Nje veshtrim Shpirtit

[hasanmehmeti]

NJE VËSHTRIM SHPIRTIT



Allahu i Madhëruar e krijoi njeriun nga një përzierje e bashkedyzuar e cila ne vete përmban virtyte dhe vese. Arsyeja e kësaj është te sprovohet njeriu, se cila nga këto dy fuqi do te ngadhënjejë te ai. Me përfilljen e mësimeve Hyjnore dhe arsyes se shëndoshë, ai do te jete i afte qe t’i mposhte tendencat e liga, vesin, te shëmtuarën dhe te koten, ndërsa nëse tregohet neglizhent ndaj këtyre mësimeve, ai nuk do te jete i gatshëm qe te përballet me to dhe nga kjo arene do te dale si i mposhtur.
Disa prej këtyre veseve arrijnë te shfaqen dhe te bëhen pjese e sjelljeve dhe kulturës se njeriut, e disa te tjera te cilat mbesin te mposhtura dhe nuk dalin ne sipërfaqe, Por, ndodh qe njeriu te mishërohet me këto vese deri ne atë mase sa qe nuk e vëren se ato i dirigjojnë qëndrimet dhe sjelljet e tij. Prandaj, lind nevoja për një mënyrë te përkryer dhe te sigurte qe t’i ndihmoje njeriut për te mundur veset e tij.
Rruga për eliminimin e këtyre veseve padyshim se nuk është e shkurtër dhe pa sakrifica. Mirëpo, çdo rruge e gjate fillon me një hap, e pastaj me insistimin e vazhdueshëm për te arritur ne cakun e dëshiruar ajo mbaron.
Hapi i pare dhe vendimtar ne këtë rruge është qe njeriu te pranoje betejën me veten e tij dhe pastaj te zhytet ne thellësitë e saj, për te zbuluar dobësitë dhe gjithë atë qe e shqetëson shpirtin e tij. Dijetaret e mirëfillte e bënin një gjë te tille me veten e tyre, madje disa i publikonin rezultatet e kërkimit te tyre, ne mënyrë qe ato te shërbenin si modele dhe ecuri për te tjerët.
Lexuesve te nderuar te kësaj fletëze po ua paraqesim një përvojë te kombinuar te atyre qe me një guxim te madh u zhyten ne thellësitë e shpirtit dhe njëherë e përgjithmonë ngadhënjyen ndaj te keqes dhe te ligës. Prandaj le te shërbej përvoja e tyre si një pasqyre para se cilës do t’i vejmë vetët tona, ashtu qe te shohim atë qe kishin zbuluar ata, e me pas le t’i ndjekim gjurmët e tyre për te ngadhënjyer ne këtë lufte.
Le te shohim pra se cilat janë rezultatet e këtyre zbulimeve?

