Migjeni

[Zero Cool]

Gazetarja e interesuar veçanërisht për botimin e Gjovalin Lukës, shkruan se kur ai “u dënua politikisht si karrierist dhe i pasinqertë, vëllimi i poezive dhe prozave të Migjenit u hoq sërish nga qarkullimi, një fakt i mohuar përgjatë më shumë se katër dekadave. Nuk u mor vesh kurrë një arsye e vërtetë e dënimit të tij.”
Asaj i rekomandoj që pasi ta lexojë, ta krahasojë me botimet e Luarasit dhe të tjerëve deri në ditët tona, do ta kuptojë lehtas që edhe në kohën e diktaturës, përgjithësisht dënohej plagjiatura, shkelja e të drejtës së autorit dhe sakatimi pa kriter i veprës.
Nuk duhet të ngatërrohen, pasi janë çështje të ndryshme, gabimet e Gjovalin Lukës ndaj Skënder Luarasit dhe veprës së Migjenit, dënimi nga shokët e tij të partisë dhe qëndrimi ndaj Migjenit dhe veprës së tij.
Ndërsa kureshtjen e saj për dënimin e Gjovalin Lukës mund ta shuajë te trajtimi i mësipërm i shkrimit të Agron Lukës. Mua më intereson fakti që ajo e cilëson Luarasin si më të besueshmin, por, nga ana tjetër, nuk e ka lexuar botimin e tij për Migjenin, ku në përballje me pikëpamje të disa studiuesve të tjerë, ka triumfuar me argumentet e tij mbi prejardhjen shqiptare të Migjenit, botëkuptimin e tij atdhetar, laik, progresiv, antifashist, e pse jo edhe me nuanca revolucionare e socialdemokrate (sipas këndvështrimit të sotëm). Edhe pse mund të shkaktojnë debate disa pikëpamje, duhet të pranohet se i shpreh Skënder Luarasi, një bashkëkohës që e ka njohur mirë Migjenin dhe ambientin shoqëror e familjar të tij dhe ka kundërshtuar me fakte shtrembërimet që i janë bërë jetës dhe veprës së tij.
Nga disa Migjeni gjykohet me disa standarde, shkëputet nga ambienti dhe mendësia e kohës, mbivlerësohen opinionet e kundërshtarëve dhe jo miqve e bashkëkohësve të tij, nisur nga interesa të paracaktuara dhe jo të vërtetës objektive. Në këtë logjikë ka pasur edhe shumë spekulime, që ndonëse janë zbardhur qartë nga Luarasi e studiues të tjerë, amplifikohen vend e pavend. Në shkrimet e tij Skënder Luarasi ka treguar për njohjen e tij me Migjenin, botëkuptimin dhe interesat e tij, për rrethin e tij familjar e shoqëror. Ai ka shpjeguar realitetin e kohës, ku në mjaft raste ai dhe nxënësit, kolegët dhe shokët e tij u etiketuan “revolucionarë” se ishin kundër regjimit antidemokratik, kundër dasisë fetare, kundër agjenturave të huaja etj. Në atë këndvështrim të realitetit ata ishin “revolucionarë” paçka se shumë nga këta në periudhën e diktaturës komuniste, për shkak të pikëpamjeve të tyre u etiketuan “reaksionarë borgjezë” dhe “antikomunistë”. Pra ka rëndësi pikëpamja, veprimtaria dhe jo etiketimi që u bëhet në kohë të ndryshme. Këtë fakt e dëshmon jeta dhe vepra e Migjenit, me oshilimet përkatëse, i pëlqente apo jo dikujt në kohën e monarkisë, diktaturës apo në të ashtuquajturën demokraci, kur si asnjëherë ia shkatërruan muzeun e ia përdhosën varrin. Ndaj duhet të sqarohet nëse ka padituri apo sfidohet e vërteta?