Fetua në lidhje me rregullat e shkurtimit të namazit dhe bashkimit mes dy namazeve

[Pause_Print_Scroll]

Fetua në lidhje me rregullat e shkurtimit të namazit dhe bashkimit mes dy namazeve

(Botuar nën përkujdesjen e kryesisë së drejtorisë së fetuave dhe studimeve akademike)

Parathënia e botuesit



Hamdi i përket vetëm Allahut, salavatet dhe selamet qofshin për atë, pas të cilit nuk ka më profet, edhe mbi familjen dhe shokët e tij.


Me të vërtetë dijetarët janë trashëgimtarët e profetëve, sepse profetët nuk kanë lënë trashëgim pasurinë, por kanë lënë diturinë, të cilën kush e merr, ka marrë diçka shumë të vlefshme. Këtë fakt e përforcon më shumë hadithi, ku Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë:"Kur njeriu vdes, i ndërpriten veprat e tij, përveçse tre gjëra: Sadakaja e rrjedhshme ose dituria, prej së cilës përfitohet, ose pasardhësi i devotshëm që lutet për të (prindin)"1.


Ky libërth që përmban fetua të shejhut të nderuar AbdulAziz bin Baz, është gjëja e fundit që shejhu ka kërkuar të botohet para vdekjes së tij, duke na dërguar kërkesë me shkrim, që mban datën 9 muharrem 1420H, në të cilën thuhej:


"Po ju paraqesim disa çështje në lidhje me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve, ashtu që të botohen në një broshurë të veçantë, me fonde bamirësie, duke shpresuar që Allahu të bëjë dobi me to. Këto fetua janë shkeputur nga libri ynë Mexhmua Fetaua, nga vëll.12, që nga fq.257 e deri në 314".


Drejtoria e përgjithshme e kontrollit të botimeve fetare, nën drejtimin e kryesisë së departamentit të fetuave dhe studimeve akademike, është e lumtur që po paraqet këtë libërth, i cili përmban fetua të rëndësishme, që kanë të bëjnë me rregullat e shkurtimit dhe bashkimit të namazeve, për të cilat ka nevojë çdo musliman dhe muslimane, sepse ndeshet me këto çështje si në qëndrim, ashtu edhe në udhëtim, të shkëputura nga fetuatë e shejhut të nderuar (Allahu e mëshiroftë). Drejtoria, e cila mori përsipër botimin, ka vendosur titull të veçantë për çdo fetua, që të bëhet më e lehtë gjetja e çështjes, të cilën e dëshiron. E lusim Allahun të bëjë dobi me këtë libërth e të tjerë të ngjashëm si ky, dhe të jetë ndihmesë për muslimanin, që të shtojë dijen e tij fetare dhe kuptimin në fe. Me të vërtetë Allahu është Dëgjues, Përgjegjës i lutjes.

[Pause_Print_Scroll]

Namazi i udhëtarit pas atij që është vendas (mukim) ose e kundërta

Pyetje: Nëse dikush është në udhëtim dhe do që të falë namazin e drekës me xhemat dhe gjen një person vendas që e ka falur drekën, a i lejohet vendasit të falet me udhëtarin dhe a duhet ta shkurtojë vendasi namazin apo ta plotësojë?


Përgjigje: Nëse vendasi falet pas udhëtarit, ashtu që të shërbejë si xhemat për udhëtarin, pasi që vendasi e ka falur farzin e tij, atëherë falet ashtu siç falet udhëtari: dy rekate. Sepse ky namaz për vendasin konsiderohet nafile. Ndërsa, nqs vendasi fal farzin pas një imami udhëtar, duhet të falë katër rekate – nqs është namaz dreke, apo ikindie, apo jacie – pra, e ka detyrë ta plotësojë namazin, pasi që imami udhëtar jep selam pas dy rekateve. Nqs falet musafiri pas vendasit dhe që të dy po falin farzin, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin katër rekatë, sipas mendimit më të saktë nga dy mendimet që kanë dijetarët në këtë çështje. Argumenti i kësaj është ajo që imam Ahmedi ka transmetuar në Musnedin e tij (vëll. 1/216, 226-227, 290, 370) dhe Muslimi në Sahihun e tij (me nr. 688) se ibn Abbasi është pyetur në lidhje me musafirin:"Pse kur robi falet pas imamit vendas fal katër rekatë, kurse me musafirët fal dy rekate?" Tha:"Kështu është Suneti".

1. Transmeton Ahmedi vëll.2/372 dhe teksti është sipas transmetimit të tij, dhe Muslimi me nr. 1631.
Po ashtu si argument shërben përgjithësimi në fjalën e Profetit salallahu alejhi ve selem:"Me të vërtetë imami është bërë që të pasohet, prandaj mos e kundërshtoni atë (duke i paraprirë në veprime apo duke u vonuar shumë pas tij)". (Mutefekun alejhi2).

