Muslimanja

[Lijanna]

Gruaja ne Islam: Te drejtat dhe pergjegjesit e saj

Ne kohet e sotme njerezit mendojne se grate u bene te lira vetem ne Perendim dhe se lirimi i grave si levizje shoqerore filloi ne shekullin e 20. Ne te vertete kjo levizje per lirimin e gruas nuk eshte filluar nga grate, por u shpall nga Zoti permes te Derguarit te Tij - Muhamedit as - qe ne shekullin e shtate.
Kur'ani dhe tradita e Profetit as (Hadithet dhe Suneti i tij) jane burime ne te cilat cdo grua muslimane gjen te drejtat dhe detyrat e saj.

I. Te Drejtat Njerezore


Katermbedhjete shekuj me pare Islami e beri gruan njelloj pergjegjese para Zotit ne madherimin dhe adhurimin per Te, duke mos vendosur asnje limit ne progresin e saj moral. Gjithashtu Islami vendosi barazine e gruas ne humanitetin e saj me burrat.
Ne Kur'an ne ajetin e pare te Sures En-Nisae (Kaptina e Grave), Allahu thote:
"O ju njerëz! Kinie frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan burrra shumë e gra. Dhe kinie frikë All-llahun që me emrin e Tij përbetoheni, ruajeni farefisin (akraballëkun), se Allahu është mbikëqyrës mbi ju." (Kur'an, 4:1)

Duke qene se burrat dhe grate u krijuan nga e njejta esence, ata jane te barabarte ne humanitetin e tyre (si njerez). Pra, gruaja nuk mund te jete e keqe 'nga natyra' sic e tregojne disa besime. Ne menyre te ngjashme asnje gjini nuk mund te jete superiore sepse do te ishte nje kontradikte me barazine mes tyre.

II. Te Drejtat Civile


Ne Islam gruaja gezon te drejten baze te zgjedhjes dhe shprehjes, qe bazohet ne njohjen e personaltetit te saj individual. Se pari, ajo eshte e lire te zgjedhe fene e saj. Ne Kur'an thuhet:
"Në fe nuk ka dhunë. Është sqaruar e vërteta nga e kota." (Kur'an, 2:256)

Grate inkurajohen ne Islam te kontribojne me opinionet dhe iderat e tyre. Ka shume te dhena nga tradita e Profetit as qe na tregojne per raste ne te cilat grate i kane drejtuar pyetje direkte Profetit dhe kane dhene opinionet e veta ne lidhje me fene, ekonomine dhe ceshtjet shoqerore.
Gruaja muslimane ka te drejte te vendose per bashkeshortin e saj. Po ashtu pas marteses ka te drejte te mbaje mbiemerin e saj. Deshmia e gruas eshte e vlefshme ne ceshtjet ligjore.

III. Te Drejtat Sociale


I Derguari i Allahut - Muhamedi as - ka thene: "Kerkimi i diturise eshte detyre per cdo Musliman (burre dhe grua)". Kjo perfshin dituri per Kur'anin dhe Hadithin si dhe dituri te tjera. Si burrat ashtu edhe grate kane kapacitet per te mesuar dhe kuptuar gjerat. Po ashtu meqenese grate e kane per detyre te perkrahin sjelljet e mira dhe te denojne ato te keqiat ne te gjithe fushat e jetes, gruaja Muslimane duhet te marre edukimin e pershtatshem per te kryer kete detyre ne perputhje me talentin dhe interesat e saj.

Mirembajtja e shtepise, mbeshtetja e burrit, si dhe rritja dhe mesimi i femijeve jane nder rolet me te rendesishme dhe me shperblim te madh tek Allahu xh.xh. Ne qofte se ajo ka mundesi mund te punoje jashte shtepise per te miren e komunitetit, persa kohe qe i realizon detyrat e saj ne familje.

Islami i njeh dhe kujdeset per dallimet natyrore mes burrit dhe gruas megjithe barazine e tyre. Disa lloj pune jane me te pershtatshme per burrat dhe te tjera pune jane me te pershtatshme per gruan. Kjo ne asnje menyre nuk e ben punen e njerit me te madhe apo me fitimprurese se te tjetrit. Allahu do te shperbleje te dy gjinite njelloj per vleren e puneve te tyre, edhe pse mund te mos jete i njejti aktivitet.

