Cili është flamuri që u ngrit në Vlorë më 28 nëntor 1912

[Lapsi]

Cili është flamuri që u ngrit në Vlorë më 28 nëntor 1912
Niko Kotherja

Ende sot, në ditën e 98 vjetorit të shpalljes së pavarësisë kombëtare, pas rreth një shekulli të kësaj ngjarjeje, nuk është sqaruar problemi i simbolit kuqezi të shqiptarëve: cili ishte flamuri që u ngrit në Vlorë më 28 nëntor 1912, në ballkonin e shtëpisë së Xhemil bej Vlorës? Shumë kujtime, shkrime e dokumenta i referohen kësaj pjese interesante dhe të pazbuluar derimë sot të historisë së shtetit shqiptar. Nga reliket e kësaj ngjarje madhore historike, deri më sot ka mbërritur vetëm pena me të cilën delegatët kanë firmuar aktin e shpalljes së pavarësisë kombëtare. Dokumenti origjinal – çertifikata e lindjes së shtetit shqiptar – dhe flamuri kuqezi i ngritur atë ditë, sot nuk gjenden. Të parin e ka ruajtur në arkivin e tij personal Lef Nosi dhe pas arrestimit dhe vrasjes së tij në vitin 1945, fati i atij akti nuk dihet se ku mund të ketë përfunduar. Ndërsa, flamuri sipas rrëfimeve, mundet të
jetë djegur nga plaçkitjet që u bënë në Vlorë, pas vitit 1913. Nëse kjo është e vërtetë, atëhërë hulumtimi për nxjerrjen në dritë të simbolit kuqezi, që vulosi pavarësinë kombëtare bëhet i pamundur. Kohë pas kohe, studiuesit dhe gazetarët janë ngacmuar jo pak herë nga kërshëria e zbulimit të këtij simboli, janë përpjekur të nxjerrin në dritë ndonjë dokument, apo citim. Sot, në 98 vjetorin e Pavarësisë, botohet një përmbledhje e disa dokumentave origjinale, që trajtojnë temën e flamurit, nga personazhe të cilët kanë marrë pjesë drejtpërsëdrejti në ngjarjen kombëtare. E çuditshme është sesi me anë të shkrimeve të tyre, të cilat po jepen këtu, këta personazhe, që kanë marrë pjesë bashkë në ditët e pavarësisë, pas vitesh kundërshtojnë njëri-tjëtrin në çështjen e flamurit. Në ditët e 25 vjetorit të pavarësisë, në nëntor 1937, shpërtheu një polemikë midis
ish-luftëtarëve të lëvizjes për çlirim kombëtar për këtë temë. Bile, Kristo Floqi, duke dashur që të përgjigjej me fakte dhe materiale origjinale për temën e flamurit, nuk gjeti kompromisin e gazetave të kohës në Tiranë dhe nuk arriti dot të botojë kujtimet dhe shkrimet e tij për flaurin e Vlorës. Por, u përpoq që këto t’i nxjerrë në një boshurë më vete. Këtu më poshtë, po rendisim disa nga variantet më ineresante, ku pretendohet sjellja e flamurit për t’u ngritur në Vlorë më 28 nëntor 1912.