- Shpirti e do rehatinë dhe pushimin, ndërsa urren punët e mundimshme edhe nëse janë për hir te Zotit dhe ne rrugën e Tij.
- Ai posedon mjeshtri te rralle ne paraqitjen e arsyetimeve te ndryshme qe kane për qellim largimin e pergjegjesise ne pune dhe kontribut.
- Gjithashtu, ai ka kureshtje te tepruar dhe shfaq interesim te madh përkitazi me punët qe nuk i takojnë dhe qe nuk janë përgjegjësi e tij.
- Ata gjeten se te uni i njeriut vazhdimisht shfaqet dëshira për t’i shërbyer atij e asnjëherë qe ai t’i shërbej ndokujt.
- Vërejtën se qofte edhe një fjale me e rëndomtë ka mundësi te shpërthej hidhërimin ne te, e me pas vazhdimisht te këmbëngul ne hakmarrje ndaj atij qe e ka lënduar.
- Unit aspak nuk i pëlqejnë fjalët “nuk e di” dhe nëse ndodh qe ta pyet ndokush qe e konsideron atë te dijshëm, atëherë mundohet qe me çdo mjet ta arsyetoj këtë bindje qofte dhe me padituri.
- Ne polemika mundohet me çdo kusht te fitoj dhe gëzohet shume nëse e arrin këtë, ndërsa nëse ndodh qe kundërshtari t’ia qëlloj te vërtetës, atëherë kjo gjë e dëshpëron pamase.
- Nëse ndodh qe te këtë ngatërresa ose mospajtim me ndoke atëherë i gëzohet çdo fatkeqësie qe i ndodhe atij, qofte edhe devijimi nga feja.
- Kur gabon, insiston me te gjitha mjetet e mundshme ta arsyetoje gabimin duke pretenduar se çdokujt i ngjan një gjë e tille. E nëse ndodh qe tjetri prej arsyetimeve për vete nuk i shpreh pe rate.
- Kur prezanton ne ndonjë tubim, ai do qe te dëgjohet zëri i tij dhe te respektohet mendimi i tij, pavarësisht se a është i drejte a jo, kurse ajo qe me se tepërmi preferon ne këto tubime është biseda për aftesiste dhe sukseset e tij.
- Shume begati te cilat ia dhuroi Allahu dhe ia kane lakmi te tjerët, mundohet qe t’i arsyetoj se janë nga vet mundi dhe kontributi i tij, e assesi ose shume rralle e përmend se koj është thjeshte dhurate e Zotit për te, e mbase shume lehte dikush tjetër ka mundur te jete ne vendin e tij.
- Nëse i bene mire ndokujt, atëherë kërkon qe ky t’i mbetet atij borxhli i përjetshëm, përndryshe pason ankimi publik dhe përbuzja e vazhdueshme.
- I behet qejfi shume kur gabon ndokush ne shoqëri, e ky te nxitoje ta përmirësoj atë.
- Ai frikësohet shume nga varfëria dhe jeta e rende, e kjo mund ta shpie edhe ne pune dhe aktivitete te ndaluara ne mënyrë qe ta siguroje ekzistencën, pavarësisht dëmeve qe i sjell ky fitim për fenë e tij.
- Nëse kërkohet prej tij te jap lëmoshë apo te kontribuoj për ndonjë projekt te dobishëm, atëherë arsyetohet se i duhen atij dhe familjes se tij.
- I pëlqen bartja e fjalëve dhe shume lehte i beson thashethemeve, ne veçanti atyre qe i shkojnë përshtati.
- Emocionet shpeshherë ndodh te jene aleat i fuqishëm kundër logjikes se shëndoshë, e qe ne baze te kësaj aleance te dështuar, ai ndërton qëndrime dhe merr vendime.
- Nuk e prish rehatinë dhe komoditetin edhe nese nje gje e tille e kërkon kryerja e ndonje obligimi apo largimi nga ndonjë e keqe.
- Mllefoset për gjerat e thjeshta te kësaj bote dhe nuk e përmban mllefin qe po shpërtheu merr me vete shume viktima.
- Prej te ligave te shpirtit është se begatitë e dhuruara atij nga Allahu nuk i çmon, por gjithnjë lakmon te huajat.
- E nëse ndodh t’i çmoj ato, atëherë nuk e falënderon Allahun ose se paku e bën këtë vetëm ne gjuhe duke mos çare kokën për format tjera te falënderimit.
- Nëse e godet ndonjë gjë e pakëndshme ose nuk i realizohet ajo qe synon, atëherë hidhërohet ne caktimin e Zotit. Nëse e përmban veten nga fjalët, ai nuk përmbahet dot nga mendimi se po te ndodhte ndryshe, do te ishte me mire për te dhe me e dobishme.
- Nuk i pëlqen aspak vetëkritika, ashtu qe për çdo akuze, qëndrim negativ ose kur te hase ne tretman te papërshtatshëm nga te tjerët, ne vend se ta korrigjoje sjelljen dhe moralin e tij, ai i akuzon te tjerët se ia bëjnë këtë ngase është mysliman/e dhe se ata e urrejnë Islamin.
- Dëgjon ligjërata dhe prezanton ne shume tubime te dobishme, mirëpo te gjitha ato qe i përfiton përfundojnë me fjalët “ do ta beje e do t’ia filloj”
- Me herët ka pasur një te kaluar te bujshme dhe ka qene vazhdimisht i privilegjuar dhe tani kur është bere pjesëtar i shoqërisë islame nuk i intereson fakti se ne atë shoqëri ka shume te atille si ai, por kërkon nga te tjerët qe kjo shoqëri e gjere ta trajtoj ashtu si e kishe trajtuar dikur shoqëria e tij e ngushte, dhe nëse ndodh e kundërta atëherë i akuzon te tjerët se nuk e kane kuptuar si duhet vellazerine islame.
- Pasi qe tani vet është udhëzuar dhe i ka hapur sytë ne rrugën e Zotit, te tjerët i shikon larte dhe me përbuzje, si te mjere e te devijuar, e nuk i shikon me syrin e mëshirës dhe te kaluarës se tij se edhe ai dikur kishte qene si ata dhe se Zoti e përfshiu ne mëshirën e Tij.