[Pause_Print_Scroll]

Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat që janë vendas dhe udhëtari bëhet imam i këtij xhemati, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas?

Pyetje: Nëse një udhëtar e zë namazi farz në një xhemat vendas dhe ky udhëtar është më i meritueshmi për të qenë imam, a duhet të falet si udhëtar apo si vendas?


Përgjigje: Suneti është të falet si udhëtar. Pasi që ai të japë selam, xhemati ngrihen dhe e plotësojnë namazin, secili për veten e tij. Kjo sepse, kur Profeti salallahu alejhi ve selem u fal me banorët e Mekes në vitin e Çlirimit, u fal si udhëtar dhe i urdhëroi vendasit që ta plotësojnë namazin. Nëse udhëtari e fal namazin të plotë (pa e shkurtuar), ka lënë më të mirën që duhet të bënte, por namazi i tij është i saktë. Është saktësuar se Uthmani e ka plotësuar namazin gjatë haxhit, në vitet e fundit të khalifatit të tij. Po ashtu është saktësuar se Aishja e plotësonte namazin në udhëtim dhe thoshte:"Plotësimi i namazit nuk më sjell vështirësi", por më e mira është ajo që Profeti salallahu alejhi ve selem ka vepruar, sepse ai është që i vendos dhe na i mëson ligjet e sheriatit, salavatet dhe selamet qofshin mbi të. Allahu është që jep sukses.

[Pause_Print_Scroll]

Gjykimi i faljes së atij që shkurton namazin pas dikujt që e plotëson

Pyetje: Cili është gjykimi i faljes së atij që e shkurton namazin pas dikujt që e plotëson atë, apo e kundërta, dhe si veprohet?


Përgjigje: Nëse bëhet imam dikush që e shkurton namazin, atëherë, pasi imami të japë selam pas dy rekateve, vendasi duhet të ngrihet dhe t'i plotësojë katër rekate, pra, imami musafir fal dy rekate dhe jep selam, pastaj xhemati vendas ngrihen pas tij dhe i plotësojnë rekatet, derisa të bëhen katër rekate. Kurse, nëse ka në xhemat mysafirë, ata japin selam me imamin musafir. Nëse vendasi bëhet imam dhe musafirët falen pas tij, atëherë ata e plotësojnë namazin me imamin dhe nuk u lejohet shkurtimi, por duhet të falin katër rekate, sepse është vërtetuar në hadithin e saktë se ibn Abbasi është pyetur për musafirin që falet pas imamit:"O ibn Abbas, pse ne kur falemi pas imamit vendas falim katër rekate, ndërsa kur falemi vetëm ne udhëtarët falim dy rekate?" Tha:"Kështu është Suneti". Këtë e ka transmetuar imam Ahmedi, në Musnedin e tij, me zinxhir të mirë, dhe origjina e tij gjendet tek Muslimi. Kjo tregon se është detyrë të plotësohet namazi i udhëtarit, i cili falet pas vendasit. Allahu është që jep sukses.

[Pause_Print_Scroll]

Nuk ka problem për musafirin që ta falë ikindinë të shkurtuar, pasi të japë selam nga namazi i drekës, të cilën e fali me imamin

Pyetje: Një person udhëtar e kishte bërë nijet që t'i shkurtonte dhe t'i bashkonte namazet pasi do ta falte drekën me xhemat. A e ka detyrë të ngrihet menjëherë pasi të japë selam dhe ta falë ikindinë të shkurtuar apo lejohet të vonohet pak? A ka ndonjë përcaktim se sa mund të vonohet?


Përgjigje: Nëse musafiri falet pas vendasit, duhet ta plotësojë namazin, sepse është saktësuar nga Ibn Abbasi se Suneti është që mysafiri, i cili falet pas vendasit, duhet ta plotësojë namazin.

2. El-Fet'h vëll.1/176-177 dhe Muslim me nr.1151, 1154.
Për sa i përket bashkimit, ai është i lejuar. Nuk ka asnjë lloj problemi që ta falë ikindinë të shkurtuar, pasi të japë selam me imamin nga namazi i drekës. Nëse do që ta vonojë ikindinë për ta falur në kohën e saj, nuk ka problem, përkundrazi, kjo është më e mira nëse udhëtari nuk është në ecje e sipër, sepse Profeti salallahu alejhi ve selem bashkonte në mes dy namazeve në udhëtim, në kohën e njërës prej atyre dyjave, nëse ishte në ecje e sipër, ndërsa, kur ishte në qëndrim, e falte çdo namaz në kohen e tij. Kjo është vepra e Profetit salallahu alejhi ve selem në shumicën e rasteve. Kështu veproi dhe në Mina, në haxhin e lamtumirës: E falte çdo namaz në kohën e tij, duke e shkurtuar, por pa e bashkuar. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve, që ta pasojmë sunetin dhe t'i përmbahemi atij.

