Shqipëria gjatë regjimit të princit Vilhelm Vid

[Psikologu]

Shqipëria gjatë regjimit të princit Vilhelm Vid
Dihet mirëfilli se Lufta e parë Ballkanike e vitit 1912 solli ndryshime të mëdha politike në hapsirat e Gadishullit Ballkanik. Dhe për t´i shqyrtuar ndryshimet e bëra nga lufta, e cila ende s´kishte përfunduar si dhe për të vendosur një "rend të ri drejtësie dhe paqeje në këtë rajon" gjashtë Fuqitë e Mëdha:Anglia, Franca, Gjermania, Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia, më 17 dhjetor 1912 në Londër organizuan një Konferencë, në nivel ambasadorësh.

Dihet mirëfilli se Lufta e parë Ballkanike e vitit 1912 solli ndryshime të mëdha politike në hapsirat e Gadishullit Ballkanik. Dhe për t´i shqyrtuar ndryshimet e bëra nga lufta, e cila ende s´kishte përfunduar si dhe për të vendosur një ”rend të ri drejtësie dhe paqeje në këtë rajon” gjashtë Fuqitë e Mëdha:Anglia, Franca, Gjermania, Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia, më 17 dhjetor 1912 në Londër organizuan një Konferencë, në nivel ambasadorësh. Lidhur me të ardhmen e Shqipërisë Konferenca vendosi që të krijohet një Shqipëri Autonome nën sovranitetin e Turqisë, pa përfillur kështu, pëvarësinë e saj të shpallur më 28 Nëntor 1912 në Vlorë.

Kësisoj, konferenca nisi shqyrtimin e kufijve të Shqipërisë, më tepër si pjesë e Turqisë së mundur në luftë. Konferenca që në seancën e parë vendosi në parim, që Shqipëria autonome të kufizohej në veri me Maline Zi e në jug me Greqinë, ndërsa më 25 mars 1913 ajo vendosi kufijtë verilindorë, duke lënë jashtë, Kosovën dhe viset tjera, të cilat kaluan nga pushtimi osman, në robërinë serbo-malazeze. Derisa i zhvillonte punimet konferenca, shtetet e “Aleancës Ballkanike”kishin pushtuar me forcë pjesën më të madhe të tokave shqiptare.

Pas marrjes së Janinës nga forcat greke dhe të Shkodrës(22 prill 1913) nga forcat malazeze, Austro-Hungaria dhe Italia duke e parë se sundimi osman nuk mund të mbahej më në Shqipëri, para konferencës paraqitën një projekt të ri për pavarësinë e plotë të Shqipërisë. Duke u mbështetur në këtë projekt, pas një lufte të ashpër diplomatike, konferenca më 29 korrik 1913 përfundimisht vendosi, që Shqipëria të bëhej shtet i pavarur, asnjanës dhe të vihet nën kontrollin e Fuqive të Mëdha. Për këtë qëllim do të krijohej një Komision Ndërkomëtar i Kontrollit i cili në tetor të atij viti do të dërgohet në Shqipëri. Gjithashtu në mbledhjen e 29 korrikut u vendos që në krye të shtetit shqiptar të vihej një princ, që do të caktohej brenda 6 muajve nga vet Fuqitë e Mëdha.

Për fronin mbretëror në Shqipëri asokohe ishin propozuar disa kandidat nga oborret mbretërore evropiane. Përpjekja e parë për të sjellur në Shqipëri ishte Duka i Montpesierit Ferdinanti i Burbonë-Orleanëve, i cili ishte me lidhje të ngushta gjaku me Kurorën Franceze dhe Spanjolle. Kandidatura e tij ishte përkrahur edhe nga një numër aristokratësh shqiptar. Në vitin 1913 Duka i Montpesierit në Londër vazhdimisht ishte i shoqëruar nga Isa Boletini, në përpjekjet e tij për të siguruar mbështetjen e kancelarive evropiane, për çështjen shqiptare.

Pretendentë të tjerë, për fronin mbretëror në Shqipëri, ishin edhe gjermanët:Mauricio i Schonbourg-Lipe, duka Karl von Urach, princi Karl Von Hohenzllern dhe princi Vilhelm Von Vid;anglezi Arthur of Connaught;suedezët-duka Vilhelm Soedermanland dhe duka Karls Westgothland;Princi Albert Gjika i Rumanisë me origjinë të largët shqiptare;italianët:Duka i Abrukos dhe Markezi i Auletas;princi danez Aksel;Aladro Kastrioti i vetëquajtur”pasardhës i Skënderbeut”që jetonte në Spanjë. . .

Komunitetet shqiptare të shpërndara nëpër Evropë, si dhe një pjesë e klasës politike në Shqipëri, i kishin mbështetur këto kandidatura, por më i pranuar për ta ishte Ferdinanti Burbon-Orleanëve. Ndërkaq, duke pasur parasysh konfesionin fetar mysliman të një pjese të madhe të popullsisë së Shqipërisë, si dhe lidhjet e vjetra të feudalëve shqiptarë me elitën e ish-perandorisë osmane, Porta e Lartë , për fronin mbretëror shqiptar, propozoi Princin Burhan Meddin dhe princin Abdyl Mexhid, që të dy pasardhës të derës së Osmanëve, Izet Pasha-me prejardhje shqiptare nga Manastiri dhe Jusuf Izedini.

Asokohe edhe kolonia shqiptare në Egjipt, për mbret të Shqipërisë propozuan Princin Ahmet Fuad Pasha, nga dera e Shqiptarit të famshëm, e themeluesit të Egjiptit modern, Mehmet Ali Pasha. Mirëpo kandidaturat e ardhura nga ish-Perandoria Osmane u refuzuan kategorikisht nga fuqitë e mëdha, të cilat nuk dëshironin që për princ në fronin shqiptar të jetë një mysliman. Përfundimisht në nëntor 1913 me propozimin e Austro-Hungarisë dhe të Italisë, të miratuar edhe nga shtetet tjera, u pranua që për princ të Shqipërisë të sillet gjermani Vilhelm fon Vid, një kapiten i ushtrisë gjermane dhe nip i mbretëreshës së Rumanisë.