ecje Bulevardesh

[jadore]

SHQIPTAROLOGJI
HERONJTË DHE TË TJERËT
Lindja dhe vdekja, rëndom janë të vëna largalargë që njeriu të bëjë diçka me jetë të vet në ndërkohë. Sypozojmë diçka të mirë, të nevojshme po se po e të vlershme, sidomos. Në atë diçkaje, dikush identifikohet me hobin, dikush me ndjonjë marrëzirë të veten, po dikush me një të arritur ose me një heroizëm. Janë biografitë ato që definojnë ose provojnë të definojnë nerëz, jo për ndonjë katalogizim, po për të shembëllyer. Sepse dikur miti shërbente për harmonizimin e natyrës njerëzore, e tash në këtë "shërim" janë ligjet, kodi moral, estetika, dhe do marifete të tjera. Por ky shkrim nuk pretendon të shabllonizojë kualitetet njerëzore. Përpiqet vetëm të meditojë rreth mundësive divergjente njerëzore. Nuk është prandej ndonjë befasi që vëllau i ndonjërit nga Luigjat të ketë qenë i krisur, ose vëllu i ndonjë nga sulltanët të ketë qenë infantil. Bota njeh fate të ndryshme dhe do të jetë e detyruar të vazhdojë me fate po aq të ndryshme. Thjeshtë, kjo botë vlenë vetëm për faktin se nuk na detyron të gjithëve të bëhemi heronjë.
Pikë së pari, që mos të lëmë mundësi keqkuptimi, lavdi heronjëve, që fundja janë model i çdo njeriu normal, por modelet kryesisht gjenden jashtë sferës së mundësive. Për ndryshe koncepti gjeni nuk do të kishte kuptim. Sidomos nëse gjysma nesh do të qemë të tillë. Por falë zotit që nuk jemi.
E tashi më nëpër tokë.
Keni vërejtur se sa të pakënaqur jemi me tjetrin, se sa shumë vërejtje mund t'i bëjmë, se sa shumë të meta ia gjejmë qoftë edhe vetëm duke pritur autobusin në stacion lokal. Shkurt, të gjitha ato që do të kishim dëshiruar t'i kemi, ne i hetojmë të mungojnë të tjetri, ama nuk e themi dot se nuk i kemi as vetë. E përse? Se, vjen autobusi e nuk kemi kohë?!
Jo. Po, sytë tanë kanë një optikë të gabuar: shohin jashtë. E prapa syve, në thellësi, është një masë e përhitur që nganjëherë, ose bukur shpesh ose fare shpesh harron se është atje prapa dhe se optika e asaj mase do të duhej të shihte brendinë. Dhe për këtë duhet provokimi. Po përse njeriu jashtë nuk e provokon shtazën tonë të vogël që kemi në brendësi, në mënyrë që ne, brenda vetës tonë të venerojmë se sa pak shqiptarizëm na ka qëlluar, sa pak morali e sa pak vetëdija kombëtare, megjithëse vetëdija është vetëdije e nuk do të duhej të kanalizohet sipas nevojave urgjente që shfaqen në sferën e interesit të çastit.
Jo or, jo, të gjithë nuk jemi të detyruar të jemi heronjë. Edhe po të jemi të detyruar, të gjithë nuk mundemi. Disa nesh nuk guxojmë. Nga kush? Nga frika jonë, natyrisht. Dhe frika na është e nevojshme, apo jo? Çka do të bënim ne pa të? Ose ta thjeshtojmë tezën. Dhe të deklarohemi haptas: po qe, jemi frikacak. Prandej mos na detyroni, sidomos mos na e shihni për të madhe. Nëse kërkoni prej nesh që të jemi heronjë, ne do të bëhemi çkado tjetër, por jo heronjë.Edhe tradhtarë. Po, thonë se tradhtarët shkaktohen nga nevoja e mbrendshme për heroizëm të domosdoshëm, por mundësitë e vullneti nuk përkojnë me faktorin historik. Megjithëse edhe tradhtari është - figurë historike.
Mirë, fjala ishte për heronjtë. Tradhtarët do t'i lëmë në një vathë të posaçme. Heronjtë do t'i respektojmë, do të sillemi me pietet që e meritojnë, edhe dëshmorëve do t'u këndojmë lavd, por ne jemi një shumicë e njerëzve të rëndomtë, qe për të qenë heronjë nuk kemi kaçik, e për të rënë dëshmorë nuk kemi pasur fat as guxim. Pos nëse kjo ngjet rastësisht, në ç`gjë nuk besoj. Prandaj, na duroni si të tillë çfarë jemi, ju lutëm. Se ne e dijmë se koha kërkon trima, heronjë, rrotela. Po le të kërkojë ajo, dhe le t'i gjejë, lirisht.
Ne, shumica jemi krejtësisht të rëndomtë. Dhe, ta dini: poqëse jemi të gjithë heronjë, vaj halli për ne. E, mos e dhashtë zoti që të gjithë të biem dëshmorë, sepse nëse biem të gjithë, nuk mund të jemi as dëshmorë më. S`ka kush ta bëjë vlerësimin. Njeriu është e vetmja njësi për matjen e vlerave njerëzore.
("Ngucakeqi" nr.5/1998)