[Pause_Print_Scroll]

Gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit dhe a e shkurton musafiri namazin nëse është imam apo xhematli?

Pyetje: Cili është gjykimi për namazin e vendasit pas musafirit ose e kundërta? A i lejohet musafirit shkurtimi në të dyja rastet (imam ose xhematli)?


Përgjigje: Namazi i musafirit pas vendasit ose namazi i vendasit pas musafirit është i lejuar dhe i saktë, pa asnjë lloj problemi. Por, nëse vendasi është imam dhe musafiri xhemati, atëherë musafiri e ka detyrë ta plotësojë namazin në pasim të imamit, sepse është saktësuar në Musnedin e imam Ahmedit dhe Sahihun e Muslimit se, kur ibn Abbasi u pyet për plotësimin e namazit të musafirit kur ai falet pas vendasit, tha:"Kështu është suneti". Nëse vendasi falet pas musafirit në namazet me katër rekate, atëherë duhet të ngrihet pas selamit të imamit dhe ta plotësojë namazin.

[Pause_Print_Scroll]

Musafiri e ka detyrë ta falë namazin katër rekatë, nëse falet pas një imami vendas

Pyetje: Isha udhëtar dhe më zuri namazi i drekës aty ku ndalova të pushoja, dhe u fala në xhaminë e vendpushimit. Xhemati dhe imami, të gjithë ishin vendas. Hyra në namaz kur imami ishte në teshehudin e parë dhe, kur imami dha selam, edhe unë dhashë selam bashkë me të. A është i saktë veprimi im? Nëse jo, a duhet ta përsëris namazin?


Përgjigje: Duhet ta përsërisësh atë namaz, sepse musafiri e ka detyrë të falë katër rekatë, nëse falet pas një imami vendas sepse kështu është vërtetuar Suneti nga Profeti salallahu alejhi ve selem. Allahu është që jep sukses.

[Pause_Print_Scroll]

Gjykimi i sheriatit për shkurtimin dhe bashkimin e namazeve, si dhe për mos-agjërimin në ditët e Ramazanit për udhëtarin

Pyetje: I drejtohemi shejhut të nderuar, AbdulAziz bin Bazit, muftiut të përgjithshëm të Saudisë. Es-selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu. Unë dhe vëllezërit e mi posedojmë një fermë që është në një largësi rreth 60 km. nga qyteti i Harxhit dhe rreth 140 km. nga qyteti i Rijadit. Ne nuk jetojmë në atë fermë. Jemi banorë të Rijadit. Por, shkojmë atje shumë shpesh, për të mbikëqyrur mbarëvajtjen e punës. Shpresojmë nga hirësia juaj të na tregoni gjykimin e sheriatit në lidhje me bashkimin dhe shkurtimin e namazeve, si dhe mos-agjërimin në ditët e Ramazanit, në varësi të situatave që do i përmendim më poshtë. Allahu u dhëntë sukses.


1) Nëse qëndrojmë atje një ditë të plotë apo një pjesë të ditës, për të mbikëqyrur punën.
2) Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet e fundjavës, për qejf dhe për të mbikëqyrur punën njëkohësisht.
3) Nëse shkojmë atje për të kaluar pushimet ndërmjet dy semestrave shkollorë, duke ditur se këto pushime zakonisht zgjasin dy javë.
4) Nëse shkojmë atje gjatë ditës në Ramazan, a na lejohet mos-agjërimi, duke ditur se agjërimi nuk na sjell vështirësi apo mundim, sepse në fermë kemi banesa të pajisura me të gjitha mjetet e përshtatshme për një jetesë të rehatshme?
5) Ka raste që marrim me vete të afërm ose shokë, a vlejnë për ta të njëjtat gjykime si për ne? Allahu u dhëntë sukses për atë që Ai e do dhe e pëlqen.


Përgjigje: Ue alejkumus-selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu. Nuk ka problem që t'i shkurtoni dhe bashkoni namazet, si dhe mos të agjëroni në Ramazan, si për ju, ashtu dhe për ata që ju shoqërojnë, përderisa realiteti është ashtu siç e përshkruat. Përveç në një rast: nëse ju e vendosni që të qëndroni atje më shumë se katër ditë, atëherë as nuk i shkurtoni, as nuk i bashkoni namazet, e as nuk e prishni agjërimin në Ramazan. Allahu na dhëntë sukses të gjithëve. Selam.

