Të rejat nga kinematografia

[rilinda]

7.
Timo Floko mirënjihet si aktor elitar i filmit. Guximi për të marrë pjesë në programet e artit skenik në teatër, mendoj se është një zgjedhje e një artisti ambicioz, në kërkim të dimensionimit të vetvetes artistike, të personales artistike të tij, ndaj kërkon, provon, konkuron duke synuar suksesin i cili ka me vete edhe rriskun.
Në spektaklin “Mërzitje në Olimp” që u shfaq para dy tre vitesh, Floko rriskoi me personalitetin e tij artistik që kish krijuar në film, në interpretimin e figurës së Promoteut. Mirëpo besimi në vetvete, nxiti guximin që kanë artistët e vërtetë, i cili i shoqëruar me vullnet të fortë, sfidoi opinionin dhe një pjesë të vetvetes se, Floko nuk e ka forcën e duhur për të arritur në teatër suksesin e filmit, dhe u hodh në rrafshin e konkurimit. Në spektaklin “Për një fjalë goje” guxoi të luaj si partner i aktorit të klasit të lartë të teatrit dhe filmit Ndriçim Xhepa, ku arriti sukses të merituar. Kjo i dha kurajo të re, të marrë përsipër të interpretojë Edi Karbonen, një rol i vështirë, kompleks, dramatik dhe tragjik, i dëshiruar për çdo aktor elitar, ku suksesi apo mossuksesi janë në pikën kritike. Fal Zotit, talentit dhe guximit krijues të Flokos gjithëçka shkoi sipas dëshirës së aktorit.

* * *
Edi Karbone i krijuar prej Timo Flokos, është origjinal. I veçantë. Me një personale artistike të spikatur. Vizioni i tij për krijimin e kësaj figure është i mbështetur në substancën e karakterit të saj që e përmban vepra, por i trajtuar në përshtatje me veçoritë e talentit të tij si në rrafshin e lëvizjeve plastike, po edhe të shpërthimieve dramatike, të intonacioneve, gjuhës dhe zërit të tij, duke formësuar një figurë të një hamalli që nuk i vjen era e rëndë e baltës, pluhurit, zhargonit, e megjithate është një tip hamalli, me gjithë pozat dhe lëvizjet psikofizike që janë më shumë dukuri të një qytetari me intelekt mesatar. Mirëpo, profesionalizmi në krijimin e kësaj figure, duke aplikuar një teknikë të lartë interpretimi ku artistikja dhe estetikja janë dominuese, i kanë dhënë figurës së hamallit të krijuar prej Flokos, atë vlerë sa publiku ta pranojë dhe ta duartrokasë nxehtësisht.

* * *
Edi Karbone i Flokos komunikon natyrshëm me publikun. Me shpëqrthime dramatike të fuqishme në momentet më kulmore të dramës, me veprime psikofizike me ndjeshmëri të lartë, që i jep kënaqësi publikut. Në skenat realiste interpretimi i tij është më jetësor, më i natyrshëm, flet me zërim bazë, zë gjoksi me tone të ulta, siç thuhet. Ndësa në momentet e krizës së personazhit, në kulmet dramatike dhe shpërthimet e papërmbajtura, zëri i Flokos-Edi Karbone ngjitet në nota të larta, interpretimi realist dimensionohet me interpretimin grotesk, i domosdoshëm jo vetëm për vokalin e Flokos, i cili është i kufizuar për shpërthimet e forta, por edhe si element modern, që i krijon hapsira dhe mundësira aktorit të nxjerr edhe tinguj çjerrës, uluritës, britma e veprime fizike të jashtzakonshme, por të realizuara me teknikë artistike, duke ravijëzuar më mirë figurën në stigmatizimin e dukurive të shëmtuara morale të tij, të dashurisë që ndjen, e fsheh, e shfaq, e përpiqet të mistirfikojë e të alibiuojë, për mbesën e gruas që e ka rritur si bijën e vet, të cilën e do çmendurisht dhe xhelozohet marrëzisht.

