Bashkimi I Trajtave Të Shkurtra Të Përemrave Vetorë Dhe Drejtshkrimi i tyre

[Imeri]

BASHKIMI I TRAJTAVE TË SHKURTRA TË PËREMRAVE VETORË DHE DREJTSHKIRMI I TYRE

Përemrat vetorë gjatë lakimit të tyre në rasën dhanore dalin me trajta të shkurtra:(mua) më,(ty) të,(atij,asaj) i; (neve) na,(juve )ju, (atyre) u; dhe në rasën kallëzore dalin me trajta të shkurtra:(mua) më,(ty) të,dhe (atë) e, (ne) na,(ju) ju,(ata,ato) i, por duhet pasur kujdes në drejtshkrimin e tyre sipas rregullave të gjuhës së njësuar letrate.
Këto trajta të shkurtra shpeshherë ngatërrohen në të shkruar se kur duhet të përdoret apostrofi (;), dhe kur nuk duhet pëdoret apostrofi ('). Prandaj do të bëj përpjekje për ta bërë sqarimin e tyre.
Për ta sqaruar më mirë po bëjmë lakimin e përemrave vetorë nëpër rasa dhe trajtat e tyre i kemi shënuar me ngjyrë të zezë më të theksuar.

Numri njëjës:
Veta e I.
Em.unë;Gji.---;Dha.(mua)më;Kall.(mua)më; Rr.prej meje.
Veta e II.
Em.ti; Gji.---; Dha.(ty)të; Kall.(ty) të; Rr.prej teje.
Veta e III.
Em.ai;Gji.i(e)atij,asaj;Dha.(atij,asaj)i;Kall.atë( e);Rr,prej atij.

Numri shumës:
Veta e I.
Em.ne; Gji.---;Dha.(neve)na;Kall.(ne) na; Rr.prej nesh.
Veta e II.
Em.ju; Gji.---;Dha.(juve) ju; Kall.(ju) ju;Rr.prej jush.
Veta e III.
Em.ata,ato; gji.i(e) atyre; Dha.(atyre) u;Kall.(ata,ato) i; Rr.prej atyre

Kur trajtat e shkurtra:(mua) më dhe (ty) të,bashkohen me trajtën e shkurtër:(atë) e,na shfaqet një shkrirje në mes tingullit (ë) dhe tingullit (e) në një tingull të tretë (a).
Këto trajta nuk ndahen me apostrof ('), pasi këtu kemi vetëm shkrirje të dy tingujve në një të tretë.

Shembuj:
Teuta ma solli librin e kimisë. Ty,a ta solli librin e fizikës?
Këto trajta të dhëna në dy fjalitë e cekura më lart rrjedhin:
(mua) më +(atë) e =më+e=ma.
(ty) të +(atë) e =të + e = ta.
Ndërsa bashkimi i trajtave të shkurtra të rasës dhanore:(mua)më dhe (ty) të ,me trajtën e shkurtër të rasës kallëzore:(ata,ato) i, duhet të pëdoret apostrofi (').

... ... ...

[Imeri]

... ... ...

Ndërsa bashkimi i trajtave të shkurtëra të rasës dhanore: (mua) më dhe (ty) të, me trajtën e shkurtër të përemrit vetor të rasës kallëzore:(ata,ato) i ,duhet të përdoret apostrofi (').
Shembuj:
Teuta m'i solli librat, që m'i mori për ta përgatitur provimin.
(Kujt? Mua-më),(Cilat? Ato -i).
Këto trajta rrjedhin nga: (mua) më + (ato) i = më + i =m'i.

A t'i solli Teuat librat, që t'i mori për ta përgatitur provimin?
Këto trajta rrjedhin nga:(ty) të + (ata,ato) i= të +i = t'i.

Për t'ia dalë në krye një pune,duhet punuar më shumë!
Në këtë fjali ka rënë tingulli (ë) i pjesëzes (të), nën ndikimin e trajtës së shkurtër të rasës dhanore (atij,asaj) i,dhe trajtës së shkurtër të rasës kallëzore (ata,ato) i.
Pjesëza (të) dhe bashkimi i trajtave të shkurtra rrjedhin nga:të + (atij,asaj) i + (ata,ato) i =të + i + i =të + ia = t'ia.

Po ashtu trajtat e shkutra të rasës dhanore:(mua) më dhe (ty)të, pra pjesëzes (u) të foljeve të diatezës pësore të mënyrës dëftore në kohën e kryer të thjeshtë veta e tretë:u lava,u vesha,u regjistrova etj. dhe para pjesoreve të foljeve të mënyrës paskajore: për t'u larë,për t'u veshur,për t'u regjistruar etj. nën ndikimin e pjesëzes (u) bie tingulli (ë)dhe gjithsesei duhet të përdoret apostrofi (').
Djali m'u regjistra në fakultet:(mua) më +u=më + u =m'u.
Nuk m'u dha rasti ta vizitoj shokun në spital.
A t'u regjistrua djali në fakultet?:(ty) të +u = të +u = t'u.
Shkoi për t'u regjistruar në fakultet.etj.
Do t'u thuash që të vijnë më herët(Kujt?-Atyre) u.etj.
Duam t'ju nderojmë. (juve) ju.
Do t'jua dërgojmë informatat pas dhjetë ditësh! (Kujt?-juve) ju,në rasën dhanore.(Cilat-Ato) i,në rasën kallëzore.
Do t'jua sjellim, sa më parë ,shokët e plagosur!(Kujt? -Juve) ju,në rasën dhanore,(Cilët?-Ata) i, në rasë kallëzore.
Në këtë rast kemi të bëjmë me pjesëzen (të) dhe bashkimin e trajtave të shkurtra:të+(juve) ju + (ata,ato) i =të +ju + i=t'jua.
Për t'ua kaluar shokëve në sukses, duhet punuar më shumë.
(Kujt?- Atyre)u,(Cilen?- atë)e.
Në shembujt e dhënë më lart,kemi bashkimin e trajtave të shkurtra(atyre) u dhe (atë) e dhe pjesëzen të. Në të shkruar tingulli (ë), bie nën ndikimin e tingujve (ua).