Varianti i parë:
“Në verën e vitit 1911 zonja Marigo me pretekstin se do të mjekohej shkoi në ishullin e Korfuzit dhe aty takohet me mjaft përfaqësues nacionalistë të kolonive shqiptare që ishin mbledhur në ishullin grek (...) Midis këtyre ishin edhe përfaqësues të Amerikës të dërguar nga shoqëria “Besa-Besën”. Këta posaçërisht patrioti Kola me të vëllanë Thoma Katundi i dorëzuan zonjës Marigo një flamur të qëndisur në ar e në mëndafsh që me gjithë shtizën dhe një shkabë të çeliktë që kishte kushtuar 140 dollarë. Zonja Marigo kthehet në Vlorë me flamurin e veshur në trup nën tesha, nga frika se mos ja gjenin rojtarët e doganës. Një vit më vonë këtë flamur zonja Marigo ja dhuroi plakut të Vlorës Ismail Qemalit për t’a ngritur më 28 nëntor në ballkonin e shtëpisë së Xhemal beut.” (Arkiv i autorit. Biografi e Marigo Posio (Poçi), faqe 5.
Varianti i dytë:
“Shumë patriotë kanë të njëjtin mendim si Kol Rodhja, Kristo Floqi, Lef Nosi, Shefqet Daji, Qemal Karaosmani, Hamza Isai, e Ymer Radhima, se flamurin kombëtar të ngritur në Vlorë më 28 nëntor 1912 është pikturuar nga vetë dora e zonjës Marigo sipas modelit të shqipes së vizatuar nga dom Mark Vasa me Petro Fotografin. Këtë hipotezë e mbështet edhe shërbëtorja që zonja Marigo ka mbajtur gjatë gjithë jetës pranë vetes së saj, Thina Ferra quhej. Ajo me gojën e saj ka pohuar te bashkëkohësit e saj se flamurin që u ngrit për herë të parë në Vlorë nga plaku Ismail Qemali e ka pikturuar me bojë të zezë vetëm Marigoja. Bile cilëson ajo atë flamur unë vetë e kam ngrohur pranë mangallit që t’a thanja sa më parë. Shpejt Thinë më thoshte e njera zonjë sepse Ismail beu e do për tashi në drekë. Flamurin e Amerikës që solli Marigoja prej Korfuzit iu është dorëzuar Llambi Bimblit e Kol Rodhes i pa prekur
kur këta po niseshin për në Korçë. Flamurin që bëmë ne cilëson Thina nuk është krejt i kuq por në bojë të specit (copë kjo që u ble tek tregëtari i quajtur Diamant). (Arkivi i autorit. Po aty.)

Varianti i tretë:
“Bejlerët e Vlorës thoshin se këtë flamur ua kishte falur atyre don Aladro Kastrioti (...)” (“Marigo Posio” Zeko Braho, Tiranë 1990, faqe 19.)

Varianti i katërt:
Revista “Hylli i Dritës” shkruan se Ismail Qemali duke ardhur prej Vjene u ndal në Kotorr dhe atje “Lec Shkjezi, që kishte flamuj gjifar masat, i dha një flamur të thjeshtë, kund dy metra të gjatë, mbasi i pat thënë plaku: nuk dua as tepër të madh, as tepër të vogël.” (“Hylli i Dritës”, nr. 11, viti 1937.)

Varianti i pestë:
Patrioti korçar Thoma Iftica, veprimtar i shoqërive patriotike në Amerikë, bashkëthemelues i shqoërisë “Besa-Besën” bashkë me Fan Nolin e Kristo Dakon, në shkrimin e autobiografisë së tij, shkruan se: “Në vitin 1911 së bashku me një grup shokësh Ndreko Çipi, Zenel Kamenica, Qerim Panariti, Miçe Bardhi, Llambi Mushka u këthyem në atdhe me qëllim për të lëftuar kundra armikut dhe njëkohësisht neve suallmë dhe flamurin e parë që u ngrit në atdheun tonë më 1912 në Vlorë prej Ismail Qemalit nëpërmjet vojtjesh dhe kontrollesh të mëdha.” (Thoma Iftica në autobiografinë e tij, faqe 1.)

Varianti i gjashtë:
Spiridon Ilo dhe të tjerë tregojnë se grupi që u nis nga Rumanija për shpalljen e pavarësisë kishte marrë me vehte edhe flamurin që do të ngrinin (edhe llogjika e pranon se ata nuk mund të niseshin për të ngritur flamurin kur flamurin nuk e kishin me vehte). Kjo dokumentohet me fjalët që Spiridoni i ka thënë djalit të tij Vangjo Ilo “Flamurin që përgatitëm në Bukuresht unë e kam mbajtur në gji që nga Bukureshti deri në Vlorë dhe pastaj pasi e valviti Ismail Qemali unë e mbërtheva në parmak me sqepar.”

Varianti i shtatë:
Spiridoni me flamurin që kishte me vete shkoi për të bujtur të shtëpia e Marigo Posios, meqë ajo ishte kushërira e parë e tij (nënat motra). Marigoja i qendisi flamurit thekët e verdhë për ta bërë ashtu siç e botoi dhe Spiridoni në kartolinën e vitit 1920.

Varianti i tetë:
Eqrem bej Vlora në kujtimet e tij, shkruan se flamuri që u ngrit më 28 nëntor 1912 ishte flamuri i shtëpisë së tij dhe Ismail Qemali dha urdhër që të merrej ai flamur për t’u ngritur në ballkonin e shtëpisë së tij.

