LASGUSH PORADECI

[Gurbardhi]

vazhdimi


Mes Arberit , me mall rinor,
E zbret kalitas drumi,
Ku Drini plak e perrallor
Buron prej Shendaumi.

Mirë se te gjejmë atdhe bujar!
Malësi e lavduruar!
Pranon ti, oh!Pak gjak shqiptar
Qe vjen për t`u deshmuar.

Për t`u mbuluar me lavdi
Ne sulmet fitimtare,
Të bëhet fli , ku bëhen fli
Heronjet shqipetare.

S`qendronim dot,s`duronim dot
Prej kobit te papritur,
Mirdite e Lume e Shale e Hot
Pa beft ish kryengritur.

Se kish dhen`urdher qeni turk
Të qarmatoset vendi,
te derdhet gjak shqiptari curk,
te lidhet Deda e Shpendi.


Kur zbritem ne shtegim jugor,
nga Drini i zi matane,
kendonin me ze burreror
Hatjan dhe Shaljane :

" Nuk lidhet Ded Gjo`Luli i math
Dragua fis prej fisi,
Të kap sib err, te therr`ne vath
Të vare ne dege lisi .“

" Nuk lidhet Shpendi lart ne Theth,
Pret gjylet njiqind oke,
I pret mbi sup e prap t`i hedh,
Sulltan jezit, mbi kokë.“

Duke shtegtuar gjithnjë,
Degjonim kengetore,
Ia thoshin fort qe cke me te
Lumjane e mirditore.

"S`hyn dot ne Lume, qen zuzar,
Manov anadollaku,
Rrok pushken qindvjeqari,
Dhe shtatvjeqar cunaku".

[Gurbardhi]

vazhdimi

"S`hyn dot, ti turk e turceli,
Ne kullat mirditore,
Të pret ne prite e ne frengji
Mirëdita pushkmizore".

Kendonte vendi ne kushtrim
Perballe me gjith Turqine,
Qe vjen me kob e perdhunim
Të carti Shqipërinë;

Por turku avitet plot maras :
Marshon kuceder`e pare:
Marshon kuceder`e dytë pas-
Dy xhindrit pashallare.

Shefqet Pashai, me peshtjellim
E britme e zjarr e hekur,
marshon për dhunë e carmatim
Drejt Lumes se pa prekur;

Bedri Pashaj, me fe dhe din,
E me trumbete e loder,
Del ne Mirdite e Dukagjin
E Shale e Hot e Shkodër.

„Nuk duam fe ,nuk duam din",
Kendonin Malesia,
ze turfullon e shkrefetin
e shfren e shfryn Bedrija.

Filloi ne Lume sulmi i zi,
Do Lumen ta shkretoje,
Pashai finok, përpara tij,
Dergon një pararoje.

Nji kumadar i eger`halldup,
Hypur serbes mbi kale,
takon me pushken permbi sup
Aty përballë nji djalë.

Kendonte djaloshari i lum
Me delet n`ato shpate,
I shfryu turqeliu-dumdum:
" He!Jep at `armen tate!"

Po shpejt bariu qëllon e shtje,
Permbys perposh barbarin :
Ja shpje Sulltanit për meze,
Kush carmatos Shqiptarin.


Kështu pashane e leu me gjak,
nuk e pandeu tirani,
E leu ne Lume nji cunak,
nji brisk i ri Lumjani.

Nga krism`e rrepte atje mbi shpat,
Sa shtiu djaloshi jonë,
U ngrit gjith Luma fshat me fshat,
Siq kish dhe ka zakone,

Dhe pa vonim e pa durim
Krahin`e tërë ish gati:
Gezoheshin qe për luftim
Erdh me në fund sahati.

Buciten pushket n`at cas,
Mbi gerxhe , mbi livadhe,
Gjemonin si për shend e gas,
Si te ishte dasme e madhe.

