne xhep, s’është hajdut
Ti veç shtyn orteqet e bardhenjta
Të frymes
Qe te zgjatohen rreth fytyres
Si mjekra fallco
E plakut paftyre te vitit të ri

Të kesh ftohte
Do te thotë
Se s’di gjë për ty njeri
Gjalle ne botë
Qeveria dhe media te fsheh
Si monedha ne kek
Ne darken e bamiresise se fundvitit. Të fshehin
Pas se vërtetës se hidhur te druve te shtetit
Emri yt si formula e gazit te perditshem
Harruar nëpër tuba
Verret
Perdhe nëpër zorret e Rusise apo Algjerise qe ha qebap
Me mishin e vet
Teksa luhatet e dridhet bursa
Ti ke ftohte, jo fëmijët e atyre qe te zhdukin
Nga ekranet, kopertinat me reklama/madama
Nuk merdhin femija
Qe si kangure mbartin në fund
Të matrioshkes se moshes. Si ca gladiatore te penduar
Të afrohen kokezbuluar ngadalë
Pronare kantieresh, qeveritare
Me helmetat e mëdha publike ne duar

Femije si ti bëhen sapo i mallengjen ndonjë
vjershe e perkthyer apo gote shampanje
Femije,por qe s’kanë ftohte si ti janë
ministra, vipa, mendimtare zyrtare
Trashegimtare shtatë brezash
Rojtaresh pylli qe ngrohen
Me vatrat te ndezura
Si festa,
Me drute stive
Ata
Qe na vënë revolucionin si alternative
Për te na qeverisur me friken nga ai
Ata qe na trembin me anarkine
Ata qe deformojne fenë dhe fjalinë
Për të mos prishur rehatine
Për mos te te ngrohur
Mbrohen pas faktit se nuk te kanë njohur
Personalisht
Nise jetën mbrapsht ta trashegosh
Me hipin nervat
Kam frikë
Mos behesh komunist;me keq
Frigohem mos harrosh
Të ftohtin
I cili është ata qe te lane
Të kesh ftohte
Frigohem se mos mendosh
se te ftohtin s’taka kush borxh
Semos te duket vetja tepër
Se mos behesh i eger
Se mos behesh vrasës serial, ku i dihet
Dhe na fut ne shenjester
Si ne një varr te perbashket
Të gjithëve qe djegim drute e Zotit
Popullin Kain te te ngrohtit

[hasanmehmeti]

Hakmarrja e pulave


E gjithë Bota është në kaos, por më shumë nga të gjithë, duket se është propaganda. Nuk di kush ma ka mësuar këtë fjalën tjetër të urtë që fillonte me temeo danaos: “I Kam frikë grekët edhe kur dhurojnë pula”…Një fantazmë sillet nëpër Evropë, bile jo vetëm nëpër Evropë! Një fantazëm pulash!

Nga Ervin Hatibi

Kaq i stërpërdorur është ky parafabrikat nga “Manifesti…”, sa nuk të bëhet më ta lexosh gjëkund, e jo më ta shkruash vetë (është të paktën e dyta herë që e përdor në shkrime këto vitet e fundit). Po gjithsesi përherë e më adapte duket për t’u përdorur. Nuk është kësaj radhe ndonjë konspiracion, as ndonjë pritshmëri dialektike klasore. Një fantazmë përmbi Evropë… Duke ndjekur me sy në TV atë rripin e lajmeve që gjarpëron në buzën e poshtme të ekranit, paralel me numrin e viktimave që vdiqën nga shpërthimet e sotme në Bagdad, mëson se…në Britani kanë ngordhur 30 kanarina… pritet me padurim të dalë ministri i Brendshëm apo i Shëndetësisë të japë ndonjë konferencë shtypi… Në një apartament në Bruksel për shembull a në Milano, mëson në lajme se u bënë bastisje dhe u arrestuan të dyshuar si terroristë të Al Kaidës, dhe sheh policët anti-terror me maska e skafandra. Me po të tilla maska e skafandra i sheh andej nga Rumania duke arrestuar nëpër fusha ndonjë patë apo gjeldet të dyshuar për mbartës të një epidemie apo pandemie që mund të vrasë disa qindra herë më shumë njerëz se Bin Ladeni e Xhorxh Bushi bashkë. Me sy nga qielli rrijnë njerëzit, duke parë nga kufinjtë e lindjes se mos nxijnë me helmin imagjinar tufa lejlekësh e dofarë zogu infektues: fermerë, pularritës, zoofilë, nëna të alarmuara, epidemistë, ornitologë, detektivë të scoop-it, mileniaristë që presin apokalipsin e rradhës, rrijnë me sy prej qiellit. Në shtypin ndërkombëtar bile u hodhën edhe hipoteza të tilla që e lidhnin gripin e pulave me strategjitë e luftës baktereologjike të terrorizmit ndërkombëtar. Ka diçka të vërtetë në frikën e se mos pulat i ka infektuar Al Kaida: edhe turqve kështu u pat dalë nami aty nga fundi i mesjetës kur bombardonin kështjellat e rrethuara me qen e pula të sëmura… Tendenca që kanë për t’u bërë të rrezikshme kafshët këto vitet e fundit është e pabesueshme dhe në rritje: nuk është turp të trembesh nga pak me qentë e tigrat e gjarpërinjtë, hajde de edhe me shqiponjat, po …pulat! Të ruhesh nga pulat, apo nga lopët mos çmenden! Proporcioni i rrezikshmërisë është në përpjesëtim të zhdrejtë me pamjen dhe namin që kanë kafshët. Në fillim ishte lopa! Tashmë pula është ajo që bëhet logoja e katastrofës së rradhës, ajo e cila tradicionalisht nuk na ka bërë ndonjë të keqe: më e madhja çudi që kemi pritur prej saj është ndonjë kokërr vezë me dy të kuqe… Kaq! Gjithë ajo kohë që kemi kaluar duke lëmuar karakterin e njerëzve më të butë se ç’duhet me shprehjen “është pulë fare”, apo kompozitat “zemërpulë” kanë dalë për momentin jashtë objektivi, me po atë shpejtësi me të cilën syri të rrëshket në menu nga pjatat ku turfullon shpendi problematik (Shënim: devijimi nga menuja me pulë ka vetëm arsye psikologjike, dhe aspak fiziologjike. Sigurisht që autori nuk merr përsipër të jetë duke prodhuar ndonjë panik në lidhje me të ushqyerit me pula.) Në vitin 1994 doli filmi “Chicken Park”, film që karikaturizonte “Jurassic Park”-un e Steven Spielbergut. Si pasojë e ca alkimive të dështuara nëpër laboratore, një soj i ri gjigand pulash niste të persekutonte personazhet e filmit duke i ndjekur këmba-këmbës nëpër një labirint korridoresh deri në fund të filmit. Makthi që provohet tek versioni me dinosaurë i ndjekjes, është relative, për sa kohë që dinosaurët njëherë e mirë janë zhdukur, e nuk i sheh me sy. Po pulat janë prezente dhe janë kthyer në faktor global frike. Disa pak kohë më parë, arkipelagut tragjik me varre kolektive ballkanike, të njohura apo jo, autoritetet sanitaro-kufitare të Republikës i shtuan një njësi të re, mbushur kësaj radhe plot me pula të dyshuara nga Greqija. Pula ende gjallë, mijëra flatra dhe kokoritma pa ajër, bllokuar nën një dhé ekskavatorësh. Pamja makabre, e cila gjithsesi u rrotullua edhe në ndonjë ekran evropian, më kujtoi një shprehje të vjetër që ma ka mësuar gjyshja, e cila, ndjesë pastë, komentonte kështu veprimtarinë gërmuese dhe të zellshme të pulave tona në oborr. Shprehja thotë: “pula nxjerr të vdekurin prej dheut”. Nuk ka mundësi që kjo fjalë të ketë dalë kështu kot e kot…Gjithsesi, gojët e liga, ato që nga anët tona janë të shumta dhe e hapin ditën duke u helmuar esëll me kafe, këto gojë pra mëtuan se Greku, si edhe Turku gjatë mesjetës, po e mësynte vendin e Shqipeve, me Pula të infektuara, të cilat po ashtu si Kali i Trojës, nën pamjen e paqme, të mirënjohur dhe të sipërpërmendur, fshihnin vdekjen.