[Pause_Print_Scroll]

Shkurtimi i namazit në udhëtim

Pyetje: Dëshirojmë të na shpjegoni shkurtimin e namazit në udhëtim. A është saktësuar se Profeti salallahu alejhi ve selem e ka plotësuar namazin në udhëtim? A përcaktohet udhëtimi me distancë apo kohë të caktuar? Shpresojmë sqarimin e këtyre çështjeve me argumentet përkatëse nga Kurani dhe Suneti. Allahu u shpërbleftë me të mira.


Përgjigje: Profeti salallahu alejhi ve selem e kishte zakon që, kur udhëtonte, e falte drekën dy rekate, ikindinë dy rekate dhe jacinë dy rekate. Kështu vepronte, derisa kthehej nga udhëtimi i tij. Kjo është që dihet nga Profeti salallahu alejhi ve selem. Transmetohet se Profeti salallahu alejhi ve selem herë e shkurtonte namazin në udhëtim, herë e plotësonte, por kjo nuk është e saktë, përkundrazi, ajo që dihet dhe që është vërtetuar nga Profeti salallahu alejhi ve selem, në hadithe, të sakta është se ai e shkurtonte namazin në udhëtim, derisa të kthehej. Kurse akshamin e falte gjithmonë tre rekate, si në qëndrim, ashtu dhe në udhëtim. Po ashtu sabahun e falte gjithmonë dy rekate, bile falte edhe sunetin e sabahut, si në qëndrim, ashtu dhe në udhëtim, dy rekate të shkurtra. Ndërsa sunetet e drekës, ikindisë, akshamit dhe jacisë nuk i falte kur ishte në udhëtim. Kërkohet nga muslimani që të veprojë ashtu siç ka vepruar Profeti salallahu alejhi ve selem në udhëtim.


Udhëtim tek dijetarët konsiderohet ajo distancë që përshkohet për një ditë-natë (e më shumë), e cila përafërsisht përcaktohet me 80 kilometër, qoftë që udhëton me makinë, apo me avion, apo me anije, apo me vapor, etj. Ky është mendimi i shumicës së dijetarëve. Kjo largësi, apo e përafërt me të, konsiderohet udhëtim, sepse kjo është që njihet në zakonin e muslimanëve si udhëtim. Pra, nëse dikush udhëton këtë lloj largësie apo më shumë, konsiderohet udhëtar, qoftë që udhëton në këmbë, apo me deve, apo me makinë, apo me avion, apo me mjete detare, etj.


Disa dijetarë kanë thënë se udhëtimi përcaktohet sipas zakonit të banorëve të zonës dhe nuk përcaktohet me distancë të caktuar me kilometra, përkundrazi, çdo distancë që në zakonin e atij populli quhet udhëtim, do e konsiderojmë udhëtim dhe e kundërta. Më i saktë është mendimi i shumicës së dijetarëve, dmth përcaktimi i distancës me kilometra siç e përmenda më lart. Shumica e dijetarëve këtë e kanë zgjedhur, ndaj është mirë t'i përmbahemi kësaj sepse kjo është e transmetuar dhe nga sahabët, të cilët e njihnin fenë dhe Sunetin e Profetit salallahu alejhi ve selem më mirë se çdokush tjetër.

[Pause_Print_Scroll]

Shkurtimi i namazit katër rekatësh në udhëtim

Pyetje: I drejtohem muftiut të përgjithshëm të Saudisë (Allahu e ruajt). Es-selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu. E lusim Allahun e Lartësuar që hirësia juaj të jetë shëndoshë e mirë, dhe do dëshiroja të dija gjykimin e sheriatit në çështjen time. Unë jam punonjës në një stacion treni, si kontrollor biletash, dhe, ndonjëherë, më ndodh që të udhëtoj me tren rreth 200 km. ose 450 km. A më lejohet që t'i shkurtoj namazet katër rekatëshe gjatë këtij udhëtimi?


Përgjigje: Ue alejkumus-selamu ue rahmetullahi ue beraketuhu. Duke u bazuar në çfarë përmendët, të lejohet që t'i shkurtosh namazet në distancat e lartpërmendura, sepse ne jemi të bindur, pas studimit që i kemi bërë kësaj çështjeje, se distanca e udhëtimit përcaktohet me përafërsisht 80 km. e më shumë. Allahu i dhëntë sukses të gjithëve, ues-selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

[Pause_Print_Scroll]

Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve për atë person që natyra e punës e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht

Nga Abdulaziz bin Baz drejtuar vëllait të nderuar M.A., gjykatës në qytetin e Hajberit. Es-selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu. Më mbërriti letra juaj, që mban datën 03.04.1389H dhe që kishte si përmbajtje pyetjen rreth lejimit të shkurtimit dhe bashkimit të namazeve për atë person që natyra e punës së tij e bën atë të jetë në udhëtim vazhdimisht, qoftë ai udhëtim jashtë Saudisë apo ndërmjet qyteteve të saj, në distanca në të cilat lejohet bashkimi dhe shkurtimi i namazeve, si psh shoferat e kamionave ose tregtarët, etj.