U mbush me vrer pashaj allcak
Nga krismat prej çdo anë,
Ndaloj ne prag,ngurroj ne prag
N`ato kufi lumjane.

Mbi katër ushtrira zot
Dhe dyzetmije ushtare,
Prej vrerit s`e permbante dot
Marshimin sa me pare.

Prapo-u shpejt, bre derbede,
Marsh!Me gjithë ushterira!
Vjen Luma dhe t`i shtrin perdhe
Të majmen egersirat.

S`ta le ty nderin Luma aspak
Qe te sulmosh i pari :
M`i pari nëpër lufte e gjak
Sulmon gjithnji shqiptari.

[Gurbardhi]

vazhdimi

Ne front t`armikut ne kufi
S`rektin as fryme as jetë:
Pasha finok, me dredheri
Gaditet me te fshehte.

Do nis sulmin ndeshkimtar
Ta beje Lumen troke:
"Do ta shtroj popullin shqiptar,
Do t`i ve mend ne kokë".


Ec hijerende e vuv e hesht :
Sa mirë i ka renduar
Të katër ushtrirat rresht!
Gati për te sulmuar.

Ndan njezet mijë e pret…e pret…
Gjithë pret…për sulm përpjetë,
Krekohet plot me salltanet,
Si t`ish Sulltani vete.

Po befas Luma u derdh tallas,
Shperthen orti vigane,
Perball e anas e perplas
Sulmon hordhite osmane.

Ketej-dymije heronj mezi
Andej-plot njezet mijë,
Dymije plumba bresheri
Rrezojne`armiq dymije;

Dhe rish dymije batare-
Dymije armiq te shtrire,
Dhe rish, e rish, e rish-perdhe
Të gjithë shtrire e grire.

Dhe prap sulm : „Mbi ta!mbi ta!“
Mbi mijërat e tjera,
Iu shtir përmendsh te ziut pasha
Sikur vershoj sketerra.

Dh`ish nji perleshje e mbytje e mort
E britem e tmerruar,
U mbraps pashaj, i tundur fort,
Me ushtarët e gjysmuar.

Dhe te plagosurit e shkrete,
Mes fushes se mejdanit,
I la plot plage e gjak e et
Dhe ashk kundër Sulltanit.

Kështu bën Luma sulm shqiptar,
shkon vrake e lum gjaku :
Rrok pushken plaku qindvjeqar,
Dhe shtatevjeqar cunaku.

Por kur u mbraps Shefqet Pashaj
Me ushtarët e gjysmuar,
Nji lajm i keq për kuj e vaj,
Ne zemr`e pat pikuar :


Ne Qaf t`Agrit ku si horr
Bedri Pashaj vraponte,
E pret ne ball nji mirditor
Qe shtiu e po kendonte:

S `del dot ti turk e turqeli ,
Prej atmes mirditore,
Të shtrine ne prite e ne frengji
Mirëdita plumbmizore."

Kështu Mirëdita kish adet,
Kur turku vjen tan gas,
ne prite e ne mejdan përvjet
Nga nji pasha ta vrase.

Shko shpejt, mos hash dhe ti nji plumb,
Shefqet Pasha, ne kokë :
Dhe bënte Lumen troke e shkrumb,
Të bëri shkrumb e troke.

Dreken perjasht ne karakoll,
Nis shpejt llandon , hamshore,
Dhe darken brenda ne Stamboll,
Sa shpejt e bën nji fore :

„ Me faj e turp, Sulltan-Baba,
Po kthehem i ngarkuar,
Se Mehmet Shpendi ish katalla,
S`do mbret për ta sunduar;

As Ded Gjo`Luli s`do ne Hot
Mbi krepat tmerrimtare ,
Ku as shqiponjat s`ngjiten dot,
Veq djajte shqiptare;

Dh`as Luma s`te le nder aspak
Qe te sulmosh i pari :
M`i pari, thotë, ku rrjedhe gjak,
Sulmon vetëm shqiptari;

Dhe thotë ajo bën sulm shqiptar,
Rrjedh vrake e lume gjaku .
Rrok pushken plaku qindvjeqar
Dhe shtatvjeqar cunaku"





fund

[Gurbardhi]

VESE DASHURIE


Sillet heshtur anembane
Hij` e gjumit te pa ndale-
Ku jan` enderrat, ku jane,
Gjume ti , te qofsha fale?


