Karl Marks/ Teoria e klasave dhe e luftës klasore

[LABI]

Karl Marksi lindi në Trir,në atë kohë pjesën e prusisë,5 maj 1818 dhe ishte I dyti ndër tetë fëmijet e avokatit Heinrid Marksi,me origjin çifute por I kthyer në fenë protestante në vitin 1816.Në vitin 1830-36 Marksi vazhdoi shkollën e mesme në Trir dhe më pas studijoi për drejtsi në univerzitetin e Bonit.Në vitin 1836-41 ai studioi për drejtsi,fillozofi e histori,në univerzitetin e Berlinit.Në vitiv 1844-45 Marksi qëndron në Paris,Fillon të merrët me ekonomi dhe politikë,njihet me Engelsin dhe lidhet në një miqësi të pa ndarshme me të.Në vitin 1848,bashk me Engelsin botuan në Londër,në gjermanishtë "Manifesti i Partisë Komuniste" Më vitin 1867 botoi librin e parë të veprës së tij kryesore"Kapitali".

Mendimi i Marksit përbën një analiz dhe një interpretim të shoqëris ,siç e quajti ai kapitaliste.Realiteti shoqror capitalist i Francës ishte i rëndsishëm për zhvillimin e më tejëm teorik te Marksit.


Teoria e klasave dhe e luftës klasore përfaqsues më i rëndsishëm i saj ishte Marksi.Sipas kësaj teorie shoqëria njërzore ndahet në klasa,dhe në ç’do shoqëri të caktuar kemi nga dy klasë kryesore:skllavopronarët dhe sklavët,feudalet dhe bujkrobrit,borgjezin dhe proletorijatin.raporti ndaj mjekve të prodhimit përbën bazen e kësaj ndarje në klasa.Nga një anë kemi klasën pronare të mjeteve të prodhimit dhe nga ana tjetër klasën pa to, klasën që e përbëjn ata që janë të detyruar të shesin fuqin e vet të punës për të siguruar ekzistencën.Klasat nuk kan ekzistuar përgjithmonë,ato kan lindur në një fazë të zhvillimit shoqëror.Në komunitetin e parë, kur mjekët e prodhimit ishin aq të pa zhvilluar sa njeriu me ta nuk mund të prodhonte më tepër se për nevojat minimale,nuk kishte mbiprodhim,por as shfrytëzim i pronës private.Por kur në saje të zhvillimit të mjeteve të punës lindi mbiprodhimi,lindi edhe prona private dhe mundsia që dikush,në saje të pronës mbi mjetet e prodhimit të shfrytëzoj të tjerët, lindën klasat.Pra raporti ndaj mjeteve të prodhimit ,të jesh pronar I mjeteve të prodhimit apo të jesh pa to,e përbën karakteristiken kryesore të klasave,bazën e ndarjes në klasa.Por edhe ky raport varet nga shkalla e zhvillimit të mjeteve të prodhimit nga teknika,përsosja e tyre.Kur mjetet e prodhimit ishin fare të pa zhvilluara ,nuk kishte klasa,kurse me zhvillimin e tyre lindën klasat ose zhvillohen forma të ndryshme të shoqëris klasore.