Varianti i nëntë:
Nga gazeta “Kolonja” (dhjetor 2001, nr. 8, faqe 5) lexojmë: “Asim Dika ishte ai që mori flamurin e qendisur nga motrat Qiriazi dhe ia shpuri Ismail Qemalit në Vlorë për ta ngritur në 28 nëntor.

Varianti i dhjetë:
Në librin e tij “Patriotismë e nacionalismë”, patrioti Kristo Floqi flet për flamurin e ngritur në Vlorë në nëntor 1912, të dhëna të cilat ai i ka konsultuar edhe me të vëllain, juristin patriot Thanas Floqi, i cili si delegat i Korçës mori pjesë në kuvendin e Vlorës dhe firmoi dokumentin e pavarësisë. “Këtu duhet përmendur edhe një zonjë patriote korçare, zonja Marigo Pozio, e cila pregatiti me duart e saja e hartoj me mjeshtëri flamurin e parë që valoj në Vlorë, që ju dha Shqiptarëve sihariqin e çpalljes të indipendencës së tyre. Kjo pregatiti edhe disa flamurë të tjerë për zyrat e ndryshme shqiptare të Vlorës dhe ju ndihmoj sa mundi nisiatorëve të çpalljes së vetëqeverimit, ashtu si tjetër herë, pa u kursyer, ju kish ndihmuar komiteteve të ndryshme dhe kryengritjeve shqiptare.” (“Patriotismë e nacionalismë” Kristo Floqi, Tiranë 1928, faqe 51.)

Varianti i njëmbëdhjetë:
Një dokument shumë interesant rreth çështjes së flamurit është gjetur së fundmi. Është një letër e patriotit veteran Kol Rodhe, i cili flet për flamurin e nëntorit 1912. Këtu më poshtë jepet e zbardhur e gjithë letra e Rodhes dhe fotografi e letrës origjinale me shkrimin e tij:

“

[Lapsi]

Berat më 13-XI-934
Fort i dashur mik,
Dëshiroj të jini mirë si edhe unë mirë jam.
Si e dini Z. Juaj, vjet në muajin Kallnur (janar-shën.im-N.K.), kujtoj, bashkatdhetari jim z. K. Kirka ka sjellë prej Amerike Flamurin i cili është ngritur prej të ndyerit Ismail Qemalit në Vlorë me rastin e parë të shpalljes së Indipendencës Shqiptare. Atë Flamur, z. Kirka ja pat dhënë zotit Kotta dhe ky ja ka dorëzuar L.M. Tij Mbretit, i cili ka thirur Ministrin e Arësimit, zotni Ivanaj dhe ja ka dhënë me urdhër që, së bashku me një përshkrim historik të tij t’a vendosë në Muzeumin Kombëtar.
Pra Z. Ivanaj u interesua të mësojë se kush do ish ay që i dinte historinë ati Flamuri, dhe zotni Kotta i pat thënë që “ay Flamur është sjellë prej Amerike prej meje, më 1911”, dhe z. Ministër më thiri në zyrë e, massi i përshkrova gojarisht gjith historinë, m’a tregoj Flamurin. Zoti Ministër m’u lut që t’i bënja një përshkrim me gjith hollësirat dhe t’ja dërgoja, të cilën e bëra pas nja dy javësh dhe ja dërgova.
Z. Ministër më tha se, për të shpënë atë Flamur në Muze e lypte nevoja që të shpiesh me nderimet e merituarshme, ku do të ndodhesh edhe unë.
Por për fat të keq nuk u bë kështu, dhe nuk di përse. Vetëm më shkon nga mendja që “kështu i bëjmë punrat ne”.
Sidoqoftë, tashi marr vesh se Ministri, për ceremonit e duhura, Flamurin ja ka dërguar Muzeumit Kombëtar. Por nuk e di se a jua dërgoj edhe përshkeimin q’i patta dërguar unë së këtejmi apo vetëm Flamurin?
Pra në qoftë se ju ka dërguar Flamurin edhe historin’ e tij do ish mirë që me rastin e ditës së 28 Nëntorit të festonte në për Tiranë po ay Flamur, dhe historia e tij të shtypeshe në libërza të vogla të cilat të shpërndaheshin atë ditë për kujtim, ose të paktën historia e tij të botoheshe në fletorte e Tiranës. Për ndryshe në qoftë se dikushi ka pretendime të tjera, të më dorëzohet historia, dhe unë do t’a botoj që të përpiqen mendimet e të tjerëve, me gjith që e ndyera atdhetare, Marigo Pozio (e cila ja dorëzoj këtë flamur të ndyerit Ismail Qemalit) nuk rron sot që t’a dëshmojë.
Me këtë rast ju sjell në dije që xhufkat e këti Flamuri i kam gjetur në Korçë të sjella nga Odesa e Rusisë.
Lutemi pra kini mirësinë interesoheni dhe më njoftoni.
Në miqësi
Kol Rodhe.”