Përgjigja: Ata që u përmendën konsiderohen udhëtarë dhe e kanë të lejuar shkurtimin e namazeve dhe bashkimin e tyre ashtu siç u është lejuar të gjithë musafirëve, sipas mendimit të shumicës së dijetarëve, duke u bazuar në argumentet e përgjithshme të sheriatit në lidhje me këtë çështje. Dhe nuk dimë të ketë argument që e kundërshton këtë gjë. Ndërsa, për sa i përket mendimit të disa fukahave se ai i cili endet sa andej-këndej dhe ka me vete familjen e tij dhe që nuk e vendos të qëndrojë në një vend të caktuar, nuk i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit, ky mendim është i dobët, nuk dimë të jetë i bazuar në ndonjë argument nga sheriati, siç e ka bërë të qartë këtë Ebu Muhamed ibn Kudameh, në librin e tij el-Mugnij.

[Pause_Print_Scroll]

Cila është distanca e udhëtimit që e bën të lejuar shkurtimin, dhe nëse dikush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, a i lejohet shurtimi i namazit?

Pyetje: Çfarë mendimi ka hirësia juaj në lidhje me udhëtimin që e bën të lejuar shkurtimin, a është i përcaktuar me distancë të caktuar? Çfarë mendoni për atë i cili e vendos të qëndrojë në një vend më shumë se katër ditë, a i lejohet ta shkurtojë namazin?


Përgjigje: Shumica e dijetarëve (xhumhuri) thonë se udhëtimi është i përcaktuar me atë distancë që përshkohet për një ditë-natë nga devetë dhe këmbësorët me ecje normale, e cila përafërsisht është 80 km. Kjo është distanca, e cila konsiderohet udhëtim në zakonin e njerëzve, ndryshe nga distancat e tjera që janë më pak se kaq. Gjithashtu, xhumhuri thonë se: kush e vendos që të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, e ka detyrë t'i plotësojë namazet dhe ta agjërojë Ramazanin. Ndërsa, nëse qëndron më pak se katër ditë, i lejohet shkurtimi dhe bashkimi i namazeve si dhe mos-agjërimi, sepse origjina është që vendasi e ka detyrë ta plotësojë namazin, por iu lejua shkurtimi kur filloi udhëtimin. Është saktësuar se Profeti salallahu alejhi ve selem qëndroi në haxhin e lamtumirës katër ditë, duke e shkurtuar namazin, pastaj u zhvendos në Mina dhe në Arafat. Kjo tregon lejimin e shkurtimit të namazit për atë që vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak. Kurse, për sa i përket qëndrimit të Profetit salallahu alejhi ve selem 19 ditë në Meke, në vitin e çlirimit, apo 20 ditë në Tebuk, kjo ka ndodhur sepse, ndoshta, Profeti salallahu alejhi ve selem nuk e kishte vendosur që të qëndronte aq gjatë, por qëlloi që qëndroi aq ditë për një arsye që nuk dihej se kur do përfundonte. Kjo është përgjigja e xhumhurit në lidhje me qëndrimin e tij në Meke, në vitin e çlirimit, dhe qëndrimin në Tebuk, në betejën e Tebukut, sepse ky mendim është më i sigurt për fenë e muslimanit dhe është në përputhje me origjinën: obligimi i faljes së namazit të drekës, ikindisë dhe jacisë katër rekate për vendasit. Nëse nuk e ka vendosur që të qëndrojë, por nuk e di se kur do kryejë punë dhe të udhëtojë, atëherë i lejohet t'i shkurtojë dhe t'i bashkojë namazet, si dhe mos të agjërojë Ramazanin, për sa kohë që nuk e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë apo të kthehet në vendin e tij. Allahu është që jep sukses.