E.Hatibi

[hasanmehmeti]

GAY

E.Hatibi

Vite më parë po bisedonim me ca studentë francezë për sensualizmin natyral të mesdhetarëve, edhe për zakonet e çlirëta të tyre. Përvoja e lashtë thotë se ata janë babaxhanë, përqafohen e puthen me shoku-shokun, dhe ecin krah për krah. Francezët buzëqeshën, dhe thanë se tashmë në Marsejë, ku ata jetonin, kjo klishe tashmë kishte hyrë në muze. Marsejezët ishin të detyruar të ecnin me distancë nga njëri-tjetri, si edhe të ishin të kujdesshëm nëse takoheshin edhe pas një muaji pa u parë. Burrat nuk duhet të tregonin afërsi në publik, pasi të pranishmit, ende mesdhetarë, mund të mendonin keq për ta: (homo?) Puna është se homoseksualët, gjithnjë e më krenarë për seksualitetin e tyre, janë krejt të lirshëm, kurse të tjerët ndihen të kontraktuar. Ekuilibri i dikurshëm është prishur.
Në viset ende jo shumë mesdhetare të Greqisë së vjetër, (Mesdheu u bë vetja fill pas protagonizmit semit) pederastia bënte pjesë në sistemin pedagogjik të gjimnazeve të Spartës. Bile dhe riti i burrërimit të adoleshentit, dhe hyrja e tij në radhët e luftëtarëve, konsideronte këtë, që ai bashkë me një luftëtar më të moshuar duhet të izoloheshin bashkë në një pyll për një farë kohe, duke u marrë me gjah si edhe me mësim-dhënie e mësim-nxënie mbi aspekte të jetës adulte. Në vazhdën e “hedhjes baltë mbi luftërat-epope”, unë do të denoncoj edhe ambiguitetin e luftës së Trojës, si luftë edhe kundër të huajve, por edhe si luftë civile. Akili dhe Aga Memnoni siç dihet&duhet grindeshin për punë femrash, por edhe ushtarët e thjeshtë, për vite të gjatë me radhë duhet të jenë kacafytur me njëri-tjetrin nëpër tenda, për të fituar favoret e bashkëluftëtareve më të rinj e më të bukur. Këtë nuk e shpika nga koka me ndonjë qëllim të posaçëm ndaj popullit vëlla grek: këto gjëra i thonë pa u skuqur studimet historike.
Për hir të historisë vjen edhe Mesjeta, me shkishërimet, me inkuizicionin me akuzat për sodomi Leonardo da Vinçit bile edhe ndaj një urdhëri të tërë murgjish (Templarët). Pastaj duke shfryrë hyjnë në histori makinat me avull, “Liri-Barazi- Vllazërina”, Kapitali&Mbivlera, Verlaine& Rimbaud, Luftën e Parë e të Dytën, Woodstock-un e Vietnamin, Murin e Berlinit dhe Olimpiadat Gay, pa harruar AIDS-in.
Pas këtyre kapërcimeve subjektive në qytetërimin perëndimor, arrijmë në ditët e sotme, ku të flasësh për homoseksualizmin nuk është e vështirë, nuk të duhet ndonjë energji e posaçme prej eksploratori hamendës apo kontestues. Tanimë gjërat janë ashiqare. Informacioni është i bollshëm, aq sa të lejon të nxjerrësh përfundime për formën publike që ka marre fenomeni, bile jo kaq pak sa të kufizohesh në përshtypje indiferente. Kjo është diçka që të provokon disa sjellje të posaçme.
Studime të panumërta psikologjike nuk kanë arritur dot të gjejnë se çfarë është ajo që i përcakton drejtimet seksuale tek njeriu. Edhe një bindje e vjetër se devijimet homoseksuale shkaktohen nga mungesa e hormoneve gjinore, tashmë ka rezultuar si faktor anësor. Eshtë pranuar si shpjegim, një amalgamë hipotezash psiko-sociologjike përmbi fëmijërira të vështira, për identifikime me prindin e seksit tjetër, etj., etj.. Por tashmë, një gjë është fiksuar: Për homoseksualizmin nuk flitet më si për një sëmundje, po si një dimension “tjetër”. Prandaj edhe me sa duket, kjo përligjje duke i dhënë të drejtë qytetarie, ka ndihmuar në ekspansionin gay.
Në Lindje e në Perëndim, përherë të qenit gay është ballafaquar me përbuzjen dhe bojkotimin. Jeta e një gay në publik ka qenë një alternativë e dyzimit. Sapo shoqëria e zbulonte “alienin”, niste procesi i diferencimit, persekucionit, përzenia nga puna dhe penalizimi. Mjafton të kujtojmë gjyqet ndaj Oscar Ëilde, Paul Verlaine. Por në vitet e dekadencës, midis dy luftrave, vihet re një farë liberalizmi, nis hapja e lokaleve “vetëm për burra”, “vetëm për gra”, ku u prezantuan edhe travestitët (burra të veshur si gra, e anasjelltas) . Proces ky që u ndërpre nga ardhja në fuqi e regjimeve fashiste autoritare, si edhe nga funebriteti i luftës së Dytë.
Intoleranca pas luftës vazhdoi, por sidomos dalja në skenë e sëmundjes AIDS, karakteristike për komunitetin gay (mashkullor) , bëri që këta të organizoheshin në shoqata e grupime, gjë që çoi në konturimin e një levizjeje të përbotshme. Tashmë homoseksualët duke mbajtur në shpinë krahas akuzave për perversion edhe akuzat për bartës të AIDS, u gjendën edhe më të privuar nga të drejtat për shkollim, punësim e përgjegjësi shoqërore. Nisin demostratat, manifestet dhe format spektakolare të protestës nga ana e elementëve gay në fushën e artit e të modës. Një lëvizje e vërtetë për barazi dhe integrim. Gjithashtu edhe një lëvizje për ta çdemonzuar homoseksualizmin, për ta paraqitur si një zgjedhje natyrale. Rezultatet e kësaj faze të levizjes, ia arritën të fashitnin pak urrejtjen patologjike të njerëzve ndaj ketij fenomeni, dhe fundi i fundit t’u kujtonin se një gay është njeri si të tjerët.
Por nga ana tjetër lëvizja në fjalë nuk kontribuoi vetëm në normalizimin e marrëdhënieve me shoqërine. Duke shfrytëzuar zbutjen e opinionit ndaj tyre, gay-t@ i dhanë vetëmbrojtjes përmasat e një ofensive për t’u përfaqësuar në të gjitha planet e jetës shoqërore e politike. Lëvizja gay evoluoi nga një lëvizje integrimise në një lëvizje integraliste. Gay kërkon të celebrojë zyrtarisht martesa. Gay kërkon të celebrojë religjiozisht martesë e vet. Gay kërkojnë të adoptojë fëmijë e t’i edukojnë nëpër familjet gay. Kur pinguinët meshkuj të kopështit zoologjik të Berlinit, muaj më parë, dhanë shenja të ashpra homoerotike, dhe kujdestarët vendosën t’i “riprogramonin” duke i “detyruar” të rrijnë me femra pinguine, protesta serioze nga komuniteti gay u mobilizuan për të mbrojtur zgjedhjen e lirë të shpendëve në fjalë…. Më e bukura është se shumë nga kërkesat që përmenda më lart, tashmë të shtypura me shkronja të pastra nëpër legjislacionet e shumë vendeve të Europës, mund të kthehen edhe në klauzola për legjislacionin blegtoral. Pround to be gay, krenar që jam gay - është një parrullë e vjetër e lëvizjes. Megjithëse në botën e artit, sportit, modës, tashmë edhe politikës ka mjaft gay, prapë së prapë është parë e arsyeshme të sajohen Olimpiadat Gay, Miss Gay, festivale Filmi Gay e sa e sa të tjera grumbullime vetëm për ta. Liderët e lëvizjeve gay, sa herë japin deklarata e intervista, përdorin termin “heteroseksual”, kur i referohen pjesës “tjetër” të botës jo-gay, duke u përpjekur të thonë kështu mbase, se nuk ka asgjë të keqe po të jesh heteroseksual… Edhe heterot, njerëz janë… Paragjykimet kanë nisur edhe në kampin gay, kurse nga ana tjetër, njerëzit normalë, ndonëse jo më me mendësitë e një dekade më parë, kanë nisur të pajisen me një fobi të re. Kur kanë bezdi një homoseksual, më tepër bezdia lidhet me lëvizjen ku ai bën pjesë se sa me vetë personin…
Me këto ritme të përparimit të strukturës së re mentale, lëshim pas lëshimi do të vijë ajo ditë e mrekullueshme, kur njeriu do të shkojë në kishë a bashki për t’u martuar me atë që i do zemra, p.sh. me makinën e vet të re, si tek ai rrëfimi i Kadaresë për atë francezin që donte të martohej me veturën e tij “Lancia”. (Me ndonjë “Renault” mashkullor, kurrën e kurrës, thoshte auto-ashiku i pirë, se ai nuk ishte “ashtu” …)(…ende jetonim në vitet ‘80…)