Këto janë disa nga pikat qe ia vlen te përmenden, e qe nuk do te thotë se janë te vetmet apo te gjitha te pranishme te një individ. Prandaj nuk bën te kuptohet se janë përfshirë te gjithë me këto vërejtje, mirëpo ajo kërkohet te kuptohet nga e tere këto janë dy gjera:
- Te njihemi me hapat e pare drejt fisnikërimit te shpirtit dhe
- Te kemi një pasqyre për te pare veten tone dhe një model për tu krahasuar me te.
Prandaj, këshilloj te gjithë ta ndërmarrin këtë hap te guximshëm dhe t’ia lexojnë vetes se tyre këto te meta para se ato te lexohen ne Ditën e Gjykimit.

Përgatiti
Enis Rama
Botime nga Gjurma

[hasanmehmeti]

Cila eshte e verteta e Shpirtit?


A eshte ai pjese e trupit, apo dukuri e tij , apo trupi eshte vendbanim i shpirtit,apo shpirti eshte substance e paster?
Apo diqka tjeter?
A eshte ai qe urdheron per te keqen(el-emare),ai qe eshte shume qortues(es-levvame) apo eshte shpirti i bindur plotesisht(el-mutmeine),te cilat permenden ne Kur'ane?
A eshte nje shpirt qe e posedon keto cilesi, apo jane tre shpirtra te ndryshem?


Pergjigjia eshte se keto jane ceshtje per te cilat folen shume grupe dhe rane ne gabime.All-llahu i udhezoi pasuesit e te Derguarit,Ehlus-Sunetin,qe te mos bien pre e mendimeve te devijuara per kete ceshtje,e vetem Ai udhezon ne rruge te drejte.Ne do ti permendim disa mendime lidhur me kete , do te sqarojme te mirat dhe te metat e atyre mendimeve, duke nxjerre perfundimet e verteta, me ndihmen e Allahut.


Ebul-Hasan el-Eshariu ka thene: Nuk u pajtuan dijetaret rrethe shpirtit(Err-Rruh),vetes(Nefsi) dhe jetes(El-Haja),gjithashtu nuk u pajtuan edhe per ate se a eshte shpirti trup, apo jo?


En-Nidhami ka thene: Shpirti eshte trup dhe ai eshte Nefs.
Ai(En-Nadhami) supozoi se shpirti eshte i gjalle me veten e tij dhe ka mohuar se jeta e fuqia te jene tjera vec i gjalle(per jeten) dhe i forte(per fuqin).


Disa te tjere thane:Shpirti eshte dukuri(ared) (Mekalat El-Eshari(thenje te eshariut).Thenja e tij ared,d-m-th diqka qe nuk mund te egzistoj vetvetiu si:pesha, aroma dhe gjatesia).


Disa te tjere, nder ta edhe Xha'fer ibn Harbi,thane: "Nuk e dime se shpirti a eshte substance (xhevher;qe egziston vetvetiu) apo dukur(ared;qe nuk mund te egzistoj vetvetiu).

Per kete u bazuan ne thenien e Allahut subhanhu we teAla:
Te pyesin ty per shpirtin;Thuaj:"Shpirti eshte nje ceshtje qe i perket vetem Zotit time,e juve ju eshte dhene fort pak dije"dhe Ai nuk na tregoi se a eshte ai substance apo dukuri.


Ebul-Hasan El-Eshariu tha: Mendoi se Xha'feri besonte se jeta nuk eshte shpirti dhe se jeta eshte dukuri.


El-Xhubaiu mendonte se shpirti eshte trup dhe se ai nuk eshte jeta, kurse jeta eshte nje dukuri e tij dhe kete e sqaronte me thenjein e gjuhetareve:(Harexhet ruhu-insan)Doli shpirti i njeriut , ai mendoi se shpirti nuk i pranon dukurite
.

Disa te tjere thane:Shpirti nuk eshte asgje tjeter, perveqse harmonizim i kater elementeve natyrore dhe nuk bene kthim nga thenia e tyre harmonizim,perveq tek Ai(All-llahu) qe i harmonizoi, si dhe ata nuk i vertetuan kesaj bote asgje tjeter, perveq atyre kater elementeve natyrore, te cilat jane:
El-Hararetu- Nxehtesia
El-Burudetu-Ftohesia
Err-Rrutube-Lageshtia dhe
El-Jebusetu- Thatesia.


Disa te tjere thane:Shpirti ka nje kuptim te peste jashte atyre kater elementeve,sepse ne kete bote nuk ekzistojne vetem ato kater elemente,kurse per veprimet e shpirtit u dhane mendime te ndryshme ,disa e vertetuan ate ne menyre natyrore,ndersa disa ne menyre te zgjedhur.


Disa te tjere thane:Shpirti eshte gjaku i paster,i filtruar nga turbullirat dhe qelbesirat,keshtu thane edhe per fuqine.


