Rugova ma Shpetoj Jeten. "Ditari i Renate Flottau"

[Peja-Boy]

E DIEL, 4 PRILL

Dita e Pashkëve. Për disa çaste Rugova e ndien veten përsëri si
"president" i një populli prej dy milionësh. Me krenari ai rrëfen se si
festën katolike të Pashkëve ai e kishte shpallur festë shtetërore në
Kosovë. Si në perëndim edhe nxënësit shqiptarë në këtë kohë
kishin pushim. E shoqja e Rugovës Fana ngjyros 30 vezë në një
lëng me fletë qepësh. Vezët i kishte sjellur një ditë më parë policia
serbe, gjithashtu edhe qumështin për fëmijë dhe ujin mineral.
Fëmijët ngjyrosnin vezët derisa Rugova shpresonte në një telefonatë
shpëtuese nga Beogradi. Dhe kjo telefonatë bëhet rreth mesditës.
Mirëpo, vetëm me njoftimin se ai në mbrëmje duhet të takojë
ambasadorin rus bashkë me Shainivoqin. Motrat e Fanës qëndrojnë
ulur në dysheme dhe përziejnë miell me ujë që çdo ditë të pjekin
dhjetë bukë. Krahas shporetit elektrik, ku ndalet rryma, përdoret një
shport me thëngjill. Foshnja tetëmuajshme shtrihet në një peshqir të
lidhur banjoje, prindërit e përkundin me të për ta vënë në gjumë.
Gjatë ditës, për të qenë e qetë, kalërohet nëpër dhomë me karrocën
e fëmijëve.

Ambasadori rus anulon takimin. Me sa duket këtë ditë ai nga
Beogradi nuk kishte marrë garancë për siguri. Vizita e tij është
shtyrë për të hënën. Të heshtur rrimë përpara "Menysë së
Pashkëve", pulë me oriz. Njëherë në ditë mbrojtësit serbë i lejojnë
dhëndrrit të Rugovës që nga frigoriferi në bodrum të marrë rezerva
ushqimore. Më vonë i hamë copat e bukës të lëna nga fëmijët, të
cilat janë rreshkur në shporet. Rreth mesnatës bombardon NATO-ja,
kësaj radhe shumë afër. Shtëpia dridhet. Të gjithë kërcejnë nga
krevatet e tyre në dysheme, përsëri qëndrojnë përreth tavolinës.
Kemi frikë se serbët mund të çojnë në ajër rezidencën e Rugovës
dhe më vonë këtë t'ia mveshin NATO-s.

[Peja-Boy]

E HËNË, 5 PRILL

Pak para arritjes së ambasadori rus Jurij Kotov, Rugova sheh një
shansë për arratisjen time. Pritet të vijnë shumë gazetarë në katin e
dytë, ku duhet të zhvillohet takimi. Kur të niset Rugova unë duhet të
shkojë pas tij dhe atje të përzihem me gazetarë. Plani ka sukses.
Gazetarët prisnin lartë, unë si të ihste krejt normale qëndrojë mes
tyre, pres disa minuta dhe pastaj e para e braktisë rezidencën. Një
nëpunës policie më pyet prej nga po vija: "Nga konferenca për shtyp
e ambasadorit rus", përgjigjem unë. "Okay", thotë ai dhe më lejon
të kalojë.

Për herë të parë frymojë ajër të freskët,pas gjashtë ditësh shoh
diellin dhe eci në drejtim të Hotelit Grand. Vetura ime nuk është më
në autopark. Bagazhi im është zhdukur nga dhoma. Në recepsion
tregohen të përzemërt. Thonë se kanë qenë të shqetësuar. Bagazhi
do të vijë menjëherë, vetura ime për shkaqe sigurie është sjellur me
kamionë në autoparkun që gjendet 500 metra më larg.
Lehtësimi zgjatë pak kohë. Shfaqen tre "pjesëtarë të sigurimi", konfiskojnë
pasaportën time, më dërgojnë në bisedë informative/hetim policor në
sallën e ushqimit të Grand Hotelit. Janë dy burra, njëri me kësulë të
zezë, tjetri me kasketë si çadër, dhe një bjondinë, rreth të
tridhjetave. "Biseda informative" është brutale dhe me ton të pacipë.
"Cili shërbim sekret qëndron prapa DER SPIEGEL-it?" "E dimë se
Ju jeni spiune." "Silluni me korrktësi,përndryshe duhet të llogarisni
me më të keqën." "Dimë gjithçka për Ju nga Interesi kryesor i pyetësve ka të bëjë me vendqëndrimin tim gjatë ditëve dhe netëve të fundit. Them se kam
qenë te refugjatët në kufirin maqedon. Pastaj më konfrontojnë me
pothuaj të gjitha kontaktet, të cilat unë i kam pasur me
shqiptarët gjatë dhjetë viteve të shkuara dhe të cilët unë gjoja i kam
keqpërdorur për "aktivitetet e mia spiunuese."