[dardana78]

Te falenderoj qe e hape kete teme per Ervin Hatibin. Eshte nje nga poetet me te mire shqiptare. Me kishte marre malli per poezite e tij. Libri i tij "Gjashta mac" dhe kenget e grupit Ritfolk me kujtojne adoleshencen time.

PROBLEME NDRICIMI

Thithe cigaren, te behet drite
Tregome se jeta eshte rrotull
Pastaj jeten mbushe me tym
Thithe cigaren, bej drite me fryme, pak
Me kete kraharorin tend te zbutur
Hapje-mbyllje sysh ndricimi
Ne ulur perdhe
Hijet lindin e largohen duke vjelle e duke u rrezuar
Ti pergjysem e zhveshur si nje rrenje
Si nje femije i prape, por me fat
Ti kam fituar te gjitha kopsat ne loje
Prek mishin tend, gishtat na takohen ne gryke te shishes
Ketu ka erresire, mishi yt fryhet si vele
Thithe cigaren, ose le te presim
Te kaloje edhe nje makine
Me plumba drite ti vret veten
Te gjitha kopsat t'i fitova
RRobat nuk pipetijne
Fytyra jote nuk jeton
Fytin tim nga brenda e ndricon
Barku yt i vogel bardhe e zi.

[hasanmehmeti]

http://www.mesazhi.com/images/news/1694.jpg


Identiteti shqiptar

Intervistë e intelektualit shqiptar Ervin Hatibi, për faqen elektronike Worldbulletin.net.




Intervistë e poetit, artistit dhe intelektualit shqiptar Ervin Hatibi, për faqen elektronike Worldbulletin.net rreth procesit ndërtues të identitetit shqiptar, nën deklaratat moderne.


WB: Cila është baza e identitetit shqiptar?

EH: Unë mendoj që baza e identitetit shqiptarë është, sigurisht dhe kryesisht gjuha shqipe. Gjuha është gjëja e vetme, krahas historisë së përbashkët, e cila i bashkon të gjithë shqiptarët. Me të vërtetë, ka shumë perspektiva konfliktuale rreth identitetin "zyrtar" shqiptar, bazuar mbi projekte dhe agjenda sekteriane. Megjithëkëtë, unë përsëri mendoj që shqipatarët më të zgjuar janë ata të cilët e zgjerojnë konceptin e përfshirjes përsa i përket identitetit shqiptar. Si një komb, Shqipëria është një shembull i diversitetit në bashkim.

Shqipëria strehon njerëz të traditave fetare të ndryshme por gjithashtu komunitete dhe minoritete etnike të cilat konsiderohen shqiptare. Unë me lehtësi mund të sjellë shembujt e komuniteteve të Vllehëve dhe Sllavëve ose madje edhe një pjesë të minoritetit zyrtar
grek në Shqipëri, të cilët e shikojnë vetveten si shqiptarë "të vërtetë" dhe të cilët shfaqin të gjitha karakteristikat më tipike, të një shqiptari të zakonshëm.

Ndërsa, nuk ka asnjë gjë të tillë si një projekt të bazuar nga ekskluziviteti i një feje kur ne flasim për identitetin shqiptar. Përndryshe kjo mund të fshijë gjithë atë pjesë të mirë të kombit
shqiptar vetëm mbi bazat fetare. Kjo, veçanërisht gjatë kohërave kur diskursi mbi përplasjet permanente dhe luftërat midis kulturave dhe feve ka arritur gati një kulm agresiv.

Kjo pra duhet të shikohet si një pasuri që rasti i kombësisë shqiptare qëndron një rast shembullorë i bashkëjetesës së njerëzve nga edukime të ndryshme fetare, bashkëndarjen dhe përdorimin e gjuhës së njëjtë, vendit të njëjtë dhe, i cili zakonisht, gjithashtu ndajnë referenca kulturore dhe historike.

WB: Cila është marrëdhënia midis identitetit shqiptar dhe kulturës
islame?

