Drejtshkrimi I Fjalëve Me Parashtesa: ç-, Zh-, Sh- Që Marrin Kuptim Të Kundërt

[Imeri]

Drejtshkrimi i fjalëve me parashtesat: ç-, zh-,sh-, që marrin kuptim të kundërt ose nuanca përforcuese, mund të kuptohet më lehtë, duke e bërë ndarjen e tingujve të gjuhës shqipe, që nyjtohen sipas pjesëmarrjes (aktivitetit) të tejzave të zërit.

Më poshtë po e paraqesim tabelën:
__________________________________________________ __________________________________
| Zanore | sonante | bashkëtingëllore _ |
Të zëshme | a, e, ë, i,o, u, y. | j, r, rr, l, ll, m, n, nj | b, d, dh, g, gj, v, x, xh, z, zh, h |
Të pazëshme | | p, t, th, k, q, f, c, ç, s, sh, |

Fjalët me tinguj nistorë zanorë :a-, e-, ë-,o-, i-, u-; dhe tingujt sonante: j-, l-, ll-, m- , n-, nj-,r-, rr-; si dhe bashkëtingëllorja grykore h-; krijojnë fjalë me kuptim të kundrët duke marrë parashtesën (ç-): armatim(çarmatim), akordim(çakordim), atdhesim(çatdhesim); embrionizim(çembrionizim), emrim(çemrim), endje(çendje); ënjtje(çënjtje); intengrim(çintegrim); organizim (çorganizim), orjentim(çorjentim); urëzim(çurëzim), e fjalë të ngjashme si këto.
Përjashtim bëjnë fjalët që fillojnë me nistoren y-: yndyrë, yllësi ,yllëshuar, nuk kanë kuptim të kundët .
Parashtesa ç-, edhe para tingujve sonante: j-, l-, ll-, m-, n-, nj-, r-, rr-, si dhe grykores h-, e ruan trajtën: jonizim(çjonizim), lodhje(çlodhje); magnetizim(çmagnetizim), mbështetje (çmbështetje); montim(çmontim); nderoj(çnderoj), njerëzore(çnjerëzore), regjistrim(çregjistrim), rregulloj(çrregulloj); huazoj(çhuazoj), hidratizim(çhidratizim), e fjalë të tjera si këto.
Fjalët që fillojnë me nistore ll-, si: llagap, llamburitje, llahtarisje etj. nuk kanë kuptim të kundërt.
Tingujt bashkëtingëllorë të zëshëm: b-, d-, dh-, g-, gj-, v-, te fjalët që marrim kuptim të kundërt marrin parashtesën zh- : bëhet(zhbëhet), bllokoj(zhbllokoj), dukje(zhdukje), dredh(zhdredh), drjet(zhdrejt); dhjamos(zhdhjamos), dhënë(zhdhënë), gardhim(zhgardhim), gozhdoj(zhgozhdoj)gjakësoj(zhgjakësoj); varrim(zhvarrim), vendosje(zhvendosje) e fjalë të tjera të ngjashme si këto.
Fjalët që fillojnë me tingujt bashkëtingëllorë të zëshëm: x-, xh-, z-,nuk krijojnë fjalë me kuptim të kundërt si: xehtar, xixë; xheloz; zhufkë; zotërim, zymtësi, zyrtar e të tjera të këtij lloji.
Me parashtesën sh- shkruhen fjalët, të cilat fillojnë me tingujt bashkëtingëllorë të pazëshëm: p, t, th, k, q, f : palosje(shpalosje), pagim(shpagim), pyllëzim(shpyllëzim), tjellë(shtjellë), tjerrë(shtjerrë); thurë(shthurë); kurorëzim(shkurorëzim), këputje(shkëputje); kyçje(shkyqje), qetësim(shqetësim), qepje(shqepje); fletoj(shfletoj), frenim(shfrenim), farosje(shfarosje),etj.
Fjalët e gjuhës shqipe që fillojnë me tingujt nistorë: c-, ç-,s- nuk kanë kuptim të kundërt. P.sh. citoj, copëtoj, copëzim, cytje; çelikos, çetoj, sajim, saktësim, sëmurë, sillem etj.

[Imeri]

Drejtshkrimi i fjalëve me parashtesat: ç-, zh-,sh-, që marrin kuptim të kundërt ose nuanca përforcuese, mund të kuptohet më lehtë, duke e bërë ndarjen e tingujve të gjuhës shqipe, që nyjtohen sipas pjesëmarrjes (aktivitetit) të tejzave të zërit.

Më poshtë po e paraqesim tabelën:
__________________________________________________ __________________________________
| Zanore | sonante | bashkëtingëllore _ |
Të zëshme | a, e, ë, i,o, u, y. | j, r, rr, l, ll, m, n, nj | b, d, dh, g, gj, v, x, xh, z, zh, h |
Të pazëshme | | p, t, th, k, q, f, c, ç, s, sh, |