Persa i perket nenes, Profeti as. ka thene: "Xhenneti eshte nen kembet e nenes." Kjo nenkupton se suksesi i nje shoqerie mund te kerkohet tek nenat qe e rriten ate (shoqeri). Influenca e pare dhe me e madhe mbi nje person vjen nga ndjenja e sigurise, dashurise dhe mesimit qe merr nga nena. Prandaj nje grua qa ka femije duhet te jete e arsimuar dhe e ndergjegjshme per te qene nje prind i mire.

[Lijanna]

vazhdon...


IV. Te Drejtat Politike


E drejta per te votuar i eshte dhene grave muslimane nga Zoti para 1400 vjetesh. Per cdo ceshtje publike, nje grua mund te ngreje mendimet/opinionet e saj, dhe te marre pjese ne politike. Ne nje rast ne Kur'an (60:12) Muhammedit as. i thuhet se kur grate besimtare te vijne tek ai dhe te japin betimin e tyre per Islamin, ai duhet ta pranoje ate. Kjo vendosi te drejten e grave per te zgjedhur udheheqesit e tyre dhe ta deklarojne kete ne publik. Dhe se fundi, Islami nuk e ndalon nje grua per te patur pozite te rendesishme ne qeverisje. Abdur-Rrahman Ibn Auf konsultoi shume gra para se te rekomandonte Osmanin (Ibn Afan) si Kalif.

V. Te Drejtat Ekonomike


Ne Kur'an thuhet: "Pasha Atë që krijoi mashkullin e femrën! Vërtet, veprimi juaj është i lloj-llojtë." (92:3-4)
Ne keto ajete, Allahu deklaron se Ai krijoi burrin dhe gruan qe te jene te ndryshem, me role, funksione dhe aftesi te vecanta/unike. Ashtu si ne shoqeri ka nje ndarje te puneve edhe ne familje vlen e njejta gje. Cdo anetar ka detyra te ndryshme. Ne pergjithesi Islami i jep gruas rolin perkujdeses, dhe burrit rolin e kujdestarit/mbrojtesit. Prandaj, gruas i eshte dhene e drejta e mbeshtetjes financiare tek burri. Ne Kur'an thuhet:
"Burrat janë përgjegjës për gratë, ngase All-llahu ka graduar disa mbi disa të tjerët dhe ngase ata kanë shpenzuar nga pasuria e tyre." (4:34)
Pergjegjesia per kujdestari/mbrojtje dhe pergjegjesia financiare i eshte dhene burrit, cka kerkon qe burrat t'u sigurojne grave jo vetem mbeshtetje financiare por edhe mbrojtjen fizike, si dhe te sillen mire dhe me respekt ndaj tyre.

Gruaja muslimane ka te drejte te fitoje para, ka te drejte te kete pasuri/prona, te hyje ne kontrate ligjore dhe t'i menaxhoje gjithe pasurite e saj ashtu sic i pelqen asaj. Ajo mund te kete biznes te vetin, dhe askush nuk ka te drejte mbi te ardhurat e saj, perfshi ketu edhe burrin. Ne Kur'an thuhet:
"Mos lakmoni në atë, që Allahu gradoi disa nga ju mbi disa të tjerë. Burrave ju takon hise nga ajo që fituan ata dhe grave gjithashtu ju takon hise nga ajo që fituan ato. Allahut kërkoni nga të mirat e Tij. Allahu është i dijshëm për çdo send." (4:32)

Nje grua mund te trashegoje edhe nga te afermit e saj. Ne Kur'an thuhe:
"Meshkujve ju takon pjesë nga pasuria që e lënë prindërit e të afërmit (pas vdekjes), edhe femrave ju takon pjesë nga ajo që lënë prindërit e të afërmit, le të jetë pak ose shumë ajo që lënë, ju takon pjesë e coaktuar (nga Zoti)." (4:7)

VI. Te Drejtat e Gruas


Ne Kur'an thuhet: "Dhe nga faktet (e madhërisë së) e Tij është që për të mirën tuaj, Ai krijoi nga vetë lloji juaj palën (gratë), ashtu që të gjeni prehje te ato dhe në mes jush krijoi dashuri dhe mëshirë. Në këtë ka argumente për njerëzit që mendojnë." (30:21)
Prandaj martesa nuk eshte vetem nje nevoje fizike dhe emocionale, por ne te vertete nje shenje nga Zoti. Eshte nje maredhenie e te drejtave dhe detyrimeve te ndersjellta qe bazohet ne nje udhezim te shenjte. Zoti krijot burrat dhe grate qe te plotesojne njeri tjetrin, dhe ne Kur'an Allahu zbriti nje sistem ligjesh qe mbeshtesin bashkeveprimin harmonik mes dy gjinive.
"...ato janë prehje për ju dhe ju jeni prehje për ato..." (Kur'an, 2:187)

Per te ushqyer dashurine dhe sigurine qe vjen me martesen, grate muslimane kane nje sere te drejtash. E drejta e pare e gruas eshte ndaj Mehrit, dhurata nga burri e cila eshte pjese e kontrates se marteses dhe kerkohet qe martesa te ligjerohet.