EH: Unë mendoj që marrëdhënia midis identitetit shqiptar dhe kulturës islame është e një natyre jashtëzakonisht të rëndësishme dhe të veçantë. Me të vërtetë, fjala e cila e përshkruan fjalën "nation" në shqip është fjala "komb". Fjala "komb" origjinon nga fjala arabe "kaum", e cila ka ardhur në Shqipëri përmes gjuhës osmane. Kështu, në mënyrë për ta përkufizuar vetë nocionin e kombit shqiptar, themeluesit e nacionalizmit shqiptar zgjodhën pikërisht këtë fjalë
arabe. Unë besoj që çështja e marrëdhënies midis kulturës islame dhe identitetit shqiptar është shumë e prezantuar në këtë shembull simbolik.

Çfarë ne në ditët tona perceptojmë si një identitet shqiptar nuk është më pak sesa një përzierje influencash, të cilat filluan që në kohërat e Perandorisë Romake deri në fundin e Romës së fundit, Perandorisë Osmane. Një fakt i mirënjohur, i cili gjithashtu nuk është parë nga disa nga personalitetet më të shquara të kulturës sonë, që influencat më të fuqishme në kulturën dhe identitetin tonë derivojnë nga kohërat osmane.

Influencat më të fuqishme duhet të shihen në folklorin tonë, në ritualet sociale të jetëve tona të përditshme, në perceptimet tona të së shenjtës, në urbanizimin dhe arkitekturën e qyteteve tona dhe gjithashtu të gjuhës dhe terminologjisë sonë. Me fjalë të të tjera, këto influenca i kanë dhënë formë vetë zemrës së memories sonë kolektive dhe na kanë ndihmuar të krijojmë identitetin kulturorë shqiptar. Ky identitet është një nga shumë identitetet post-osmane që
lulëzuan pas rënies së Perandorisë Osmane. Në territoret shqiptare, ku maxhoranca e popullatës janë muslimanë, ky identitet post-osman, përmban më pamje islamicate sesa territoret e tjera post-osmane të Ballkanit.

Unë do të preferoja këtë term "islamicate", të shpikur nga tradita orientaliste, e cila thotë që jo çdo gjë në shoqëritë muslimane është nevojshmërisht fetarisht islamike ose e prodhuar vetëm nga muslimanët. Jo çdo gjë që muslimanët prodhojnë mund të konsiderohet nga një pikëpamje strikte fetare si islamike.

Në rastin e Shqipërisë, influencat e lartpërmendura, duke përfshirë konceptet e të shenjtës dhe jo të shenjtës, i kanë marrë nga tradita islame, Osmane. Çdo shqiptar, i edukuar apo jo, musliman, apo me trashëgimi të krishterë, lirisht përdor shumë herë ditë për ditë fjalën "ishallah". Këmbëngulja e vetë përdorimit të kësaj fjale shkon përtej gjuhës. Ky është një simbol i fuqishëm i identitetit tonë kulturorë të ngulitur mirë në traditën tonë të gjashtë hekujve të fundit.

[hasanmehmeti]

WB: Çfarë sjelljeje kanë elita dhe publiku shqiptar ndaj trashëgimisë
kulturore Osmane?

EH: Ndarja jonë nga autoriteti supër-komb dhe super-fetarë, tërësia e Perandorisë Osmane, kërkoi një diskutim për të ndërtuar kombin që u bë në kundërshtim me konceptet e supra nacionalizmit dhe kozmopolitanizmit që tradita Osmane përfaqësonte. Ky diskurs, me kohë
doli jashtë dore dhe ka çuar në gabime tepër të mëdhaja dhe keqinterpretime të kaluarës sonë Osmane.

Elitat shqiptare në rritje pranuan dhe adoptuan narrativën ultranacionaliste të ngjashme me vendet tona fqinje, kryesisht atyre serbe dhe greke, duke u bashkuar kështu në korin e ankimeve rreth një "natë të errët dhe të zezë" që qëndroi për pesë shekuj nën "Jorkën" Osmane. Sipas kësaj narrative, kombi shqiptar ra në prapambetje dhe kështu u bë i parëndësishëm për shkak të ndarjes së befasishme me "botën e civilizuar" e cila e mbajti kombin larg nga "marrëdhëniet natyrale me Europën" për pesë shekuj.

Fatkeqësisht, ky diskurs është larg të qënurit historikisht korrekt dhe duke qenë kështu është duke penguar shkencën e historisë për të vlerësuar korrektësisht rrugën e të vështruarit të marrëdhënies sonë me të kaluarën tonë Osmane, madje edhe kur kjo rrezikon të bëhet
kontradiktore. Shembulli më i rëndësishëm i kësaj skicofrenie është sjellja e shqiptarëve ndaj Luftës së Kosovës, e cila imiton atë serbe. Në realitet, fitorja Osmane në Kosovë ishte gjithashtu një fitore mbi vizionet imperialiste serbe të vendeve shqiptare dhe kështu, ndihmoj të vuloste fatin e këtyre vendeve në favor të shqiptarëve. Kjo është një kontradiktë brenda diskursit nacionalist.

Shqiptarët nuk jetonin në parajsë kur Osmanët hynë në tokat shqiptare. Jeta e shqiptarëve në Gadishullin Ballkanik ishte e vështirë. Nëse ne i shikojmë librat tonë të historisë ne shikojmë
trajtimin e serbëve që i kanë rezervuar katolikëve shqiptarë të një natyre të tmerrshme. Njerëzit ndëshkoheshin dhe torturoheshin ashpër vetëm për faktin që shfaqnin hapur identitetin e tyre katolik. E njëjta mund të thuhet edhe për administratat e tjera të huaja
pushtuese.

Kështu, për mendimin tim, nga një pikëpamje strikte nacionaliste, shqiptarët kanë përfituar nga ardhja e Osmanëve. Duke ju ngjitur superfuqisë që përfaqësonte Perandoria Osmane në ato kohë, shqiptarët filluan të luanin një rol të rëndësishëm në punët e Gadishullit Ballkanik dhe me kohë vendosën pozitën e tyre në zonë.

Narrativat zyrtare, duke filluar që me librat shkollorë historik të veprave të shkrimtarëve dhe akademikëve, formatojnë përceptimet e shqiptarëve rreth historisë së tyre osmane që nga një moshë e vogël. Miti që osmanët ishin shtypësit e kombit tonë bëhet i vazhdueshëm për kundër faktit që projekti osmanë nuk ishte as kombëtarë as fisnorë.
Për më tepër, një numër i madh shqiptarësh mbajtën pozita të larta në strukturën e pushtetit Osman.

Elitat shqiptaro-osmane kanë patur pozita në Perandori që nga fillimet e saja e deri në ditët e saja të fundit. Megjithëse ne s'mund të llogarisim tërësinë e shqiptaro-osmanëve të cilët punuan në zyra të vogla ose të mesme në Perandori, por ne mund të themi me siguri të plotë që numri i sadrazamëve (kryeministrave) ishte rreth 35, pa llogaritur numrin jashtëzakonisht të madh të vezirëve (ministrave), Bejlerve, Shejhul Islamëve dhe gjithashtu disa
bashkëshortesh të Sulltanit dhe Valide Sulltanas.

