Vuajtjet nga dhembja-Si ti ndihmoni?

[Naki]

Ç'nënkuptohet me dhembje?


Dhembja paraqet vujatje fizike dhe psiqike, që krijohet si rezultat i dëmtimit të indeve dhe organeve të ndryshme, i shkaktuar nga faktorë të ndryshëm. Më parë është menduar se fëmijët kanë tolerancë më të madhe ndaj dhembjes, për shkak të mospjekurisë biologjike, se reagojnë më mirë ndaj anelgjetikëve dhe se tregojnë prirje më të madhe ndaj këtyre barërave.

Cilat janë shkaqet për dhembje?

• Dhembja mund të ndodh për shkak të ndonjë intervence ose pas operacionit. Në situata të tilla, zakonisht jepen analgjetikë-barëra që i përshkruan mjeku, të cilat ndikojnë për ta zvogëluar dhembjen.
• Disa gjendje, siç janë sëmundjet malinje ose disa sindrome tjera me dhembje karakterizohen me dhembje të fortë. Tek ata, në tretmanin e dhembjes, përveç mjekut, në mënyrë aktive janë të inkuadruar edhe prindërit. Është e rëndësishme të dihet, se te sëmundjet malinje, barërat opijate nuk duhet të rruhen për stadin e fundit, por nën kontrollin e mjekut, duhet të aplikohen më herët, atëherë kur dhembja bëhet intenzive.

Ç'duhet të dinë prindërit kur japin barëra kundër dhembjes?

Mjeku dhe prindërit duhet t'ju përmbahen këshillave që vijojnë:

Ekziston një shkallë me tre nivele të barërave për qetësimin e dhembjeve:
-barëra për dhembje të dobëta – analgjetikë joopioid (paracetamola),
-për dhembje mesatare –analgjetikë opioid për dhembje të dobëta deri mesatare (kodeina),
-për dhembje shumë të forta – analgjetikë opioid për dhembje mesatare deri të forta (morfium) ,Nëse dhembjet janë më të lehta, sidomos dhembje të muskujve dhe kockave ose kokëdhembje, mund të jenë efikase barërat të cilat përndryshe përdoren për uljen e temperaturës, si aspirina, aminopirina, kofan, brufen, naprosin, flugalin etj. Edhe gjatë dhënies të këtyre barërave mund të krijohet shprehi (krijimi i tolerancës) dhe krizë apstinenciale e lehtë, nëse ndërrpriten përnjëherë. Në mesin tonë si bar kundër dhembjes (analgjetik) a ndonjëherë edhe si bar për uljen e temperaturës (antipiretik) është i njohur bari metamizol (i nohur si analgin ose novalgetol), ndërsa në kombinim si baralgin.

• Për shkak të efekteve të padëshirueshme, barërat që shfytëzohen për shërimin e dhembjes, nuk duhet të jepen me vetëiniciativë. Çdoherë duhet ta konsultoni mjekun tuaj. Përdorimi i analgjetikëve paraqet vetëm një pjesë e planit terapeutik. Përveç analgjetikut duhet të aplikohen edhe procedura plotësuese, siç janë dhënia e barërave tjerë, procedura fizikale, akupunktura, fiksim i pjesës së lënduar etj. Është i rëndësishëm edhe momenti psikologjik, prindërit duhet fëmijës t'ia tërhekin vëmendjen nga dhembja me aktivitete tjera (p.sh. leximi i përrallave, lojëra të ndryshme ose bisedë).
• Para futjes në terapi të një bari më të fortë, duhet të kontrollohet a është dhembja e shkaktuar nga përparimi i sëmundjes (sidomos nëse bëhet fjalë për dhembje te fëmijë me sëmudje malinje). Në rast të tillë, ndërrimi i barërave specifike për sëmundjet malinje mund të sjellin deri në zvoglimin e dhembjes.
• Barërat që jepen për dhembje të forta, i japin prindërit sipas marrëveshjes dhe këshillës së mjekut. Bari duhet të jepet në dozë të mjaftueshme, e cila duhet të përcaktohet individualisht. Nëse dhembja nuk qetësohet me dozë të plotë të një anelgjetiku më të dobët, doza mëtutje nuk duhet zmadhuar, por duhet të ndërrohet bari. Çdo herë kur është e mundshme bari duhet të jepet përmes gojës.
• Duhet të jepet rregullisht, në një interval të caktuar, e jo të pritet që dhembja të bëhet e padurueshme e pastaj të jepet. Në këtë mënyrë arrihet kontroll mbi dhembjen, me dozë më të vogël.
• Kur jepen opijatet, kapsi është dukuri e shpeshtë, andaj njëkohësisht duhet të jepen edhe laksativë.
• Morfina aplikohet tek dhembjet e forta. Mund të jepet në mënyrë venoze, muskulare, nën lëkurë ose përmes gojës. Është e nevojshme të jepet në intervale kohore të rregullta, më së shumti 4 orë mes dozave. Shkakton plogështi, vjellje, kaps por edhe eufori. Efekt i padëshirueshëm, më i rrezikshëm është ndërprerja e frymëmarrjes, në qoftë se predozohet. Prandaj është rrezik, me vetëiniciativë të zmadhohet doza. Morfina jepet vetëm nën mbykqyrjen e mjekut (caktimi i dozës, përshtatja e dozës).
• Me efekt të ngjashëm, mund të shfrytëzohen barërat sintetike të ngjashme me morfinën: meperidin ose metadon.
• Të gjitha këto barëra duhet të aplikohen me shumë kujdes, ndërsa në fazën kur ndërpriten, është i mundshëm reakcion e a.q. kriza apstinenciale.
• Kodeina, që është pjesë përbërëse e shumë barërave kundër kollës, ka gjithashtu efekt analgetik të kënaqshëm, sidomos nëse kombinohet me acetaminofenën (Panadon). Prindërit duhet të dijnë se ky bar nuk është i parrezikshëm dhe se mund të shkaktojë krizë apstinenciale opiate, ngjashëm si opiatet tjera. Përdoret vetëm me mbykqyrjen e mjekut.

Ku të drejtoheni për ndihmë

Pediatri juaj

Klinika e Pediatrisë