Beteja e Fushë-Kosovës, 15 qershor 1389

[Psikologu]

Përveç Gjon Kastriotit dhe prijësve të tjerë, kemi të dhëna interesante edhe për pjesëmarrjen e Theodhorit II Muzakës dhe rënien hoerike të tij në fushë-betejë, nga kronika e nipit të tij Andrea Muzakës, i cili ofron këto të dhëna: “Një vit pasi turqit filluan depërtimin në tokat e Arbërit, u formua koalicioni i krishterë ballkanik, që u ndesh në betejën famëkeqe të Fushë-Kosovës”. Andrea Muzaka në veprën “Historia e Genealogia del Muzakja” (Historia e Gjenealogjia e Muzakajve), thotë: “Duke kaluar nëpër të gjitha ato dhera, sulltani pushtoi disa vende, midis të cilave edhe qytetin e Adrianopojës. Pas tij erdhi Sulltan Murati I, e me furi të madhe e mori fushatën kundër Bullgarisë e Serbisë. Atëherë u bashkuan Lazari, despot i Serbisë dhe Marko, Mbreti i Bullgarisë dhe Teodor Muzaka II, i shtëpisë sonë e të tjerë zotërinj të Shqipërisë dhe u thyen të krishterët dhe vdiq Theodori i cili kishte me vete shumë çeta shqiptarësh, ku u zu rob i sipërthëni Lazar, të cilin pastaj e ekzekutuan. Pas kësaj filluan në Arbëri luftëra të pandërprera me turqit, ndër të cilët mbetën dhe shumë zotërinj e bujarë arbër. Njëri ndër heronjtë kryesor të kësaj beteje është Mëhill Nikollë Kopiliqi, i lindur në fshatin Kopiliq të Drenicës, udhëheqësi i kësaj krahine heorike të Kosovës. Momenti më i rëndësishëm dhe akti më heroik i drenicasit Mëhill Nikollë Kopiliqi është vrasja e Sulltan Muratit, nga dora e shqiptarit të krishterë, i cili më pas vritet nga osmanët. Dhe momenti më dramatik është aty ku She-Ul-Islami e këshillon Sulltanin: “Mos ia jep dorën/veç jepja kambën/ndër këmbët tuaja ai për me mbetë”. Këtu është fjala kur Mëhilli shkon në shatorren e Sulltan Muratit. Ai, për ta poshtëruar, në vend të dorës i jep këmbën, por dora e fuqishme e Kopiliqit e godet për vdekje me hanxhar. Në të vërtetë, ky gjest i sulltanit arsyetohet edhe nga disa historianë osmanë, ndër të cilët vlen të përmendet Sadudimi, si dhe Neshriu, krahas me rritjen e madhësisë së fuqisë turke, në lidhje me të edhe në çështjen e paafrueshmërisë mistike të personalitetit të halifesë, nuk lejohej mundësia që as në kohën e kaluar t’i bëhet e mundur, jo muslimanit t’ia puthte dorën Padishahut, porse i caktonte vetëm këmbët dhe zingjirët e qenit. Gjithnjë duke u bazuar në argumente të forta shkencore, vijmë në përfundim se kontributi i princave shqiptarë të krishterë jo vetëm që ishte i madh, por ai ishte edhe vendimtar. Kështu që e vërteta historike qëndron në atë se Beteja e Fushë-Kosovës (1389) ishte zhvilluar në Fushë-Kosovë më 15 qershor të atij viti, në mes të forcave të aleancës së koalicionit të krishterë ballkanik dhe atij osmano-aziatik. Në këtë betejë ngadhnjyen ushtritë osmano-aziatike dhe u hapën portat dhe të gjithë korridoret që të sulmohet dhe pjesa tjetër e Europës, por dhe Konstantinopoli, pra kjo ishte ngjarja që më vonë solli rënien e Bizantit dhe ngritjen e Perandorisë Osmane, përhapjen me dhunë të islamizmit në Europën Juglindore (Ballkan), sidomos ky islamizim u përhap me dhunë më së shumti te shqiptarët, megjithë qëndresën heroike të tyre për të mbrojtur kombin dhe fenë.