Si e ndriqoj Boten e posaqerisht Evropen feja Islame ?

[Llapjani_HH]

pjesa e dytë.


11. Ventilimin gjithashtu e kanë menduar myslimanët për të gjetur ujin nga thellësia e zemrës duke e ujitur tokën e thatë në shkretëtirë. Në shkretëtirat e Arabisë kur thahen lumenjtë në sezonin e nxehtë, uji mundë të gjendej vetëm thellë nën tokë. Për të bërë shpimet e thella përdornin ventilimin me anë të erës që frynte në drejtimin e njëjtë me muaj.
Ventilimet kishin 6 deri në 12 vela të cilat ishin të mbuluara me pëlhurë ose me fleta të hurmës. Ventilimet janë përdorur në botën islame 500 vite para se ventilimi i parë të prodhohej në Evropë.

12. Vaksinën nuk e kanë shpikur Jeneri apo Pasteri, por ishte Perëndimi që e mori nga bota islame dhe e barti në Evropë nga Turqia. Këtë e bëri gruaja e ambasadorit Britanik në Stamboll në vitin 1724. Fëmijët në Turqi bënin vakcinimin kundër "fruthit të madhe" duke përfituar nga qelizat e dobëta ose të vdekura "të fruthit të madh" nga trupi i infektuar i kafshëve vendore, së paku 50 vite para se kjo metodë të përdorej në Perëndim.

13. Lapsin me ngjyrë është shpikur me kërkesën e sundimtarit të Egjiptit në vitin 953, pas kërkesës së tij për të shpikur lapsin që nuk do të përlyej duart dhe rrobat e tij. Ky laps kishte rezervarin me ngjyrë, ngjashëm sikur lapsat kimik modernë, ngjyra lëshohej nga maja e lapsit me kombinimin e gravitacionit dhe dallimit në shtypje.

14. Sistemi i numrave të cilin sot e përdorim sigurisht se është me prejardhje nga India, por stili i numrave është arab dhe për herë të parë shfaqen në përdorim në veprat e matemantikanit të madh të botës islame el – Hevarizmi dhe el – Kindi ne vitin 825..
Algjebra është emërtuar sipas një libri të el – Havarizmit "al – xhabër ve al – muqabila", shumica e përmbajtjes së saj përdoret edhe sot. 300 vite më vonë matematikani Italian Fibonacci i solli këto vepra në Evropë dhe i përktheu. Algoritmi si dhe shumica e trigonometrisë vinë nga bota islame. Zbulimi i Al – Kindiut gjithsesi se janë themelet e kriptologjisë.


15. Ali ibën Nafi, i njohur me pseudonimin Zirjab (zogu i zi) në shekullin e nëntë erdhi nga Iraku në Kordovë dhe solli me vete konceptin e "tre racioneve" para gjella (supa), pas së cilës pason gjella kryesore (peshku ose mishi), e më pastaj vijon ushqimi me desert (pemë). Gjithashtu përhapi edhe përdorimin e gotës së kristaltë (të cilën e patë zbuluar Abbas ibën Firnasi pas eksperimentit që e bëri në kristalin e gjetur në gurë)

16. Qilimat gjatë kohës kur në Evropë vazhdonte shekulli i mesëm, në botën islame konsideroheshin vepër e xhenetit, në rëndë të parë duke iu falënderuar progresit që myslimanët arritën në zhvillimin e thurjes, pastaj zhvillimit e sensit për modelet dhe arabeska të cilat paraqitnin bazën e artit islam i cili nuk pranonte në gjirin e vet figurat e njerëzve dhe kafshëve.
Në të kundërtën e kësaj, podiumet në Evropë ishin të zhveshur, për të mos thënë tokë e zhveshur, gjithnjë përderisa qilimat arab dhe Persian nuk u sollën në Evropë. Për podiumet e Anglisë, Erasmo ka shënuar se : "ishin të mbuluar me hedhurina të llojllojshme, nga njëherë të përtrira në atë mënyrë sa që gjatë tërë podiumit të vjetër (me hedhurina të shumta) vetëm se vendosej shtresë e re, duke mos e ndërruar apo pastruar nga njëherë edhe më shumë se 20 vite, gjatë kësaj kohë mblidheshin hedhurina të tjera, vjellje, urinime te qenve dhe njerëzve, mbeturina të ushqimit dhe peshqve, si dhe ndyrësi që nuk na bënë nderë t"i përmendim". Për shkak të gjitha këtyre, qilimat shumë shpejt gjetën vendin e tyre në Evropë.

17. Çeqet gjithashtu rrjedhin nga bota islame. Fjala çek vjen nga fjala arabe "saqq" dhe paraqet vërtetimin e shkruar, ngarkesë për pagimin e mallit të porositur, për t"i ikur transportit të parave nëpër zonat e rrezikshme. Në shekullin nëntë një biznesmen mysliman udhëtonte nga Kina deri në Detin Mesdhe duke u shërbyer me çeqe në vlerë të parave.

18. Deri në shekullin e XI shkencëtarët mysliman ishin pajtuar se toka ka formë sferike. Argumentin të cilin e paraqiti astronomi ibën Hazmi është "se dielli gjithnjë është në pozitë vertikale në raport me pikën e caktuar në tokë". Këto argumente u shfaqen 500 vite para Galileut.
Llogaritë të cilat i paraqitën astronomët mysliman rezultuan aq të sakta sa që kur bënë llogaritjen e madhësisë së Tokës, llogaritën se madhësia e Tokës bartë 40 253 kilometra dhe nuk ishin të saktë vetëm për 200 kilometra. Në vitin 1139 al – Idrisi mbretit të Sicilisë Roxherit ia dhuroi një glob të tokës.


19. Edhe pse Kinezët ishin ata që shpikën barutin i cili ishte shumë i papastër dhe i dobët. Ata e përdornin për fishekzjarrë. Myslimanët arritën ta bëjnë efikas duke bërë që baruti më ndihmën e natriumit dhe nitratit mundë të pastrohet dhe të fitoj fuqi shtesë sa edhe të përdorej për nevoja ushtarake. Arma e zjarrit e bërë nga myslimanët e dalur nga këto zbulime ndikoi që t"i futet frika deri në palcë luftëtarëve në luftërat e kryqëzatave.
Deri në shek. XV myslimanët konstruktuan raketën të cilën e quajtën "veza djegëse vetëlëvizëse", dhe projektilin torpedo që në maje ka shigjetën e cila do të depërtonte në anijen e armikut dhe pastaj të eksplodonte.

20. Evropa mesjetare posedonte kuzhina dhe kopshte me bimë, mirëpo myslimanët zhvilluan idenë mbi kopshtin si vend për pushim dhe bukuri të ndryshme. Kopshtet e para mbretërore në shekullin e XI janë hapur në rajonin e Spanjës Islame. Në mesin e luleve të shumta që rrjedh nga kopshtet myslimane është edhe tulipani.

Ky tekst është botuar në Independent

Përktheu nga boshnjakishtja: Nexhmedin Ademi


http://mesazhi.com/news_detail.php?id=667