Fjalët me tinguj nistorë zanorë :a-, e-, ë-,o-, i-, u-; dhe tingujt sonante: j-, l-, ll-, m- , n-, nj-,r-, rr-; si dhe bashkëtingëllorja grykore h-; krijojnë fjalë me kuptim të kundrët duke marrë parashtesën (ç-): armatim(çarmatim), akordim(çakordim), atdhesim(çatdhesim); embrionizim(çembrionizim), emrim(çemrim), endje(çendje); ënjtje(çënjtje); intengrim(çintegrim); organizim (çorganizim), orjentim(çorjentim); urëzim(çurëzim), e fjalë të ngjashme si këto.
Përjashtim bëjnë fjalët që fillojnë me nistoren y-: yndyrë, yllësi ,yllëshuar, nuk kanë kuptim të kundët .
Parashtesa ç-, edhe para tingujve sonante: j-, l-, ll-, m-, n-, nj-, r-, rr-, si dhe grykores h-, e ruan trajtën: jonizim(çjonizim), lodhje(çlodhje); magnetizim(çmagnetizim), mbështetje (çmbështetje); montim(çmontim); nderoj(çnderoj), njerëzore(çnjerëzore), regjistrim(çregjistrim), rregulloj(çrregulloj); huazoj(çhuazoj), hidratizim(çhidratizim), e fjalë të tjera si këto.
Fjalët që fillojnë me nistore ll-, si: llagap, llamburitje, llahtarisje etj. nuk kanë kuptim të kundërt.
Tingujt bashkëtingëllorë të zëshëm: b-, d-, dh-, g-, gj-, v-, te fjalët që marrim kuptim të kundërt marrin parashtesën zh- : bëhet(zhbëhet), bllokoj(zhbllokoj), dukje(zhdukje), dredh(zhdredh), drjet(zhdrejt); dhjamos(zhdhjamos), dhënë(zhdhënë), gardhim(zhgardhim), gozhdoj(zhgozhdoj)gjakësoj(zhgjakësoj); varrim(zhvarrim), vendosje(zhvendosje) e fjalë të tjera të ngjashme si këto.
Fjalët që fillojnë me tingujt bashkëtingëllorë të zëshëm: x-, xh-, z-,nuk krijojnë fjalë me kuptim të kundërt si: xehtar, xixë; xheloz; zhufkë; zotërim, zymtësi, zyrtar e të tjera të këtij lloji.
Me parashtesën sh- shkruhen fjalët, të cilat fillojnë me tingujt bashkëtingëllorë të pazëshëm: p, t, th, k, q, f : palosje(shpalosje), pagim(shpagim), pyllëzim(shpyllëzim), tjellë(shtjellë), tjerrë(shtjerrë); thurë(shthurë); kurorëzim(shkurorëzim), këputje(shkëputje); kyçje(shkyqje), qetësim(shqetësim), qepje(shqepje); fletoj(shfletoj), frenim(shfrenim), farosje(shfarosje),etj.
Fjalët e gjuhës shqipe që fillojnë me tingujt nistorë: c-, ç-,s- nuk kanë kuptim të kundërt. P.sh. citoj, copëtoj, copëzim, cytje; çelikos, çetoj, sajim, saktësim, sëmurë, sillem etj.
Kërkoj falje për gabimin teknik në tabelen e lartshënuar, po jap një pasqyrëz plotësuese:

Zanore: a, e, ë, i,o, u, y; sonante: j, r, rr, l, ll, m, n, nj; grykorja: h,
Bashkëtingëllore të zëshme: b, d, dh, g, gj, v, x, xh, z, zh,
Bashkëtingëllore të pazëshme: p, t, th, k, q, f, c, ç, s, sh,

[Dilaver]

Zotëri Imer, në drejtshkrimin e fjalëve me parashtesat ç-, sh- që marrin kuptim të kundërt ose nuanca përforcuese, a mund të trajtojm edhe rastin kur parashtesat formojnë folje nga emri, apo mos kam dal jasht kornizave të fjalës (temës).

[Imeri]

Zotëri Dilave, në pyetjen tuaj nese mundem do të përgjigjem sa më shkurt!
Fjalët që dalin me kuptim të kundët me parashtesat: Ç-, Zh-,Sh-, e ruajnë trajten e tyre si të emrat, mbiemrat, foljet dhe ndajfolje që dalin prej tyre.
Po jap nga një shembull për secilën parashtesë
Me parashtesën ç-: atdhesim (çatdhesim)-emër; i çatdhesuar,e çatdhesuar -mbiemër: çatdhesohem, çatdhesoj, ishte çatdhesuar-folje. Mendoj(çmendoj)- folje;çmenduri-a(emër i gjinisë femërore); çmendurisht-ndajfolje.
Me parashtesën zh-: bllokim(zhbllokim)-emër; i zhbllokuar,e zhbllokuar-mbiemër; zhbllokohem, zhbllokoj, ishte zhbllokuar - folje.
Me parashtesën sh-:kurorëzim(shkurorëzim)-emër; i shkurorëzuar,e shkurorëzuar -mbiemër; shkurorëzohem,shkurorëzoj, ishte shkurorëzuar - folje.
Me rrespekt ju pëshendes. Imeri.

[Dilaver]

Zotëri Imer, si e keni parqit më lartë edhe ju e dimë se parashtesat më prodhimtare në fushën e formimit të foljeve të prejardhura janë: për- sh-, (ç-, zh-).
Me parashtesën sh-, formohen folje kryesisht nga foljet dhe më pak nga emrat, por kemi edhe raste kur me prapashtesën sh-/ç formohen edhe pak folje nga emrat. Raste të këtilla kemi atëherë kur tema e emrit mbaron me një –ë ose –e të patheksuar, si p. sh. pikë, shpik, faqe, shfaq, koqe, shkoq, kjo mbetet jasht temës së foljes, për arsye se në sistemin foljor të shqipës nuk ka asnjë folje, tema e së cilës mbaron me një zanore të tillë.
Nuk jam njohës i rregullave të shqipës, por në firmën tuaj lexova titullin prof e më grithi merkau të hy i cik në debat.
Me respekt ju përshendes dhe ju ftoj të na sjellni koncepte e rregulla të drejtshkrimit në këtë faqe elektronike, ku shumica i përcjellim më vëmendje e besa edhe mësojmë nga pak.
Dilaveri