Sidoqoftë raportimet e mia kanë qenë "antishtetërore". Para së
gjithash intervista me Rugovën njerëzit e sigurimit i zemëron pa
masë. Ata dinë edhe për kontaktet e mia me komandantët e
UÇK-së. Me sa duket biseda jonë ransmetohet në lokalin tjetër
përmes mikrofonit. Pas një ore njeriu me kasketë të zezë braktisë
lokalin, pas disa minutave kthehet dhe kërkon falje për "sjelljen pak
brutale të forcave të sigurisë" - thotë se ishin vetëm të irituar mbi
zhdukjen time. Si vetura ashtu dhe bagazhi do të vijnë menjëherë,
premtojnë ata. Mirëpo, në "DER SPIEGEL" e ardhshëm preisn
diçka pozitive për serbët. Atëherë unë përsëri mund të punojë në
Kosovë si gazetare. Me sa duket një "njeri nga lart" kishte vendosur
të kenë mëshirë me mua. Por, as vetura as bagazhi nuk vijnë.

Një orë më vonë një nëpunës policie ma rrok për flokësh: drejt në
veutrën e policisë. "Ç'kërkon ti këtu si gjermane?" Pres në stacionin
policor. Të uniformuarit janë në atmosferë të ndezur: veçse po
presim trupat tokësore të NATO-s, sigurojnë ata me entuziazëm
dhe i bëjnë duart grushta. Të gjithë (ushtarët e NATO-s) do ta
braktisinKosovën në arkivole, mendojnë ata. Valigjet e mia
kontrollohen. Kontrollim trupi. Pastaj kthimi i pasaportës - më
porosisin të mos lëvizë jashtë Grad Hotelit. S'duam të kemi më
probleme. Që nga arresti im i pavullnetshë shtëpiak më 31 mars
dhe kthimi im më 5 prill Prishtina ka ndryshuar.
Tashti çdo serb ka nga një armë, çdokush e ndien veten superhero
patriotik. Gra me uniforma të zeza sillen si amazona të universit.
NJë pjesë e madhe e personelit serb të hotelit qëmoti është
arratisur, po ashtu edhe 20 punëtorët e Media Qendrës së etabluar
në katin e parë. Hoteli është përlot me ushtarakë, polici, vullnetarë
të Arkanit dhe polici speciale. Njërin prej tyre më duket se e njoh.
Ai ishte në mesin e atyre që u vërsulën në rezidencën e Rugovës.
Edhe ai duket se më ka vërejtur. Pasdite vonë: një punonjëse e
hotelit më tërheq në një qoshe. "Duhet të largoheni, këtu Ju nuk jeni
më e sigurtë." Telefonojë në Beograd, lus sekretareshëm time të
pyes te ministri i informatave Komneniq, se në rast se udhëtojë në
Maqedoni a mund të kthehem përsëri në Jugosllavi. Komneniqi
është anëtar i SPO-së, partisë së Vuk Drashkoviqit, e cila në
Perëndim një kohë të gjatë shihej si alternativë demokratike ndaj
Milosheviqit.

Por, ministri i informatave vetëm zemërohet për atë se si një serbe e
vërtetë ka fytyrë të punojë për një redaksi gjermane. Ç'kërkon
gazetarja gjermane në Kosovë! Nëse ajo nga frika do të dhihet në
pantollona, atëherë vetë le të shikojë se si del nga kjo situatë,
kështu tingëllon mesazhi tij ndihmës.Domethënë unë mbes edhe
më tej në dhomën time 505 në Grand, si gjithnjë që nga fillimi i
sulmeve ajrore flejë me këpucë, xhakavento dhe me
baterinë/llabmën e xhepit në dorë. Në të vërtetë sulmet ajrore këtë
natë janë më të afërta, mirëpo raketat nuk flutorojnë përskaj
dritareve të hotelit. Jam e lumtur që afrohet mëngjesi.

[Peja-Boy]

E MARTË, 6 PRILL

Fytyrat e "personave të sigurimit", të cilët më kishin premtuar
kthimin e veturës dhe bagazhit, ndërkohëjanë të ngrysura. Një
punonjës i hoteli më këshillon që të largohem menjëherë. Ka
dyshime mbi vendqëndrimin tim gjatë gjashtë ditëve të fundit. Me sa
duket unë do të duhej të likujdohesha. Raza nga policia serbe në
Beograd dëshiron të ndihmojë.