[Pause_Print_Scroll]

Shkurtimi dhe bashkimi i namazeve në udhëtim, sado që ai të zgjasë

Pyetje: Dëshiroj që t'i parashtroj hirësisë tuaj një çështje, për të cilën u kam pyetur dhe njëherë tjetër, para shumë kohësh. Bëhet fjalë për bashkimin dhe shkurtimin e namazeve në udhëtim, sado që ai të zgjasë. Duke parë se ka mendime të shumta rreth kësaj çështjeje, shpresoj nga hirësia juaj të më sqaroni dy gjëra:


1) Nëse udhëtoj jashtë Saudisë, a më lejohet bashkimi dhe shkurtimi, sado që të zgjasë ai udhëtim, saqë nganjëherë zgjat mbi dy muaj? U bëj me dije se unë nuk falem dot me rrobat alla frange që vesh atje, ndaj detyrohem që të kthehem tek banesa ku qëndroj, që të falem, kështu që shkurtimi dhe bashkimi më lehtëson shumë. Pra, a më lejohet të bashkoj dhe të shkurtoj apo jo?
2) Udhëtoj shpesh për në Xhide dhe atje kam shtëpi timen, por vendbanimi im është Rijadi. Nganjëherë, më ndodh të qëndroj në Xhide mbi një muaj. A më lejohet shkurtimi dhe bashkimi?


Përgjigje: Udhëtimi, në të cilin i lejohet udhëtarit të praktikojë lehtësirat e udhëtimit, është ai udhëtim që konsiderohet në zakon udhëtim dhe i cili përcaktohet përafërsisht me 80 km. Kush udhëton një distancë të tillë apo më shumë, i lejohen lehtësirat e udhëtimit: mes'hi mbi meste tre ditë e tre net, shkurtimi i namazit katër rekatësh, bashkimi i drekës me ikindinë në kohën e njërës prej tyre dhe i akshamit me jacinë, mos-agjërimi i Ramazanit. Pasi të mbërrijë musafiri tek vendi që kishte për qëllim dhe e vendos që të rrijë atje më shumë se katër ditë, atëherë nuk i lejohen lehtësirat e udhëtimit. Ndërsa, nqs e vendos të rrijë katër ditë ose më pak, i lejohen lehtësirat e udhëtimit. Musafiri, i cili ka shkuar diku për të kryer një punë të tijën por që nuk e di se kur do mbarojë dhe nuk i ka caktuar vetes që do të rrijë mbi katër ditë, atëherë i lejohet që të praktikojë lehtësirat e udhëtimit, edhe nëse zgjat qëndrimi i tij mbi katër ditë. Fakti që ti vesh rroba alla frange nuk është justifikim për ta vonuar namazin nga koha e tij dhe as nuk është arsye që ta lejon bashkimin mes dy namazeve. Nuk është mirë që musafiri t'i lerë namazet me xhemat, nëse ka mundësi për diçka të tillë, sepse namazi me xhemat është vaxhib, kurse shkurtimi dhe bashkimi i namazeve është lehtësim (diçka e lejuar). Allahu i dhëntë sukses të gjithëve për atë që Ai e do dhe na ndihmoftë në kryerjen e çdo vepre të mirë. Ues-selamu alejkum ue rahmetullahi ue beraketuhu.

[Pause_Print_Scroll]

Gjykimi i shkurtimit të namazit, sado që të zgjasë koha e udhëtimit dhe i shkurtimit të namazit për atë person që udhëton për studime derisa të kthehet

Pyetje: A është e vërtetë që musafirit i lejohet ta shkurtojë namazin, sado që të zgjasë koha e udhëtimit, edhe nëse zgjat me vite? Apo, ka një kufi kohor për shkurtimin e namazit në udhëtim? Cili është gjykimi për atë person që udhëton jashtë vendit të tij për studime apo për të punuar, a i shkurton namazet derisa të kthehet?


Përgjigje: Suneti është që musafiri ta shkurtojë namazin në udhëtim, duke marrë si shembull Profetin salallahu alejhi ve selem dhe duke zbatuar Sunetin e tij. Kjo, nëse distanca që përshkon në udhëtim është përafërsisht 80 km. e më tepër. Psh, nëse udhëton nga Saudia për në Amerikë, e shkurton namazin gjatë rrugës, ose, psh, udhëton nga Egjipti për në Meke, e shkurton namazin gjatë rrugës. Po kështu, e shkurton namazin pasi të mbërrijë aty ku dëshiron, nëse e vendos të qëndrojë katër ditë ose më pak, siç bëri Profeti salallahu alejhi ve selem, kur qëndroi në Meke, në haxhin e lamtumirës: mbërriti në Meke mëngjesin e ditës së katërt të muajit Dhul Hixheh dhe i shkurtoi namazet, derisa u nis për Mina në ditën e tetë të Dhul Hixhes.