Ekzistimi i klasave është i lidhur edhe me një vetëdije klasore.Në të vertet,në fillim asnjë klasë nuk e ka vetëdijën klasore të zhvillimit,është klas në vete,objektivisht e përcakuar,por pa vetëdije e idologjinë e vete.Por më von secila klas zhvillon vetëdijën e vet mbi poziten e vet shoqërore,interesat e veta,raportin ndaj klasës tjetër dhe për mënyren e luftës për interesat e veta.Me fjalë të tjera bëhet klasa për vete,zhvillon ideologjin e saj,po kështu ekzistimi i klasave është i lidhur edhe me një organizim të caktuar klasor.Klasat formojn partitë e veta politike,organizatat e tjera si sindikatat etj.Për Marksin dhe Engelsin në ekonomi,ndarja në klasa del nga mardhënjet në prodhim.Per Marksin dhe Engesin ekzistimi I pronës private,që është rezultat i ekonomis kapitaliste,shkakton ndarjen fendamentale në mes të kapitalistve ose borgjezisë dhe prolektorijatit .Kapitalistët të cilët posedojn pron dhe kanë,kontroll mbi mjetet e prodhimit dhe të cilët e nxjerrin në treg prodhimin e klasës puntore,nga një klas dhe prolektarijati jetesa e të cilve nvaret nga shitja e punës së tyre,formon klasën tjetër.Kapitalistët/borgjezia paraqesin klasën udhëheqse për shkak se e posedojnë dhe e kontrollojn forcën ekonomike dhe gjithashtu përdorin influencen politike mbi shtetin për hkak të pasurisë ekonomoke,për këtë idet e tij janë ideologjike në shoqëri.

Në ç’do shoqëri, forma e mardhënjeve të prodhimit do të jetë e ndryshme dhe për këtë mardhënjet klasore prej një shoqërije në tjetrën ,do të dallohen njëra në tjetrën,do të dallohet njra prej tjetrës.

Për shenbull:në shoqërit socialiste,mardhënjet midis kapitalistve dhe puntorëve janë të pa bazuara në kontrollin që kapitalisti ka në të dyjat,sin në forcën prodhuse ashtu edhe në prodhim.Ai mund të kontrolloj shkallen e prodhimit të mjeteve,kontrolloj procesin e punës,dhe të marr prodhimin,çka do që të jetë.Në shoqërit feudale,sidoqoftë pronari nuk ka kontroll të drejtpërdrejt në mjetet e prodhimit,e cila mbetet në duart e puntorit,por aim und të prodhoj.Marksi ka menduar se shoqëria në përgjithsi ka qenë strukëturë shoqërore dy-klasore.Marksi gjithashtu pranon se shoqëriqa zhvillohet në mënyr jo të barabartë ,dhe për këtë arsye shoqërit do të kenë gjithashtu disa struktura nga e kaluara të cilat kanë ndikim në ekonomin,për shëmbull:familjet me pasuri të trashëguar të cilët mund të lënë puntorët të kontrollojnë dhe të organizojn punën e tyre ose punën.në mënyr më cooperative se në tregun e punës,ose mardhënjet e klasës së mesme me klasën puntore dhe klasat më të larta.Maksi nuk i kushton rëndsi të madhe se ku e ka vendin klasa e mesme,në analizën e tij dyklasore.Kjo është me rëndsi përshkak se në shumicën e shoqërive kapitaliste,klasa e mesme është e përbër prej individëve apo grupe njerëzve të cilët mund të lëvizin prej njërës në tjetrën klasë puntore ose në klasa me të larta ,me fjal të tjera klasa e mesme ështe klasa e pa qendrushme në ekonomi.

Marksi në studimin e shoqëris niset nga fillozofia e historisë,ngjashëm me S.Simonin dhe O.Kontin,duke shtruar çështjen se cili është kuptimi i lëvizjes historike dhe cilat janë forcat shoqërore të cilat e përcaktojn lëvizjen dhe rendin shoqëror.Për Marksin është sinjifikativ konflikt shoqëror në mes të klasave ,lufta e klasave shoqërore si burim i të gjitha ndrrimeve shoqërore,përkundër Kontit që pastulonte harmonin e solidaritetin."Sociologjia e Marksit është sociologji e luftrave klasore".