Disa te tjere thane:Jeta eshte nxehtesia instiktive.


Te gjithe ata, te cileve ua permendem theniet e tyre per shpirtin jane perkrahes te idese se elementeve natyrore qe e vertetojne se jeta eshte shpirti.


El-Esami nuk i vertetonte jetes e as shpirtit asgje tjeter, pervecse trupin dhe thoshte:Nuk mund te logjikoj pervecse trupin e gjate e te gjere te cilin e shohe dhe e deshmoj.Po ashtu thoshte:Shpirti eshte vete ky trupi e asgje tjeter,por eshte thene ashtu ne aspekt te sqarimit te vertetimit te realitetit te diqkaje dhe jo se ai eshte dic tjeter nga trupi.


Eshte thene nga Aristoteli(filozof i njohur greke)se: Shpirti eshte nje kuptim i ngritur mbi te udhehequrit, mbi rritjen (lindjen) dhe mbi zhdukjen, ai nuk udhehiqet,ai eshte substance e thejeshte,i shperndare ne te boten e gjallesave nga aspekti i veprave dhe rregullimit , si dhe se atij nuk i lejohet cilesi e paket apo e shumte.Tha:Ai eshte ashtu si eshte pershkruar ne gjeresine e tin ne kete bote, i shperndrare ne qenien e bazamentin e tij dhe se ai eshte , me nje kuptim , ne te gjitha gjallesat e botes e asgje tjeter.


Disa te tjere thane: Shpirti eshte kuptim i nje ekzistence me kufij, ai ka baza, gjatesi, gjeresi,thellesi dhe se ai nuk eshte i ndare nga gjerat e tjerat dhe thellesise , ndersa cdonjerin nga ata e bashkon cilesia e perkufizimit dhe perfundimit.Kjo eshte thenje e nje grupi te Eth-Thenevijeve, te cileve u thuhet El-Methanije.


Nje grupe thane:Shpirti eshte i pershkruar ashtu sikurse e pershkruan ate qe i permendem me heret ne kuptimin e kufijeve dhe perfundimeve,perveq se ai nuk dallon nga te tjeret ne ate qe nuk lejohet te pershkruhet me cilesi te gjallesave.Kete e thane grupi i quajtur Eb-Disanijje.

vazhdon ne postimin tjeter

[hasanmehmeti]

vazhdimi>>

El-Hariri rrefeu nga Xha'fer ibn Mubeshshiri se tha: Shpirti eshte nje substance qe nuk eshte ky trup dhe nuk eshte trup, por ai eshte nje kuptim ndermjete substances dhe trupit.

Disa te tjere thane: Nefsi ka tjeter kuptim nga shpirti dhe se shpirti esht tjeter nga jeta, kurse jeta tek ai eshte dukuri(ared),keshtu tha Ebul-Hudhejli. Ai mendoi se eshte e lejuar per njeriun qe te jete me nefs dhe shpirt te hequr gjate gjumit te tij , por jo edhe pa jete, kurse ai e argumentoi me thenjien e Allahut xh.sh:
"Allahu i merr shpirtrat kur eshte momenti i vdekjes se tyre, e edhe ata qe eshte ne gjume e nuk ka vdekur....Kur'ani: Surja Zummer; Ajeti 42.

Xha'fer ibn Harbi tha: Shpirti eshte nje nga dukurite qe gjendet ne kete trupe, ai eshte nje nga mjetet qe i sherben njeriut per te vepruar,ashtu siq i sherben shendeti,paqja dhe te ngjashme.Po ashtu ai nuk pershkruhet me asgje nga ato cilesi me te cilat pershkruhen substancat dhe trupat.Kete e rrefeu Esh-Shariu.

Nje grup thane:Shpirti eshte fryma, e cila del dhe hyne me frymarrje.Thane:Shpirti eshte dukuri, ai eshte vete jeta dhe ai eshte tjeter nga nefsi.Kjo eshte thenia e gjykatesit Ebu Beker Ibnul-Bakilani dhe Esharive, te cilet e pasuan ate.