I lejohet t'i shkurtojë namazet, nëse e vendos të qëndrojë për një kohë që nuk e di se kur do të mbarojë, a do zgjasë katër ditë apo më shumë, i shkurton namazet, derisa ta kryejë punën që ka aty. Po kështu, nëse e vendos të qëndrojë më shumë se katër ditë por që nuk e di se kur do mbarojë punë aty - sipas mendimit të shumicës së dijetarëve -, si psh: qëndron në një vend për të kërkuar një person që i ka borxh ose me të cilin ka çështje në gjykatë, etj., dhe nuk e di se kur do kryejë punë, në këtë rast e shkurton namazin, sepse qëndrimi i tij në atë vend nuk është i kufizuar, nuk i dihet fundi, pra, konsiderohet udhëtar dhe i lejohet shkurtimi i namazit, mos-agjërimi në Ramazan, edhe nëse kalojnë vite duke qenë në këtë gjendje. Ndërsa, kush e vendos të qëndrojë, për studime apo diçka tjetër, e ka detyrë t'i plotësojë namazet. Ky është mendimi i saktë dhe të cilin e kanë zgjedhur shumica e dijetarëve, prej tyre katër imamët e mëdhenj e të tjerë, sepse origjina është se ai, i cili është mukim, duhet t'i plotësojë namazet. Prandaj, kush e vendos të qëndrojë diku mbi katër ditë - qoftë për studime apo diçka tjetër - e ka detyrë t'i plotësojë namazet. Ibn Abasi ka mendimin se nëse musafiri qëndron 19 ditë apo më pak, i lejohet shkurtimi i namazit, ndërsa, nëse e vendos të qëndrojë më shumë se kaq, e ka detyrë t'i plotësojë, duke u argumentuar me qëndrimin e Profetit salallahu alejhi ve selem 19 ditë në Meke, në vitin e Çlirimit, duke e shkurtuar namazin. Por, mendimi më i zgjedhur në këtë çështje është mendimi i shumicës së dijetarëve, që nëse qëndron katër ditë ose më pak, i lejohet shkurtimi. Ky është mendimi më i sigurt për fenë e muslimanit dhe për këtë ibadet madhështor, i cili është njëkohësisht shtylla e islamit. Mund t'i jepet përgjigje argumentit të Ibn Abasit, duke thënë:"Ndoshta, Profeti salallahu alejhi ve selem nuk e kishte vendosur të qëndronte në Meke kohë të gjatë, por qëlloi që qëndroi aq ditë, derisa të forconte bazat e islamit në Meke dhe të zhdukte çdo lloj gjurme të shirkut, duke mos e bërë nijet të qëndronte kohë të caktuar, dhe musafirit i lejohet t'i shkurtojë namazet, nëse nuk e ka vendosur të qëndrojë një kohë të caktuar, edhe nëse kjo kohë zgjatet pa dëshirën e tij, siç e sqaruam më lart. Këshilla ime për vëllezërit të cilët udhëtojnë për studime, etj., është që t'i plotësojnë namazet dhe mos t'i shkurtojnë, si dhe ta agjërojnë Ramazanin, përveç nëse qëndrimi i tyre zgjat katër ditë ose më pak, ose është qëndrim që nuk i dihet se kur mbaron, dhe sapo ta kryejë punën që ka, do kthehet, por që nuk e di se kur do e kryejë atë dhe ky konsiderohet musafir. Ky është mendimi më i mirë në lidhje me këtë çështje, dhe këtë kanë zgjedhur shumica e dijetarëve dhe është më i sigurt për fenë e muslimanit, sepse Profeti salallahu alejhi ve selem ka thënë:"Largoju të dyshimtave dhe përmbaju asaj që nuk është e dyshimtë"3 dhe:"Kush u largohet të dyshimtave, e ka siguruar fenë dhe nderin e tij"4

3. Transmeton Ahmedi 1/200 dhe 3/153, Tirmidhiu me nr.2518, Nesaiu me nr.5811, dhe Darimiu me nr.253.5
4. Transmeton Ahmedi 4/269, Buhariu 1/19, Muslimi me nr.1599, Ebu Daudi me nr.3329 dhe Ibn Maxheh me nr.3984.
Qëndrimi i Profetit salallahu alejhi ve selem në Meke mund të ketë qenë pasi nuk e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë, por qëlloi që qëndroi aq për të përmirësuar çështjet e fesë dhe forcuar bazat e teuhidit në Meke dhe për t'u mësuar muslimanëve detyrat që u takojnë. Pra, ndoshta, nuk e kishte vendosur të qëndronte aq gjatë, por ashtu erdhën punët, njëra pas tjetrës, dhe rrodhën ditët. Nuk ka argument në këtë ndodhi që tregon se caku kohor i udhëtimit është 19 ditë, siç thotë Ibn Abasi, sepse nuk ka diçka që të na bëjë me dije se Profeti salallahu alejhi ve selem e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë. Po kështu, themi dhe për qëndrimin e Profetit salallahu alejhi ve selem në Tebuk 20 dite, nuk ka diçka që na vërteton se e kishte bërë nijet të qëndronte aq ditë, përkundrazi, Profeti salallahu alejhi ve selem qëndroi atje duke studiuar çështjen e luftës dhe nuk kishte diçka të caktuar në lidhje me faktin se sa do qëndronte, sepse ishte udhëtar që kishte dalur për xhihad dhe për të luftuar romakët, dhe u ndal në Tebuk, gjatë kësaj kohe, që të studionte situatën e luftës dhe që të merrte vendim se a duhej të vazhdonte të përparonte më tej në drejtim të bizantëve apo të kthehej. Pasi ndenji aty ato ditë, Allahu zgjodhi për të që të kthehej në Medine.


