Kombi dhe Nacionalizmi/ Konceptet e Eric Hobsbaum

[LABI]

Para se te filoi të mirrem me konceptet e HOBSBAUM mbi kombin dhe nacionalizmin e shofë te aryseshme dhe te nevojshme që të jap një pasqyrë të shkurtër të asaj se çfarë është etnia duke i u referuar Urs Altermatt:
Ndër studiues të kësaj fushe janë edhe Nathan Glazer dhe Daniel P. Moynihan të cilët japin për etnicitetin si nocion këtë përkufizim : “Ka njëfarë legjitimiteti , kur vrenë se disa forma identifikimi që mbështetën në realitetin shoqërorë të ndryshëm nga njëri-tjetri si feja, gjuha dhe prejardhja kombëtare – kanë të gjitha diçka të përbashkët , aq sa farkohet për to një term që u referohet të gjithëve (Etniciteti)”[1].

Gjithashtu në vazhdim vlerson se pothuajse të gjithë studiuesit dhe teoricientët e Etnisë identifikojnë dy grupe themelore etnike : popullin dhe kombin . Populli është një formë e shoqërisë globale që vjen pas gjinisë dhe fisit , por që i paraprin kombit. Historikisht faza popullore i përgjigjet shoqërisë skllavopronare dhe feudale . Që të mund të përcaktohet kategoria e popullit , do të duhej të bëhej dallimi nga një anë në mes të popullit e të gjinisë e fisit, e nga ana tjetër në mes të popullit dhe kombit . Populli dallohet esencialisht nga gjinia dhe fisi që janë shoqëri të lidhjeve të gjakut , ndërsa populli është një shoqëri territoriale .
Populli është grup shumë më i madh se fisi dhe kryesisht krijohet me shpërbërjen dhe shkrirjen e fiseve të ngjashme, respektivisht me bashkimin e tyre në shoqëri më të mëdha.
Edhe për popullin është karakteristike pak a shumë etnia e përbashkët. Në të vërtetë nuk ka popull me prejardhje etnike të kulluar , në secilin popull gjenden të shkrira elemente të ndryshme etnike.
Ajo çfarë është sfiduese për terrocinët e kësaj fushë eshet përcaktim I elementëve se çka e percakton kombin apo çka e ben ate qe të identifikohet si kombë,edhe vetë HOBSBAUM indentifikon këtë problem dhe më pas vlerson…”Janë bërë përpjekje të shumta që të përcaktohen kriteret e kombësisë ose për të shpjegura pse disa grupe janë “kombe”e disa të tjera jo,më së shpeshti duke u bazuar në ndonjë kriter të vetëm,sikurse gjuha dhe etniciteti ,ose duke u bazuar në një ndërthurje kritersh të tilla,si gjuha,territory perbashkët,hisotria e përbashkët,tipare kulturore e shumë të tjera”.[2]
Hobsbaum konkludon se këto kritere siq janë gjuha ,etniciteti apo çfaredo tjeter janë të paqëndrueshme ,kuptimisht të papërckatuara dhe po ashtu të padobishme Por Hobsbaum tërheq vëmendjen se pikërisht këto kritere janë shumë të përshtatshme dhe teper të dobishme për qëllime propagandistike.
Para se të kalojmë tek HOBSBAUM ,gjithashtu mund të themi se edhe per kombin ekzsojnë përkufizme të shumta ,madje thuhet qe gjdo nacionalizëm nxjerr edhe teoricientet e vetë,madje Hugh Seton Ëatson vjen në përfundim që se nuk mund të ketë përkufizm shkencor të kombit .
Edhe vetë ALETRMATT bënë një retorike m pyetje:…“Çfarë është në të vërtetë kombi? Për çfarë arsye Portugalia është shtet kombëtar, kurse Katalonja (ende) jo ? Përse Zvicra është një shtet i tillë , kurse Siebenburgeni/Transilvania nuk është? Për q’arsye e ndjejnë vetën hungarezët në Sllovaki , në Rumani , në Ukrainë dhe në Vojvodinë si pjesë të kombit hungarez, kurse zviceranët italishtfolës nuk e njihnin vetën si pjesë të italianëve? Përse janë myslimanët boshnjak në krahinën e Sanxhakut komb , ndërsa myslimanët fqinjë në pjesën serbe një bashkësi fetare? Pyetje pas pyetjesh që të çojnë mu në mes të tematikës së kombit, shtetit dhe etnicitetit dhe që ilustrojnë shumëkuptimshmërinë e koncepteve dhe ndryshueshmërinë e identiteteve”[3]


Hobsbaum në përkufimit e tij mbi kombin dhe nacionalizmin duhet thanë që mjaft përqafon shumë nga koncepet e Gellnerit,ashtu siq është rasti me përkufizmin e Hobsbaumit mbi nacionalizmin....”Termin “nacionalizëm” unë e kam përdorur në kuptimin e përcaktuar nga Gellneri:..Nacionalzimi në thelb është një parim sipas të cilit njësia politike dhe njësia obëtare duhet të përputhen”.[4]
Ndërsa sa I përket kombit Hobsbaum jep këtë përkufizim:….”Sikurse më të shumtët e studiusëve serioze të kësaj problematike unë nuk e konsideroj “kombin”si entiet social parësor e të pandryshueshëm.Ai i përket një periudhe historike të veçantë dhe relativishtë të vonë ai është entiet social vetëm për ate se ka të bëjë me një lloj të caktuar shtetti territorial modern.me “shtetin komb”dhe nuk kak kuptm te flitet per komb dhe kombesi shkeputurzai nga realietet historik”.[5]
Në mënyrë të ngjashme e argumentonte më 1983 antroposociologu britanik Ernest Gellnernë esenë e tij “Nacionalizmi dhe Modernja”. Ai nënvizonte rolin qendror të industrializmit : “Procesi i industrializmit u zhvillua në faza e në kushte të ndryshme; ai lindi rivalitete të reja me humbje dhe fitime të reja. Profetët dhe komentuesit e epokës industriale , çoftë nga e majta qoftë nga e djatha , shpesh i kanë mveshur ati internacionalizëm, mirëpo ia mbërriti pikërisht e kundërta : epoka e nacionalizmit ! Sipas Gellnerit të poseduarrit e një kombësie nuk është një tipar i qenësishëm i njerëzimit , por tani kjo është bërë të duket si e tillë .
Gellner thotë se,në të vërtetë , kombet, ngjashëm si shtetet, janë një rastësi , dhe jo një domosdoshmëri universale . As kombet dhe as shtetet nuk ekzistojnë në të gjitha kohët dhe në të gjitha rrethanat. Për më tepër, kombet dhe shtetet nuk janë e njëjta rastësi . Nacionalizmi e konsideron që këto ishin të përcaktuara njëri për tjetrin; që cilido prej tyre pa tjetrin është i pakompletuar, dhe që paraqet tragjedi .

[1] Altermatt, Urs “Etnonacionalizmi në Evropë. Fq.49

[2] Hobsbaum ,Eric, kombet dhe nacionalizmi që nga 1780-ta,fq 5

[3] Altermatt .Urs “Etnonacionalizmi në Evropë”,Fq. 25

[4]Hobsbaum ,Eric, kombet dhe nacionalizmi që nga 1780-ta,fq 9


[5]Hobsbaum ,Eric, kombet dhe nacionalizmi që nga 1780-ta,fq 9