Ky integrim natyral në strukturat Osmane perceptohet nga narrativa e elitës shqiptare si tradhëti ndaj kombit. Konsiderata nuk i rezervohet vetëm figurave historike të së kaluarës por vazhdon fuqishëm në ditët tona kundër cilitdo që vë në pyetje ose sfidon diskursin zyrtar të historisë sonë Osmane. Nuk është e pazakonshme të lexohet në gazetat shqiptare dhe për këtë çështje përmes të gjitha mediumeve që transportojnë diskursin publik, propaganda fyese rreth muslimanit shqiptar, djalit të një të krishteri tradhëtar i cili u konvertua në islam, si një trashëgimi e padëshirueshme e shtypjes Osmane.

Sot Shqipëria e konsideron Turqinë si aleaten më të mirë. Megjithatë, deri në këtë ditë, fjalët "anadollak", "turk", "pasha" etj, përdoren si fyerje përmes diskursit publik. Në një nga eset e
mija, "Islamizimi i dhunshëm i armikut në diskursin politik shqiptar", unë nënvizoj faktin që politikanët tonë vazhdojnë në kategorizimin e kundërshtarëve të tyre politik si "oriental"
ose "turk" që t'ia njollosin imazhin e tyre. Është e rëndësishme që të theksojmë që e njëjta terminologji përdoret nga diskursi nacionalist serb kundër kundërshtarëve të tyre shqiptarë dhe boshnjak. Një nga shpjegimet për këtë ngjashmëri mund të gjenden në vazhdimin e elitës së njëjtë politike komuniste që mori fuqinë në Shqipëri me ndihmën bujare të Jugosllavëve.
Është shumë interesantë të shikosh që ndërsa pjesa më e madhe e elitës shqiptare vazhdon në djallzimin e historisë sonë Osmane dhe marrëdhëniet e sotme me Turqinë, sjellja tërësisht e kundërt gjendet tek pjesa më e madhe e shqiptarëve të zakonshëm, të cilët deri në këto ditë e konsiderojë Turqinë si shtetin më mik dhe turqit si vëllezër. Shembulli më i gjallë dhe i sinqertë i kësaj shprehjeje vëllazërore mund të shihet në shpërthimin e gëzimit që njerëzit
treguan kur ekipi kombëtarë turk i futbollit arriti një fitore të rëndësishme në një nga ampionatet e fundit të botës. Njerëzit vërshuan rrugëve të Tiranës për të shprehur gëzimin e tyre për këtë fitore turke, e cila dukshëm ishte konsideruar e zakonshme, përderisa njerëzit zakonisht mbanin në njërën dorë flamurin kombëtar turk dhe në tjetrën atë shqiptar.

Larg nga imazhi pozitiv popullorë, fatmirësisht, një gjeneratë e re dijetarësh është duke u shfaqur. Kjo gjeneratë, përmes përdorimit të metodave të reja dhe burimeve të ndryshme është duke u përpjekur për të propozuar vështrime të reja të historisë, kulturës dhe identitetit
tonë, osman dhe të tjera. Unë përpiqem ta shikoj këtë si procesin e normalizimit. Normalizimi i vështrimit tonë të historisë dhe kulturës sonë është e rëndësishme për shkak se tensioni i brendshëm brenda identitetit shqiptar nuk është i shendosh për kombin shqiptar.

WB: A mendoni se identiteti shqiptar mund të mbijetojë pa islamin?

EH: Gjerësisht, roli i islamit besohet se ka qenë pozitiv në ndërtimin e identitetit shqiptar. Kjo ide është pjesërisht e ndezur nga disa akademik dhe historian të cilët e mbrojnë këtë tezë duke thënë që arsyeja prapa konvertimit tonë në islam ishte për të dalluar etnicitetin tonë nga ai i serbëve dhe grekëve. Kjo pikëpamje i ka bërë shumë shqiptar të mendojnë se arsyeja kryesore e konvertimit në islam ka qenë "për të shpëtuar" identitetin kombëtar.

Unë mendoj që ruajtja e etnicitetit është vetëm rrjedhoja e konvertimit në islam, por jo vetë qëllimi i saj. Unë nuk besoj se dikush konvertohet në një fe tjetër vetëm për të ruajtur etnicitetin e tij. Për më tepër, etniciteti nuk ishte aq i rëndësishëm në kohët nën vëzhgim. As më pak, nga një pikëpamje teknike, kjo si një çështje e drejtë. Me të vërtetë, përpara pushtimit osman, procesi i sllavizimit dhe helenizimit të popullatës shqiptare ishte një ngjarje
rutinë, veçanërisht në zonat jomalore. Si fakt për këtë ka shumë emra toponimik përmes Shqipërisë ende në përdorim, ndërsa osmanët ndryshuan ose krijuan vetëm një grusht toponimesh në pesë shekuj sundimi.

Unë me të vërtetë nuk e kuptoj arsyen pse ka kaq shumë emra sllav të qyteteve, maleve, fshatrave dhe lumenjve në Shqipëri dhe jo aq shumë osman, për shembull. Unë nuk jam historian por unë mendoj që ky aspekt është shumë tregues kur ne duam të krahasojmë natyrën e sundimit osman me atë të fuqive të tjera ballkanike që kanë sunduar Shqipërinë me ardhjen e osmanëve. Osmanët zakonisht ruajtën çfarë gjetën në Shqipëri; duke e aftësuar kështu identitetin para-shqipar për tu kristalizuar dhe formuluar më vonë.

[hasanmehmeti]

WB: Çfarë u bë me Shqipërinë pas pavarsisë së saj nga Perandoria Osmane? Marrëdhëniet e Shqipërisë ndaj botës u prenë për gati 50 vjet nën rregjimin komunist. Cilat ishin dinamikat e brendshme në Shqipëri gjatë atyre ditëve?

EH: Pavarsia nga Perandoria Osmane hapi për tokat shqiptare një kapitull të vështirë mbijetese. Kombi shqiptar mbijetoj i copëtuar përmes disa shteteve ballkanike. Që të përmbushnin agjendat e tyre ekspansioniste, vendet fqinje, e përshkruanin shtetin musliman me shumicë shqiptare si një miniaturë të shtetit Osman në mënyrë që ta vazhdonin ta copëtonin dhe ta kishin më lehtë.

Kështu, në fillim të shekullit të 20-të, çfarë mbeti prej Shqipërisë brenda territoreve të shtetit shqiptar po takonte vështirësi të mëdha në daljen i vendosur në skenën ndërkombëtare. Elitat shqiptare, të vetëdijshëm për dobësinë e ekzistencës së shtetit shqiptar përball fuqive ideologjike dhe ushtarake të kombeve përreth, u përpoqën të legjitimonin ekzistencën e shtetit të tyre duke ndërmarrë një seri reformash radikale në mënyrë që të zbusnin dhe të zbehnin traditat osmane dhe islame, duke u përpjekur kështu "të perëndimizonin" karakteristikat e shoqërisë shqiptare. Pra, për Shqipërinë, e vetmja mënyrë për të mbijetuar në këtë ambient të armiqësorë ishte të bindte Fuqitë e Mëdha që tani gjendja tani ishte shumë e largët nga e kaluara e traditës dhe aleancës osmane dhe tani pjesë dhe parcelë e
fushën Europiane dhe gjërave të tjera. Ne duhet të kemi parasysh që në ato kohëra koekzistenca multikulturore nuk ishte diçka e modës dhe të drejtat e njeriut nuk kishin nevojshmërisht kuptimin që kanë sot.