[arton bala]

Sa shpjegim i qarte i nje "rajoni" te Shqipes, te cilit personalisht gjithmone ia kisha friken.

Dija te dalloja p.sh. se kur shkruhet "ti" me apostrof ne mes (pra "t´i"), por shpjegimi im ka qene ky: pra mendoja se "ti" me apostrof ("t´i") duhet te shkruhet gjithmone kur nuk perdoret si peremer vetor (veta dy, njejes).

Ndersa problemet tjera te temes se trajtave te shkurtera te peremrave vetore, p.sh. pyetja se kur duhet te shkruhen fjalet "mi", "tu" me apostrof e kur jo, do isha munduar ta shpjegoj (poashtu gabimisht) duke dalluar a po perdoren si peremra pronore (atehere "tu" pa apostrof), apo jo (atehere "tu" me apostrof).

Mirepo ku nuk dija asnje pergjegje, ishte pyetja se kur shkruhen "mu", "ta", "ma" me apostrof. Pra pasi qe keto fjale nuk i ngjajne asnje peremri, s´kisha kriter dallimi. :rolleyes:

Duke shpresuar qe ne te ardhmen kam per tê e (apo ne trajten e shkurte: per ta) permiresuar gabimin, do shkoj e t´i postoj nje kamion fjale, per t´u lexuar e pelqyer ato nga miqte e tu e te mi. :smile:

Falemdinderit,
Artoni

[Dilaver]

I nderuar Imer, trajtat e shkurtra të përemrave vetorë duke u përdorur pranë njëna tjetrës si fjalë të patheksuara, pësojnë ndryshime fonetike.
A pëson ndryshim trajta e shkurt e bashkuar e rasës dhanore në vetën e parë shumës (ne na)
Dhan. + Kall. Vet. III nj. =
Dhan. + Kall. Vet. III shum.=

Këto trajta të shkurtra shpeshherë ngatërrohen në të shkruar se kur duhet të përdoret apostrofi (;), dhe kur nuk duhet pëdoret apostrofi (').

.. në vend të shenjës së pikësimit (;) duhet të jetë (’) apostrof, apo?

[Imeri]

Zotri, Dilaver!
Në pyetjen e bërë rreth bashkimit të trajatave të shkurtra të përemrave vetorë të vetës së tretë njëjes të rasë dhanore (atij,asaj) i dhe të rasës kallëzore (atë) e ; si dhe të vetës së tretë shumës të rasës dhanore (neve) na dhe (ata,ato) i ,ke pasur plotësisht të drejtë se nuk kam mund t'i përfshij të gjitha,por nga kërkesa e juaj u pa e arsyeshme që të bëj këtë sqarim.
Bashkimi i trajtave të shkurtra të përemrave vetorë të vetës së tretë njëjs të rasës dhanore (atij,asaj) i , dhe të rasës kallëzore (atë) e rrjedhin nga (atij,asaj) i dhe (atë) e = e+i = ia.
P.sh.Ia dha librin shokut.( Kujt?-Atij) i . (Cilën? Atë) e .
Ndërsa të trajtat e shkurtra të vetës së tretë shumës të rasës dhanore (neve) na dhe të rasës kallëzore (ata,ato) i , nuk ka rënie të tingullit e as shkrirje , por ruhet trajta e shkurtë ashtu si rrjedh prej tyre dhe shkruhen të ndara.
P.sh. (neve) na +(ata,ato) i = na+i= na i.
Shembull:
Na i solli librat,që i mori për ta përgatitur provimin.(Kujt? Neve) na. (Cilat?-Ato) i.
Mësuesi na i solli lapsat me ngjyra.(Kujt? Neve) na,(Cilët?-ata) i.
Sa i pëket gabimit të lëshuar në rrjeshtin e shtatë, në vend të shenjes së pikësimit:apostrofi (') ka dalë shenja e pikësimit pikëpresja (;).Duhet të jetë: apostrofi (').

Ju përshendes përzemërsisht.Imeri.

[Dilaver]

Zotëri Imer, ju falënderoj në pergjigje. Sipas sqarimit tuaj po i paraqes në njëfar mënyre tabelare nëse mund të them ashtu, këto që keni shpjeguar.

Pasqyra e bashkimit të trajtave të shkurtra të përemrave vetorë të rases dhanore ne të tri vetat njejës e shumës dhe të rasës kallëzore në vetën e tretë njëjës.
(mua)…. më + e = ma
(ty)………të + e = ta
(atij/asaj)…i + e = ia
(neve)…...na + e = na e
(juve)……ju + e = jua
(atyre)……u + e = ua

Pasqyra e bashkimit të trajtave të shkurtra të përemrave vetorë të rases dhanore ne të tri vetat njejës e shumës dhe të rasës kallëzore në vetën e tretë shumës.

(mua)……më + i = m’i
(ty)………..të + i = t’i
(atij/asaj)…..i + i = ia
(neve)…….na + i = na i
(juve)……..ju + i = jua
(atyre)……..u + i = ua