E drejta e dyte e gruas eshte mirembajtja. Edhe ne qofte se ajo mund te kete pasurine e vet, burri i saj e ka per detyre te siguroje ate me ushqim, shtepi dhe veshmbathje. Por ai nuk detyrohet ta beje kete pertej mudesive te tij dhe gruaja e tij nuk ka te drejte te kerkoje gjera qe nuk jane te arsyeshme.
"Ai që është i pasur, le të shpenzojë sipas mundësisë së vet, e ai që është ngusht nga pasuria, le të japë nga ajo që i ka dhënë Allahu, e Allahu nuk ngarkon askë, vetëm aq sa i ka dhënë." (Kur'an, 65:7)

Allahu na tregon se burrat jane kujdestare/mbrojtes ndaj grave prandaj u eshte dhene udheheqja e families. Ai e ka per detyre te udhezoje familien e tij te jene te bindur ndaj Zotit.
Gruaja ka edhe te drejta te tjera pervec atyre materiale. Ajo ka te drejte qe te trajtohet mire nga burri i vet. Profeti as ka thene: "Besimtari me i persosur eshte ai qe ka sjelljet me te mira. Dhe me i miri nder jush eshte ai qe eshte me i mire me gruan e tij." Zoti krijoi palet dhe leshoi dashuri, meshire dhe qetesi mes tyre. Burrat dhe grate kane nevoje per njeri tjetrin, ndaj martesa ka qellim t'i plotesoje keto nevoja.

VII. Detyrat e Gruas


Me te drejtat vijne edhe detyrimet. Keshtu grate kane disa detyrime ndaj burrave te tyre.
"Prandaj, me atë që Allahu i bëri të ruajtura, gratë e mira janë respektuese, janë besnike ndaj të fsheftës."(Kur'an, 4:34)

Gruaja duhet te ruaje sekretet e burrit te saj dhe te mbroje jeten private martesore. Ceshtje qe jane private ose gabimet e burrit qe mund ta ç'nderojne ate nuk duhet te ndahen me te tjeret, ashtu sikunder burri pritet te mbroje nderin e se shoqes.

Gruaja po ashtu duhet te kujdeset per mbrojtjen e pasurise se burrit te saj. Ajo duhet te ruaje shtepine dhe pasurine e tij, me sa mundet qe te mos vidhet apo demtohet. Ajo duhet te menaxhoje punet e shtepise me kujdes, si dhe ajo nuk duhet te lejoje ne shtepi asnje njeri te cilin burri i saj nuk e pelqen apo te beje shpenzime per te cilat burri i saj nuk i aprovon. Gruaja muslimane duhet te bashkepunoje dhe koordinoje punet me burrin e vet.

Perfundim
Ne Kur'an thuhet:
"Kur Allahu ka vendosur për një çështje, ose i dërguari i Tij, nuk i takon (nuk i lejohet) asnjë besimtari dhe asnjë besimtareje që në atë çështje të tyre personale të bëjnë ndonjë zgjidhje tjetër. E kush e kundërshton All-llahun dhe të dërguarin e Tij, ai është larguar shumë larg së vërtetës." (33:36)

Gruas Muslimane iu dha nje rol si dhe detyra e te drejta 1400 vjet me pare, te cilat edhe sot shume gra ne bote nuk i gezojne. Keto dispozita jane vendosur nga Zoti dhe qellimi i tyre eshte te ruhet balanca e shoqerise.

Marre nga: www.burimi.net

[Lijanna]

Pyetja:
Nëse gruas i vinë të përmuajshmet a duhet të hajë në Ramazan, dhe ditët në të cilat ka ngrënë gjatë Ramazanit, a duhet t’i kompenzojë pas Ramazanit?

Përgjigjja:
Nuk i lejohet gruas të agjëroj kur ajo është me të përmuajshmet, në këtë rast ajo duhet ta prish agjërimin dhe ato ditë që i kanë mbetur pa agjëruar, duhet t’i kompenzojë pas Ramazanit.

(Komisoni i përhershëm i fetfave)
Përktheu: Shaban Murati
www.pertymoter.net

[Lijanna]

Pyetja:
Kur obligohet femra me agjerim?