Çështja pastaj ishte sesi të bëheshe më pak musliman. Kjo është sesi politikat e kitman-it ose fshehjes së identitetit musliman, unë mendoj, dolën në pah, duke fshirë kështu, ose zbehur të gjitha karakteristikat e dukshme islame dhe osmane të kulturës shqiptare.
Duke vepruar kështu, shembulli për tu ndjekur është dhënë së pari nga elita gjatë gjysmës së parë të shekullit 20-të. Me futjen e diktaturës komuniste, Shqipëria, mori një rrugë histerike në
perëndimizimin e reformave. Komunistët e shikonin ish elitën shqiptare, e cila kishte kryer reformat e para të perëndimizimit, si "anadollak" dhe "patriarkal" dhe vazhduan transformimin radikal të shoqërisë shqiptare, duke zhdukur kështu të gjitha shenjat e traditave të kaluara.

Të gjitha shenjat e dukshme të së kaluarës osmane filluan të zhdukeshin, duke filluar me arkitekturën madhështore të ndërtimeve urbane, pazareve dhe seraljot. Shkatërrimi i tyre kishte për qëllim të tregojë që Shqipëria e kishte marrë shumë seriozisht rrugën e
modernizmit siç kuptohej prej revolucionit socialist. Secila nga shenjat e dukshme të kaluarës orientale u bënë një shënjestër për propagandën e përditshme dhe subjekt i ligjeve shtypëse të diktaturës komuniste. Kjo luftë e deklaruar, së pari kundër traditës dhe më vonë kundër fesë, muslimanët dhe të krishterët, u bënë një markë shqiptare.

WB: Si shkon balanca midis laiçizmit dhe fesë në Shqipëri?

EB: Laiçizmi është klima e kontinentit tonë. Ne nuk jemi ndryshe nga pjesa tjetër e kontinentit në këtë aspekt. Shqipëria ndjek versionin francez të laiçizmit, jo atë më fleksiblin e versionit Anglo-Sakson që e percepton elementin fetarë si pozitiv dhe që nuk duhet të shtypet. Megjithatë, ka ndryshime midis modelit laik shqiptar dhe versionit origjinal francez. Mentaliteti laiçist duket se vë në shënjestër vetëm fenë islame në Shqipëri. Krishtërimi, qoftë ai Ortodoks ose Katolik, shihen si një etiketim europian modern dhe i modës e cila e tejkalon laiçizmit, megjithëse perceptohet si diçka shumë natyrale. Shembujt e politikanëve shqiptar të cilët hapur marrin pjesë në meshën e së dielës, ndiq ritualet e krishtera, martohen në kisha dhe marrin pjesë në ceremoni fetare në nder të tyre janë krejt natyrale të rregullit të gjërave shqiptare. Në kontrast, është e padëgjuar dhe e paparë që një politikan shqiptar të marrë
pjesë për falje ose madje edhe të tregojë publikisht përkatësinë më të vogël në besimin musliman.

Për më tepër, në Parlamentin shqiptar, ne shohim parti politike të krishtera, ndërsa vetëm ideja e krijimit të një partie nominale muslimane do të krijojë diçka të njëjtë me një tërmet e një madhësie të madhe. Gjithashtu, në vendin tim laik, librat shkollor hapur përmbajnë interpretime fundamentaliste të krishtera dhe ja shërbejnë atyre si fakte ndaj fëmijëve ndaj rrëfimeve të ndryshme.

Arsyet që na kanë çuar këtu janë të shumta dhe të ndryshme, por unë besoj që më e rëndësishmja midis tyre gjendet në diskursin emancipues që ka mundur të fshijë çdo dallimin midis "të krishterit" dhe "europianët". Kështu, në emër të integrimit të Shqipërisë brenda
strukturave europiane, qarqet fundamentaliste janë duke propozuar agjenda të krishtera si e vetmja rrugë drejt Europës.

WB: Si i përgjigjet muslimani intelektual shqiptar keqkuptimeve të
imazhit dhe rolit të islamit në shoqëri?

EH: Unë u përpoqa të shpjegoj arsyet për fshehjen e besimit islam gjatë procesit të ndërtimit të kombit në fillim të shekullit 20-të. Lufta për të fshehur besimin u bë e dhimbshme për shkak të madhësisë se çfarë ishte në lojë, vetë ekzistenca e shtetit shqiptar. Fakti elitat shqiptare përqafuan dhe adoptuan stilin europian të jetesës, krishin krijuar besimin që islami po zhdukej në Shqipëri. Kështu, shqiptarët e kohës duhet të përballeshin me kritiçizmin e tërbuar nga shumë zëra europian për faktin e vetëm të ndërtimit të xhamive në 1930. Ndërsa shtypi francez dhe italian ishin më të zëshëm në alarmimin e tyre, ne mund të imagjinojmë se çfarë cilësie gjuhe përdorej në qarqet politike.

Si përgjigje, elitat e frikësuara shqiptare, duke përfshirë edhe ato fetare, filluan për të kufizuar numrin xhamive vetëm duke i mbyllur. Burokratët i ndalën faljet e tyre publike dhe pjesëmarrjen e ceremonive muslimane. Ata mendonin që ata kishin për të treguar shenja serioze të ç'islamizimit dhe ç'osmanizimit të Shqipërisë. Unë besoj që duke vepruar kështu ata pritnin që të pranoheshin nga pala europiane dhe shpresonin për të arritur marrëdhënie të mira me ata.

Gjenerata e mëvonshme injoruan arsyet e vërteta prapa strategjive të tilla mbijetese dhe gjenerata e tretë madje edhe më tepër. Këto strategji mbijetese të fshehjes së besimit filloj të ngushtonte hapësirën publike për kërkesat muslimane të cilat rezultuan në alienizimin e intelektualit shqiptar musliman që rrjedhimisht vdiq tërësisht me instalimin e diktaturës komuniste dhe ligjit të poshtër të ndalimit të fesë që zgjati për 23 vjet.