Sekretaresha ime e kam alarmuar edhe atë. Ai më këshillon që në
vend se të pres veturën time dhe bagazhin bashkë me kompjuterin,
pajisjet për fotografi dhe të hollat, "më mirë të shpëtojë kokën".
Raza: "Ikë, merre menjëherë autobusin për në Beograd." Ai do të
kujdeset që në postblloqet kontrolluese gjatë rrugës të më lënë të
kalojë. Nisja e autobusit sipas planit është edhe 5 minuta, marshi
në këmbë deri në stacionin e autobusëve zgjat së paku 40 minuta.
Dhe përsëri është njëri nga serbët e pakët, që këto ditë nuk më
shikojnë si "armike e shtetit", i cili më sjellë atje. Biletat janë shitur
që para disa ditësh.

Ndihmësi im arrin të sigurojë një biletë "jashtë planit", i lutet shoferit
të autobusit dhe më fut në autobusin Prishtinë-Beograd - në mesin
e ushtarëve, policëve dhe patriotëve në rend të parë. Afër meje
është ulur Dragani. I them se jam gazetare zvicerane. Sidoqoftë,
Zvicra nuk bombardon bashkë me aleatët perëndimorë. Dragani
thotë se nuk e kupton botën më që kur NATO-ja ka filluar të
bombardojë. Në autobus zëri i radios sillet deri në fund. Clintoni
rahasohet me Hitlerin, NATO-ja me terroristët. Çdo njoftim
propagande, qoftë mbi ndërtesat e shkatërruara serbe apo avionët e
rrëzuar të NATO-s komentohet me një "Hallo" apo "Oooh" të
zëshme. Befasisht gjendemi para kolonave disakilometërshe të
mjeteve lëvizëse, kamion¨ve të vogël dhe veturave - të mbushur
përplot me refugjatë shqiptarë. "Prej nga vijnë këta?", pyet shoferi i
habitur. Këta gjatë natës janë dëbuar nga kufiri maqedon, thotë një
ushtar me uniformë të blertë. Vargu i mjerimit është i pafundshëm,
nga Gjilani deri në Bujanoc. "Humbni në turqi!", shpotisin udhëtarët
e autobusit me zemërim.

Rruga më tutje na shpie pranë kazermës së shkatërruar të
Leskocit. Pastaj në "Autoput" (autostradë), e cila shkon drejt Nishit.
Rreth 15 autobusë me "vullnetarë" kalojnë pranë nesh (drejt
Kosovës). Udhëtarët e autobusit i përshëndesin ata me duar të
ngritura dhe brohoritje. M'u në qendër të Nishit, mes ndërtesave
shumë afër njëra-tjetrës, është shkatërruar një qendër komanduese
e policisë. Siguria goditëse e NATO-s është "fantastike", pranon
Dragani. Pastaj vazhdojmë drejt Beogradit. Tashti kontrollon vetëm
policia ushtarake, dhe vetëm ushtarët në uniformë, të cilët
udhëtojnë me autobus. Kërkohen dezertorë.Lajmet njoftojnë për
1500 ushtarë gjermanë në Maqedoni, të cilët gjoja kanë hedhur
armët e tyre dhe janë arratisur në Greqi. Askush në autobus në
dyshon, po ashtu as në njoftimet e tjera për përkrhajen e Serbisë
nga mbarë bota. Rreth orës 20.30 shihen konturat e Beogradit -
pothuaj Las Vegas pas disa javësh zymtësi totale në Prishtinë. Jeta
duket se pulson normalisht. Askush nuk reagon në sirenat që
paralajmërojnë sulmet e NATO-s.
Duket se njerëzit janë mësuar me
luftën.

[Peja-Boy]

DER SPIEGEL
17 April 2000

We Are a Divided People
Interview with Kosovar leader Ibrahim Rugova

by Renate Flottau, Olaf Ihlau

(Der Spiegel) Mr. Rugova, where will Yugoslav President
Slobodan Milosevic start the next war in the Balkans?

(Rugova) Belgrade can do so in the entire region -- in Bosnia,
Macedonia, in Kosovo, and naturally in Montenegro. A dramatic
development cannot be ruled out there if Montenegro insists on its
independence.

(Der Spiegel) Belgrade constantly announces that it will recapture
Kosovo. Is a confrontation with NATO that seems so absurd conceivable?

(Rugova) Belgrade continues to be a military power; NATO has not
destroyed the Serbian army. Milosevic's main objective is Kosovo's
lasting destabilization to prevent our democratization and an improvement
of the economy. New riots might break out in southern Serbia, where
100,000 Albanian are still living. Yet Kosovska Mitrovica is also a
permanent trouble spot.