E gjithë historia njerëzore karakterizohet nga lufta e grupeve njerëzore që do të quhen klasa shoqërore ,të cilat karakterizohen nga kundërthënja në mes të shtresave dhe të të shtypësve. Sipas koncepcionit të materializmit historic të Marksit,të teoris së përgjithshme shoqërore të tij,njërzit hynë në mardhënje të caktuara të prodhimit pavarsisht nga deshira apo vullneti i tyre.Forcat prodhuse dhe mardhënjet e prodhimit përbëjn bazën ekonomoke të mjë shoqërie mbi të cilen ngrihet superstruktura e saj që përbëhet nga institucionet politike si dhe forma e vetëdijes shoqërore.Ç’do shoqëri ndahët në bazë dhe në superstrukturë ,në një moment të caktuar të zhvillimit,forca prodhuse bie në kundërthënje me mardhënjet e prodhimit.Mardhënjet ekzistuese të prodhimit bëhën pengesë e zhvillimit të forcave prodhuse.

Kjo kundërthënje në mes të forcave të prodhimit dhe marëdhënjeve të prodhimit paraqet mekanizmin e lëvizjes historike.Brenda kësaj kundërthënje në mes të forcave të prodhimit dhe marëdhënjeve të prodhimit zhvillohet lufta klasore në mes të klasës që mbron marëdhënjet e veta të prodhimit që janë bër penges e zhvillimit të forcave të prodhimit,dhe të klasës së kundërt,që përfaqson mardhënjet e reja forca prodhuse.

Për marksin mardhënjet e prodhimit çdo her përmbajn konflikt klasor për këtë shkak pronarët e mjeteve të prodhimit p.sh.kapitalistët në kuadër të shoqërisë kapitaliste duhet eksplatojnë duke e rregulluar dhe kontrolluar prodhimin e punës së tyre.Pikpamje kryesore e Marksit është se shoqëria bashkohore është antagoniste.Antagonizmi dhe luftërat janë forma kryesore të marëdhënjeve klasore.Një klasë ekziston vetëm për kundër klasës tjetër,vetëm në raport me tjetrën në kundërshtim me të.Duke qenë se njëra klasë shfrytzon tjetrën ose shfrytzohet prej saj është e qart se interesat e tyre janë të kundërta dhe antagonizmi dhe luftërat e tyre të përhershme.Sipas Marksit siç e cekëm edhe më lart se luftrat klasore e përbëjn forcën kryesore motorike ,lëvizëse t ëhistorisë njërzore.

Dhe kjo luft nuk përfundon me rrënimin e një klase sunduse dhe shendrrimin e klasës së shtypur në klasë sunduse,por me përmmbysjen e një sistemim klasor dhe me vendosjen e një sistemi tjetër klasor,si ishte zavendsim i shoqëris skllavopronare nga sistemi feudal,ose përmbysja e fedualizmit dhe vendosja e sistemit kapitalist.Pra teoria e Marksit që pikrishtë antagonizmi ,në radh të parë konfliktin klasor e konsideron si burim i ndryshimeve të zhvillimit shoqëror.Për mendimin e Kontit dhe sipas tij konflikti është një gjendje anomalie, gjendje e smurë e shoqëris dhe O.Konti etapen e zhvillimit te shoqëris e sheh në bazë të zhvillimit intelektual.Marksi etapen e zhvillimit historic e sheh në bazë të zhvillimit të prodhimit e të formave të pronsisë.Klasat janë pra kategori historike ,nuk kan ekzistuar gjithmon.Kan lindur në një faz të zhvillimit të mjetëve të prodhimit e të zhvillimit shoqëror.Dhe ato nuk do të ekzistojn përgjithmon.Në një shkall të re të zhvillimit të lartë të mjeteve të prodhimit nuk do të kët nevoj që disa,një klasë të shfrytzoj klasën tjetër.Prodhimi do të jet I bollëshëm dhe I mjaftushëm për të gjitnë.Prandaj mjetet e prodhimit do të shoqrorizohen, prodhimi e ndarja do të jenë të përbashkëta,klasat do të shuhen ,do të lind shoqëri e zhvilluar pa klasa dhe luftëra klasore që shenon forcën e lëvizjës historike,do të shenoj edhe fundin e parahistorisë dhe fillimin e shoqëris pa antagonizëm.