Si formohen yjet

[~AnnA~]

Fig.2. Pamja e sotme e diagramit

“spektër – dritësi” /H – R/.
Überriesen-Supergjigantet
Riesen-Gjigantet
Sonne-Dielli
Hauptreihe-Yjet e vargut kryesor
Weiße Zwerge-Xhuxhet e bardhe

Lidhshmëria “spektër – dritësi” shpesh quhet edhe diagram i Hercshprung – Rwselit,

respektivisht diagrami

/H – R/ . Me kalimin e kohës u përcaktua dritësia e shumë yjeve dhe pamja e sotme e diagramit është dhënë në fig.2. Në astronominë e yjeve ky diagram përdoret me të madhe edhe në ditët e sotme.

Në çdo pikë të këtij diagrami mund ti analizojmë yjet, përkatësisht mund t’i

karakterizojmë disa nga karakteristikat e tyre. Në boshtin e abshisës është paraqitur temperatura, klasat spektrale, ngjyra … Në boshtin e ordinatës fusim dritësinë, madhësinë absolute të yjeve, masën, rrezen …

Karakteristika këto të dhëna në raport me Diellin
tonë. Në kozmos nuk hasim në ndonjë kombinim të këtyre karakteristikave, ku mbetet të kuptojmë se yjet nuk mbushin tërë fushën e grafikut, në fakt këtë e dëshmojnë edhe figurat, por grupohen në vargje dhe ishuj.
90% të yjeve janë të sistemuar në diagonal, si po shihet në fig. 2 dhe quhen yje të
vargut kryesor. Në këndin e djathtë të diagramit lartë pas vargut kryesor të yjeve kemi
vargun e yjeve me dritësi të madhe dhe temperaturë të ulët që quhet vargu i gjigantëve.
Në figurë shihet se përveç yjeve të paraqitur në vargun kryesor të yjeve dhe në vargun e
gjigantëve ka yje që gjinden edhe jashtë tyre, një numër jo i vogël i yjeve gjenden rreth
vargut të gjigantëve. Yjet me disa madhësi yjore mbi vargun e gjigantëve quhen supergjigantë.

Mes gjigantëve dhe vargut kryesor kemi subgjigantët.


Në këndin e majtë të diagramit poshtë kemi një numër yjesh të nxehtë me dritësi të
vogël të quajtur xhuxhë të bardhë, të cilët vrojtohen në mes të klasës spektrale B dhe G,
gjithashtu yjet në anën e djathtë, poshtë, të vargut kryesor të yjeve janë xhuxhë por
xhuxhë të verdhë ose të kuq, varësisht nga temperatura. Dielli ynë është xhuxh i verdhë,
që i takon vargut kryesor të yjeve dhe ka nënklasën spektrale G2.