Tani, intelektuali musliman është në periudhën formuese. Gjenerata më e re është duke u bërë e vetëdijshme rreth realiteteve të identitetit shqiptar dhe trashëgimisë fetare të tij. Unë shpresoj, që pas një shekulli në fshehje dhe shtypje gjërat do të kthehen në rrugën e tyre
normale.
Përktheu Ardit Kraja

[hasanmehmeti]

Kërkohet një mjekër për "Armikun Kombëtar"


Ervin Hatibi

Pasi ra edhe perdja e fundit e tymit të rrënojave trishtuese amerikane, qartësia po bëhet gjithnjë e më e madhe. Arrijmë të shohim tashmë si ishim, si jemi. Sa larg a afër njëri-tjetrit me fatkeqësinë në mes. Ne, familja e bijve të Adamit.
"A nuk ishte edhe ai një shpirt?" tha Muhamedi a.s. Profeti im, kur u pyet pse trishtohej tek kalonte afër funerali I një hebreu. Ndërsa e kishin mohuar dhe gjakosur me gurë rrugëve të Taifit, nuk kërkoi hakmarrje, por u lut dhe shpresoi se nga pasardhësit e atij brezi të paditur do të dilnin njerëz që do adhuronin Allahun.
Por këto nuk I di gjithkush, Nuk I di psh. një pedagog shqiptar, I njohur I vjetër, I cili të nesërmen e atentateve, pasi u sigurua në rrugë se nuk e shihte njeri, më përshëndeti nga larg me një shtrëngim të ulur grushti, shenjë e cila në shumë kultura tregon përgëzim dhe një lloj kënaqësie që shijohet në grup… (E njëjta shenjë e beftë gëzimi që një gazetar I RAI-t tregoi po të nesërmen e atentateve, kur korrespondentët e Lindjes e lajmëronin për shpërthime të fuqishme në Kabul…) Pedagogu, një burrë që ka inate të vjetra me Amerikën, nuk e njeh fare fenë time; ai thjesht është I bindur se tek unë dhe tek mjekrra ime ka partnerë për të ndarë hallvën makabre të një feste vdekjeje. Nga larg, gjesti I tij futbollistik më erdh' krejt si grusht stomakut.
Me të njëjtin paragjykim provokativ, edhe media shqiptare mësyu xhamitë dhe institucionet islamike për të dhunuar kë të gjente përpara. Pyetja shtruar besimtarëve: "çfarë mendoni për aktet terroriste në Shtetet e Bashkuara?" parapret në fakt veç dy lloj përgjigjesh. Ndërkaq që çdo njeri normal e di se për këtë lloj pyetjeje mund të ketë vetëm një lloj përgjigjeje; e pyetjet që kanë vetëm një përgjigje, ti thjeshtë nuk mund t'I bësh... Por një injorancë mbase e pashërueshme, apo një dashakeqësi e deleguar, I bën gjithsesi të ta vendosin tytën e mikrofonit në fyt dhe të të thonë: je me kriminelët a me viktimat?
Në të njëjtën linjë mendimi pastaj në darkë, mësohesh të shohësh në TV, se sa normale është që ndërsa flitet për terror, kjo të ilustrohet me pamje normale minaresh, njerëzish normalë që falen normalisht… njerëzish me mjekërr!
Fara është hedhur; urrejtja është kanalizuar: Në të nesërmet e para të atentatit, në rrugë sheh veten të fyhesh si asnjëherë gjatë jetës tënde më parë. Njerëz me gazeta në dorë që të shigjetojnë me gisht, me sy të ndezur, me gojë të hidhur…
Qëndisur me stigmën e dukshme të pakicës, ecën me mjekërr dhe anonimat nëpër rrugët e qytetit tënd të kolonizuar me urrejtje dhe në gjoks detyrimisht të grumbullohet urrejtje, por më tepër trishtim. Nuk mundesh të sqarosh asgjë; djalosh njëzet e diçka vjeçar që nuk e ke besuar kurrë se do ta jetosh një ditë historinë, se edhe hebrenjtë ishin njerëz si ti me yllin prej cope qepur dukshëm në fat. Si një kështjellë e rrethuar, a si një anije që digjet, braktiset shenja e grupit; çdo të nesërme pas atentateve; djelmosha kokëulur faqeplagosur dalin nga dyert e xhamive; kanë hequr mjekrrën njerëzore, për të veshur maskën urbane të të qenit "tribalisht korrekt", të të qenit "ne" dhe jo "ata".( Dy vajza që I njoh, motra, të përjashtuara vite me rradhë nga e drejta për të vazhduar shkollën për shkak të mbulesës fetare, pikërisht këto ditë hoqën mbulesën nga koka. Kishin bërë durim në kohë paqje, por tani është vërtet ndryshe.) Një mekanizëm, I frikshëm në përsosmërinë e vet, është vënë në lëvizje. Kultura e timonuar dhe informacioni I tillë me anë të magjisë pavlloviane të përsëritjes së klishesë së rrezikshme kanë veçuar tek njerëzia të njëjtin reagim. I sheh të sinkronizojnë lëvizjet dhe qëndrimet popullata të tëra rreth teje: të njohur dhe të panjohur, të afërm dhe të largët, të dashur e jo të dashur, gra dhe burra, të rinj dhe të vjetër, besimtarë dhe jobesimtarë. Një kult I vërtetë që fokuson rreth mjekrrës të pranuar masivisht si atavizëm evolucionar në Sizifin e përditshëm të luftës shfarrosëse me veten përballë me brisk në dorë, (idenë për hypje-zdrypje në një majë mali të shumëzuar me ty, ta forcon edhe më bora e industrisë së shkumës.) Pastaj kemi rrënjosjen spartane, më gjerë greko-romake-fashiste, përftuar nga ushtria dhe ballafaqimi me forcat e rendit, që automatikisht e kthen mjekrrën në antonim me rregullin, rendin, pastërtinë dhe kështu barazim me margjinën, të ndaluarën, irracionalen. Ki parasysh edhe lejfenizmin. Gjithashtu ngjyresat e bollshme nga letërsia e detyrueshme shkollore për sakrifica të frikshme (lexo çmenduri) murgërore, mistikë mesjetare lindore tendencioze (Rasputini?) plus sulltanat. Plus tridhjetë e ca vjet propagandë për radikalizëm dhe terrorizëm islamik që nga revolucioni iranian me rekuizitën e vet mjekërrore në rubrika, dosierë, reportazhe, filma, romane, zhargon, lojra kompjuteri … E gjitha kjo nxjerr dhunshëm kokë, duke çarë hipokrizinë e respektit për diversitetin, në çaste kritike e sidomos në katastrofa gjithëtronditëse si kjo e fundit, ku implikohesh njëheri me monumentalizmin në simbole dhe numerikë. Pastaj vërtetë është e pafalshme për njeriun e thjeshtë nëse mes gjithë kësaj nuk ve në shënjestër njeriun me mjekërr, sidomos kur siç thamë mediat ilustrojnë lirshëm retorikën për terrorin me pamje minaresh e besimtarësh me mjekrra. Kur edhe burra shtetesh të mëdha, flasin për "kryqëzatë" "kundër të keqes" apo përplasje a "epërsi" me qytetërimin islam, dhe më pas nën breshër reagimesh shpejtojnë të vënë pikat mbi I-të që nuk egzistojnë duke sqaruar se nuk kanë gjë me Islamin apo muslimanët. Por njerëzit e thjeshtë e morën mesazhin. E mbase vërtet nuk kanë gjë me muslimanët: në rrugët e Amerikës vritet tjetri vetëm se ka mjekërr, pa qenë detyrimisht musliman. Është rasti I një indiani të besimit sikh vrarë në një pikë karburanti, dhe raste të tjera goditjesh të sikhëve edhe gjetkë në botë, (feja e tyre u kërkon mbajtjen e mjekrrës) denoncuar si raste dhune urrejtëse lidhur me atentatet. Vërtet, edhe pa mjekërr e pa Islam, furia hakmarrëse e injorancës së kultivuar gjithashtu këto ditë vrau edhe një të krishterë egjiptian për fajin e mjaftueshëm se po mbante në lëkurë shenjën e të qenit arab në kohën dhe vendin jo të duhur.
Ata që kanë bërë krimin në fakt nuk janë disa idjotë të mjerë patriotikë që mund edhe t'I zërë policia. Kriminelët janë ata që përgatitën tabelën e qitjes me lexime të shtrembëruara të ngjarjeve, duke akuzuar drejtpërdrejtë apo tërthor thelbin e fesë islame si kriminal dhe qindra milionë muslimanë si përbindësha të mundshëm. Janë ata që vite me rradhë definuan "islamik" terrorizmin, kur ky nuk është atribut fetar, dhe definuan sipas interesit lëvizjet çlirimtare të popujve herë "terrorizëm" e herë "luftë për liri". I gjen edhe tek ne, injorantë apo sadistë që duke bërë si specialistë tradhëtojnë reputacionin në faqet e para të gazetave tona më të mëdha, kur shkruajnë se muslimanët I falen pesë herë në ditë Muhamedit (!!!), kur duan ta paraqesin devocionin islamik në profile kamikaxesh, apo japin të dhëna për "vendet arabe si Irani (!!!), Egjipti etj", duke shpikur talibanë dhe baza terroriste në Shqipëri, apo duke sugjestionuar me termin "xhihad". (Kjo fjalë në gjuhën arabe, tregon përpjekje , sakrificë. Në traditën islamike "xhihad I madh" tregon përpjekjen për të luftuar egon, që të zbutet dhe të përsoset e të përkulet më në fund para madhërisë së Zotit. Kurse "xhihad I vogël" është e njëjta përpjekje e spostuar jashtë vetes kundër padrejtësive dhe tiranisë derisa gjithë madhështia në tokë t'I takojë vetëm Zotit. Por kjo absolutisht nuk është interpretuar 1400 vjet rresht si vrasje civilësh, apo si terror "hedh gurin fsheh dorën", por kur ka marrë forma të pashmangshme luftarake, ka qenë ose mbrotjeje të ligjshme, ose problem I fushës së marrëdhënijeve ndërkombëtare; çështje ministrish, traktatesh, ambasadorësh e jo pirateri anarkiste kundër të pafajshmëve. Në një bisedë në një televizion me një gazetar të respektuar, koncepti që u përftua nga fjala ime e gjatë dhe natyrisht e redaktuar, u fokusua tek "xhihadi I Ramazanit", tek përpjekja që besimtari bën me veten për të treguar se jeton pa ngrënë e pa pirë, po jo pa Zotin. Meqë disa e kanë vënë në dyshim këtë lexim timin për xhihadin, po jap pa redaktim fjalën e ministrit britanik të shtetit për Zyrën e Jashtme dhe të Komonuelthit në vitin 1999, z. Derek Fatchett : "Ajo çka ata (shumë njerëz në Perëndim shën. im) kanë nevojë të njohin është se ekziston një xhihad I madh- jo një luftë e shenjtë kundër të pabesëve, por një përpjekje përbrenda njeriut për të qenë I ndershëm dhe I drejtë. Dhe Ramazani është koha kur Kurani I Shenjtë I thërret besimtarët të meditojnë mbi këtë përpjekje." ( dërguar për "Jordan Times", 18 Janar 1999)

