Shpjegimi i Homerit, me SHQIPEN, gjuhen me te vjeter ne bote

[ARVANITI]

Krahasimi i disa fjalëve shqipe, homerike (që janë përdorur në poema nga Homeri) dhe greke (të sotme).

Shqipe* Homerike(Iliad.) Neogreke

sy ò-se1 máti

dor-ë, dor-a ekedeka-dor-o qheri

lesh lasios mala

heq elko pondaqi

marr (mar) mar-pto perno

edhe, dhe idhe, te qe

arë, ara arura horafi

qas, kias kio, qio simono

punë ponos dhulia

kalë kelis-tos álago

krye (krie) krithen qefali

re, retë Rea (perëndia e reve) sinefo

vesh, vishem ves-this, vesnimi 2 forae, foráo

anda (ënda) andha-no efkaristisi

lepur leporis lages

qen,qeni qion sqilos

rronjë (rroj, jetoj) ronio, ronimi zo, amakzo

iki, ike iko fevgo

ruaj, rojtar rio, ritor filáso

lig3 lig-ios, lig-es adhinatos

ethe (kam edhe) ethir, etheo piretos

rrah rahso, raso dherno, htipe

mjeshtër mistor tehnitis

ne (neve) noi emis

rri (qendroj) e –ri-dhome kathome

vend (ven, ved) ved-ops, vedh-ops edhafos, tops

mend, mendoj mendohem medhome, nus

më duket dhokei mi nomizo

errët )errësirë) ere-vos skotos

thërres (thrres-thrras) threo, throos fanozo

elbë, elbi alfiton krithari

para (përpara) paros4 mbrostá

për-apa (për-apsh) apsh, aps piso

për ty par ti ja sena

nëm, nam (mallkoj,B. e Nëm.) neme-sis, neme-sao katara

vanë (shkuan) van pigan

hedh heo rihno, tinazo, sio

enë enimi ruho

dhe, dheu (tokë) jea, dhor, dha ji

udhë, udha udhos dhromos

nuk ni uk dhen

verë (stina e verës) vear kaloqeri

shkop skipon, skiptro ravdhi

torrë torno jiro

horr kiro thiro

mëri-mëni (dial. gegë) minis thimos

marrë (i marrë) margos treles

nisem nisome kseqine

flas flio, fliarae milao, omile

lehem (lind) leko, lohia jenieme

fryma-frima (dial. tosk) frimao fisima

shkel skel-os patao, patae

deti theti-s thalasa

ndaj-daj (dial. gegë) dheo, deo horizo

krua, kroi krunos vrisi

dru dris, drimos, driti ksilo

lutem litome parakale

nuse nisos, nios nifi

ter (thaj) ter-so stegneo

vesa-versa vesi dhrosos

dera thira porta

kall (djeg) kileo qeo

zien zei vrazi

loz-ljoz (arbër.) lizo pezo

bashkë ec vask ithi porevume

mjet mitos nima hondre

tata, ati, i jati tat, ata, jetas pateras


*Në fjalët shqip janë marrë jo vetëm fjalë të gjuhes letrare, por edhe disa dialektore dhe arbëreshe. Të keni parasysh se në greqisht mungon tingulli “y”, që kthehet në “i”: “sh”që kthehet në “s” . Gjithashtu “d” shqipe, në greqishten e lashtë (homerike) ka kaluar në “dh”
1- Folja përkatëse si në shqip ashtu dhe në greqishten e lashtë (homerike) është e zhdrejtë. Veta e parë në të tashmen është “shoh”, prej nga vjen dhe emri “sy”. E kryera e thjeshtë është “pashë” dhe ka të njëjtën rrënjë me grekën “opa”=syri, dhe e kryera e saj është “opa-pa” që do të thotë: kam parë (kam pa)
2- “F"-ja” është e ashtuquajtura “dygam”, shkronjë që u zhduk nga shekull VII, por që shqipja e ruan ende edhe sot në shumë fjalë.
3- Fjala “lig” (i lig) në gjuhën homerike ka dy kuptime. Do të thotë i keq dhe i dobët (i pashëndetshëm).
4- Në shqip ekziston fjala “i pari”, prej së cilës vjen edhe fjala “Paris” d.m.th. emri i rrëmbyesit të Helenës, së bukur, gjithashtu dhe fjala “aristos” (i shkëlqyeshëm). (Pari-tos, Fari-tos dhe së fundi Aristos). D.m.th., ai që kryeson, I pari (Paris te Homeri)


PO TË DONI MUND T’I VËRTETONI:
Iliada A 35, 105, 189, 115, 570 dhe f. 437, 209 dhe…285. Tek Odisea A 109, E 152, 457, f. 184…129 etj.