Bahtir Hamza,”Kohë që lane gjurma”

[kastrati]

Me aforizma kundër paradokseve shqiptare

Bahtir Hamza,”Kohë që lane gjurma” ,Shtëpia botuese “Arbania”,Prishtinë,2004.

Abdullah KONUSHEVCI,

Bahtir Hamza, u paraqit me libra letrarë në letërsinë shqipe në fillim të viteve nëntëdhejetë:”U rritsh me lulet e botës”(poezi,1991) dhe “Jeta troket në derë”(1993)kurse në fillim të shekullit tonë botoi edhe tre libra:”Gojët e luleve”(2001),”Jeta në peshojë”(2002)dhe “Vdekja nis nga Brenda”,(2002).
Liri që do të paraqesim në këtë përurim është vepra e tij e gjashtë.
Vepra më e re”Kohë që lanë gjurma”e Bahtir Hamzës, poetit të mërgimit, është një vëllim aforizmash a gnomesh,mendimesh a sentencash nga më të ndryshmet, të cilat veçohen me tematizmin dhe përzgjedhjen e veçantë të përditësuar, duke prekur probleme e tema të ndryshme etnopsikologjike, politike, shoqërore,morale, letrare,familjare,dashurore nga më të ndryshmet.

Libri aforistik”Kohë që lanë gjurma”sajohet nga njësitë më të mëdha tematike:”Unë,atdhu im”,”Kështu pleqëroj”,”Udhëtimi I çdo njeriut”(përbëhet nga nënnjësitë :”Poetët”,”Poezia”,”Testamenti I” dhe “Tesatmenti II”,)”Njerëzve që nuk u vdes fjala” dhe “Kohë që lanë gjurma”.Mbyllet me poezinë enumeracion”Nuk jam”,sikundër që hapet me formën mikste në poezi e prozë”Formula e panjohur”dhe po ashtu një forme mikes me titull”a…..!..
Foramt e shkurta a mikrostruktuart letrare vetëm në të parë duket s enuk kanë madhësin dhe madhështinë e formave të gjata a të makrostrukturave letrare.Çështë e drejta, fare pak, për të mos thënë aspak, kemi ndonjë vepër, e cila, në fund të fundit, nuk vjen e rrudhet në një formë të shkurtë ose që nuk e ka si pikënisje një formë të shkurtë letrare,e cila mund të vihet re,qoftë si ajtmotiv I saj,qpftë si mesazh, që për shkon fill e për pe strukturën e saj.

Kultivimi I formave të shkurta,sidomos I aforizmave,mund të thuhet se është një prurje e re letrare, e cila ka marrë hov sidomos këto dekadat e fundit, sado që jehona e saj në mendimin tone kritik e letrar është shumë e vogël: ato sikur shikohen si diçka e “vogël”, e paranësishme dhe e pavlerë.Ky paragjykimduhet të rrëzohet a të hidhet poshtë pikesëpari nga kritika jonë letrare, e cila duhet të bëjë vlerësimin e tyre të drejtë,qoftë si zhanër letrar, qoftë si realizim artistic. Tekefundit, për peshën e randësinë e tyre a nuk flet mjaft fakti se në biseda dhe në shkrime letrare, sa here qe ndihet nevoja për t’I dhënë force një mendimi a një qëndrimi vetjak, ne I drejtohemi akëcilës thënie a maksimë të akëcilit dijetar, shkencëtar,artist, madje dhe të akëcilit poletikan,afarist të botës ë tj.