vazhdon me poshte...

[hasanmehmeti]

Duke veçuar bukur faktin se ndonëse me një "çetë profetësh" të përbashkët me traditën judeo-krishtere, tekstet islamike nuk e kanë përfshirë kurrë historinë e kreshnikut Samson, studiuesi britanik Abdal-Hakim Murad (ish- Timothy Winter) fshin edhe të fundmin spekullim teologjik që mund të akuzojë mendësinë muslimane për përligjje të "akteve heroike vetvrasëse". Bëhet fjalë pra për tregimin biblik, dramatizuar nga Noli ynë me mjekërr, me trimin Samson I cili I zënë rob tek filistinët, shembi shtyllat e tempullit pagan, dhe "rrëmbeu me vete, në vdekje, më shumë filistinë sesa kishte vrarë gjatë tërë jetës së tij." Fuqinë e vet titanike, Samsoni e kishte tek flokët (kam përshtypjen se tek "Israelitë dhe filistinë" Noli ka shtuar edhe mjekrrën.) Po prapë, nuk ka dyshim se rrëzimi I ndërtesave dhe vrasja e të pafajshmëve, sot nuk është punë qimesh dhe nuk është punë besimtarësh me mjekërr, apo edhe pa mjekërr; mjafton vetëm të kenë kuptuar vërtetë çfarë është mjekrra. Se mjekrra është paqë me Zotin duke mos prishur atë (mjekrrën) që Ai krijoi me mirësi; është paqë me veten, duke mos u kacafytur përditë para pasqyrës në një koreografi vetvrasjeje me thikë në fyt; është paqe me ata njerëz që duan paqe, të cilëve kështu u dhuron mundësinë të të identifikojnë, të të përkufizojnë, të ta dijnë kufirin… U jep një dije për veten tënde, e cila sipas natyrës që ka dija, u jep edhe një minimum pushteti njerëzve mbi ty, të cilin s'ta fal kushdo sot, I fortifikuar pas kamuflazhit të (pamjes së) rastit, sipas leverdisë: herë zyrtar, herë sportiv, herë serioz e herë agresiv. Jep mundësi për policinë në aeroporte apo të tjera porta ta lokalizojë shpejt rrezikun dhe të bjerë rehat ndërkaq që njëfarë Timothy (tjetër ky, që nuk arriti të bëhej musliman, si Timothy më lart), bjond dhe pa mjekërr hedh në erë ndërtesa federale në Oklahoma.
Përveç Heroit Kombëtar, Poetit Kombëtar, dhe lekut kombëtar (poeti, heroi plus Budin, Nolin dhe dy variantet e dymijlekshit me Ismail Qemalin) ca shqiptarë duan të bëjnë me mjekërr edhe Armikun Kombëtar.
Mediat dhe "specialistët" vazhdojnë të pjellin rrugëve vezë qose të urrejtjes, korba të rinj për një qiell mishngrënës ballkanik.

[YanYan]

poezia E Humbjes






ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Mace Ne Hapesiren
E Gjelber Te Syve Te Tu
Dhe Une I Fyer I Poshteruar
Te Pergjoj Pas Hijes Sime
Behet Vone, Sa Vone Nga Ndarja
Une Mbi Prush Thyej Shkarpa
Si Idiot I Fryj Hirit
Ndizu Zjarr
Dhe Hedh Aty Lule, Shami, Vjersha
Rrobat E Cdo Gje Qe Kam
E Ngel Nje Lakuriq I Varfer, Zhveshur
Qe Zjarri Dot Me S'e Ngroh.
Ti Asnjehere S'e Kupton Cfare Humb
Lodron Si Nje Gjethe Ne Lulishtet Pa Ane
Te Syve Te Tu
Por Une Dua Te Te Dua
Me Cdo Kusht



E adhuroj kete poet!!!
Kjo eshte poezia ime e preferuar e tij...sapo doja ta postoja.