Korrupcioni

[LABI]

· Keqpërdorimi i funksionit zyrtarë, si dhe funksioneve krahasuese në ekonomi ose gjatë mandatit poltik
· Ofrimi i shakut ose iniciativë personale
· Përfitimi personal , përpjekja që ajo të arrihet
· Shkaktim i dëmit të drejtpërdrejt apo të tërthortë, gjegjësisht, i pavolitshëm për bashkësi (në funksion zyrtar ose politik), gjegjësisht për ndonjë ndërmarrje.
· Mbulimi ose kamuflimi i këtyre veprave .

“Disa autorë korrupsionin e shohin si process shkëmbimi të paligjshëm në mes kryesit dhe sferës publike (politike apo administrative ).”[4]
Siq u cek më lartë fjala korrupcion ka prejardhje latine që ngërthen në vete kuptim të gjërë. Në jetën e përdishme ajo përdorët aq shumë sa që tingëllon si emërtim i zakonshëm,si diq normale edhe pse kuptimi i saj i drejt në thelb ngërthen epitete ndër më të ndyra.

Praktikat tregojnë se edhe vendet më të zhvilluara , me organe gjyqësore të efektshme , humbin jo pak beteja në përballje me korrupsionin . Kjo ndodhë kështu, sepse korrupsioni zë vend në dobësit e njeriut, si:etja për pushtet, etja për të pasur, për t’u shfaqur etj . Për këtë arsye edhe korrupsioni merr trajta të ndryshme dhe shërbimet e tyre paguhen në të gjitha format e mundshme : me para, me kundërshpërblim , me dhurata-rryshfete etj .
Në vendet në tranzicion siç është Kosova ,në mungesë të institucioneve të efektshme dhe me probleme të shumta sociale, korrupsioni lulëzon në të gjitha sferat e jetës dhe bëhet kështu jo vetëm pengesë serioze për zhvillimin e vendit, por edhe kopsht i krimit të organizuar .
Nëse i bëjm një retrospektivë dukurisë së korrupsionit në Kosovë , do të vërejmë se me një farë mënyre korrupsioni nuk është problem i pasluftës në shoqërinë kosovare. Korrupsioni në Kosovë është vazhdimësi e një tradite të gjatë…Mbi dhjetë vjet pjesa dërmuese e qytetarëve të Kosovës janë larguar nga puna,nga administrate, kolektivisht janë privuar nga mundësia për të ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme dhe për të pasur një jetesë sadopak të siguruar . Në fakt, Kosova ka mbijetuar kryesisht duke ju falëmndëruar financimit nga të afërmit në mërgatë .

Pos tjerash , Kosova, pa llogaritur këtu tatimet dhe taksat e shumfishta ka ushqyer gjithë aparatin represiv serb në Kosovë: policinë dhe gjithë administratën shtypëse . Sepse pa paguar majëm nuk ka mundur të mbijetoj as shitësi i cigareve , as taksisti,as tregtari me tezgën e tij . Askush nga shqiptarët nuk ka mundur të nxjerrë një document çfardo çoftë, nuk ka mundur të ketë minimumin e shërbimit mjekësor.. pa paguar xhepin e pafund serb.
Lirisht mund të thuhet prandaj se Kosova e pasluftës ishte një vend me traditë të qëndrueshme të korrupsionit. Dhe duke qenë krejt e zhveshur, pra duke mos pasur asnjë organ vendor mbrojtës, korrupsioni mori përmasa marramendëse .
Pas luftës, në Kosovë vërshuan ndihmat e gjithllojshme nga të gjitha anët e botës. Në mungesë të institucioneve të mirëfillta vendore ndihmat shpërndaheshin në mënyrë krejt anarkiste. Për pasojë shumë donacione nuk kanë përfunduar në vendin për ku janë dhënë. Ardhja e ndërkombëtarëve në Kosovë kërkonte dhe punësimin e një numri të madh vendorësh qoftë si përkthyes, shoferë, apo kuadro të tjerë të specializuar. Duke qenë se papunësia ishte dhe vazhdon të jetë shumë e madhe, punësimi në organizata ndërkombëtare ishte një privlegj i madh, prandaj edhe u kthye në një biznes të leverdishëm.Çmimi për një vend pune sillej perj një rrogë për ndërmjetësuesin ndërsa më vonë u shtua çmimi: dy, tri , e ndoshta edhe më shumë rroga.

Ky biznes me kohën u kthy në industri të vërtetë, e cila u përhap në të gjitha institucionet e mundshme , si në pranimin e kadetëve në polici, gardianëve nëpër burgje , punonjësve nëpër administrateë etj ..Dhe kështu njerëzit mësohen të jetojnë me korrupsionin, mësohen të bashkëjetojnë me të pa ndonjë siklet madje edhe ata që janë të thirrun ta luftojnë atë !!
Shtrohet pyetja tjetër: ata që bëjnë sot publikisht gjëra të tilla, a nuk do të shkojnë nesër edhe me larg; t'ua hapin, për shëmbull, dyert e burgjeve bosëve të krimit të organizuar, të cilët rrjeti edhe ashtu i rrallë i gjyqësisë mund t'i ketë hudhur prapa grilave?
Me kohën, korrupsioni, i kapërceu kufinjtë dhe u kthye në plaçkitje publike, ku pjesën e luanit përpinin dhe, ndoshta, vazhdojnë të përpijnë dhe sot "ekspertët" ndërkombëtarë që u instaluan në vendet udhëheqëse në ndërmarrjet e mëdha publike si KEK-u, PTK-ja , Dogana,etj.

Veç kësaj korrupsioni ka prekur rënd edhe sisteme të tjera jetike për Kosovën, siç janë për shëmbull arsimi e shëndetësia.Thjeshtë, sot ata që nuk kanë të holla për të korruptuar punonjësit shëndetësorë, nuk kanë pse ia mësyejnë spitalit për një operacion sado i thjeshtë qoftë.Korrupsioni është gjithpërfshirës edhe nëpër shkolla, e sidomos në universitet. Ndërkaq shumë fakulteteve tashmë nga disa herë u ka dalur nami i zi për korrupsion në provime por sidomos gjatë procedurave të pranimit në fakultete. Në administratën lokale korrupsioni përfshin jo pak struktura: entin urbanistik, kadastrën, ndërmarrjet publike etj. dhe institucionin tashmë krejt të përdalë të 'tenderit' (Legalizim i hajnisë).
Në kohë tranzicioni dhe krizash viktima e parë është sistemi i vlerave, që përmbyset, sepse imponohet kudo pasaniku i dyshimtë, zyrtari hipokrit, administratori plaçkiktës, 'patrioti' matrapaze, shtetari i blerë …Prandaj, krahas forcimit të ngutshëm të institucioneve dhe nxjerrjes së ligjeve rigoroze, lufta kundër korrupsionit nuk mund të mendohet dhe pa media të fuqishme e të papërlyera. Në këtë vijë ndoshta puna e parë që duhet bërë është insistitimi në regjistrimin dhe bërja publike e pasurisë së politikanëve dhe personave publikë, që janë kryet e punës, pastaj edhe pasurinë e të tjerëve me radhë.
Shteti shtrin pushtetin e tij përmes ligjeve, organeve dhe kontrollit gjithpërfshirës që ndryshe i thonë llogaridhënie, e cila është vetë thelbi dhe kuptimi i shtetit. Me një polici të pakompetenca, me një gjyqësi poashtu të pakompetenca dhe të paligje, me institucione të brishta, korrupsioni në Kosovë ndihet krejt i paprekshëm.