Këto janë disa nga variantet interesante të cilat pretendojnë se trajtojnë informacionin e vërtetë rreth çështjes së flamurit kombëtar të nëntorit 1912. “Zbulimet” e tjera të kohës sonë, se analizat kompjuterike kanë nxjerrë në dritë flamurin e Vlorës, nuk duhen besuar, sepse nuk ka asnjë provë të flamurit të ditës së pavarësisë, e cila mund të konsultohej për të gjetur flamurin origjinal. Duke u besuar shumë kujtimeve dhe pohimeve të delegatëve të pavarësisë në Vlorë, se momenti i ngritjes së flamurit është fiksuar në celuloid nga Petro Fotografi. Nëse studiuesit arrijnë të gjejnë këtë material fotografik, të munguar deri më sot, besoj se do të arrihet zbardhja e së vërtetës për flamurin kuq e zi, përmasat dhe formën. Gjithsesi, materiali që na afron më shumë me flamurin e pavarësisë, të ngritur në Vlorë më 28 nëntor 1912, besohet të jetë kartolina me flamur, e botuar dhe
përgatitur nga Spiridon Ilo në Nju Jork në vitin 1920. E besueshme, sepse Ilo ka qenë vetë pjesë e ceremonisë së ngritjes së flamurit dhe nga të vetmit që na ka dhënë një pamje të tij. Këtë ai e shtypi edhe në beze, për ta shpërndarë nëpër kolonitë e shqiptarëve jashtë atdheut.

[Kodra]

**********
**********
**********

Nëntëdhjetëetetë vjet e një ditë u bënë që Flamuri Kuq e Zi valon krenar në Zemrat Shqipëtare, valon krenar në Shpirtin Shqipëtar.

Flamuri i Kuq me Shqiponjën dy krerëshe ka kuptimin e Fushës së gjakuar nga gjaku i trimave shqipëtar, të cilët nuk kursyen as pikën e fundit të gjakut të tyre për të mbrojtur shqipëtarët kudo që ishin.

Shqiponja dy krerëshe, fluturon mbi këtë fushë duke mbrojtur gjakun e derdhur të dëshmorëve e njëkohësisht duke ruajtur këtë gjak nga armiqët e huaj dhe nga hijenat vendore.Shqiponja e zezë dy krerëshe tregon edhe të zezën që mund ti zë ata që mundohen të njollosin këtë gjak.

Pra, i nderuari Lapsi le të sillet çfarëdo dokumenti i fshehur apo i montuar nga dikush, për shqipëtarin e vërtet bie poshtë.

Në shkrimin e sjellur nga ti më ra në sy që gati në çdo paraqitje,dyshim, përmendej Zonja Marigo!!!

Vetë dyshimi i Niko Kotherja, tregon se ai dëshiron të vëjë veten në ballina të ndryshme. Nuk e din as vete se ç'dëshiron, çfarë domethënie ka kuq e zi apo cili ishte Flamuri i ngritur në Vlorë!!!!



Kodra

[Makresh]

Mos ti ngelin hatri askujt per keto qe po i postoj, sidomos Kodres qe eshte inat-zi.