Përgjigjja:
Femra duhet të agjërojë atëherë kur ajo arrinë moshën e pjekurisë. Ndërsa mosha e pjekurisë te femra, zakonisht është në moshën 15 vjeçe, apo dalja e qimeve në vendet e turpshme ose menstruacionet apo shtatzënia. Kur i shfaqen femrës disa nga këto që i cekëm, duhet që ajo të agjërojë edhe nëse ajo i ka 10 vite. Sepse, shumicës së femrave mund t’u vinë menstruacionet duke qenë ajo në moshën 10 apo 11 vjeçare. Shpesh ndodh që femra të hyjë në moshën madhore, ndërsa familja mendon se ende ajo është e vogël dhe nuk e obligojnë me agjërim. Ky është një gabim, sepse femrës që i vinë menstrucionet ajo veç ka hyrë në moshën madhore dhe obligohet me dispozita të fesë për agjërim.


(Ibën Xhibrin -Fetva islame)
Përktheu: Shaban Murati

www.pertymoter.net

[Lijanna]

Pyetje: Në namazin i jacisë, a janë 13 reqate? Dhe a duhet t’i falim këto reqate përnjëherë së bashku në kohë ose i ndajmë salatin vitër pas mesnate? Ju lutem më shpjegoni më gjerësisht se si falet kjo kohë e namazit.
Përgjigje:
Namazi i jacisë është kështu: para farzit të namazit të jacisë nuk ka sunnet dhe nuk duhet të falet asgjë përvec që ka namaz në mes të ezanit dhe ikametit është sunnet të falen dy reqate. Pasi që të falet farzi i jacisë janë edhe dy reqate që falen sunnet dhe pas këtyre vjen vitri. Vitri nuk bën pjesë në namazin e jacisë siç është kuptuar tek ne, namazi i vitrit është një namaz që është i veçantë, kohën e ka pas farzit të jacisë e deri në kohë të sabahut. Mirëpo për shkak që vitri fillon pas namazit të jacisë shumë mendojnë se vitri është pjesë e namazit të jacisë. Namazi i jacisë nuk bën të shtyhet shumë dhe të vonohet deri në mesin e natës, ndërsa sa i përket namazit të vitrit sa më vonë që e fal është më mirë.
Pas namazit të jacisë është koha për namaz të natës dhe pastaj namazi i natës përfundon me namazin e vitrit. Pra, namazi i vitrit duhet të jetë namazi i fundit për atë natë, e nëse e falë menjëherë pas jacisë atëherë nuk mund të falësh pastaj më namaz të natës. Për këtë namazi i vitrit është mirë që ta falet para se të biesh me fjet ose e bën me vonë nëse ke mundësi të ngritesh natën dhe të falësh namaz. Allahu e din më së miri.


Shaban Murati
www.pertymoter.net

[Lijanna]

Pyetje:
Mua çdo muaj më vijnë menstruacionet zakonisht shtatë ditë, por nganjëherë, në disa muaj më rrjedh gjak jashtë kohës së menstruacioneve dhe vazhdon kjo gjendje me mua një apo dy ditë. A e kam obligim namazin dhe agjërimin gjatë kësaj kohe apo obligohem t`i ndërprej këto adhurime dhe t`i kompenzojë (bëj kaza) më pas?
Përgjigje:
Gjaku i cili rrjedh jasht ditëve të menstruacioneve është gjak që nuk ka të bëj me menstruacionet dhe ato ditë që e sheh gruaja gjakun jashtë këtyre ditëve nuk numrohen si ditët e menstruacioneve. Femra e cila e ka të njohur numrin e ditëve në të cilat është me menstruacione, ajo e lë namazin, agjërimin, nuk e prek Kur’anit, dhe nuk i lejohen marrdhëniet intime. Kur të pastrohet, ndërpritet gjaku dhe të lahet ajo konsiderohet e pastër (në kryerjen e obligimeve). Pas kësaj nëse ajo sheh gjak, lëng të verdhë apo ngjyrë kafeje kjo është mustehada dhe nuk e lë namazin apo diç nga obligimet për këto.

(Fetvatë e Shejh Ibën Bazit, Allahu e mëshiroftë)
Përktheu: Alaudin Abazi

www.pertymoter.net

[Lijanna]

Pyetja:
A mund të më tregoni çfarë është e lejuar të bëhet në namaz e çfarë jo?