Është të theksohet se në ciklin e pare “Unë atdhu im”.pas paradoksit të vënë re në “Formulën e panjohur”, B.Hamza sikur porosity se individi është një mishërim, një njëtësim me atdheun, prandaj, me t’u shpërngulur nga ai, sukr humb peshën dhe rendësin që ka.Është ky një subli, I përvojës së gjatë dhe të hidhur të autorit në dhe të huaj,Por, edhe ky kthim në atdhe e bën të ballafaqohet me paradokset e ndryshme të jetëa sonë shoqërore.
Shqiptarët, pavarësisht nga prespektiva e tyre mjaft e paqartë historike. Megjithatë I karakterizon një megalomanidhe një vetëkenaqësi e pashpjegushme – ata vazhdimisht e mbajnë plisin mbi një sy,madje edhe atëhera kur, ng martesat e përziera, I shtrohen procesit të asimilimit kombëtar.Paradoksi e arrin kulmin me averzionin, qoftë ndaj ushtrisë, qoftë ndaj policisë së vet dhe prandje në këtë pikë sikur veçohet nga mbarë popujt e Ballkanit, që kanë një traditë shumë më të gjatë shtetërore.Prandej,ai kërkon që të respektohen tri parimet themelore të një shoqërie të qytetëruar, duke u shprehr fjalë për fjalë se janë tri gjëra që nuk fallen: Ushtrimi I dhunës dhe dhuna mbi fëmijët, marrja a trupi mbi nderin e shtëpise dhe tradhtia kombëtare.

Mbase është kjo arsyeja pse ai apelon në ciklin e dytë”Keshtu pleqëroj” që shqiptarët të kthejnë nga mërgimi, të martohen me atdheun, t’I heqin maskat, ta lënë rrugën e krimit, për t’u flijuar në altarin e atdhedashurisë,sepse ,sikundër shprehet autori:Vetëm liria është fat I gjithë njerëzimit;Kapitali mbi capital e ka emrin Liri;Vetëm liria nuk është luks I askujt dhe Liria kurrë nuk kthehet prapa.
Pjesa e tretë”Udhtimi I çdo njeriut”përmbledh kryesisht refleksionet e utorit për poetët,poezinë si dhe shoqërohet nga dy testamente, duke pasur kështu, do të thoshim, një notë më idividuale, më personale.

Në ciklin e katërt”Njerëzve që nuk u vdes fjala” lexuesi mund të gjejë aforizma të njerëzve të ndryshëm, shqiptar,me të cilët autori ka pasur marrëdhenie afrie dhe nga të cilët ka zgjedhur ndonjë mendim, sentencë, që atij I është dukur e bukur,kumptimplote dhe shprehësë,kurse në ciklin e fundit hasim afarizma nga dijetarët, poletikanët,shkrimtarët,afaristët,artistët botërorë.

Në përmbyllje të këtij shrimi, mund të themi se gjejmë në këtë libër pothuajse të gjitha farët ë formave të shkurta,si:epigramin,kur autori shpreh shpesh një qëndrim fshkikullues ndaj dukurive të këqija shoqërore,moto,gnomën,setencën,fjalën e urtë popullore,proverbin,thënien, kufijtë e të cilave është bukur e vështirë të caktohen saktësisht, sado që vetë fjala”aforizëm” do të thotë përcktim I një kufiri,kufizim.
Megjithate,sikur e provojnë farët e ndryshme, këto forma të shkurta shprehin në mënyrë të ngjeshur një porosi, një të vërtetë, një aksiomë jetëasor, e cila mund të jetë edhe një moto e një vepre, e një përcaktimi a ndërmarrjeje.

Në PANARIN E LIBRIT.
Prishtinë Maj.2004 Abdullah KONUSHEVCI,

Shkrimi letrar është marr nga gazeta “PENA SHQIPTARE”,
1 Tetor.2004. faqe.14.
___________________________________________
Selia dhe redakësia e “PENËS SHQIPTARE”në Prishtinë është perskutuar,është dhunuar,është palqkitur dhe stafi është rrahur fiziksht dhe brutalishtë nga bandat kriminele me 19-Prill-2005 dhe
me 4-qershor-2005.

__________________________________________________ _____
Ndërsa në librin “Kohë që lanë gjurma”
pjesa e dytë,2006.
z.Dukagjin Hata, (kritik letrar) shkuran këtë RECENSION,për librin e Bahtir Hamzës, që i ATDHEUT,
KOMBIT,KULTURES,dhe EDUKATES....

__________________________________________________ ____________