8.
Shtrohet pyetja: A është Timo Floko Edi Karbone? Pa hezitim, është. Është ashtu siç e ka shestuar këtë figurë aktori dhe regjisori. Është ashtu si e interpreton Floko, me individualitetin e tij artistik dhe me profesionalizëm.
Një aktor tjetër, mund dhe duhet të japë një Edi Karbon tjetër, që të ketë vulën e interpretimit të tij, ndoshta të jetë Edi Karbone që përceptohet nga leximi i tekstit: një hamall më pranë të vërtetës jetësore, më toksor, më hamall, që i ndjehet era e punës dhe djersës, madje do të thosha një hamall edhe me zë të trashë e me muskuj të fuqishëm, që bën punë të rënda, që bart një dramë të madhe brenda vetes dhe e shpreh atë në mënyrën e tij, edhe vulgare, duke shprehur nivelin e shtresës së ulët që i përket.
Nga i njejti tekst mund të krijohen variacione të ndryshme duke dhënë të njejtën figurë, sipas këndvështrimit të aktorit, aftësive interpretuese dhe talentit. E rëndësishme është që gjithësecili të arrijë mjeshtërisht, të japë thelbin e kësaj figurën: dramën tragjike të tij, me tërë përpëlitjet, cfilitjet, dhimbjet, frojdizmin, xhelozinë, marrëzinë, çmendurinë, në tërësi tragjizmin e krizës morale të Edi Karbones që e çon të denononcojë kushurinjtë e gruas, të cilët po i strehonte në shtëpinë e tij; një krizë edhe e tradhëtisë edhe e xhelozisë edhe e amoralitetit dhe perversitëtit edhe universale edhe e gjithkohëshme, e cila po bëhet më agresive edhe në kohën tonë, maje edhe në realitetin shqiptar.

9.
Po, ndërsa dramën e krizës morale të individit e bart dhe shpreh në mënyrë origjinale Edi Karbone i Timo Flokos, dramën sociale të emigrimit e bart Marko që interpretohet nga Bujar Asqeriu. Në vështrimin tim, kjo është figura më e realizuar e Asqeriut në karrierën e tij artstike të deri tanishme. Asqeriu-Marko, interpreton figurën e krijuar prej autorit, duke depërtuar në dramën ekzistenciale të saj dhe duke i qëndruar besnik tekstit. Madje, ai përjeton maksimalisht dhe shpreh me art, disa drama që bart Markoja: dramën e varfërisë që shkakton emigrimin. Dramën e vetë emigrimit. Damën e zhgënjimit dhe të tradhëtisë së Edi Karbones, burrit të kushërirës.
Mjetet artistike që aplikon Asqeriu si: të vetëndjerit potent dhe përjetimi i thellë i dramave të Markos; shpërthime dramatike të forta, shumëdimensionale; plastika e një burri të rëndë, të vuajtur e të matur, me karakter të fortë, lëvizjet e kursyera me hapa të mëdhenj, që realizohen me mjeshtëri, natyrshmëri, sinqeritet artistik dhe realizëm, japin me vërtetësi jetësore dhe artistike figurën e emigrantit Marko.

* * *
Realizimi mjeshtëror i figurës së Markos nga Asqeriu, është i lidhur edhe me marrëdhëniet me partnerin e tij Floko. Njihet në praktikën krijuese të procesit të formimit të figurës artistike se partnerët e denjë për njeri-tjetrin: japin e marrin, çka do të thotë se dimensionojnë ndjeshmërinë e tyre, rritin mjeshtërinë, profesionalizmin. Veçanërisht kjo është e theksuar në skenat e fundit. Thirrjet agresive të Flokos-Karbone: “Markoo!” Dhe zëri si bubullimë i Asqeriut-Marko: “Edi Karbone!”, -në një atmosferë që të duket se nuk je në teatër po në një realitet të vërtetë tragjik jetësor, këndellin dhe kërleshin emocionet e njeri-tjetrit, të cilat jepen me art magjik të klasit të parë.

* * *
Këtu, çdo element përbërës i spektaklit flet me gjuhën e vet: skenografia me hapsirat, mjediset e thyera e të larmishme dhe rekujzitën e saj; muzika me tingujt rrënqethës dramatik e tragjik dhe me atmosferë inkandeshente; regjizura me mizanskenat dinamike, ekspresive dhe tempo-ritmin e lartë; veprimet dhe bëmat psikofizike të aktorëve, me potencë artistike, çka krijojnë emocione të mëdha në publik.