Nje grupe tjeter thane:Shpirti nuk eshte trup, e as dukuri dhe ai nuk gjendet ne nje vend, ai nuk ka gjatesi, as gjeresi,as thellesi,as ngjyre e as pjese, ai nuk gjendet brenda botes e as jashte saj, e as ne ndonje ante te saj dhe as i ndare.Kjo eshte thenie e El-Meshshaineve (El-Meshshaun: Jane pronaret e shkolles filozofike, te quajtur El-Meshshaije , e cila eshte nje shkolle greke), te cilen e pohoi Eshariu nga Aristoteli, ata supozuan se nderlidhja e tij me trupin nuk eshte nga aspekti i misherimit, i fqinjesise,i banimit, i ngjitjes dhe as i ballafaqimit, por i atij i takon vetem organizimi, e kete mendim e zgjodhi el-Bisenxhi,Muhammed Ibnul-Nu'mani, i quajtur el Mufid, Muamer ibn Ubbade el-Gazali, ajo eshte thenie edhe e Ibn Sinas dhe e pasuesve te tij, i cili mendim eshte mi i paverteti dhe me i largeti nga e verteta.

Ebu Muhammed ibn Hazmi tha: Perkrahesit e tjere te Islamit dhe te feve tjera, te cilat i pranojne ringjalljen menduan se shpirti eshte nje trup i gjate , i gjere , i thelle, ne nje vend, trup i kufizuar dhe drejtues i trupit.Mandej tha ai:Kete ne e themi.Po ashtu tha:Nefsi dhe Rruhi(Shpirti) jane dy sinonime, te cilat kane nje kuptim.

Ebu Abdullah Ibnul-Hatibi i nenvizoi mendimet e dijetave per shpirtin dhe tha:Ate qe e sinjalizon cdonjeri me thenien e tij se ai ose duhet te jete trup, ose dukuri qe leviz ne trupe, ose ai nuk eshte trup dhe as dukuri qe levize ne te .Sa i perket pjeses se pare:Se ai eshte trup, e ai trup ose eshte ky i yni, ose nje trupe tjeter, i cili e shoqeron kete trup, ose eshte jashte tij.Ndersa grupi i trete , te cilet thane se shpirti i njeriut eshte shprehje per nje trupe qe eshte jashte ketij trupi, e kete nuk e tha askush.Ndersa pjesa e pare , te cilet thane se njeriu eshte shprehje per kete trup dhe konstrukt i vecante eshte thenie e shumices dhe ate e zgjodhen shumica e mutekel-limineve(apologjetet).

Dijetaret kane kater mendime lidhur me konceptin njeri.
A eshte ai vetem shpirt? Apo vetem trup? apo te dy bashke?,apo cdonjeri prej tyre?
Per keto kater thenie, ata thane se ai eshte ai vetem shprehja,apo vetem kuptimi, apo qe te dy, apo cdonjeri nga ata, e kunderthenia e tyre eshte rrethe folesit dhe te folurit te tij.

Er-Rraziu ka thene: Sa i perket grupit te dyte , te cilet thane se njeriu eshte shprehje per nje trupe te vecante, i cili gjendet brenda ketij trupi, autoret e kesaj thenieje gjate percaktimit te atij trupi u ndan ne disa mendime:
I pari: Ai eshte kombinim i kater perzierjeve nga te cilat lind ky trup.
I dyti:Se ai eshte gjaku.
I treti:Ai eshte shpirti i lehte, i cili linde ne anen e majte te zemres dhe deperton permes arterieve ne pjeset e tjera te trupit.
I katerti:Ai eshte shpirti , i cili ngrihet nga zemra ne tru dhe parapergaditet qe ta pranoje fuqine e mbajtjes mend, mendimit dhe kujteses.
I Pesti:Ai eshte nje pjese e pandare e zemres.
I gjashti:Se ai eshte trup, i cili ndryshon nga ky trup i yni i ndjeshem , ai eshte nje trup nurani(nga drita),i larte , i lehte, i gjalle, i levizeshem,nderhyne ne brendin e pjeseve te trupit, ai levize neper ato si levizja e ujit neper lule,si levizja e vajit neper ullinj dhe zjarrit neper thengjill.Derisa ato pjese te jene te mira per pranimin e atyre gjurmeve te dala nga ai trup i lehte, mbetet se ai trup i lehte i mbeshtjelle me ato pjese ato gjurme bejne qe ai trup te ndieje, te levize dhe te deshiroje.
Kur ato pjese humbin funksionin, e dalin nga sfera e ndikimeve, ateher ky shpirte shkeputet nga trupi dhe shkon ne boten e shpirterave.

Kjo thenie eshte e saket ne kete ceshtje, ndersa perveq saj nuk ka te sakta dhe te gjitha thenjet perveq saj jane te kota.Ate e vertetan Kurani,Suneti Ixhmai i Sahabeve (Zoti i paste Meshiruare) dhe argumentet qe mbeshteten nga lodhika dhe natyrshmeria.

Ne te postimet e ardheshme do te cekim argumentet per te verteten e shpirtit ne nje renditje.

Deri atehere c'do te mire.

selamualejkum
HasanMehmeti.