Heraldika e principatave te Arbnit, te shekujve XII - XV

Shumica e principatave pretendente per kuroren mbreterore te Arbnit kane qene jeteshkurtera dhe vasale te perandorive te kohes, perandori te cilat i shfrytezonin keto principata per ta mbajtur politikisht te dobet elementin etnik vendor, per te vjelur ar dhe ushtare nga andej. Keto principata kane qene ne lufte te perhershme kunder njera-tjetres, ne sherbim te sovraneve te tyre te huaj dhe ne dem te popullit pasardhes te ilireve, maqedoneve dhe epiroteve. Gjuha e administrates se tyre kurre nuk u be shqipja (arbnishtja) dhe ne vend te saj perdoreshin serbishtja, greqishtja, latinishtja dhe ndonje gjuhe tjeter e kohes. Njera prej ketyre principatave -ajo e Nimanajve- madje e nderroi karakterin etnik dhe i vuri bazat e komb-formimit serb, duke e ndertuar edhe nje perandori.

Ne kohen e acarimit te Krizes Lindore ne vitet '70 te shekullit te XIX, disa nga shqiptaret e Gegnise e perdoren flamurin e Thopiajve si simbol kombetar. Mirepo per aresye politike, me sponsorim te Perandorise Habsburge dhe te diaspores arbereshe, e me vone edhe te asaj vllaho-shqiptare ne Rumani, u vendos qe si simbol i Levizjes per shkeputje nga Perandoria Osmane te behej Shkaba dhe hero mitik te behej figura e Skenderbeut.

Nje ide per adoptimin e Shkabes si simbol shteteror te Shqipnise na e jep njeri nga protagonistet e shpalljes se pavaresise ne Vlore, Eqrem Bej Vlora:

<< Një javë pas kthimit tim në Vlorë, çova Murat bej Toptanin dhe Hydaj efendin tek Ismail Qemali, duke iu lutur të më kthente flamurin që i pata huajtur. Më premtuan të ma kthenin atë menjëherë, sapo zonja Marigo Posjo (një atdhetare e madhe demokrate, por që i pëlqente reklama) ta kishte qepur e qëndisur flamurin e ri. E pra, më 28 nëntor kryeobjekti i ditës, flamuri si simbol i pavarësisë, me atë pakujdesin tipike shqiptaro-lindore ishte harruar. Për më tepër shumica nuk e dinte sesi ishte ai. Kurrkush më përpara as e kishte parë, as e kishte mbajtur. Askush në Vlorë nuk kishte flamur në shtëpi. Shtetformuesit ranë në hall dhe vështruan njëri-tjetrin të hutuar.
Atëherë ngrihet miku im Hydai efendiu dhe thotë se në dhomën e gjumit të Eqrem beut varet në mur një flamur shqiptar, i futur në një kornizë të bukur. Dhe pyeti se a mund të merrej pa qenë aty i zoti? Ismail beu i dha leje dhe kështu flamuri që dikur don Aleandro Kastrioti më kishte dhuruar solemnisht në Paris, shtegtoi në konakun fqinj dhe ra në duart e Ismail beut, i cili ia dorëzoi Murat bej Toptanit, me porosinë ta varte jashtë, ndërkohë që vetë qëndronte në dritare. Mijëra njerëz u mblodhën në sheshin para shtëpisë dhe në kopësht, duke brohoritur “rroftë, rroftë “ edhe pse shumë prej tyre nuk e kuptonin edhe aq se ç’po bëhej. Më vonë kur unë në ditët festive të shpalljes së pavarësisë si shtet i lirë dhe i pavarur, ngrita flamurin shqiptar në ballin e shtëpisë sonë, disa kosovarë të mirë më thanë: “Shumë mirë e bëtë ju të diturit që ngritët flamurin e babë Kralit (pra të perandorit Franc Jozef) se tani nuk ka më se ç’të na bëjë as serbi i poshtër, as malazezi morracak. Kur pyeta se ku e kam parë shqiponjën e zezë m’u përgjigjën krenarisht : “Tek ushtarët e babë Kralit, në Pazarin e Ri”. Por natyrisht, pati edhe të tillë si një farë Haxhi Muhamet efendiu, një klerik i rëndësishëm e fanatik në Vlorë dhe ithtar i fortë i tim eti, i cili shprehej me zemërim se Ismail beu kishte zgjedhur një korb si simbol të Shqipërisë së lirë. (Ah ta kishte bërë Shqipërinë Syria beu, ankohej ai,- tani do të kishim në flamur syret e bukura të kuranit. Po ç’mund të presësh tjetër nga Ismail beu, që ka e kaluar të gjithë jetën në vendin e frëngjve?)! Kur ia rrëfeva historinë Ismail beut, ai qeshi me të madhe, por edhe më kërcënoi me gisht se do t’i tregonte hoxhës që flamurin nuk e kishte gjetur ai, por unë! >>

[Besi:)]

Flamuri Kombetar është ai Flamur qe as Shkau ska mujt me na hjek e Hashim Thaci e ka hjek veq per me hyp en qeveri...!