(Der Spiegel) Not only Belgrade is playing with fire. Extremists
of the former Kosovo Liberation Army (UCK) are also active in southern
Serbia.

(Rugova) We are trying to stop this kind of provocation so as not
to supply Belgrade with an excuse for an armed operation. Some
extremists among our ranks apparently do not assess the possible
consequences of such actions in the right manner. In fact, Milosevic
is planning to ethnically cleanse southern Serbia. The
Thessaloniki-Belgrade corridor, the railway line are running through
this zone, and it also provides access to the Aegean.

(Der Spiegel) If Montenegro should become independent, this would mean the end of Yugoslavia. Would this not also open up an opportunity for Kosovo, which is still "part of Yugoslavia" according to
international law, to become independent?

(Rugova) I beg your pardon, we are already outside Yugoslavia....

(Der Spiegel) ...but not on according to UN resolution 1244.

(Rugova) The resolution was a big compromise to end the war in
Kosovo. Yet it does not rule out future independence. The doors are
open. Anything other than independence is inconceivable for us.

(Der Spiegel) But what will happen if the international community
insists that Kosovo must remain part of Yugoslavia?

(Rugova) Then there will be a new war. All of us, the people of
Kosovo, would take to the barricades. And there would also be political
circles in Kosovo demanding that all Albanians should be united in one
sate. In Macedonia, there are 35 percent Albanians at present, and
their number is also increasing in Montenegro. We are a divided people.

(Der Spiegel) Would that be a step toward a Greater Albania?

(Rugova) A confederation with Albania is an option for the future.
At present, the population of Kosovo is only interested in an
independent state -- to be realized yesterday rather than tomorrow.

(Der Spiegel) The Albanians might be the largest ethnic group in
the Balkans in the next decades. This scares numerous people.

(Rugova) This development is possible. Yet it need not be threat
to other ethnic groups in the Balkans. Once we are independent, we will
all live like friends -- everybody in their own homes -- also with our
Serbian neighbors. In addition, economic progress will dampen our high
birth rate.

(Der Spiegel) It would hardly be possible for an independent Kosovo to survive economically.

(Rugova) Kosovo's economy and infrastructure would naturally have to be rebuilt with Western aid. We had an unemployment rate of 80
percent before the war because of the Serbian reprisals, and our
resources were exhausted by the Serbs. Yet we used to produce 600,000
metric tons of corn and wheat, we have the largest lignite resources in
Europe, and large quantities of minerals. We are also autonomous as far
as energy supply is concerned.

(Der Spiegel) One year ago, you demanded that Kosovo should have its own army. Is NATO not sufficient for your defense?

(Rugova) NATO will stay here forever, maybe with a different
mandate. We want to be integrated in the Atlantic Alliance. But we
should also have our own army so that we can protect ourselves against
Serbian attacks.

(Der Spiegel) During the war, you promised security to the Serbian
population of Kosovo and urged them to stay. Now the Serbs are being
driven away brutally.

(Rugova) Basically, we Albanians are tolerant.
Yet there were, of course, traumata and frustrations when our displaced population saw the destruction and the mass graves when they returned. Only recently did we find out how many volunteers of the Belgrade regime came to Kosovo, committed atrocities for 10 days and then left again.
Many Albanians are still looking for their relatives. Several thousand are apparently still in Serbian prisons. Yet there was never a campaign aimed at killing Serbs wherever they should be found.

(Der Spiegel) The main task of KFOR (Kosovo Force) is now
apparently the protection of the Serbs.

(Rugova) A total of 100,000 Serbs are still living in Kosovo.
Before the war, their number was 200,000. In addition, there were
military officials, police, and administrative officials.
Unfortunately, the local Serbs in Kosovo were also involved in numerous
massacres. In an independent Kosovo, the Serbs could decide for
themselves whether they want to remain citizens of Kosovo.

(Der Spiegel) Do you expect an apology from the Serbs?

(Rugova) It would be an initial step toward calming down the
situation. The moderate Serbs in Kosovo have already signaled that
they are ready for that. Yet I do not expect a sign of repentance
from Belgrade.

(Der Spiegel) Why don't you yourself set a sign and attend the
funeral of Serbs who have been killed?

(Rugova) Our population would not yet understand that.

(Der Spiegel) Your image was tarnished one year ago when your
meeting with Milosevic became known during the war. Your UCK
counterpart Thaci called you a traitor who should be executed.
Do still enjoy the confidence of the population?

(Rugova) The population never questioned my behavior. This was
only primitive propaganda from Tirana and Belgrade. If presidential
elections were to be held tomorrow, I would win again. The Kosovars
appreciate valuable things.

END