Ku `sht` o!mik ` e gjithe dites,
Te ma shohe shpirt` i zgjuar?
Zjarr` i syrit vetetites
Qe me pati perveluar?


Sonte mbeta mun ne pise
Nen` ushtimin e nje buje :
Moj motrick` e vogelise,
Nuk te shoh , po ti ketu- je…


Ti mendon mi supe time
E mbeshtetur me nje faqe;
Regetin me desherime
Zemr` e mbushur me farmaqe;


Me flet tinez buz` e shkruar,
Fjal` e urt` e gojes sate,
Pshon per kohen e kaluar
Qe me s`vjen qe kur na vate;


Qe kur lame shokerine
Sa – zu zemra te bucasi –
Oh ! sa shpesh me ven` e vine
Perkedheljet e cdo casi.

Po mendohem me llaftare
Si te humba posi hije
Sa pikovi lot` i pare.
Posi vese dashurije .

[Gurbardhi]

NAIMIT


Ku psheretin deshir` e djegur,
Ne shesh te kuq te Qerbelase,
Mes trimerish shtergjysherishte
Te shoh ndaj po m`i bje xhurase.


E me te lum, me te permallshme
Te sjell ne driten e mejtimit
Ndaj ferfellon si yll me flake
Prej shkretetires se harimit.


Qendroj ne tmerr zili` e botes
Se me s`u lodhe dyke ndritur,
Se me s´te treti prushi`i vojtjes
Ne kraharorin e zhuritur.


Po ti me vrap te piraustit,
Qe fluturon ne zjarr e flake,
Theroresin` e vetevetes
E pate dhembjen me te pake…


O!sikur keng` e zemres s`ate,
Qe ligjeroj aq me te kote,
Qe vec me fjale dhemshurije
U pat degjuar permi bote.


Ne gji te cdo memedhetari
Te mund t`a perteritte malle
Dhe nje te tere varg deshirash
Q`i thurri mendja jote-e rralle,


Me c`ze te paster lavdurimi
Do kish bekuar varferite!
Vaj` e nje casi-e kenges s`ate
Perjetesisht do dil ne drite!


Po t`u pat thene short` e verber
Te pervelohesh ner padije :
Me mije reze shkrepetimi
Mezi te ndritish po nje fije…


Dh`aher` i dehur prej durimit
Ne mall te math te kenges s`ate,
Kaq zilitar kepute zemre
C`me te pacmuashme ti pate.


Dh`u ngrite per ne te verteten
Me fluturim te artit mjeshter :
U droth alltari jone- i lashte
Sapo t`a ndjeu te shenten eshter.


Se ngasherim` e vjershes s`ate
Ish malli i felle- e pa te ngjare,
Posi nje krua pastersije
Kendimi yt ner ne pat rare;


U pat terhequr shpirt` i kombit
N`ate vajtim aq te lenduar
Q`e thurri gjuha jote-e zjarte,
Dhe balli yt i frymezuar;


Se bukurite e- vetes s`one
Mendimi yt desh te na fale,
O!Fjal` e pikave qiriri,
E pika lotevet, o Fjale!


Q`ahere dyke shpene syte
Nga Toskeri` e Gegerija,
Shpesh e me shpesh patm` enderuar
Si ndrin me fame Shqiperija.


Mes ligesish armiqerishte
Stolisme lulen e vullnetit,
Sbuluam gur margaritari
Prej fundit thethimtar te detit.