Pom dhimet jeta e disa qe kan luftu per ket flamur, se do qe i qujne Hero e i mbrojne familja e tyne kta matrepaz , as ata sum dhimen...!

[Lapsi]

**********
**********
**********


Pra, i nderuari Lapsi le të sillet çfarëdo dokumenti i fshehur apo i montuar nga dikush, për shqipëtarin e vërtet bie poshtë.



Kodra


I ndruari Kodra, shkrimin qe kam postuar e kam marre prej nje gazete te Shqiperise. Edhe pse e kam postuar, nuk do te thote se per cka do qe shkruhet aty them "AMIN". E postova per te vetmin qellim, te hapin debat. Do te jap mendimin personal per kete ceshtje

[Suelaa]

Flamuri esht dhe ka qene Kuq e Zi, me shqiponjen dykrenash, qe asht qendisur me dore nga nje goce.

[Murgesha]

Flamuri esht dhe ka qene Kuq e Zi, me shqiponjen dykrenash, qe asht qendisur me dore nga nje goce.


Shuj se qysh na kan dal do pseudohistorian neti sahora edhe keti flamuri ja qesin ndoj ngjyre te gjelber a te kaltert :wink:

[Kodra]

I ndruari Kodra, shkrimin qe kam postuar e kam marre prej nje gazete te Shqiperise. Edhe pse e kam postuar, nuk do te thote se per cka do qe shkruhet aty them "AMIN". E postova per te vetmin qellim, te hapin debat. Do te jap mendimin personal per kete ceshtje



**********
**********
**********


I nderuari Lapsi, nuk e di se për çfarë debati ke fjalën!!!

Nëse mendon të hapim debat mbi,rreth Flamurit, atëherë shtrohet pyetja se a mos dyshon ti personalisht në Flamurin Kuq e Zi?

Mendimi im është se, Shqipëtarët nuk kanë nevojë për një debat të tillë.


Kodra

[Guri i madh]

Flamuri esht dhe ka qene Kuq e Zi, me shqiponjen dykrenash, qe asht qendisur me dore nga nje goce.



ehhh nga nji goc e gjeta goca llapjane e paska qendis

[Lapsi]

**********
**********
**********


I nderuari Lapsi, nuk e di se për çfarë debati ke fjalën!!!

Nëse mendon të hapim debat mbi,rreth Flamurit, atëherë shtrohet pyetja se a mos dyshon ti personalisht në Flamurin Kuq e Zi?

Mendimi im është se, Shqipëtarët nuk kanë nevojë për një debat të tillë.


Kodra


Kodra, kur shfaqen dokumente atehere duhet te merremi me to, jane apo jo te verteta. (kete e mendoja)

[Artisti]

Gjatë tërë kohës së ekzistimit ta patën mëri,u munduan të të njollosin, u munduan të të zhdukun, eh moj Shqipe dykrenare, armiqët vendor bënë gjithë këtë Mund të të mposhtin, eh moj Shqipe dykrenare, ke qenë e rrezikuar nga "bijtë" tu, eh moj Shqipe dykrenare edhe pas 98 vitesh nuk largohen nga qëllimi i tyre famëkeq, kërkojnë debate të krisura, pakicë janë.


Jeto Shqipe Dykrenare




Të duam me krenari
të kemi në shpirt shqipe
mos u brengos për atë mëri
sepse të mbron shumica


Artisti

[Lapsi]

Shqipja do te jetoje sikur qe jetoi edhe atehere kur artistet nuk ishin ngjitur ne skene, por ishin futur birave te miut...dhe me pas luanin nje rol qe e luajn edhe sot, rolin e homoseksualeve dhe leshojn ze, iu mohoen te drejtat

[Zanzi/M]

Temat pa lidhje duhet te mbyllen dhe sigurisht atehere kur tema nuk ndez debatin qe dikush ka pritur.