Sistemi ekonomik

[Dilaver]

Cka nënkuptojmë me sistemin ekonomik?
Cilat janë llojet e sistemit ekonomik?
Cka është tregu ekonomik?
Kush janë organizatat ekonomike e tregtare?

Etj….

[Era1]

Dilaver mqse jemi tek sfida po te jap pergjigjen e pare sot e me vone do voazhdojme me te tjerat.

Nje sistem ekonomik, eshte nje mekanizem (institucion shoqeror) qe organizon prodhimin , shperndarjen dhe konsumin e te mirave ne nje shoqeri specifike.

[Pupi]

Një karakteristik e veqant e Sistemit ekonomik në Kosovë, para dhe pas Luftës ishte/është.

Derisa para lufte Serbia mbante frerërt e makanizmave shtetëror, ajo nuk kishte arritur kurrë që Ekonomin e mesme dhe atë të vogël ta ketë në grusht, dhe mu kjo bëri që populli kosovarë të mos i nënshtrohej kurrë aparatit pushtet mbajtës, por me përpikëri e mbrojti atë nga një varësi totale nga Serbia.
Ishin po ata shqiptarë që në këtë apo atë mënyrë vetëorganizohëshin, dhe e gjitha funksiononte paralel me organet pushtetmbajtëse.

Pas lufte, thuaja se ndodhi një "marifet" i çuditshëm. Kosova ndoqi (edhe një arsye se ne shqiptarët nuk dallojm shumë mes vete, kudo, kahdo që jemi) Kosova edhe pse nën mbrojtje të kombeve të bashkuara, ajo u shëndrrua në një shtet tregtarë. Repsektivisht në një shtet ku asgjë nuk prodhohej, por e tëra tregtohej, parashikoni edhe patatet shiteshin më shtrenjët se në gjermani.
Dmth. Kosova u shëndrrua në një shtet parazit. Motoja: kush këndë di të rrenë, ai jetonte mirë.
Ku mbeti krenaria e shqiptarit ?
Ku mbeti krenaria e "Besimtarëve/fetarëve" që nganjëher janë aq shumë të zëshëm këtu, se vetëm paraja e fituar me djers është e drejt!

Çudirat zgjasin shkurt , Tek neve zgjatën i cik me gjatë. Por, për fat të mirë filluam edhe neve të kthjellohëmi nga bota e ëndrrave.
Për rezultat, edhe në Shqipri, e edhe tek neve në Kosovë kan filluar të ngjallën, prodhuesit vendor, s'paku tokën me qindra hektarë të mos e lë djerrin (papunsia 100% , e thuaj sa duash).
E ceka këtë, jo se Ekonomia e një Shteti funksionon me mbjelljen e ca hektarëve patate, Por, lidhur me temen, as Poltika e ç'fardo qeverie të ketë në pushtet nuk mundë të mbijetojë me kredira dhe vetëm me kredira.
Në fakt, Populli janë ata që bëjnë Ekonomin e një shteti, dhe kan influenc të drejt përdrejtë në politikë.
Kjo do të ishte. Një punëdhënës ka arritur të zgjeroj firmën e tijë deri në atë masë, sa që ka të punësuar disa mijëra qytetarë të Kosovës.
Disa mijëra të punësuar+ familjet e tyre= gjendja ekonomike e vendit.

[Pupi]

Desha te shtoj edhe këtë:Ekonomia - ky term rrjedh nga greqishtja e vjetër nga fjala οἶκος [oikos], që don të thot "shtëpi, tempull, kamp, hallë" dhe fjala νόμος [nomos], që don të thot zakon, rregull, konventë që fjalë për fjalë don të thotë "rregull shtëpiak."(Marrë nga Wikipedia).
Për të mos vjedhur/kopjuar, mendimet e të tjerëve, sepse fundja ekonomia e çdo vendi, në kohëra të ndryshme ndryshon, u ndala me kaq.

[4peace]

*

Megjithëse nuk jam ekspert (njohës i mirë) ekonomik, më duket se vet titulli, së bashku me pyetjet është shtuar gabimisht.

Nejse, kjo dhe s'është me aq rëndësi. Dihet se fjala është për ekonomi...