E m`i ckelqyer sesa djelli,
M`i lum se kohet qe me s`jane
Filloj per ne ndryshim` i motit
Me nje te pritme te pa ane:



Ti!Fjaletor i mallengjyer!
Ti!keng` e ritur ndaj selvise!
Ti o rapsod i lasht` i kombit,
Ti pate pjese- urgjin` e zise!


A!po n`u trete prej mendimesh
Me te embla t`ulura ner duar:
Ne c`qiell te larg pat gjetur prehje
Kjo zemra jote- e pervleuar?


Nga fluturoj bilbil – finoshi
Q`e fryri era posi flete?
Ku vane pendet e pellumbit
Q`e shtiu ne dhet mergim` i shkrete?

……………………………………..
…………………………………….
…………………………………….
…………………………………….

Sikur te shoh, i tmershme Frasher,
Ndaj po mban zi pergjithemone,
Ti : me besniku trashegonjes
I dashuris` se vendit tone!

[Gurbardhi]

SYR` I FSHEHUR


Malli jone q`u pat shuar,
Mall-i bere fije,
Sot me gjet te zemruar,
Me pru lote zije.


Un` u ngrita qe-me-nate
Posi dashurija-
Pse m`u lag o!syr` i thate
Ne mjerim te tija?


Esht` agim tashi moj mike,
Dhe ja!se ku dolla
Nene strehe venetike,
Ku po mbin vijolla;


Ku m`u ndes si zjarr rrufeje
Desherim` i pare,
Dhemshurisht therret pas teje
Zemerez` e vrare;


Te me vish dyke vrapuar
Ndaj te pres i mjere,
Se te kam per te pushtuar
Per te fundit here;


Se per herezen e fundit
Me zu malli i mitur,
Syr` i fshehur i katundit
Qe me pat zhuritur.


Un` i ziu qe mbeta vete
Dhe te shoh te vluar,
Me vertitet mendj` e shkrete
Posi shaqiluar.

[Gurbardhi]

ERE TRENDELINE


Sesi m`ju lendon dashuria !
Sesi m`ju lendon pa pushim!
O lotet e syve te mija!
O klithmez e tingellit tim!


Ju shoqe te kohes mitare…
Mikesha… motricka…pa faj!
Ju humbte ne mjegull perfare,
Dh`u solla nder mend e po qaj!


As flak` e shkendijes q`u shua,
As syri qe nxihet e plas,
Nuk lane- o ju vasha per mua
Vurratat e errata pas :


Haj !flutur` e zeze me duar
Nje flutur secila prej jush,
Me la ne gishtrinj dyke shkuar
Pluhurin qe ndrin posi prush…


Sot cela pellemben e dores
Q`u ciku gazmore dikur –
Si pah verbimtar i debores
Se-rish po me ndrin nje pluhur…


Perse nuk m`u shojte perhere,
Te hesht te pushoj per kurdo,
Ti mall qe ner to pate lere
Dh`u rrite dh`u ndrite ner to!


Ju shoh pertej mjegulles suaj
E shpirtin prej jush e kam plot,
Pa s`mund si ta them , si ta shuaj
Ah ! kengen e mbushur me lot.


Se koti-u larguat menjane ,
Me vajtte me kot aqe larg ,
Kur sumbullat lot qe me rane
Si rruazat i shkova ne varg…


Dh`i ndrita me syrin e fshehur…
Dh`i vela me zerin mitar …
Dh`i skuqa me buzen e dehur…
Me shpuzen e flokut si ar…


Oji ! trendelin` e venitur
Ju fali gjith eren e saj…-
Pse rreh kaq me hov te cuditur,
Haj ! zemra ime ti , haj ?...


Ju lule q`u leu parevera ,
Dh`u cika me gaz nje mengjes !...
Se largu prej jush me ra era ,
E desha prej mallit te vdes !



Nga Lasgush Poradeci