Përgjigje:
Falenderimet i takojnë Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshim mbi të dërguarin e Tij Muhamed, mbi familjen, shokët dhe të gjithë ata që ndjekin rrugën e tij deri në Ditën e Gjykimit.
Është një pyetje shumë e përgjithësuar, por mendoj se e keni fjalën rreth lëvizjeve në namaz, prandaj themi se në çështjen e lëvizjeve në namaz kemi dy ekstremitete.
Ata të cilët janë më rigoroz në këtë dhe nuk lejojnë asnjë lloj të lëvizjeve në namaz apo i kufizojnë shumë ato. Këta thonë se nëse muslimani në namaz lëviz tri herë me diçka që nuk ka të bëjë me namazin, si kruarja e mjekrrës apo ndonjë vendi tjetër tri herë, atëherë namazi prishet.
Kjo është në kundërshtim me praktikën e Resulullahut (salallahu alejhi ue selem), ashtu siç transmetohet se ai ia hapi Aishes derën duke qenë në namaz, pastaj në namazin e shiut lëvizi përpara e mbrapa, falte namazin duke e mbajtur në dorë Ebu Umamen (mbesën e tij) dhe raste tjera.
Disa të tjerë kaluan në anën tjetër të ekstremitetit ku lejuan pothuajse të gjitha llojet e lëvizjeve të nevojshme edhe të panevojshme, pa asnjë kriter. Tek Dhe ata vërehet një mospërfillje gjatë faljes së namazit.
Të gjitha këto janë të papranuara, por ajo që është ndërmjet këtyre dy thënieve konsiderohet e saktë.
Dijetari bashkëkohor i mirënjohur Muhamed Salih Uthejmin (Allahu e mëshiroftë!) në librin e tij “Serhu mumti” sqaron shumë qartë lëvizjet që nuk konsiderohen si pjesë përbërëse të namazit duke e ilustruar me shembuj.
Ai tregon se lëvizjet që nuk konsiderohen si pjesë përbërse të namazit mund të klasifikohen në pesë lloje:
1.Lëvizje të obliguara (uaxhib)
2.Lëvizje të preferuara (mendub)
3.Lëvizje të lejuara (mubah)
4.Lëvizje të urryera (mekruh)
5.Lëvizje të ndaluara (haram)
1.Lëvizje e obliguar (uaxhib) konsiderohet çdo lëvizje nga e cila varet vërtetësia e namazit. Shembuj për këtë kemi shumë. Nëse njeriu e fillon namazin duke mos qenë i kthyer nga kibla (nga padituria) dhe vjen ndonjëri dhe ia tregon anën e saktë të kiblës, ai detyrohet të kthehet nga ana e kiblës.
Shembull tjetër: Nëse duke u falur i kujtohet se në takijen e tij (kapelë) ka ndytësirë, atëherë ai detyrohet ta heqë atë nga koka.
2.Lëvizje e preferuar (mendub) konsiderohet ajo lëvizje nga e cila varet që namazi të jetë më i plotë. P.sh.: Nëse duke qenë në saf e kupton se ai ka dalur pakëz përpara safit, atëherë preferohet të lëvizë nga mbrapa për ta drejtuar safin. Apo nëse fillon të falet dhe kupton se ka harruar të mbulojë njërin nga krahët, atëherë i lejohet ta mbulojë atë. Apo nëse lëvizë për të mbushur safin, etj.
3.Lëvizje e lejuar (mubah) konsiderohen lëvizjet e vogla e të nevojshme apo lëvizje të shumta e të domosdoshme.
Shembull i lëvizjeve të tilla: Nëse njeriu është duke u falur në hije dhe ndien të ftohtë dhe lëviz pak që të dalë në diell (më ngrohtë).
Apo e kemi rastin e Resulullahut (salallahu alejhi ue selem) ku transmetohet në dy koleksionet më të sakta (Buhariu dhe Muslimi) se Resulullahu (Paqja dhe bekimi i Allahut qofshin mbi të!) falej duke e mbajtur Umamen (vajza e vajzës së tij) në dorë, kështu që kur shkonte në ruku e linte atë në tokë dhe kur ngritej e merrte prap. Në transmetimin e Muslimit është edhe shtojca se ai këtë e bënte duke qenë imam në xhami.
4.Lëvizje e urryer (mekruh) konsiderohen të gjitha ato lëvizje të vogla, të panevojshme dhe që nuk varet nga ato vërtetësia e namazit, si shikimi i orës, fshirja e fytyrës, prekja e mjekrrës, etj.
5.Lëvizje e ndaluar (haram) konsiderohen lëvizjet e shumta të njëpasnjëshme dhe të panevojshme dhe këto lëvizje e prishin namazin.

Alaudin Abazi
www.klubikulturor.com