Siç e di unë, sistemi ekonomik është i lidhur me sistemin politik. Sepse (p.sh.) në një sistem (politik) "demokratik" s'mund të ket sistem ekonomik tjetër pos atij kapitalist.

"Sistemi" më i 'avancuar' sot për sot është "sistemi" kapitalist, gjegjësisht komercializimi total apo materializmi total apo, edhe më mirë, totalitarizmi ekonomik (Për më shumë lexo temën me titull "Komercializimi", në po këtë nënforum, tema e fundit!).


Prandaj, aty ku sundon totalitarizmi s'ka perspektivë.

Në përgjithësi kemi tre totalitarizma. Këta janë:
a)totalitarizmi politik
b)totalitarizmi ekonomik dhe
c) totalitarizmi religjioz.

Mu sipas kësaj renditjeje (a,b,c) dhe do të shkatërrohen të gjithat me radhë.

Totalitarizmi politik, i ashtuquajturi sistem komunist, tashmë veç është shkatërruar me përfundimin e të së ashtuquajturës "luftë e ftohtë".

Radhën e ka shkatërrimi i totalitarizmit ekonomik (kapitalizmit), i cili tashmë është në krizën më të thellë.

Kush ndëgjon/shikon/lexon lajme (pak si më me) rregull, mund t'i biejë shumë lehtë në sy lajmi mbi të ashtuquajturat "fuzione", që në të vërtetë ka domethënie krejt tjetër nga kuptimi i kësaj fjale/shprehjeje. "Fuzion" don të thotë bashkim. Ndërsa "fuzionet" që ndodhin për çdo ditë e më shpesh faktikisht janë gëlltitje. "Peshku i madh e gëlltitë të voglin". Rezultati: pushim masiv nga vendi i punës.

Sipërmarrje të shumta (edhe bankat, sidomos bankat) nuk fitojnë e jetojnë nga puna, puna me djersë por kryesisht nga shit-blerja e akcizave (aksioneve) nëpër burza. Ka shumë sipërmarrje/ndërmarrje që prodhojnë aq mirë sa për të (mbi)jetuar sa duhet, megjithatë janë gjithnjë në humbje, shumë sosh edhe falimentojnë, vetëm e vetëm pse akcizat e tyre nuk shiten/blihen duke i rënë atyre vlera deri në nivel të padurueshëm. Në anën tjetër kemi dhe të atilla (shumë sosh) që prodhojnë vazhdimish humbje, kurse nëpër burza akcizat e tyre kanë vlerë të lartë të paimagjinueshme. Janë "tigra prej letre".

Në këtë mënyrë dhe kemi situatë çfarë kemi. Në çdo vend/shtet të botës kemi afro 200 persona të ashtuquajtur "tigra prej letre", të cilët shkojnë gjithnjë e më shumë duke u pasuruar, kurse pjesa tjetër e popullsisë shkojnë gjithnjë e më shumë duke u varfëruar. Kjo e çarë/plasë është në rritje rapide e sipër, pak para eksplodimit... dhe në këtë mënyrë do të shembet me gjithë rrënjë ky lloj sistemi totalitar. Dhe, sa më herët aq më mirë për gjithë rruzullin tokësor (banorët e tij).

Gjitha të mirat!



***

[Dilaver]

*

Megjithëse nuk jam ekspert (njohës i mirë) ekonomik, më duket se vet titulli, së bashku me pyetjet është shtuar gabimisht.






Nuk është shtruar gabimisht titulli as pyetjet.

Sa i përket titullit gjegjësisht pyetjes së parë, definicionin e ka dhënë znj. Era1,
”Sistemi ekonomik është një terësi institucionesh e mekanizmash për prurjen, aprovimin dhe implemnetimin e vendimeve që aknë të b¨jnë me prodhimin, shpërndarjen, këmbimin dhe konsumin në një vend, dhe një periudh të caktuar kohore”. (Libenk)

Ndërsa komponentet thëmelore të sistemit ekonomik sipas Holesovskit janë:

Resurset
Pjesëmarrësit
Procesorët
InstitucionetPyetjes së parë i shtohen edhe katër pyetje në lidhje me këto komponente.



Pyetja e dytë, cilat janë llojet e sitem/it/emeve ekonomik/e?

Janë tri lloje:

Sistemi ekonomik kapitalist.
Sistemi socialit.
Sistemet ekonomike vetqeverisëse.