Përfundimi nga e gjithë kjo është se nuk ka ndonjë argument që na vërteton se Profeti salallahu alejhi ve selem e kishte vendosur të qëndronte në Meke 19 ditë apo në Tebuk 20 ditë, ashtu që pastaj të themi se ky është caku kohor minimal apo maksimal i udhëtimit. Kjo ngelet hipotezë, shumica e dijetarëve kështu kanë thënë.


Ndërsa caktimi i qëndrimit me katër ditë, ashtu që, nëse vendos të qëndrojë më shumë se kaq, duhet t'i plotësojë, është i bazuar në qëndrimin e Profetit salallahu alejhi ve selem në Meke, në haxhin e lamtumirës, para se të fillonte haxhi, ku qëndroi katër ditë dhe padyshim që e kishte bërë nijet të qëndronte aty, që nga dita e katërt e deri në ditën e tetë të muajit Dhul hixheh, duke pritur që të fillonte haxhin, pastaj ditën e tetë doli për në Mina.


Një grup dijetarësh kanë thënë:"Caku kohor i qëndrimit në udhëtim është dhjetë ditë, sepse Profeti salallahu alejhi ve selem qëndroi në Meke, në haxhin e lamtumirës, dhjetë ditë, duke i llogaritur dhe ditët që ndenji në Mina dhe në Arafat, dhe e konsideruan si qëndrim që e kishte bërë nijet që më parë se sa do qëndronte. Pra, sipas tyre, lejohet shkurtimi i namazit, nëse qëndron dhjetë ditë ose më pak. Ky mendim është i konsiderueshëm dhe me peshë, por, megjithatë, xhumhuri e konsideruan lëvizjen e Profetit salallahu alejhi ve selem nga Meka për në Mina si udhëtim më vete, sepse, pas kryerjes së riteve të haxhit, do udhëtonte drejt Medinës.


Pra, siç shihet, dijetarët kanë mendime të ndryshme në këtë çështje, por mendimi më i mirë dhe më i sigurt është mendimi i shumicës së dijetarëve se, nëse e vendos të qëndrojë diku më shumë se katër ditë, duhet t'i plotësojë namazet, kurse, nëse qëndron katër ditë ose më pak, i shkurton namazet. Po ashtu, i shkurton namazet, nëse nuk ka vendosur diçka të caktuar, thotë në vete:"do udhëtoj nesër, do udhëtoj pasnesër". Pra, sapo ta kryejë punën, të cilën nuk e di se kur do ta mbarojë, ky person konsiderohet musafir, sado që të zgjasë koha e qëndrimit të tij. Allahu është që jep sukses.

[Pause_Print_Scroll]

Shkurtimi i namazit për ata që punojnë në mjetet detare

Pyetje: Unë punoj në forcat detare, në anije ushtarake. Dalim me anije nga porti për në det, ku qëndrojmë tre-katër ditë. A na lejohet t'i shkurtojmë dhe bashkojmë namazet, duke pasur parasysh se ne nuk largohemi në distanca të largëta nga porti?


Përgjigje: Ai i cili udhëton me mjete detare është njësoj si ai që udhëton me mjete tokësore, si psh makinë, tren, etj. Nëse distanca që përshkon është distancë udhëtimi, të lejohet bashkimi dhe shkurtimi, përndryshe nuk i lejohet. Nëse anija sillet rreth portit apo rreth bregut, psh, në largësi 10 km. ose 20 km., etj, nuk i shkurton namazet; nëse largohet në distancë që konsiderohet udhëtim, si psh 70 km. ose 80 km. ose 100 km. ose më tepër, ky quhet udhëtim dhe i lejohet t'i shkurtojë dhe bashkojë namazet, sepse është udhëtar, njësoj si ai person që del në terren tokësor për piknik në largësi prej 80 km. ose 70 km., ose 90 km., ose 100 km., ose më tepër.