Arti Ilir ne prehistori

[Ma-Origano]

Longari është sundimtari i parë dardan që ne njohim me emër, i cili çliroi Paioninë në vitin 231 para Krishtit. Në fund të shekullit III para Kr. ushtria dardane së bashku me ushtrinë ilire arritën të çlirojnë disa krahina, të cilat më parë ishin pushtuar nga maqedonasit. Në këtë betejë dardanët kapën 20000 robër. Sipas burimeve historike, dardanët kishin krijuar një mbretëri të fuqishme në brendi të Ballkanit. Në këtë kohë ata forcojnë miqësinë me shtetin ilir. Mbretëria dardane dhe ajo ilire të shqetësuara vazhdimisht nga ushtria ekspansioniste maqedonase, lidhën aleancë me Romën për të mbrojtur kufijtë e mbretërive. Më pas dardanët me mbretin e tyre Longar, zhvilluan luftime me mbretërinë maqedonase së bashku me mbretin ilir Skerdilaidin dhe Republikën e Epirit. Gjatë mbretërimit të Longarit, dardanët njohën një zhvillim shumë të madh ekonomik dhe ushtarak në Ballkanin Qendror. Tashmë ata kishin një ushtri të rregullt të organizuar dhe të armatosur. Kjo vërehet mjaft qartë në betejën që vuri përballë njëra-tjetrës ushtrinë e armatosur rëndë të dardanëve, kundër kalorësisë së lehtë të stërvitur mirë të maqedonasve, e cila përfundoi pa fitoren e asnjërës palë. Taktika që përdori ushtria dardane në këtë betejë bëri që ajo të mos kishte humbje dhe të mos mbetej asnjë rob në duart e ushtrisë maqedonase.